Inleiding
Voeding van melkvee is een onderdeel van de Proeve van Bekwaamheid Animal Care/productie dieren. Naast voeding melkvee behoren de volgende onderdelen ook tot deze Proeve:
- MPR
- Diergezondheid
- Vruchtbaarheid
- Huisvesting
- Melken
- Fokkerij
Bij het onderdeel voeding ga je je verdiepen in het hoe en wat van de voeding. We beginnen met de droge stof opname van een melkkoe. Als we weten hoeveel droge stof een koe opneemt gaan we kijken wat er in die droge stof zit. We breiden het uit met de spijsvertering zodat duidelijk wordt wat er met het voer in de koe gebeurd. Uiteindelijk gaan we een rantsoen voor een veestapel samenstellen.
Het doel is dat je na het volgen van dit onderdeel het verhaal van de voervoorlichter kan volgen en aanvullende en kritische vragen kan stellen over wat hij heeft geadviseerd.
Tijdens dit onderdeel gaan we ook een project doen over voer- en watervoorziening op een melkveehouderijbedrijf.
Gun je eens de tijd om het gehele arrangement door te nemen, je kunt veel informatie vinden voor op school, thuis en op het BPV bedrijf.
Veel succes met het onderdeel voeding.
Oefensituatie
Werkprocessen
Het volgende werkproces speelt een centrale rol bij de voeding van melkkoeien:
- Draagt zorg voor water en voedselvoorziening dieren.
?
Leermaterialen
Handboeken
Handboek melkveehouderij
Handboek snijmais
Formules en normen voor melkvee (Tabellenboek veevoeding)
Kwantitatieve informatie melkvee
Artikelen
In de landbouwpers verschijnen regelmatig artikelen over voeding. Jullie krijgen in de loop van het jaar een reeks artikelen die jullie moeten lezen.
Boek koesignalen.
Koesignalen in het kort
Wat zijn koesignalen? Een koe geeft constant signalen af over haar gezondheid en welzijn. Deze signalen kunnen we oppikken door naar haar gedrag, houding, lichaamstaal en lichaamsconditie te kijken. Deze koesignalen kunt u gebruiken om de gezondheid in uw veestapel, het koecomfort en melkproductieresultaten te optimaliseren. Train uzelf in het observeren, evalueren en in het vinden van oplossingen zodat uw koeien en uw bedrijf daarvan profiteren.
Temperatuur
Een koe heeft een lichaamstemperatuur tussen 38 en 39°C. Koude oren kunnen duiden op melkziekte of bloedcirculatieproblemen.
Poten
Kale hakken of andere pootbeschadigingen worden hoofdzakelijk veroorzaakt door problemen met het ligbed of ligbedmaterialen, onjuist passende stalrinrichting en/of klauwinfecties.
Herkauwen
Een koe zou 7 tot 10 uur per dag moeten herkauwen, waarbij ze 40 tot 70 keer op één hap kauwt. Wanneer ze hier minder tijd voor nodig heeft kan dit duiden op een onjuist rantsoen.
Pens
De pens moet goed gevuld zijn. De linkerkant van de buik (bekeken vanaf de achterkant van de koe) zou uit moeten steken. Als je je vuist in de pens drukt zou het ongeveer 10 tot 12 keer per vijf minuten samen moeten trekken.
Alert
Een gezonde koe ziet er alert en krachtig uit, met een glanzende huid en een gevulde maag.
Nek
Een gezwollen nek wordt meestal veroorzaakt doordat het voerhek te laag is of door onjuist passende stalinrichting.
Klauwen
Gezonde koeien staan recht en stil wanneer ze eten. Een instabiele of kreupele gang kan een slechte klauwgezondheid betekenen. Dit kan veroorzaakt worden door een slecht rantsoen, slechte vloeren of door gebrek aan klauwverzorging. Kijk mee tijdens het klauwbekappen voor extra signalen en beoordeel de klauwgezondheid aan de hand van de bewegingsscore.
Uier
Kijk na het melken goed naar de spenen om de uiergezondheid te beoordelen. Gezonde spenen zijn flexibel en natuurlijk van kleur. Een slechte uiergezondheid kan veroorzaakt worden door hygiëneproblemen, onjuist afgestelde melkapparatuur of onvoldoende kwaliteit van het voer.
Mest
Mag niet te dik of te dun zijn en mag nooit onverteerd voer bevatten.
Ademen
10 tot 30 ademhalingen per minuut is normaal voor een koe. Een snellere ademhaling kan duiden op hittestress of pijn en koorts.
Bron: Jan Hulsen, Koesignalen, VetVice.
Koesignalen, Hoofdstuk 1. Bewust kijken.
Koesignalen. Hoofdstuk 2. In de wei.
