Welkom
- ICT-BEKWAAMHEID -
- VERDIEPENDE ONLINE MODULE -
Heeft u vragen over deze online module, neem dan contact op met support@kennisnet.nl.
Over deze module
Welkom, via deze module krijgt u grip op wat ict-bekwaamheid inhoudt en waarom het belangrijk is. Ict-bekwaamheid staat in sterk verband met is niet los te zien van de huidige ontwikkelingen in het onderwijs. Het is daarom alleen zinvol om ict-bekwaamheid ook vanuit dit bredere perspectief aan te pakken. U leert in deze module in te schatten waar uw school of bestuur staat op het gebied van ict-bekwaamheid en u leert wat u kunt doen om de huidige situatie te verbeteren. Het resultaat? Een analyse en actieplan toegespitst op uw eigen situatie!
Goed om te weten. Deze module:
- biedt besturen inzicht in hun situatie: waar staan ze nu en welke stappen passen bij hun uitgangssituatie.
- richt zich op een duurzame verbinding tussen het bestuur, het onderwijs en de inzet van ict.
- geeft u een compleet beeld van alle onderdelen rond ict-bekwaamheid. Het is mogelijk om onderdelen van de module die belangrijk zijn voor uw organisatie door te zetten naar andere collega’s.
Bij de knop met de pijl links onder de colofon ziet u de mogelijkheden om de module te downloaden:
Duur
Deze module is een pilot en is beschikbaar vanaf 1 december 2019 tot 1 september 2020. Het is afhankelijk van uw ambitie, context en eigen keuzes hoeveel tijd u aan de module besteedt en hoe lang u erover doet.
Voor wie?
Deze module is vooral bedoeld voor:
- Een (b)-ict’er en i-coaches.
- Een beleidsadviseur ict (en onderwijs) die afkomstig is uit het onderwijs en het bevorderen van de ict-bekwaamheid van docenten in zijn takenpakket heeft.
- Een bestuurder of een schoolleider die verantwoordelijk is voor het beleid op het gebied van ict-bekwaamheid van docenten.
Na deze module kunt u:
- Een vergelijking maken tussen de landelijke en eigen situatie binnen het bestuur rond ict-bekwaamheid.
- Analyseren welke interventies in de eigen context kansrijk zijn.
- Acties in gang zetten om de ict-bekwaamheid van leraren te vergroten.
Hoe werkt het?
Op deze pagina vindt u informatie over de opbouw en de werkwijze van de module en leest u waar u naar toe werkt.
Opbouw module
In het hoofdstuk 'Start' leest u meer over waarom het formuleren van beleid over ict-bekwaamheid van leraren belangrijk is binnen een bestuur. In deel 1 ontdekt u vervolgens meer over de stand van zaken in het land. U leert meer over vier aspecten van ict-bekwaamheid. Vervolgens nemen we u mee in manieren om uw eigen situatie te analyseren. Ook ontdekt u waar u terecht kunt voor meer informatie. Deel 1 sluit af met een tussentijdse opdracht waarin u een analyse maakt van de eigen situatie. Dit is uw startpunt voor deel 2.
In deel 2 ontdekt u acties die u kunt ondernemen om de huidige situatie te verbeteren. Deel 2 sluit af met een eindopdracht waarin u een of meerdere interventies in de eigen situatie uitwerkt. U eindigt met een werkdocument vol relevante informatie om ict-bekwaamheid in uw bestuur te vergroten.
Optioneel: Als u hier behoefte aan heeft kunt u in een Skype-sessie feedback op de opdracht ontvangen.
Bekijk de opbouw van deze module in detail in deze PDF.
Werkwijze
In deze module gaat u aan de slag door middel van:
- Kennisopbouw via theorie, tekst, tools en modellen. Meer informatie en bronnen over elk onderdeel vindt u in de twee bijlages ‘Meer weten? 1’ en ‘Meer weten? 2’.
