Lesmateriaal

Lesmateriaal

Welkom

Welkom in deze database van sociale vakken. Deze database is ontwikkeld naar aanleiding van de vraag van studenten naar werkvormen op ICT-gebied. Omdat de technolgie op gebied van ICT zich steeds verder ontwikkelt en dit ook binnen de klaslokalen wordt toegepast is deze database ontwikkeld. Door dit te delen en verspreiden kan er kennisoverdracht plaatsvinden op het gebied van actief leren en ICT.  Deze database is ontwikkeld voor en door docenten. 
 
Veel plezier met het gebruik van onze database. 
 
Gerben Hulsman, Thirza Sijtsma, Kor Kloosterman & Iris de Jong
NHL Hogeschool Leeuwarden

Uitleg ICT

Waarom ICT?

ICT in het onderwijs

ICT in het onderwijs wordt steeds meer een trend. Steeds meer scholen maken gebruik van ICT, sommige doen dit door gebruik te maken van werkvormen die ICT bevatten, anderen stappen helemaal over op ICT en maken alleen nog maar gebruik van laptops. Dit is een grote stap die niet elke school direct zal willen nemen. Hiervoor moet je goed de voor-en nadelen bij elkaar afwegen. De grote vraag is; 'waarom is ICT waardevol in het onderwijs?' en 'wat levert het op.' Op deze vragen zal je veel uiteenlopende antwoorden krijgen van scholen die reeds bekend zijn met ICT in het onderwijs. 

Digitale didactiek

Met digitale didactiek bedoelen we het gebruik van informatie- en communicatietechnieken (afgekort ICT) dat gebruikt wordt als onderwijsmiddel. Sinds het bestaan van computers en internet is het gebruik ervan steeds meer ontwikkeld. Er zijn tegenwoordig ontzettend veel uitgevers die in plaats van boeken nu digitaal lesmateriaal ontwikkelen. 

Waarom ICT?

Er gaat waarschijnlijk geen dag voorbij dat je je leerlingen moet corrigeren op het gebruik van de mobiele telefoon op een moment dat het niet mag. ICT is voor leerlingen belangrijk, ze zijn ermee opgegroeid. Voor een docent zal het in het begin erg lastig zijn om zich hieraan aan te passen, maar ICT kan erg waardevol zijn. Tegenwoordig is bijna alle informatie wel te vinden op het internet, iedereen kan deze informatie opzoeken en aanbieden. Het zou dan niet meer dan vanzelfsprekend zijn dat we ook gebruik gaan maken van deze informatie.  Door o.a. gebruik te maken van deze database kunnen docenten digitaal lesmateriaal met elkaar delen. Voor docenten betekent dit eerst hard werken, maar uiteindelijk zal je zien dat het je veel oplevert. De belangrijkste reden om ICT te gebruiken is om leerlingen op zijn of haar eigen niveau te laten leren en werken, adaptief onderwijs noemen we dit ook wel. Leerlingen kunnen met een digitale opdracht vaak zelfstandig aan het werk, wat ook een verantwoordelijkheidsgevoel met zich meebrengt. De docent is met ICT beter in staat om te kunnen differentiëren omdat er meer tijd overblijft, aangezien iedereen zelfstandig aan de slag is op zijn/haar eigen niveau. De één zal hier meer hulp bij nodig hebben dan de ander. (van der Linde & van Braak, 2013) (Rubens, 2012) (Kennisnet, 2015)(van Dinther, 2013)

ICT in het onderwijs wordt steeds meer een trend. Steeds meer scholen maken gebruik van ICT, sommige doen dit door gebruik te maken van werkvormen die ICT bevatten, anderen stappen helemaal over op ICT en maken alleen nog maar gebruik van laptops. Dit is een grote stap die niet elke school direct zal willen nemen. Hiervoor moet je goed de voor-en nadelen bij elkaar afwegen. De grote vraag is; 'waarom is ICT waardevol in het onderwijs?' en 'wat levert het op.' Op deze vragen zal je veel uiteenlopende antwoorden krijgen van scholen die reeds bekend zijn met ICT in het onderwijs. 