Koesignalen. Hoofdstuk 3. In de stal.
Koesignalen. Hoofdstuk 4. Tijdens het voeren en vertering.
Hoofdstuk 5 In de melkut.
Hoofdstuk 6 De melkrobot.
Koesignalen. Hoofdstuk 7. Jongvee en droge koeien.
Individuele koesignalen.
Praktische tips
Herkauwen en penswerking.
Pensscore.
Pensvulling score kaart.
Mest beoordelen.
Problemen rond het afkalven
Rantsoenberekeningen en voerefficiëntie
powerpoint
vaars120dagenlactatie.pptx
Vaars 280 dagen in lactatie
Efficiënt van voer naar melk
Electronisch dictaat
Voeropname en voederbehoefte
In het volgende onderdeel staat een inleiding over de droge stof opname bij melkvee. De volgende onderdelen worden beschreven:
- Wat is droge stof?
- Wat zit er in de droge stof?
- Hoe kan je de droge stof opname schatten op basis van lichaamsgewicht?
- Wat is voeropnamecapaciteit?
- Wat is verzadigingswaarde?
- Hoeveel maaltijden vreet een koe op een dag?
- Hoelang is een koe bezig met vreten en herkauwen?
- Hoeveel voer nemen koeien op in een jaar.
Voeropname en voederbehoefte
Voeropname en voederbehoefte
Schoolopdrachten voederopname en voederbehoefte
Opdracht voeropname en VEM-opname
Opdrachten voeropname, voeropnamecapaciteit en verzadigingswaarde
Opdracht voederwaarde
Voederwaarde
Beoordelen van kuilanalyses
Beoordelen van kuilanalyses
Schoolopdracht beoordelen kuilanalyse
Voederbalans
Voederbalans
Voederbalans
Schoolopdrachten voederbalans
Factoren die de droge stof opname beïnvloeden
In het vorig deel hebben we het gehad over de schatting van de droge stofopname. Hierbij gingen we er van uit dat een koe van een bepaald gewicht een hoeveelheid droge stof opneemt.
Later gingen we dat wat preciezer inschatten door middel van de voeropnamecapaciteit en verzadigingswaarde-eenheden.
Er zijn echter veel factoren die de opname van droge stof beïnvloeden. In dit deel gaan we bekijken welke factoren dat zijn en hoe we deze als ondernemer kunnen beïnvloeden. Deze factoren kunnen we verdelen in:
- Koegebonden factoren
- Voergebonden factoren
- Stal en klimaatgebonden factoren
De koegebonden factoren kunnen verdeeld worden in:
- Lichaamsgewicht en type koe
- Leeftijd en lactatie
- Lactatiestadium
- Jaarproductie
- Gezondheid
De voergebonden factoren kunnen verdeeld worden in:
- Water
- Kwaliteit van het rantsoen
- Selectie van voer
- Smaak en reuk van het voer
- Voeren
- Voerstrategie
- Vertering in de pens
- Mineralen tekort
- Giftige stoffen
- Opname krachtvoer
- Weideperiode
De stalgebonden factoren kunnen verdeeld worden in:
- Stalinrichting
- Lange melktijden
- Hitte stress
Koegebonden factoren
De koegebonden factoren.
Schoolopdrachten koegebonden factoren
Opdracht
Maak van de koegebonden factoren die een invloed hebben op de droge stof opname een mindmap.
Zorg dat je de opdracht zo maakt dat het een hulpmiddel is bij het leren voor de toets.
Opdracht: Maak een samenvatting van de koegebonden factoren die een invloed hebben op de droge stof opname van een melkkoe
Opdracht: vragen over koegebonden factoren die de droge stof opname beïnvloeden.
Voergebonden factoren
De voergebonden factoren
Schoolopdrachten voergebonden factoren
Vragen over voergebonden factoren die invloed hebben op de droge stof opname
De controle van de droge stof opname.
Stal- en klimaatsgebonden factoren
De stalgebonden factoren
Schoolopdracht stal- en klimaatsgebonden factoren
Opdracht
Maak van de stal en klimaatsgebonden factoren die een invloed hebben op de droge stof opname een mindmap. De achtergrond van de mindmap is een opdracht voor LLB. Ook deze mindmap(pen) inleveren in de inleverbak van LLB.
Zorg dat je de opdracht zo maakt dat het een hulpmiddel is bij het leren voor de toets.
Opdracht
Beoordeel voor de thuissituatie of voor je BPV bedrijf elk van de factoren van de omgevingsgebonden invloeden en geef van 5 factoren aan welke verbetering je zou kunnen gaan uitvoeren.
