In deze opdracht onderzoek je hoe na WO II nieuwe spanningen ontstonden.
Amerika, Engeland en Rusland hadden Duitsland verslagen.
Maar er was veel wantrouwen tussen de overwinnaars ontstaan.
Was de Derde Wereldoorlog in zicht?
Kijk naar de video over de Koude Oorlog. Bespreek met een klasgenoot waarom er werd besproken over een Koude Oorlog tussen Amerika en de Sovjet-Unie?
Wat kan ik straks?
Aan het eind van deze opdracht kun je:
omschrijven in welke twee blokken de wereld na 1945 werd verdeeld.
het begrip wapenwedloop beschrijven.
uitleggen waarom de NAVO en het Warschaupact werden opgericht.
omschrijven wat de economische verschillen waren tussen het Westen en het Oosten.
omschrijven wat de politieke verschillen waren tussen het Westen en het Oosten.
uitleggen waarom de vijandschap tussen Amerika en Rusland een Koude Oorlog wordt genoemd.
uitleggen wat de Koreaoorlog en de Vietnamoorlog met de Koude Oorlog te maken hadden.
de rol van de Berlijnse Muur bij het einde van de Koude Oorlog beschrijven.
Wat ga ik doen?
Activiteiten
Stap
Activiteit
Stap 1
Je bestudeert de Kennisbankitems 'Wereld in blokken' en 'Wapenwedloop' en beantwoordt vragen.
Stap 2
Je bestudeert de Kennisbankitems 'Trumandoctrine' en 'Marshallplan' en beantwoordt vragen.
Stap 3
Berlijn wordt na de Tweede Wereldoorlog gesplitst in Oost en West. In deze stap leer je hoe dat in zijn werk ging.
Stap 4
Je leest in de Kennisbank over de politieke en economische verschillen tussen Amerika en Rusland.
Stap 5
Je onderzoekt de overeenkomsten en verschillen tussen de conflicten in Korea en Vietnam.
Stap 6
Je kijkt hoe er een einde komt aan de Koude Oorlog en brengt in beeld welke rol de Berlijnse Muur gespeeld heeft.
Stap 7
Wie was Willy Brandt? Via vier deelvragen beantwoord je een hoofdvraag over Willy Brandt.
Afronding
Onderdeel
Activiteit
Begrippenlijst
Hier vind je de Kennisbankitems, video en de begrippen die passen bij deze opdracht.
Eindproduct A
Als eindproduct A maak je de toets 'Wereld in blokken'.
Eindproduct B
Je leest het verhaal over Kim Phùc in Kinderen die wereld hebben veranderd en maakt bij dat verhaal een eindproduct naar keuze.
Terugkijken
Terugkijken op de opdracht.
Tijd
Voor deze opdracht heb je ongeveer 5 uur nodig.
Als je kiest voor eindproduct B heb je waarschijnlijk meer tijd nodig!
Aan de slag
Stap 1: Einde Tweede Wereldoorlog
Ga naar de Kennisbank geschiedenis.
Bestudeer de pagina's
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Na de Tweede Wereldoorlog ontstonden er twee vijandige blokken: het Oosten en het Westen.
De Verenigde staten en de Sovjet-Unie verdachten elkaar ervan de wereldmacht te willen grijpen: de VS met de atoombom, de Sovjet-Unie door Oost-Europa communistisch te maken.
Ga naar de Kennisbank geschiedenis en bekijk de video's en lees de info op de pagina's:
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Na de Tweede Wereldoorlog waren er vier bezettingszones in Duitsland: een Amerikaanse, een Engelse, een Franse en een Sovjetzone. Op het kaartje zie je dat Berlijn in de Sovjetzone ligt. Berlijn was ook in vier bezettingszones verdeeld.