- Inzicht en bewustwording via opdrachten.
- Kennisdeling via een afsluitend gesprek of een Skype-sessie.
Waar werkt u naartoe?
Met deze module werkt u toe naar een verbetering van de eigen situatie via kennis, bewustwording en praktische acties. Daarbij is het goed om een beeld te hebben van uw doel: een organisatie waar de ict-bekwaamheid van de leraar voldoende op orde is.
Vooraf
Maak voordat u aan de slag gaat eerst een werkdocument aan, bijvoorbeeld in Google Docs of Microsoft Word, waarin u al uw opdrachten bijhoudt.
Start
Uw visie
Wat is uw visie op onderwijs en ict? Als u werkt aan ict-bekwaamheid is het van belang weer even stil te staan bij het doel, de opdracht en de opvattingen over onderwijs. In dit hoofdstuk 'Start' bepaalt u uw eigen doelstelling voor deze module en omschrijft u wat 'ict-bekwaamheid' voor u betekent. Veel succes!
Opdracht 1
 1.1
 Bij het ontwikkelen van een visie op onderwijs en ict gaat het over de wettelijke opdracht, doelen van het onderwijs en uw eigen opvattingen.
Lees meer over het ontwikkelen van een visie op onderwijs en ict met daarbij aandacht voor onderwijsinnovatie en het Vier in balans-model in deze PDF.
|
1.2
De ontwikkelingen waar u over heeft gelezen, spelen overal in het onderwijs. Hoe zit dat met uw organisatie? Geef in uw werkdocument antwoord op de volgende vragen daarover:
- Herkent u deze ontwikkelingen binnen uw eigen bestuur?
- Welke effecten ziet u op uw organisatie (bedrijfsvoering)?
- Welke effecten (gedrag, competentie, kennis, houding) ziet u op de taak en de rol van de leraren?
|
1.3
Om te werken aan ict-bekwaamheid, is het belangrijk om eerst de aanleiding en het doel helder in beeld te hebben. Reflecteer daarom eerst op uw eigen situatie via de volgende vragen en noteer uw antwoorden in het werkdocument:
- Waar denkt u als eerste aan bij ict-bekwaamheid (van uw collega’s)?
- Wat was voor uw bestuur de aanleiding om mee te doen aan deze module?
- Waarom is ict-bekwaamheid belangrijk in uw bestuur?
|
Uw leerdoel
Met deze module krijgt u grip op wat ict-bekwaamheid inhoudt en waarom het belangrijk is. U leert in te schatten waar uw school of bestuur staat op het gebied van ict-bekwaamheid en u leert over acties om de huidige situatie te verbeteren. Het is hierbij belangrijk om te werken vanuit de eigen context. Wat zou u willen bereiken met de module?
Opdracht 2
2.1
Pak uw notities van de vorige opdracht erbij en noteer op basis daarvan, uw eigen leerdoel in uw werkdocument. Denk bijvoorbeeld aan deze hulpvragen om tot een leerdoel te komen:
- Hoe zorg ik ervoor dat mijn leraren bekend raken met privacy en veiligheid?
- Welke vaardigheden zijn belangrijk op het gebied van digitale geletterdheid voor mijn team?
- Hoe zorg ik dat mijn school zich ontwikkelt naar een lerende organisatie?
- Hoe zorg ik dat leraren ict doordachter en gevarieerder inzetten binnen de les?
|
Deel 1
De inzet van ict
Hoe zit het met de inzet van ict? In deel 1 beginnen we met het analyseren van de landelijke situatie en daarna vergelijkt u dit met uw eigen situatie. Kennisnet vraagt scholen naar hun inzet van ict in het onderwijs en bundelt de resultaten in de Vier in balans-monitor. In de monitor ligt de focus op het gebruik van ict-toepassingen.