Digitale didactiek

Met digitale didactiek bedoelen we het gebruik van informatie- en communicatietechnieken (afgekort ICT) dat gebruikt wordt als onderwijsmiddel. Sinds het bestaan van computers en internet is het gebruik ervan steeds meer ontwikkeld. Er zijn tegenwoordig ontzettend veel uitgevers die in plaats van boeken nu digitaal lesmateriaal ontwikkelen. 

Waarom ICT?

Er gaat waarschijnlijk geen dag voorbij dat je je leerlingen moet corrigeren op het gebruik van de mobiele telefoon op een moment dat het niet mag. ICT is voor leerlingen belangrijk, ze zijn ermee opgegroeid. Voor een docent zal het in het begin erg lastig zijn om zich hieraan aan te passen, maar ICT kan erg waardevol zijn. Tegenwoordig is bijna alle informatie wel te vinden op het internet, iedereen kan deze informatie opzoeken en aanbieden. Het zou dan niet meer dan vanzelfsprekend zijn dat we ook gebruik gaan maken van deze informatie.  Door o.a. gebruik te maken van deze database kunnen docenten digitaal lesmateriaal met elkaar delen. Voor docenten betekent dit eerst hard werken, maar uiteindelijk zal je zien dat het je veel oplevert. De belangrijkste reden om ICT te gebruiken is om leerlingen op zijn of haar eigen niveau te laten leren en werken, adaptief onderwijs noemen we dit ook wel. Leerlingen kunnen met een digitale opdracht vaak zelfstandig aan het werk, wat ook een verantwoordelijkheidsgevoel met zich meebrengt. De docent is met ICT beter in staat om te kunnen differentiëren omdat er meer tijd overblijft, aangezien iedereen zelfstandig aan de slag is op zijn/haar eigen niveau. De één zal hier meer hulp bij nodig hebben dan de ander. (van der Linde & van Braak, 2013) (Rubens, 2012) (Kennisnet, 2015)(van Dinther, 2013)

 

 

Voor- en nadelen

Voor en nadelen van ICT in het onderwijs. 

Voordelen kunnen zijn: 

  • Er zijn veel verschillende programma's op het internet waarin groepjes tegelijk aan het zelfde project kunnen werken. Zo kunnen de leerlingen de stukken van elkaar nakijken en er één mooi geheel van maken. 
  • Door bijvoorbeeld het gebruik van laptops, Ipads, mobieltjes etc. kunnen de docenten interactief de leerlingen betrekken in de les met behulp van bijvoorbeeld peilingen. 
  • Je kunt de leerlingen volgen in het groepsproces. Zo zijn er bijvoorbeeld programma's waarin je kunt zien wie het meest heeft gedaan en wie er minder is bezig geweest met bijvoorbeeld het project. Zo kun je voorkomen dat altijd dezelfde leerlingen minder ondernemen dan de anderen. 
  • Doordat er veel actuele informatie aanwezig is op het internet kun je de leerlingen zelf opzoek laten gaan naar informatie. Door zelf te onderzoeken maak je dat de leerlingen zich bezig houden met actief leren. 
  • Voor het geven van een presentatie kan een PowerPoint of Prezi vaak een hulpmiddel zijn waardoor het extra zekerheid biedt.