Al snel werden de drie westerse zones samengevoegd. De VS onder president Truman wilden na de oorlog een snelle wederopbouw van Duitsland. Om de economie te stimuleren werd in de westerse zones de Duitse mark ingevoerd. De Sovjet Unie weigerde dit ook te doen en sloot de Sovjetzone (Oost-Duitsland) af van de rest van Duitsland.
De westerse zones van Berlijn raakten geïsoleerd. De VS organiseerden een luchtbrug van vliegtuigen die de stad dag en nacht konden bevoorraden. Na een jaar werd de blokkade door de Sovjet-Unie beëindigd en was de stad weer over de weg bereikbaar.
Ondertussen was Duitsland wel verdeeld in twee landen: West-Duitsland (Bonds Republiek Duitsland, BRD) en Oost-Duitsland (Duitse Democratische Republiek, DDR).
Maak de oefening.
Stap 4: Verschillen West en Oost
Rusland en Amerika dachten verschillend over de inrichting van hun land.
Ga naar de Kennisbank geschiedenis.
Bestudeer de twee pagina's over economie en politiek in het Westen en Oosten.
De vijandschap tussen Rusland en Amerika is bekend geworden als de Koude Oorlog. Daar heb je al een video over gekeken in de inleiding.
De Koude Oorlog wordt de Koude Oorlog genoemd omdat Amerika en Rusland nooit direct tegen elkaar gevochten hebben. Beide landen bemoeiden zich wel met bijna alle gewapende conflicten na 1945.
Ga naar de Kennisbank geschiedenis.
Bestudeer de pagina over de oorlogen in Korea en Vietnam.
De Berlijnse Muur is een belangrijk symbool van de Koude Oorlog.
Werk samen met een klasgenoot.
Je gaat een A4-postertje van de Berlijnse Muur maken.
Zoek op internet informatie en afbeeldingen:
over de bouw van de Berlijnse Muur.
over de ligging van de Berlijnse Muur.
over het leven aan beide zijden van de Berlijnse Muur.
over de val van de Berlijnse Muur
Maak met de info en afbeeldingen een A4-poster over de Berlijnse Muur.
Klaar?
Laat jullie poster zien aan enkele klasgenoten. Vraag om commentaar.
Overleg met je docent of je de poster ook in moet leveren.
Zo ja, kijk dan in de Gereedschapskist hieronder naar de beoordelingseisen in de rubric.
Op een informatieve poster kun je laten zien wat de belangrijkste delen van de lesstof zijn. Ook kun je weergeven hoe bepaalde delen zich tot elkaar verhouden.
Stap 7: Willy Brandt
Historische persoon: Willy Brandt
Tijdens de Koude Oorlog was Duitsland verdeeld in twee staten: de Bondsrepubliek (BRD) die lid werd van de NAVO, en de DDR die bij het Oostblok hoorde. Ook de oude hoofdstad Berlijn was in tweeën gedeeld.
De beroemdste Duitse politicus van het Westen was in die periode Willy Brandt: vanaf 1957 als burgemeester van West-Berlijn en vanaf 1969 als Duitse regeringsleider. Hij moest proberen zijn stad en zijn land door de Koude Oorlog heen te loodsen.
Hoofdvraag: wat heeft Willy Brandt bijgedragen aan het einde van de Koude Oorlog?
Stappenplan
Verzamel informatie met behulp van vier deelvragen (zie hieronder).
Het is belangrijk dat je de juiste informatie vindt. Controleer dus de betrouwbaarheid van je bronnen.
Daarvoor geven we een paar tips voor bruikbare websites, maar (school)boeken zijn vaak nog geschikter en beter leesbaar.
Vergeet dus niet een bezoek te brengen aan de (school)bibliotheek!
Verzamel deze informatie in een (Google-) document.
Natuurlijk mag je hierbij overschrijven, knippen en plakken.
Maar bij het formuleren van het antwoord op de hoofdvraag gebruik je je eigen woorden.
Deelvragen
Deelvraag 1: Hoe kwam Willy Brandt in de Duitse politiek terecht?