Opdracht 3
3.1
Voordat we naar de resultaten kijken, vragen we u om eerst op uw eigen situatie te reflecteren. Noteer uw bevindingen over de volgende vragen in uw werkdocument:
- Wat merkt u aan het gebruik van ict-toepassingen onder de leraren in uw instelling?
- Zijn er verschillen tussen de leraren in hun gebruik hiervan? Zo ja, welke?
- Kunt u iets zeggen over de opbrengsten van het gebruik van ict-toepassingen door leraren in uw instelling?
|
3.2
Nu gaan we kijken naar de landelijke situatie wat betreft het gebruik van ict-toepassingen van leraren.
Lees daarvoor in deze pdf de resultaten van de Vier in balans-monitor.
|
3.3
Pak uw antwoorden van de voorgaande opdrachten er weer bij en reflecteer over hoe uw situatie in verhouding staat met de onderzoeksresultaten. Noteer uw antwoorden op de volgende vragen in uw werkdocument:
- Herkent u de resultaten van de Vier in balans-monitor als u kijkt naar uw eigen instelling?
- Wat valt u hieraan op?
- Welke overeenkomsten ziet u en welke verschillen?
|
Ict-bekwaamheid
U heeft nu een goed beeld van de stand van het land en het gebruik van ict-toepassingen in het onderwijs - zowel elders als in uw eigen instelling. Maar wat is ict-bekwaamheid eigenlijk? Waar bestaat het uit? En wanneer is iemand ict-bekwaam?
Opdracht 4
4.1
Misschien heeft u zelf veel ervaring en kennis op het gebied van ict-bekwaamheid, daar kunt u in deze module goed gebruik van maken. Noteer daarom in uw werkdocument in steekwoorden het antwoord op de volgende vragen:
- Wat is volgens u precies ict-bekwaamheid?
- Waar bestaat ict-bekwaamheid volgens u uit?
- Wat is er nodig volgens u, om de ict-bekwaamheid van leraren te vergroten? Geef een aantal voorbeelden.
|
4.2
Nu gaan we kijken naar de aspecten van ict-bekwaamheid: digitale geletterdheid, leersituatie, organisatie en professionalisering.
Lees in deze pdf over de aspecten die van belang zijn voor beleid rond ict-bekwaamheid.
|
4.3
Pak uw notities van stap 1 er weer bij. Nadat u gelezen heeft over de aspecten van beleid rond ict-bekwaamheid kunt u deze waarschijnlijk terugvinden in uw notities. Onderstreep en benoem ze in uw notities en geef daarna antwoord op de volgende vragen:
- Herkent u alle aspecten in uw eigen bestuur? Welke wel, welke niet?
- Welk aspect zou voor u prioriteit hebben?
|
Afwegingen bij het analyseren van uw situatie
U heeft in de vorige delen gelezen over de stand van het land en de aspecten van ict-bekwaamheid en dit gekoppeld aan uw eigen situatie. Op basis van deze inzichten gaat u nu aan de slag met een uitgebreidere analyse van de ict-bekwaamheid in uw organisatie.
Uw situatie analyseren
Om uw eigen situatie te analyseren, kunt u gebruik maken van verschillende opties:
- vragenlijsten of monitors met een uitgebreide analyse (zie bronnen onderaan de pagina);
- analyse-vragen beantwoorden ( in deze pdf);
- rubrics ‘Ict in innovatief onderwijs’ (zie bronnen hieronder)
- de gespreksstarter ict-bekwaamheid van Kennisnet.
Elke optie heeft verschillende voor- en nadelen. Een vragenlijst kost veel werk en tijd, terwijl er enkel een overzicht uitkomt (dit is contextafhankelijk). Een overzicht zegt wel iets over de ict-bekwaamheid van de leraren, maar pas in gesprek met elkaar komt de relevante context naar boven.
