Dit project gaan jullie aan de slag met het landschap. Het landschap is in volgorde van klein naar groot na tuin en park de grootste schaal waarop je het buitengebied kunt ontwikkelen, inrichten en beheren.
Dit lesarrangement richt zich op het landschap, hoe is het ontstaan, welke typen kennen we in Nederland en de relatie die het landschap met de bodem heeft. In dit lesarrangement vind je alleen informatie over het Nederlandse landschap. Binnen dit project wordt ook aandacht besteed aan ontwerp en beheer van landschap.
Er zijn in dit arrangement links aangebracht naar de andere onderdelen van het project: ontwerp en beheer.
Ontwerp: Hoe ontwerp je een inrichtingsplan voor een groter gebied?
Beheer: Het beheer van het landschap komt daar aan de orde. Bijvoorbeeld hoe onderhoud je een beplanting?
presentaties
Hier vind je de presentaties die gedurende de lessen zijn gepresenteerd. Je kunt ze later gebruiken om voor de toets te oefenen. In de presentaties zitten geen opdrachten. Die kun je per lesblok vinden onder opdrachten.
Het project Landschap bestaat uit 9 lesblokken (8 lesdagen en een excursie). Per lesblok kun je hier zien wat de leerdoelen zijn. Dus wat je aan het eind van het blok geleerd hebt en wat je voor een toets moet weten en kunnen?
Het project landschap bestaat uit 9 lesblokken van 4 uur over de landschappen van Nederland, 4 uur over beheer en 4 uur over ontwerp. De lesblokken zijn verdeeld over 9 lesweken.
In dit lesarrangement wordt het deel landschappen van Nederland behandeld.
Per blok is hier aangegeven wat er behandeld wordt, welke presentaties erin opgenomen zijn, welke opdrachten je kunt doen en welk huiswerk je erna dient te maken. De inhoud van de lesblokken kun je hier aangeven. Er kan van de indeling afgeweken worden. De volgende indeling is dus een voorstel.
Week 1 Wat is een landschap
Week 2 Hoe is het landschap ontstaan en welke landschappen zijn er?
Week 3 Zandlandschap
Week 4 Hoog- en Laagveen
Week 5 Kustlandschap
Week 6 Rivierlandschap en löss- of heuvellandschap
Week 7 Bodem en landschap
Week 8 Excursievoorbereiding
Week 9 Excursie
lesblok 1
In dit lesblok bestuderen we wat een landschap is. We maken kennis met begrippen als open/ gesloten, natuurlijk/ cultuurlijk.
In dit lesblok gaan we wat dieper in op de ontstaanswijze van het Nederlandse landschap en waar welke sedimenten ?terechtgekomen zijn. Dit is handig als je de landschapsvormen die je in het landschap ziet wilt leren herkennen.
In dit lesblok bestuderen we het zandlandschap. Het zandlandschap bestaat uit de stuwwallen, het dekzand en de meeste duinen. De kustduinen behandelen we bij het kustlandschap
In dit lesblok behandelen we het hoog- en het laagveenlandschap. We bespreken de verschillen in ontstaanswijze maar ook dat ze overeenkomsten vertonen.
In dit lesblok behandelen we het rivier- en het lö?ss- of heuvellandschap. Het rivierlandschap volgt met name de grote rivieren in Nederland. De beekdalen behandelen we bij het zandlandschap.
In dit lesblok behandelen we het kustlandschap inclusief de kustduinen. Het kustlandschap is allereerst gevormd door de zee met wat hulp van de zeewind voor de kustduinen.
Bodem en grondsoort zijn twee verschillende dingen die erg veel samenhangen met het landschap. Door geologische processen is ergens in Nederland een sediment (grondsoort) terecht gekomen. In zo'n grondsoort zijn door bodemvormende processen (zie de link) verschillende bodems gevormd. Afhankelijk van het soort landschap en de landschapsvorm kom je verschillende bodemtypen tegen.
Zo kom je op de essen of enken (dezelfde betekenis voor oude akkers?) in het zandlandschap het bodemtype "zwarte enkeerdgronden" tegen. Dit is een bodemtype met een dikke zwarte bovengrond.
Je kunt dus aan de bodem zien welk landschap erbij hoort en omgekeerd kun je vaak aan de landschapsvorm zien welke bodemtype je kunt verwachten.
Dat is handig want zo kun je (oude) landschapsvormen herkennen aan de bodem en kun je bodems in kaart brengen door goed naar het landschap te kijken.
Per lesonderwerp kun je hier de bijbehorende opdrachten vinden. Er zijn samenwerkopdrachten voor in de les bij en huiswerkopdrachten, maar er staan ook opgaven die je zelfstandig kunt maken tijdens de les of om de leerstof te oefenen.