Deelvraag 2: Met welke problemen kreeg hij te maken als burgemeester van West-Berlijn en hoe pakte hij die problemen aan?
Deelvraag 3: Met welke problemen kreeg hij te maken als regeringsleider van de BRD en hoe pakte hij die problemen aan?
Deelvraag 4: Wat waren de hoogtepunten van zijn politieke carrière en hoe kwam daaraan een einde?
Deelvraag 1:
Wie was Willy Brandt en hoe kwam hij in de Duitse politiek terecht?
Willy Brandt was een schuilnaam. Onderzoek de jeugd van Willy Brandt: hoe groeide hij op, waarom moest hij een schuilnaam aannemen, waardoor raakte hij politiek geïnteresseerd, wat waren zijn idealen?
Je zult zien, dat het socialisme en de Tweede Wereldoorlog grote invloed op hem hadden.
Willy Brandt was dus een kind van zijn tijd.
Deelvraag 2:
Met welke problemen kreeg hij te maken als burgemeester van West-Berlijn en hoe pakte hij die problemen aan?
Willy Brandt was nog maar kort burgemeester, toen de DDR-regering besloot om de Muur te bouwen.
Nu leek het of Oost- en West-Duitsers voorgoed van elkaar gescheiden zouden blijven.
Onderzoek wat Willy Brandts reactie was, en wat het bezoek van de Amerikaanse president Kennedy voor hem betekende.
Zou het Brandt lukken om de Muur op een kier te krijgen?
Deelvraag 3:
Met welke problemen kreeg hij te maken als regeringsleider van de BRD en hoe pakte hij die problemen aan?
Als burgemeester kon Brandt de scheiding tussen Oost en West niet oplossen.
Lukte hem dat wel toen hij kanselier werd?
Als regeringsleider kon hij zijn best doen om de relaties met het Oostblok te verbeteren.
Onderzoek hoe Willy Brandt bekend werd met zijn 'Ostpolitik' en wat hij daarmee bereikte.
Deelvraag 4:
Wat waren de hoogtepunten van zijn politieke carrière en hoe kwam daaraan een einde?
Kijk nog eens terug op de politieke daden van Brandt. Waardoor is hij nu het beroemdst geworden? Ondanks deze roem had hij niet gemakkelijk als regeringsleider. De Koude Oorlog was nog niet voorbij. Het einde van Brandts carrière kwam ook door een spionagekwestie.
Zoek zelf naar pakkende foto's die de hoogtepunten en de val van Brandts loopbaan mooi in beeld brengen en schrijf daarbij kort commentaar waarin je je keuze uitlegt.
Antwoord op de hoofdvraag:
Wat heeft Willy Brandt bijgedragen aan het einde van de Koude Oorlog?
Gebruik voor het antwoord op deze vraag de informatie die je voor de deelvragen 1 - 4 hebt verzameld.
Probeer het antwoord kort, maar volledig te formuleren: dus een duidelijke conclusie op basis van een lijstje met punten. Doe dit in je eigen woorden.
Voorzie het geheel ook van een bronnenlijst.
Lever je document ter beoordeling in onder de naam Willy Brandt.
Je docent let bij de beoordeling op de volgende punten:
Alle vier de deelvragen zijn duidelijk en correct beantwoord.
Waar gevraagd is de deelvraag voorzien van een afbeelding.
Het antwoord op de hoofdvraag is kort, juist en duidelijk geformuleerd.
Het geheel bevat een bronnenlijst.
Het geheel bevat weinig tot geen taalfouten.
Afronding
Begrippenlijst
Hier vind je een video, de Kennisbankitems en een begrippenlijst bij deze opdracht.
Koude Oorlog
Na WO II ontstaat een gespannen situatie tussen het kapitalistische Amerika en de communistische Rusland.
Vrije markteconomie en Planeconomie
De verschillende economische systemen in Rusland (planeconomie) en Amerika (vrije markteconomie).