Een gesprek faciliteren
Om een gesprek te faciliteren kunt u gebruik maken van de gespreksstarter ict-bekwaamheid of de analysevragen in het pdf-document. Door het gesprek aan te gaan komt u meer te weten over hoe het er voor staat met de vier aspecten van ict-bekwaamheid. Het geeft verdieping aan de dialoog over ict-bekwaamheid en het geeft meer richting om aan de slag te gaan in deel 2 van deze module.
Vragenlijsten
Bij het kiezen van een analysemethode, houdt u rekening met de eigen situatie in het bestuur. Hierbij kunt u denken aan de volgende vragen:
- Wat is het belang van ict-bekwaamheid binnen mijn bestuur?
- Wat wil ik bereiken met de analyse?
- Wat zijn de prioriteiten binnen mijn bestuur?
Verschillende vragenlijsten voor een uitgebreide analyse zijn onderstaand te vinden:
Monitor Leren en lesgeven met ict (Ixperium)
Kennisbasis ict (Vereniging Hogescholen)
Vaardighedenscan (iX-ray)
ICT in innovatief onderwijs (Lucas Onderwijs)
Monitor ICT-bekwaamheid (Samen slimmer leren)
Tussentijdse opdracht
Na het doen van de opdrachten 1 tot en met 4 bent u op de hoogte van de stand van het land en heeft u zich verdiept in de verschillende aspecten van ict-bekwaamheid. Als tussentijdse opdracht gaat u in 5 stappen de huidige situatie in uw organisatie omtrent ict-bekwaamheid analyseren.
Opdracht 5
5.1
Aan de hand van de genoemde analysemogelijkheden op de voorgaande pagina 'Uw situatie' kiest u nu één van deze mogelijkheden uit. Deze gaat u individueel uitvoeren. Noteer in uw werkdocument, waarom u voor deze analyse kiest.
|
5.2
U heeft nu een eigen analyse van de situatie in het bestuur. Geef nu antwoord op de volgende vragen in uw werkdocument:
- Wat valt u op?
- Hoe verhoudt dit zich tot het landelijke beeld?
- Hoe verhoudt dit zich tot de vier aspecten van beleid rond ict-bekwaamheid?
- Ziet u dat er aspecten zijn die duidelijk sterker zijn dan andere?
- Is het gelukt om sterke en verbeterpunten te benoemen?
|
5.3
U heeft na deze analyse en de denkvragen bij stap 5.2 een goed beeld van de stand van zaken rond ict-bekwaamheid in uw organisatie. Bespreek nu uw uitkomsten met anderen in uw school of bestuur. Bespreek daarbij de vier aspecten van ict-bekwaamheid om een zo compleet mogelijk beeld te schetsen van de gewenste acties.
Hiervoor kunt u  deze gespreksstarter ict-bekwaamheid uitvoeren met een afspiegeling van het team (houd hierbij rekening met verschillende functies en meningen). Lees eerst deze handleiding bij de gespreksstarter.
|
5.4
Vul nu uw eigen analyses aan met het perspectief van de anderen.
- Zien zij dezelfde sterke en verbeterpunten?
- Gaf het gesprek met hen nieuwe inzichten?
- Zo ja, welke?
Noteer uw antwoorden in het werkdocument.
|
5.5
Reflecteer op uw eigen leerdoel, stel dit eventueel bij op basis van de analyses binnen het bestuur.
In Deel 2 van deze module ontdekt u welke acties u kunt ondernemen om de ict-bekwaamheid te verbeteren op verschillende gebieden.
|
Deel 2
Inleiding van de acties
Welkom bij deel 2 van de module ict-bekwaamheid. In dit deel gaat u aan de slag met het op orde brengen van de randvoorwaarden en het beleid rond ict-bekwaamheid in de school. Door middel van tips en gespreksstarters kunt u direct aan de slag met acties voor de organisatie en de leraar. De verbeteracties gaan in op het primaire proces (de leersituatie of het onderwijs) en het secundaire proces (de organisatie) in het bestuur. Dit zijn kleine en grote interventies die het verschil maken op korte en lange termijn.