De volgende opdracht kun je uitvoeren via bijgaande link naar een GIS. Een GIS is een geografisch informatiesysteem. D.w.z. dat je van een bepaald gebied of plek meerdere soorten kaarten kunt bekijken. In dit geval kun je bekijken wat de grondsoort op een bepaalde plek in Nederland is door op de topografische kaart naar het betreffende dorp te gaan en dan de grondsoortenkaart aan te zetten.
de bodem op de kaart en de relatie met het landschap
Welk bodemtype
In de volgende opdracht leer je om gebruik te maken van de internetversie van de bodemkaart van Nederland om op elke plek in Nederland het bodemtype en de bijbehorende informatie erover te vinden
Dit project wordt getoetst door het uitvoeren van een inventarisatie waarin met name de bodem- en landschapsaspecten in beeld dienen te worden gebracht. Hierna staat het document met daarin het plan van toetsing en afsluiting (PTA).
Om goed te kunnen oefenen of je de kennis van bodem en landschap al voldoende onder de knie hebt kun je de oefentoets landschap en de toets practicum grondonderzoek maken.
een uitgestrekt stuk land dat zich als een zelfstandig geheel onderscheidt van aangrenzende gebieden.
Het karakter wordt bepaald door natuurlijke en/of menselijke factoren en elkaars beïnvloeding.
De landschapsfactoren gesteente, reliëf, klimaat, bodem, water, lucht, plant, dier en mens staan met elkaar in verbanden vormen een geheel.
•
•
•
Een landschap wordt gekenmerkt door:
structuur (patroon en opeenvolging), bijvoorbeeld een bepaalde opeenvolging van bodemtypen van hoog naar laag
uiterlijk (visuele kenmerken)
dynamiek (verandering in een landschap)
ontwikkeling (ruimtelijk en in de tijd)
interne samenhang tussen de factoren die het landschap beïnvloeden. ?
Landschapselementen
Vormen de onderdelen waaruit het landschap bestaat.
Kunnen natuurlijk of cultuurlijk zijn: bijvoorbeeld?
Kunnen punt-, lijn- of vlakvormig zijn dus bv. eenboom, een sloot en een bos.Kunnen terreinvormen, bebouwing of vegetatie zijn.?
Natuur- of cultuurlandschap
Welke landschappen zijn er als je naar de menselijke invloed kijkt?
een natuurlandschap: een landschap zonder of met zeer weinig menselijke invloed. Een landschap dat dus niet in cultuur is gebracht, dus bijvoorbeeld geen perceelscheidingen en ontwatering.
een cultuurlandschap: landschap waarbij duidelijk sporen van menselijke activiteit zijn waar te nemen, zoals de meeste akker- en weidelandschappen. Voorbeelden van de meest extreme vormen van cultuurlandschap zijn het stadslandschap en het industrielandschap. Zelfs in deze landschappen komen nog natuurlijke elementen voor.
een halfnatuurlijk landschap: landschap waarin de vegetatie niet grotendeels door mensen bepaald wordt, maar dat wel in wisselwerking met de mens is ontstaan en afhankelijk is van menselijk ingrijpen, voorbeeld heide
Ontstaan landschap
In dit lesblok behandelen we de ontstaanswijze van Nederland in vogelvlucht. Het gaat hier vooral om de geologie. Dus hoe in miljoenen jaren tijd de Nederlandse aardkorst gevormd is en gesteenten en afzettingen overal terecht zijn gekomen. Het is voor een deel kennis die je mogelijk al bij lessen aardrijkskunde of bij lessen over de bodem in het vorige jaar gehad hebt. Je kunt het dan beschouwen als voorkennis die je nodig heb om het landschap beter te begrijpen.
tektoniek
De aardkorst: wat gebeurt er?
1 Tektoniek: beweging van de aardkorst
De aardkorst bestaat uit platen die verschuiven.
Vulkanisme: (magma heet vloeibaar gesteente) komt door de aardkorst heen.
Plooiing: platen, die botsen gaan plooien.
Breuken, horsten en slenken: plaatdelen die breken en die ten opzichte van elkaar schuiven. Horsten zijn omhoog komende delen en slenken zijn dalende delen.
Aardbevingen: meestal schokken in de aardkorst als gevolg van bewegingen?
ophoping van voedingsstoffen en organische stoffen, zoals plantenresten, vormen de organische toplaag van het bodemprofiel. In zeer vochtige en zuurstofarme condities resulteert dit in veen
podzolering
?
uit- en inspoeling van de voedingstoffen, humus en metalen
homogenisatie
?
biologische activiteit, zoals graafgangen van wormen, muizen of mollen, die de bodem poreus maken. Maar ook de activiteit van kleinere dieren die de organische stof door de bodem mengen, waardoor er een uniform, homogene laag ontstaat.
gleyverschijnselen
?
oxidatie (roest) of reductie (vergrijzing) van de bodem als gevolg van ontwatering (dan er komt meer lucht in de grond, dus als er ijzer in de grond zit: roestvorming) of vernatting.
rijping
Jong onder water afgezette zand en kleilagen bevatten veel extra water tussen de gronddeeltjes. Door rijping (ontwatering) verdwijnt dat water en klinkt de grond vaak in.
Het arrangement Landschap is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
Groot, de
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2022-07-11 15:47:20
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Wat is een landschap?