NAVO en Warschaupact
Militaire bondgenootschappen van Amerika en West-Europa (NAVO) en Rusland en Oost-Europa (Warschaupact).
Wapenwedloop
Om tijdens de Koude Oorlog een evenwicht in bewapening te hebben tussen West en Oost produceerden beide kanten atoomwapens. De blokken boden tegen elkaar op: er is sprake van een wapenwedloop.
Containment (indamming)
Politiek van Amerika die er op gericht was de bewegingsruimte van communistische landen in te perken.
Marshallplan
Economisch steunplan voor Europa bedacht door de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken George Marshall in 1947.
West-Duitsland (BRD) en Oost-Duitsland (DDR)
Na de Tweede Wereldoorlog viel Duitsland in twee delen uiteen.
Berlijnse Muur
Om te voorkomen dat burgers van de DDR naar het Westen vluchtten via West-Berlijn besloot de regering van de DDR een muur aan te leggen tussen Oost- en West-Berlijn.
De val van de muur staat symbool voor het einde van de Koude Oorlog.
Eindproduct A: Toets
Als eindproduct A maak je de toets 'Wereld in blokken'.
Als je alle vragen beantwoord hebt, zie je je score.
Je kunt vervolgens jouw antwoorden vergelijken met de goede antwoorden.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
In het boek 'Kinderen die wereld hebben veranderd' staan verhalen over kinderen van wie de rechten zijn geschonden. Ze hebben daardoor de aandacht gevestigd op een probleem in onze maatschappij.
Eén van deze verhalen gaat over Kim Phúc. Kim Phúc (1963) was negen jaar toen haar dorp tijdens de Vietnamoorlog werd gebombardeerd met napalm. Haar kleren vatten vlam. Ze deed ze uit en zetten het op een rennen. De foto die toen van haar is gemaakt, verbijsterde de wereld en heeft het eind van de oorlog waarschijnlijk dichterbij gebracht. Al jaren reist Kim de wereld rond om vrede te prediken.
Bekijk de aflevering over Kim Phúc.
Download en lees nu het verhaal uit het boek
Kinderen die wereld hebben veranderd: Kim Phúc
Kinderrechten
Mensenrechten zijn in diverse wetten en verdragen vastgelegd.
Ze gelden in Nederland en in de rest van de wereld - voor iedereen en voor altijd.
Dankzij deze rechten kunnen mensen een volwaardig bestaan opbouwen.
Omdat kinderen speciale behoeften hebben, bestaan er ook kinderrechten.
Helaas wordt er niet overal even netjes met deze rechten omgegaan.
Ga naar de website met de klikplaat mensenrechten en bekijk welke mensenrechten er zijn. Klik op de verschillende afbeeldingen en lees de informatie.
Het verhaal van Kim Phùc gaat over een meisje dat slachtoffer is van een bombardement tijdens een oorlog.
Bij dit verhaal speelt in ieder geval het volgende kinderrecht een rol:
art 38: Als het oorlog is, moet de overheid jou extra beschermen.
Soldaten zijn bij voorkeur boven de achttien en als je jonger bent dan vijftien mag je niet in het leger.
Zijn er volgens jou nog meer (kinder-)rechten die betrekking hebben op het verhaal van Kim Phùc? Zo ja, schrijf ze op.
Kinderen getroffen door oorlog
Kim Phúc werd getroffen door de oorlog in Vietnam toen ze 9 jaar oud was. Zij is meerdere keren geopereerd, maar ondervindt nog steeds gezondheidsproblemen. Kim woont momenteel in Canada en heeft daar een eigen Stichting opgericht: Kim Foundation. Een organisatie die kinderen helpt, die slachtoffer geworden zijn van oorlogen. En dat is nodig, want er zijn nog steeds veel kinderen die leven in een oorlogssituatie.
Ga op internet op zoek naar informatie over kinderen in oorlogsgebieden.
Bezoek in ieder geval de volgende websites
- www.unicef.nl
- www.warchild.nl
In welke landen worden op dit moment veel kinderen getroffen door oorlog?