Nadelen kunnen zijn: 

  • De non-verbale communicatie kun je niet geven via ICT terwijl dit toch een groot deel van de menselijke communicatie betreft.
  • Op de school moet voldoende ICT aanwezig zijn voordat je er gebruik van kan maken. Een goede investering vanuit de school is daarvoor van belang. Wanneer er bijvoorbeeld niet voldoende laptops aanwezig zijn waardoor de helft van de klas niet aan het werk kan moet je altijd nog een papieren opdracht achter de hand hebben. (Hamel, 2011)

Opbrengst en rendement

Geschikt, leerzaam en leuk. Om zulke werkvormen te vinden ben je vaak lang op zoek of lang aan het ontwikkelen. Door dit te delen wordt deze tijd bespaard in de voorbereiding op een les, worden er mogelijkheden ontdekt waar je zelf nooit bij stil had gestaan of krijg je waardering voor je inzet.

De winst die je op deze punten boekt komt ten goede aan het onderwijs, waar de leerlingen beter bereikt kunnen worden wanneer de werkvormen als leuk, op maat, en vernieuwend worden gezien.

Voorwaarden

Om ICT goed te kunnen gebruiken in de lessen moeten de ICT mogelijkheden binnen de school aan enkele randvoorwaarden voldoen. Er zijn 4 technische vereisten om ICT te kunnen toepassen in het onderwijs. Daarnaast zijn ook de kennis en vaardigheden van de docent belangrijk. Al deze genoemde onderdelen zullen kort worden toegelicht.

Ten eerste moet de school een goedwerkend, makkelijk toegankelijk wifinetwerk hebben. Dit is belangrijk voor het gebruik van telefoons, computers en tablets als bronnen van informatie. Zonder werkende internetverbinding zijn de apparaten nutteloos, omdat internetbronnen als Google en Wikipedia dan niet gebruikt kunnen worden. Daarnaast vragen overhoringsapplicaties als Kahoot en Socrative een internetverbinding om de ingevoerde data te kunnen verzenden en verzamelen. 

Ten tweede moet de school voorzien in voldoende digitale werkplekken. Er moeten in de school voldoende computers beschikbaar zijn om, al dan niet, klassikaal te kunnen gebruiken. Dit is belangrijk omdat niet alle leerlingen de mogelijkheid hebben een tablet of laptop mee te nemen naar school en dat wordt niet overal getolereerd. Als het dan nodig is om een verslag of opdracht op de computer te maken moet dat wel mogelijk zijn.

Ten derde moet er op de school mogelijkheid zijn om opdrachten, verslagen en dergelijke te printen. Er moeten dus genoeg kopieerapparaten zijn. Hoewel veel opdrachten steeds vaker digitaal te vinden zijn wordt er nog regelmatig gewerkt met uitgeprinte opdrachten en verslagen. De hardcopy versies worden vaak gebruikt omdat het makkelijk is om opmerkingen of deelopdrachten op te schrijven en te ordenen. Daarom moet de school voorzien in kopieerapparaten.

Ten vierde moet er in vrijwel elk lokaal een digitaal schoolbord aanwezig zijn. Dit is gewenst omdat veel docenten gebruik maken van presentaties bij hun lessen. Daarnaast zijn opdrachten makkelijk te projecteren en is het hebben van een digitaal schoolbord handig voor het spelen van quizzen en het aanvullen van presentaties met tekst.(Kennisnet, 2013)

Ten slotte ligt er ook een verantwoordelijkheid bij de leraren. Er is een goede infrastructuur vereist, maar die ontstaat pas als er vraag naar is, en wordt pas verbeterd als blijkt dat het niet goed werkt. Dit komt aan het licht als de docent ICT toepast in de lessen. Een docent kan dat alleen als die de vaardigheden bezit om ICT in te zetten in de les. Dus moet de docent zorgen dat zijn vaardigheden op ICT gebied mee kunnen met die van de leerlingen en dat de docent ICT als een effectief middel kan inzetten in de les. (Kennisnet, 2013)

Deze vijf elementen samen moeten zorgen voor een optimaal werkklimaat als het gaat om het gebruik van ICT in de les.