Vragen over stal en klimaatsinvloeden
Beweiding
Beweiding
Schoolopdracht beweiding
Opdracht
Maak van de beweiding een mindmap. De achtergrond van de mindmap is een opdracht voor LLB. Ook deze mindmap(pen) inleveren in de inleverbak van LLB.
Zorg dat je de opdracht zo maakt dat het een hulpmiddel is bij het leren voor de toets.
Spijsvertering melkkoe
Spijsvertering koe
Inleiding in de spijsvertering van de koe.
Schoolopdracht spijsvertering koe
Vertering in de voormagen
De verteringsprocessen in de bek en de voormagen.
Vertering in de darmen
De vertering en opname van voedingstoffen via de darmen.
Vertering en het milieu.
De spijsvertering van de koe en het milieu.
Uitslag ruwvoer
Voorbeelden
Voorbeeldverslag gras
Voorbeeldverslag snijmaïs
UItslagformulier lucerne
Voederwaarde van gehakseld koolzaadstro
Project voer- en watervoorziening van een melkveebedrijf
Het project heeft als doelstelling dat jullie in twee- of drietallen informatie gaan zoeken op internet, in handboeken, enz.. Met deze informatie gaan jullie de opdrachten maken. Gedurende het uitwerken van de opdrachten discussiëren jullie of jullie de goede uitwerking gekozen hebben.
Probeer dus zo veel mogelijk informatie te verzamelen en bespreek het in je groepje, want tijdens de bespreking moet je het hele verslag kunnen verdedigen.
Inleverdata
De inleverdata worden in de klas besproken.
Powerpointpresentatie over project
Project water- en voervoorziening van een melkveebedrijf
Project opdrachten
Bedrijf Haarsma
Bedrijf Mark
Bedrijf Wilfred
Bedrijf Henk Jan
Bedrijf Chris
Bedrijf Boaike
Bedrijf Emiel
Schoolopdrachten
Niveau 4
Opdracht voeropname en VEM-opname
Conditie scoren
BPV-opdrachten
Maak de volgende BPV-opdracht, vraag je BPV begeleider eventueel om hulp. Kijk zelf ook goed rond op het BPV bedrijf.
Toetsing en tot stand komen cijfer
De toetsing bestaat uit verschillende onderdelen. Zorg dat je de te leren stof regelmatig herhaald zodat het voor je gaat leven. Voor de verschillende niveaus gelden verschillende eisen bij de toetsing.
De volgende onderdelen worden apart afgesloten:
- Droge stof opname
- Spijsvertering
- Kuilvoeruitslagen en berekening rantsoen
- Voedingsgerelateerde aandoeningen
- Jongveevoeding
Voor alle onderdelen moet een voldoende worden gehaald.
Hoe per onderdeel het cijfer wordt berekend is hieronder te zien per niveau.
AV4
De toetsing van het onderdeel voeding wordt gedaan via:
- Maken van toetsen
- Maken van schoolopdrachten
- Maken van BPV opdrachten
- Presentatie van een onderwerp over melkvee voeding
- Het project Voer- en watervoorziening van een melkveebedrijf.
Het eindcijfer voor het onderdeel melkvee voeding wordt als volgt berekend:
- Het gemiddelde cijfer van de toetsen
- Het cijfer van het project
Het gemiddelde van de toetsen en het project is het eindcijfer.
De overige onderdelen worden meegenomen in de afronding, Wanneer bijvoorbeeld het gemiddelde cijfer een 5,3 is maar de rest van de opdrachten goed gemaakt zijn worden het cijfer naar boven afgerond.
Wanneer het cijfer 5,5 of hoger is heb je dit onderdeel van voeding gehaald.
Het cijfer van voeding moet voldoende zijn om aan de PvB te mogen mee doen.
Voorbeelden van toetsen
Het blijft altijd de vraag wat de docent kan gaan vragen. Door middel van deze oefentoetsen krijg je een idee wat er tijdens de toetsen gevraagd kan worden.
Toets droge stof
Toets onder andere eiwitvertering
Koe, voer, stal en beweidingsgebonden factoren die invloed hebben op de droge stof opname.
Portfolio en bewijsstuk
Wanneer je voor een onderdeel een voldoende heb gehaald krijg je daarvoor een bewijsstuk. Het bewijsstuk scan je en zet je op KISS. Mijnheer van Vliet kijkt het dan na en zet er nog wat opmerkingen bij die dan op je rapport komen.
Een voorbeeld van een Bewijsstuk zie je hier onder:
Voorbeel bewijsstuk
Colofon
Dit arrangement is gemaakt door Jan van Vliet. Het is een arrangement in opbouw. De inhoud zal dus regelmatig aangevuld worden. Opmerkingen en aanvullingen kunnen gemaild worden naar jvvliet@aoc-oost.nl. Het arrangement is voor het laatst veranderd op 23 maart 2012.