Gebruik de informatie uit de vorige stappen bij het maken van een eindproduct over Kim Phúc.
Je mag zelf kiezen wat voor soort eindproduct je maakt.
In je eindproduct maak je duidelijk:
welke kinderrechten een rol spelen in het verhaal van Kim Phúc.
waarom de fotograaf met de foto van Kim Phúc de World Press Photo heeft gewonnen.
wat jij vindt van het verhaal van Kim Phúc.
Voor het maken van het eindproduct kun je gebruik maken van de gereedschapskist. Kies bijvoorbeeld voor een artikel over het leven van Kim Phúc of een brief aan Kim Phúc.
In die gereedschapskist vind je voor veel verschillende eindproducten een plan van aanpak.
Je vind je ook voor de verschillende eindproducten de beoordelingseisen.
Welkom bij de gereedschapskist. Hier vind je uitleg over alle werkvormen waarmee je je eindproducten maakt. Bij iedere werkvorm staat beschreven hoe je deze uitvoert, kun je inspiratiefilmpjes bekijken en vind je de beoordelingscriteria waaraan jouw product moet voldoen. Ook zie je welke digitale middelen je kunt gebruiken en aan welke vaardigheden je werkt tijdens het maken van je eindproduct. Veel succes!
Terugkijken
Inleiding
In de inleiding heb je een video van High Speed History gekeken over de Koude Oorlog. Is het de makers van de video gelukt om jou in 49 seconden uit te leggen wat de Koude Oorlog inhield? Nu je de rest van de opdracht hebt gemaakt is er dan belangrijke informatie die jij absoluut hebt gemist in de video?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Denk je dat je de vragen in de eindtoets bij deze leerdoelen kunt beantwoorden?
Hoe ging het?
Tijd
Bij de activiteiten stond dat je ongeveer 5 uur met de opdracht bezig zou zijn.
Klopt dat? Als je ook voor Eindopdracht B hebt gekozen: hoeveel tijd heb je aan deze eindopdracht besteed? Was dat meer of minder dan je klasgenoten die deze opdracht ook gemaakt hebben. Kun je het eventuele verschil verklaren?
Inhoud
Wat wist jij al over de Koude Oorlog? Wist jij al iets over de conflicten in Korea en Vietnam?
Had je al eens over de Berlijnse Muur gehoord?
Eindopdracht
Als je hebt gekozen voor de toets: waren de vragen moeilijk en sloten ze goed aan bij de leerdoelen?
Als je hebt gekozen voor de opdracht over Kim Phùc: ben je tevreden over het eindresultaat?
Schrijf op wat goed ging en wat minder goed ging? Geef de opdracht een cijfer.
Het arrangement Wereld in blokken hv123 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor havo en vwo, leerjaar 3. Dit is tijdvak 10 met het onderwerp: Wereld in blokken. Na de Tweede Wereldoorlog ontstond er wederzijds wantrouwen tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie. Er ontstonden twee vijandige blokken: het communistische Oosten en het kapitalistische Westen, wat leidde tot de Koude Oorlog die duurde van 1945 tot 1989. Europa was afhankelijk van de VS in het Westen en viel onder de invloedssfeer van de Sovjet-Unie in het Oosten. Er werden verschillende politieke en economische strategieën toegepast om invloed te krijgen in Europa. De VS introduceerde het Marshallplan om economische steun te bieden aan Europa en de Sovjet-Unie verbood Oost-Europese deelname aan dit plan. De Koude Oorlog werd gekenmerkt door een wapenwedloop tussen de VS en de Sovjet-Unie, wat resulteerde in angst voor een allesvernietigende oorlog. Beide machten steunden verschillende partijen in conflicten na de Tweede Wereldoorlog om politieke invloed te behouden. Voorbeelden van deze conflicten zijn de Korea-oorlog en de Vietnamoorlog. De Koude Oorlog eindigde met de val van de Berlijnse Muur in 1989 en de daaropvolgende ineenstorting van de Sovjet-Unie in 1991. Oost-Europese landen werden omgevormd tot volksdemocratieën onder controle van de communistische partij. Na de val van de Sovjet-Unie werden veel landen in het Oostblok democratisch en introduceerden ze een markteconomie, maar sommige mensen verlangen nog steeds terug naar het communistische tijdperk. Het materiaal bespreekt verder nog de Duitse politicus Willy Brandt. Begrippen die verder aan bod komen zijn: vrije markteconomie en planeconomie, containment, West-Duitsland (BRD) en Oost-Duitsland (DDR) en de Berlijnse Muur.