Lees de theorie eerst door zodat u een duidelijk beeld heeft van wat er mogelijk is. Hierna kiest u één of meerdere onderdelen die u in de eindopdracht gaat uitwerken.
In dit deel komen aan bod:
Acties voor de organisatie
Om ict-bekwaamheid optimaal in te bedden en als onderwerp actief te houden, is het handig om dit te integreren in de HR-cyclus. Op die manier blijft de leraar in gesprek over ict-bekwaamheid. Denk aan onderwerpen als: het registreren, het volgen, analyseren en communiceren van de leerlinggegevens, met aandacht voor de privacy en veiligheid.
De privacy en veiligheid waarborgen binnen uw bestuur en school kan best een uitdaging zijn. De ‘Aanpak IBP’ helpt u op weg, met daarin speciale aandacht voor bewustwording bij leraren rond deze belangrijke thema’s.
Acties voor de leraren
Een goede stap om te werken aan digitale geletterdheid is om gezamenlijk een visie erover te ontwikkelen. Wat zijn de definities die rouleren binnen het bestuur, bij de schoolleider en het team?
Waarom wordt ict eigenlijk als hulpmiddel ingezet? Het antwoord op deze vraag zorgt voor een professionele redenering voor het gebruik van ict in het onderwijs. De doordachte didactiek behandelt de regels en de kunst van het onderwijzen. Het geeft handvatten voor het effectief opbouwen van lessen.
Ict-bekwaamheid bevorderen dat lukt vooral goed door samen te werken. Zowel intern met collega’s als binnen het bestuur of met andere instellingen of organisaties.
Acties voor de organisatie
In dit deel van de module leest u over het belang van HR-beleid en IBP voor ict-bekwaamheid en brengt u dit in verband met uw eigen situatie. Aan de hand van vragen en tips ontdekt u welke aspecten van beleid rond ict-bekwaamheid u al op orde heeft en aan welke u nog kunt werken om ook dit onderdeel verder te verbeteren.
Opdracht 6
6.1
We gaan nu kijken naar het HR-beleid en hoe deze ict-bekwaamheid kan faciliteren.
Lees de theorie over het HR-beleid in relatie tot ict-bekwaamheid in deze pdf.
|
6.2
Stel uzelf nu deze vragen:
- Welke situatie is op u van toepassing?
- Herkent u de aspecten van de HR-cyclus binnen uw organisatie?
- Welke wel of welke niet?
- Waar ligt dit aan?
Noteer uw antwoorden in uw werkdocument.
|
6.3
Een belangrijke schakel om de ict-bekwaamheid op orde te krijgen, is privacy en veiligheid.
Lees in deze pdf hoe u deze kunt verbeteren.
|
6.4
Stel uzelf nu deze vragen:
- Is er binnen uw organisatie al aandacht voor informatiebeveiliging en privacy?
- En zo ja, op welke manier?
- Zijn de leraren voldoende op de hoogte en betrokken?
- Hoe weet u dat?
Noteer uw antwoorden in het werkdocument.
|
Acties gericht op de leraar
Om ict-bekwaamheid goed op orde te krijgen is het belangrijk dat iedereen in de organisatie actief meedoet. Bewustwording van de leraar rond de eigen ict-bekwaamheid is hierbij cruciaal. Op die manier weet de leraar waar hij of zij staat op het gebied van digitale geletterdheid en kan ict op een doordachte manier gebruiken en toepassen in het volgen, registreren en analyseren van voortgangsgegevens.
Context
De mate van en behoefte aan professionaliseren is sterk afhankelijk van de context van de leraar. Denk bijvoorbeeld aan de regio van de school, welke lokale uitdagingen daar spelen en alle andere contexten. Het is hierbij belangrijk om aan te haken bij netwerken van leraren, didactisch redeneren te stimuleren en samen na te denken over de doordachte inzet van ict.
