Thema: Energie om van te leven - v456

Thema: Energie om van te leven - v456

Thema Energie om van te leven

Intro

Insecten
Is het mogelijk voldoende voedsel te verbouwen voor alle mensen op aarde, ook als de wereldbevolking groeit? En als mensen steeds meer vlees eten?  Is er genoeg landbouwgrond om ook al die dieren te voeden?
Misschien is het verstandig dat we ons verdiepen in het eten van ander voedsel met hogere voedingswaarde. Kijk daarvoor naar de volgende video. Bespreek na het kijken met een klasgenoot wat je van deze ontwikkeling vindt. 



Er zijn allerlei organisaties die zich over deze ontwikkelingen buigen.
Eén daarvan is de wereldvoedselorganisatie, de FAO (Food en Agricultural Organization).
Eén van hun adviezen is om het kweken van insecten in te zetten in de wereldvoedselproductie.
Volgens de VN-organisatie is deze kweek financieel rendabel en ecologisch.

In één van de modules van dit thema kijk je naar de landbouw.

In dit thema kijken we verder naar energiestromen: in ons lichaam, in onze cellen, maar ook in de planten en dieren om ons heen. We staan niet los van de omgeving. We maken bijvoorbeeld deel uit van voedselketens.
Ook eten en ademhalen is zo gewoon dat je er nauwelijks bij stil staat. Toch zijn het onmisbare lichaamsfuncties: voedsel en zuurstof in je opnemen. Het één heeft geen zin zonder het ander.
We hebben immers zuurstof nodig om voedsel te verbranden en zo energie te krijgen voor alle processen in onze cellen.

Succes bij het maken van dit thema!




 

Wat ga ik leren?

Aan het eind van dit thema:

  • beschrijf je in detail het fotosyntheseproces in cellen met chloroplasten.
  • leg je uit dat assimilatieprocessen in planten en dieren leiden tot de aanmaak van bouwstoffen, brandstoffen, reservestoffen en enzymen.
  • licht je assimilatie- en dissimilatie(deel)processen toe met behulp van de reactievergelijkingen.
  • beschrijf je anaerobe dissimilatieprocessen, ook met behulp van de reactievergelijkingen.
  • licht je aerobe dissimilatieprocessen, zoals de glycolyse en de citroenzuurcyclus, toe, ook met behulp van de reactievergelijkingen.
  • beschrijf je dat cellen zichzelf reguleren en daarbij een dynamisch evenwicht in stand houden, dat cellen stoffen opnemen, transporteren, omzetten en afgeven met behulp van energie, gekatalyseerd door enzymen.
  • beschrijf je waar en op welke wijze enzymen reacties katalyseren, en hoe temperatuur en pH die processen beïnvloeden.
  • leg je uit hoe een ecosysteem werkt en noemt welke relaties er zijn tussen organismen bij de energiestromen in een ecosysteem.
  • noem je  planten- en diersoorten die een voedselketen/voedselweb of een piramide van biomassa/aantallen vormen.
  • onderscheid je in een beschreven ecosysteem producenten, consumenten en reducenten.
  • beschrijf je kringlopen van elementen in een ecosysteem en benoemt welke factoren daarop van invloed zijn.
  • beschrijf je energiestromen in een ecosysteem, ook kwantitatief, en licht toe welke factoren daarop van invloed zijn.
  • beschrijf en reken je met modellen van energiestromen en benoem je welke processen en organismen daarin een rol spelen.

Deelconcepten
Autotroof, heterotroof, (an)organische stoffen, chloroplasten, netto fotosynthesereactie, voortgezette assimilatie, beperkende factoren, huidmondjes, hout- en bastvaten, wortelharen, verdampingsstroom, cohesie, adhesie, worteldruk,  fotosynthese, C-assimilatie, licht- en donkerreactie, chemosynthese verbranding, aeroob, anaeroob, glycolyse, citroenzuurcyclus, oxidatieve fosforylering, gisting, alcohol, melkzuur, methaan, ADP en ATP, NAD, NADP, bouwstoffen, brandstoffen, reservestoffen, enzymen, fosfolipiden, tussencelstof, koolhydraten (mono-, di- en polysachariden, zetmeel, glycogeen, cellulose), vet (vetzuren en glycerol), eiwit, aminozuren, DNA, recombinant-DNA, pH, biologisch afbreekbaar, producent, consument, reducent, trofisch niveau, fossiele brandstof, biobrandstof, dissimilatie, (an)organische stof, (de)nitrificatie, ammonificatie, stikstofbinding, uitspoeling, eutrofiering, biomassa, broeikaseffect.

Wat kan ik al?

Wat weet je al?
Lees de volgende Kennisbanken uit de onderbouw als opfrisser voor dit thema.

Fotosynthese - onderbouw

Dissimilatie - onderbouw

Voortgezette assimilatie - onderbouw


Maak de oefening hieronder en test je kennis!

Wat ga ik doen?

Het thema Energie om van te leven bestaat uit de volgende onderdelen.
In de tabel staat per activiteit hoeveel SLU je ongeveer nodig hebt.

Activiteit

Aantal SLU

Inleiding

 

Wat kan ik straks?

0,5

Wat kan ik al?

2

Wat ga ik doen?

0,5

Modules

 

Module: Het jaar van de aardappel

8

Module: Energiebronnen van de toekomst

8

Module: Kringlopen en duurzaamheid

8

Afsluiting

 

Samenvattend

1

Examenvragen

1

Terugkijken

0,5

Totaal:

29 à 30

Modules

Bij dit thema's horen de volgende modules.
Maak hieronder je keuze.

Module 1

2008, het jaar van de aardappel
Module 2

Energiebronnen van de toekomst
Module 3

Kringlopen en duurzaamheid

Afsluiting

Samenvattend

Hieronder de Kennisbanken bij dit thema.