Leerniveau
VWO 2;
HAVO 1;
VWO 1;
HAVO 3;
VWO 3;
HAVO 2;
Leerinhoud en doelen
Blokvorming tussen Oost en West en de Koude Oorlog;
De tijd van televisie en computer (vanaf 1950);
Geschiedenis;
Koude Oorlog;
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor havo en vwo, leerjaar 3. Dit is tijdvak 10 met het onderwerp: Wereld in blokken. Na de Tweede Wereldoorlog ontstond er wederzijds wantrouwen tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie. Er ontstonden twee vijandige blokken: het communistische Oosten en het kapitalistische Westen, wat leidde tot de Koude Oorlog die duurde van 1945 tot 1989. Europa was afhankelijk van de VS in het Westen en viel onder de invloedssfeer van de Sovjet-Unie in het Oosten. Er werden verschillende politieke en economische strategieën toegepast om invloed te krijgen in Europa. De VS introduceerde het Marshallplan om economische steun te bieden aan Europa en de Sovjet-Unie verbood Oost-Europese deelname aan dit plan. De Koude Oorlog werd gekenmerkt door een wapenwedloop tussen de VS en de Sovjet-Unie, wat resulteerde in angst voor een allesvernietigende oorlog. Beide machten steunden verschillende partijen in conflicten na de Tweede Wereldoorlog om politieke invloed te behouden. Voorbeelden van deze conflicten zijn de Korea-oorlog en de Vietnamoorlog. De Koude Oorlog eindigde met de val van de Berlijnse Muur in 1989 en de daaropvolgende ineenstorting van de Sovjet-Unie in 1991. Oost-Europese landen werden omgevormd tot volksdemocratieën onder controle van de communistische partij. Na de val van de Sovjet-Unie werden veel landen in het Oostblok democratisch en introduceerden ze een markteconomie, maar sommige mensen verlangen nog steeds terug naar het communistische tijdperk. Het materiaal bespreekt verder nog de Duitse politicus Willy Brandt. Begrippen die verder aan bod komen zijn: vrije markteconomie en planeconomie, containment, West-Duitsland (BRD) en Oost-Duitsland (DDR) en de Berlijnse Muur.
Aan het eind van deze opdracht kun je:
Tijd
Ga naar de Kennisbank geschiedenis.
Na de Tweede Wereldoorlog ontstonden er twee vijandige blokken: het Oosten en het Westen.
Na de Tweede Wereldoorlog waren er vier bezettingszones in Duitsland: een Amerikaanse, een Engelse, een Franse en een Sovjetzone. Op het kaartje zie je dat Berlijn in de Sovjetzone ligt. Berlijn was ook in vier bezettingszones verdeeld.
Rusland en Amerika dachten verschillend over de inrichting van hun land.
De vijandschap tussen Rusland en Amerika is bekend geworden als de Koude Oorlog. Daar heb je al een video over gekeken in de inleiding. 
Ga naar de Kennisbank geschiedenis.
Historische persoon: Willy Brandt
In het boek 'Kinderen die wereld hebben veranderd' staan verhalen over kinderen van wie de rechten zijn geschonden. Ze hebben daardoor de aandacht gevestigd op een probleem in onze maatschappij.
Inleiding