 

Lesmateriaal

Hier kun je o.a. lesmateriaal vinden voor de vakken:

  • Gezondheidszorg en welzijn/verzorging
  • Aardrijkskunde
  • Maatschappijleer
  • Extra tools 

De materialen kunnen zowel lesplanformulieren, instructiefilmpjes,online werkbladen/opdracht als powerpoints zijn.

Gezondheidszorg en welzijn

Instructiefilmpje EHBO
Instructiefilmpje EHBO met o.a. de vijf punten van EHBO, vingerverband, knieverband en snelverband.

Orgaan en weefsel donatie
Lesmateriaal over orgaan- en weefseldonatie.

Bij deze opdracht krijgen leerling inzicht in wat kleedgeld is, en hoeveel kleding kost per maand. Na het maken van de opdracht kunnen zij een mening vormen over kleedgeld en aangeven waarom ze dit wel/niet zouden willen.

Instructiefilmpje handmassage
In deze instructie film word er informatie gegeven over hoe een handmassage verloopt.

Leerlingen maken kennis met het maken van een verslag en presentatie. Leerlingen wordt de keus gegeven om een beroep uit de uiterlijke verzorging uit te kiezen en hier een verslag van te maken aan de handen van een tiental criteria. Tevens vindt u een beoordelingsrubric van deze opdracht in het bestand.

Wat hoort waar, organen en weefsels
Een digitaal leermiddel waar leerlingen kennismaken met de organen en weefsels van het menselijk lichaam.

Wat is een garantiebewijs? En welke voorwaarden zijn hieraan verbonden? De opdracht bestaat uit situaties die voor leerlingen herkenbaar zijn en die ze in de toekomst zelf kunnen toepassen.

Leerlingen maken kennis met vitamine C op verschillende manieren, het arrangement bevat o.a. tekst en uitleg, filmpjes, een spel en een toets om te controleren of ze de stof begrepen hebben.

Gezond onderwijs
Digitale lesmethode voor gezond onderwijs.

Medicalisering is een lastig woord en veel leerlingen zullen (nog) niet begrijpen wat het is. A.d.h.v. deze powerpoint kun je les geven over het onderwerp en de leerlingen bewust maken van wat voor invloed zij hierop hebben.

Maatschappijleer

Deze opdracht is bedoeld om leerlingen te helpen hun beeld en mening te vormen aan de hand van het nieuws. Met behulp van het digibord wordt er een foto laten zien en daar wordt over gediscussierd.

Ervaar wat het betekend als er geen rechtstaat is en maak kennis met de kenmerken van de rechtstaat. Zo ontstaat er een groepsdynamiek en leren door ervaren.

Een oefening waarbij op ludieke wijze het leren argumenteren wordt bereikt. Dit gebeurt onder andere met behulp van beeldmateriaal en een Debateendje.

Wat zou jij willen veranderen aan je school? Formuleer stellingen en presenteer dit aan je klas. Wie weet heb jij het beste idee, en win je de verkiezing in je klas!

Maak een inburgeringstest en bedenk wat belangrijk is om in die test te vragen aan nieuwe Nederlanders.

Een pagina die een handvat bied voor het begeleiden en ontwikkelen van leerlingen.

Aan de hand van nieuwsitems gaan leerlingen een les voorbereiden en geven.

Leerlingen denken na over wat zij belangrijk vinden. Ze leren ook dat politiek ‘keuzes maken’ is. Daarnaast geeft het ook een beeld van hoe de politiek in elkaar steekt en dat het vaak beter doordacht is dan het soms lijkt.

Door deze opdracht leert de leerling aan de hand van een opdracht een oorzaak-gevolg redenatie maken.

Zoek de grondrechten
Zoek de grondrechten

Aardrijkskunde

Aardrijkskunde Kahoots
Tegenwoordig zie je docenten steeds meer gebruik maken van online quizzen als Kahoot. Hieronder volgt de link naar de Kahoots voor Aardrijkskunde die vrij te gebruiken zijn. De inhoud hiervan is niet gecontroleerd. Voor het gebruik van de quizzen is een Kahootaccount verplicht!