In alle contexten is het in elk geval van belang dat de leraar:
- de ict-basisvaardigheden, mediawijsheid en informatievaardigheden op orde heeft;
- didactisch kan redeneren - het denken over het doel van de les, wat er wordt aangeboden en voor wie de lesstof geschikt is;
- aan een lerende gemeenschap deelneemt, waardoor hij of zij zich kan blijven ontwikkelen.
Drie aspecten
We bekijken in dit deel drie aspecten die belangrijk zijn voor de ict-bekwaamheid van leraren: digitale geletterdheid, didactisch redeneren en onderdeel zijn van een lerend netwerk. Aan de hand van de theorie ontdekt u hoe het ervoor staat met het beleid rond de ict-bekwaamheid van uw leraren en welke acties u kunt ondernemen om hieraan te werken.
Opdracht 7
7.1
Bij het verbeteren van digitale geletterdheid is het van belang dat u samen nadenkt over digitale geletterdheid en wat dit betekent in uw context.
Lees meer over hoe u beleid kunt maken voor digitale geletterdheid in vijf (voorbeeld) vragen in deze pdf.
|
7.2
Stel uzelf nu deze vragen:
- Is digitale geletterdheid in uw strategisch beleid duidelijk geformuleerd, is dit geïntegreerd in het curriculum en in de vaardigheden van de leraren?
- Zo ja, op welke manier?
- Waar ziet u nog verbetermogelijkheden?
Noteer uw antwoorden in het werkdocument.
|
7.3
Het inzetten van ict moet op een doordachte manier gebeuren. Daarvoor is het belangrijk om het didactisch redeneren met elkaar expliciet te maken.
Lees meer over didactisch redeneren en hoe u dit bevordert in deze pdf.
|
7.4
Stel uzelf nu deze vragen:
- Wordt er binnen uw organisatie door de leraren expliciet geredeneerd over hun didactische aanpak?
- En zo ja, op welke manier dan?
- Wat is de rol van ict hierbij?
Noteer uw antwoorden in het werkdocument.
|
7.5
Samen leren in en buiten de school is belangrijk om een school te professionaliseren.
Lees nu de tips en theorie over een lerend netwerk in deze pdf.
|
7.6
Stel uzelf nu deze vragen:
- In hoeverre is uw organisatie deel van lerende netwerken?
- Leert u van anderen buiten de organisatie en van collega’s binnen de onderwijsinstelling?
- Zo ja, op welke manier?
Noteer uw antwoorden in het werkdocument.
|
Eindopdracht
Welke verbeteracties voor uw school of bestuur zinvol zijn, hangt af van uw analyse uit deel 2 van de module. In deze eindopdracht gaat u aan de slag met uw analyse en bekijkt u welke verbeteracties nodig zijn. We vragen u minimaal één van die acties uit te werken, inclusief een plan van aanpak.
Aan de slag!
1
Zet de uitkomsten van de tussentijdse opdracht (uit deel 1) op een rijtje en kijk nog eens goed naar uw eerste leervraag en eigen analyse.
Welke verbeterpunten vindt u het belangrijkste?
|
2
Lees de suggesties voor verbeteracties in deel 2 na en bedenk welke acties bij uw verbeterpunten passen.
|
3
Aan welke acties geeft u prioriteit? Waarom?
|
4
Beschrijf hoe u deze acties uit gaat voeren en wie u daarvoor nodig hebt. U kunt hierbij gebruik maken van het format projectplan canvas uit de Kennisnetwijzer.
|
5
Stuur uw analyse en de uitwerking van de actie op naar verbeteractie@kennisnet.nl. Vermeld uw naam, functie en bestuur, zodat een adviseur van Kennisnet een feedbackgesprek kan inplannen.
|
Bonusopdracht
Vond u het nuttig om het actieplan te schrijven? Overweeg dan om dit ook voor andere onderdelen en aspecten te herhalen.
|