Plantenweefsels

Transportstromen bij planten

Koolhydraten en vetten

Eiwitten

Atomen en verbindingen

Moleculen

Macromoleculen

Verstoring van de stabilitiet van een ecosysteem

Deelnemers aan een voedselketen en voedselweb

Energieverlies in een voedselketen

Kringlopen

Routes van koolstof

Routes van stikstof

Landbouw en kringlopen

Vastleggen van koolstof en voortgezette assimilatie

Oogsten van chemische energie

ATP

Anaërobe dissimilatie: zonder zuurstof

Examenopgaven

Je hebt in de modules veel theorie bestudeerd en veel vragen beantwoord en opdrachten gemaakt.
Als het goed is, ben je nu klaar voor het beantwoorden van een aantal examenvragen over dit onderwerp. Lees eerst de tips.

Tips

 

VWO 2021-TV2

VWO 2021-TV2 Vraag 9
VWO 2021-TV2 Vraag 10
VWO 2021-TV2 Vraag 17
VWO 2021-TV2 Vraag 20
VWO 2021-TV2 Vraag 25
VWO 2021-TV2 Vraag 26

VWO 2021-TV3

VWO 2021-TV3 Vraag 2
VWO 2021-TV3 Vraag 5
VWO 2021-TV3 Vraag 6
VWO 2021-TV3 Vraag 7

 

Meer oefenen?
Ga naar ExamenKracht en oefen ook met de nieuwste examens.
Van de examenvragen kan de voortgang worden bijgehouden op ExamenKracht.
Vraag verdere instructies aan je docent.

Extra opdracht

Terugkijken

Intro

  • Lees de intro van dit thema nog eens door.
    Vind je het een goede intro om het thema mee te beginnen?
    Past de video goed bij het thema? Waarom wel of waarom niet?

Kan ik wat ik moet kunnen?

  • Lees de leerdoelen van dit thema nog eens door.
    Kun je wat je moet kunnen?

Hoe ging het?

  • Tijd
    Bij de activiteiten stond een totale studiebelasting van 29 à 30 uur.
  • Ben je meer of minder tijd met het thema bezig geweest?
    Met welke module ben je het langst bezig geweest? En met welke het kortst?
  • Herhaling
    Heb je voor je aan de modules begon de toets bij 'Wat kan al?' gemaakt?
    Wist je het meeste nog? Wat was het meest leerzaam van de herhaling?
  • Inhoud
    Het thema bestaat uit drie modules.
    Welk van de drie modules sprak je het meest aan?
    Waardoor?
    Welk van de drie modules vond je het meest leerzaam?
    Waarom?
  • Examenvragen
    Je hebt de examenvraag gemaakt.
    Ging het goed? Had je de theorie uit de modules nodig om de vraag te kunnen maken?

  • Het arrangement Thema: Energie om van te leven - v456 is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    VO-content
    Laatst gewijzigd
    2022-03-16 16:21:15
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie.

    Dit thema Energie om van te leven is ontwikkeld door medewerkers van StudioVO. Bij het ontwikkelen van het materiaal is gebruik gemaakt van of wordt verwezen naar materiaal van de volgende websites:

    www.schooltv.nl www.youtube.com www.bioplek.org www.wikipedia.org


    Fair Use
    In de Stercollecties van StudioVO wordt gebruik gemaakt van beeld- en filmmateriaal dat beschikbaar is op internet. Bij het gebruik zijn we uitgegaan van fair use. Meer informatie: Fair use

    Mocht u vragen/opmerkingen hebben, neem dan contact op via de helpdesk VO-content .

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    Dit thema valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor biologie voor vwo leerjaar 4/5/6. Dit thema heet energie om van te leven. Aan het eind van dit thema: beschrijf je in detail het fotosyntheseproces in cellen met chloroplasten. leg je uit dat assimilatieprocessen in planten en dieren leiden tot de aanmaak van bouwstoffen, brandstoffen, reservestoffen en enzymen. licht je assimilatie- en dissimilatie(deel)processen toe met behulp van de reactievergelijkingen. beschrijf je anaerobe dissimilatieprocessen, ook met behulp van de reactievergelijkingen. licht je aerobe dissimilatieprocessen, zoals de glycolyse en de citroenzuurcyclus, toe, ook met behulp van de reactievergelijkingen. beschrijf je dat cellen zichzelf reguleren en daarbij een dynamisch evenwicht in stand houden, dat cellen stoffen opnemen, transporteren, omzetten en afgeven met behulp van energie, gekatalyseerd door enzymen. beschrijf je waar en op welke wijze enzymen reacties katalyseren, en hoe temperatuur en pH die processen beïnvloeden. leg je uit hoe een ecosysteem werkt en noemt welke relaties er zijn tussen organismen bij de energiestromen in een ecosysteem. noem je planten- en diersoorten die een voedselketen/voedselweb of een piramide van biomassa/aantallen vormen. onderscheid je in een beschreven ecosysteem producenten, consumenten en reducenten. beschrijf je kringlopen van elementen in een ecosysteem en benoemt welke factoren daarop van invloed zijn. beschrijf je energiestromen in een ecosysteem, ook kwantitatief, en licht toe welke factoren daarop van invloed zijn. beschrijf en reken je met modellen van energiestromen en benoem je welke processen en organismen daarin een rol spelen.
    Leerniveau
    VWO 6; VWO 4; VWO 5;
    Leerinhoud en doelen
    Fotosynthese op celniveau; Biologie; Instandhouding; Celstofwisseling; Vormen van energie;
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Trefwoorden
    arrangeerbaar, biologie, consument, ecosysteem, factoren, organismen, producent, reducent, stercollectie, vwo4/5/6
  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van