Actueel Hoogtebestand Nederland
In Nederland is een database met daarop alle grondhoogtes van Nederland. Dit is het Actueel Hoogtebestand Nederland. Het is een erg leuke en interactieve website waar je hoogtes kunt instellen en je eigen plaats bekijken. Ook kun je leerlingen er leuke opdrachten mee geven. Je kunt de website bereiken via de link.

Beeldbank Aardrijkskunde
Dit is een verzamelwebsite met allemaal foto's, video's en ander interessante Aardrijkskunde animaties. Alle bronnen op deze site zijn vrij te gebruiken.

De Rijn
In de opdracht de Rijn is allemaal informatie te vinden over de Rijn. Over de klimaatverandering, bescherming van de Rijn, etc. De leerlingen kunnen zich eerst verdiepen in de informatie op de site. En wanneer ze alles goed gelezen hebben kunnen ze de Quiz maken die op de site staat. Je zou dit ook gezamenlijk kunnen maken op het digibord als bijvoorbeeld een 0 meting.

Leuke vragen bij de film de storm. Er wordt inzichtelijk gemaakt wat de gevolgen van 'de storm' waren.

Duurzame Energie
Dit is een website met allemaal opdrachten en informatie over duurzame energie en energie opwekken. Je kunt de site gebruiken om opdrachten vanaf te halen, maar ook om met de hele klas individueel op te werken.

In de opdracht de Rijn is allemaal informatie te vinden over de Rijn. Over de klimaatverandering, bescherming van de Rijn, etc. De leerlingen kunnen zich eerst verdiepen in de informatie op de site. En wanneer ze alles goed gelezen hebben kunnen ze de Quiz maken die op de site staat. 

Je zou dit ook gezamenlijk kunnen maken op het digibord als bijvoorbeeld een 0 meting. 

Kaartvaardigeheden
Dit is een website waarop kaartvaardighedenopdrachten staan. Je krijgt er uitleg over kaartlezen en er staan leuke opdrachtjes op waarbij je gegevens met besluitvorming moet combineren. Dus op basis van kaarten ga jij iemand helpen een probleem op te lossen.

Nederland van Boven
Op televisie is een serie geweest waarin allemaal informatie over Nederland inzichtelijk is gemaakt vanuit het vogelperspectief, van boven dus. Dit zijn erg interessante afleveringen met elk een ander thema. De afleveringen zijn erg geschikt om te laten zien en opdrachten bij te maken.

De opdracht klimaatreis is een opdracht waarbij leerlingen spelenderwijs, met behulp van atlassen, boeken en internet een programmaboekje maken van een drieweekse reis van de evenaar naar de poolcirkel. Hierbij ligt de nadruk op de verschillende klimaten die je dan tegen komt.

De opdracht wijk of dorp is een opdracht die de leerling er op uit stuurt om op onderzoek te gaan in hun eigen dorp of wijk. Hier moeten ze onderzoek doen naar de bevolking, bebouwing, geschiedenis en ander leuke informatie over de eigen wijk of dorp. Uiteindelijk wordt hier een film of website van gemaakt.

De opdracht Stadsopbouw daagt de leerling uit anders naar de stad te kijken die zij goed kennen. De leerlingen moeten namelijk een fotoreportage of presentatie maken waarbij de opbouw van de stad, van oud naar nieuw of andersom, aan bod komt. Ze zoomen in op verschillende wijken en de bijstijlen die kenmerkend zijn voor een bepaalde periode. Dit wordt met bijschriften in de presentatie verwerkt.

Economie

Deze opdracht staat in het teken van geld. Geld hebben en geld uitgeven. Wat kun je met 1000 euro? Dat ga je met behulp van internet en folders ontdekken.

Opdracht waarbij leerlingen aan de slag gaan met de marketingmix en voor het eerst kennismaken met de 6 p's.

Begrotingsspel

Youtube kanaal docent economie
Youtube kanaal van een docent economie. Kan door zowel de docent als de leerlingen gebruikt worden als naslagwerk.

Het Beursspel
Dit is een simulatiegame waarbij de leerlingen alleen of in groepjes hun eigen aandelen kunnen verhandelen. Het spel is gebaseerd op de echte koersen. Daarom is het spel ideaal om leerlingen de beurs te laten ontdekken.

Plaza challenge
Leerlingen maken via dit interactieve spel kennis met ondernemen. Ze gaan op inkoop en krijgen te maken met lastige dilemma's die een echte ondernemer dagelijks tegenkomt.

Deze opdracht stelt het effectief luisteren centraal. TIjdens het luisteren moeten de leerlingen de voor hen belangrijke gegeven opschrijven.

Dit is een opdracht die Aardrijkskunde, Economie en Maatschappijleer samenbrengt in de zoektocht naar de kosten, de route en het nut van het mobieltje.

Een soort petje op, petje af, met cijfers en getallen!

Pensioen is het niet meer hoeven werken omdat je oud genoeg bent. Hoe werkt dit. Daar kom je met deze opdrach achter.

Extra

Timer sinterklaas

Timer tools

Het time magagement voor in de klas met leuke afbeeldingen. 

Digibord tools
Handige digibord tools die je kunt gebruikten tijdens de les. Met o.a.: - zandloper - scorebord - takenlijst - woordweb - groepjes maken - etc.

Euthanasie

Op de site van euthanasie vind je allerlei feiten en informatie over euthanasie. Zo kunnen de leerlingen zelf een speurtocht maken door de site. Ook staat er een discusie op met allemaal stellingen die je gezamelijk kan doen in de klas. 

Euthanasie docentenhandleiding

Dit is de docentenhandeleiding voor het kopje euthanasie & euthanasie werkbladen. 

Euthanasie werkbladen

Hier staan allemaal werkbladen die gekoppeld zijn aan het kopje euthanasie de site. Met onderwerpen van o.a: Maak euthanasie bespreekbaar, een mooi portret, lachen om de dood?!, de quizmaker, etc. 

Bronnen

 

Hamel, E.-J. (2011, juni 15). De voor- en nadelen van ICT in het onderwijs. Opgeroepen op januari 12, 2016, van DUB: http://www.dub.uu.nl/artikel/voor-en-nadelen-ict-onderwijs.html

Kennisnet. (2013) De stand van zaken van ict en onderwijs. (pp. 34, 41) Geraadpleegd op 07-01-2015, van: http://archief.kennisnet.nl/fileadmin/contentelementen/kennisnet/Over.kennisnet/Vier_in_balans/Kennisnet_Vier_in_Balans_2013_20130725.pdf#page=33

Kennisnet. (2015, april 21). ICT toepassingen in de les. Opgeroepen op januari 12, 2016, van Leraar 24: https://www.leraar24.nl/dossier/5987/ict-toepassingen-in-de-les#tab=0

Rubens, W. (2012, juni 24). Waarom docenten ICT in het onderwijs willen inzetten. Opgeroepen op januari 13, 2016, van Te learning: http://www.te-learning.nl/blog/waarom-docenten-ict-in-het-onderwijs-willen-inzetten/

van der Linde, R., & van Braak, J. (2013). Wat maakt een ict-beleidsplan zo effectief? Opgeroepen op januari 13, 2016, van Kennisnet: http://4w.kennisnet.nl/artikelen/2013/03/08/wat-maakt-een-ict-beleidsplan-zo-effectief/

van Dinther, W. (2013, juni 19). Onderwijsgevende en ICT in onderwijs. Opgeroepen op januari 12, 2016, van Youtube: https://www.youtube.com/watch?v=Kb5uPov5FJQ