Inleiding
Voeding van melkvee is een onderdeel van de Proeve van Bekwaamheid Animal Care/productie dieren. Naast voeding melkvee behoren de volgende onderdelen ook tot deze Proeve:
- MPR
- Diergezondheid
- Vruchtbaarheid
- Huisvesting
- Melken
- Fokkerij
Bij het onderdeel voeding ga je je verdiepen in het hoe en wat van de voeding. We beginnen met de droge stof opname van een melkkoe. We breiden het uit met de spijsvertering zodat duidelijk wordt wat er met het voer in de koe gebeurd. Uiteindelijk gaan we een rantsoen voor een veestapel samenstellen.
Het doel is dat je na het volgen van dit onderdeel het verhaal van de voervoorlichter kan volgen en aanvullende en kritische vragen kan stellen over wat hij heeft geadviseerd.
Tijdens dit onderdeel gaan we ook een project doen over voer- en watervoorziening op een melkveehouderijbedrijf.
Gun je eens de tijd om het gehele arrangement door te nemen, je kunt veel informatie vinden voor op school, thuis en op het BPV bedrijf.
Veel succes met het onderdeel voeding.
Oefensituatie
Werkprocessen
Het volgende werkproces speelt een centrale rol bij de voeding van melkkoeien:
- Draagt zorg voor water en voedselvoorziening dieren.
?
Leermaterialen
Powerpoint lesstof
De droge stof opname bij een koe.
Energiebehoefte voor onderhoud en produktie
Droge stof opname en vullen mengvoerwagen
Spijsvertering koe, celwanden, aminozuren, oeb en ureum
Het berekenen van een rantsoen
Onderhoudsbehoefte en meetmelk
Voeropnamecapaciteit en VEM-behoefte
Spijsvertering van de koe
De Stalvoederbalans
Enige grafieken die inzicht geven in de droge stof opname van een koe
Powerpoint voor naslag
Voeding en mastitis door Dierenarts Kees Peters
De transitieperiode en weerstand
Eiwitvertering
Handboeken
Handboek melkveehouderij
Handboek kalveropfok
Kwantitatieve informatie melkvee
Voedernormenboek
Artikelen
Nieuwe maat voor energie "Melk"
Visie van Hendrix UTD op verse koeien
Ureum beïnvloeden door voeding
ureum beïnvloeden door voeding (2)
Melkziekte
Zicht krijgen op pensverzuring
Gras vraagt specifieke bemesting
Ureum (fokkerij)
Voerefficiëntie (fokkerij)
Water
Slepende melkziekte
Lagen in de kuil en voeropname
Natriumbicarbonaat en gisten
Natriumbicarbonaat en gisten
Drinkwaterkwaliteit
Boek koesignalen.
Koesignalen in het kort
Wat zijn koesignalen? Een koe geeft constant signalen af over haar gezondheid en welzijn. Deze signalen kunnen we oppikken door naar haar gedrag, houding, lichaamstaal en lichaamsconditie te kijken. Deze koesignalen kunt u gebruiken om de gezondheid in uw veestapel, het koecomfort en melkproductieresultaten te optimaliseren. Train uzelf in het observeren, evalueren en in het vinden van oplossingen zodat uw koeien en uw bedrijf daarvan profiteren.
Temperatuur
Een koe heeft een lichaamstemperatuur tussen 38 en 39°C. Koude oren kunnen duiden op melkziekte of bloedcirculatieproblemen.
Poten
Kale hakken of andere pootbeschadigingen worden hoofdzakelijk veroorzaakt door problemen met het ligbed of ligbedmaterialen, onjuist passende stalrinrichting en/of klauwinfecties.
Herkauwen
Een koe zou 7 tot 10 uur per dag moeten herkauwen, waarbij ze 40 tot 70 keer op één hap kauwt. Wanneer ze hier minder tijd voor nodig heeft kan dit duiden op een onjuist rantsoen.
Pens
De pens moet goed gevuld zijn. De linkerkant van de buik (bekeken vanaf de achterkant van de koe) zou uit moeten steken. Als je je vuist in de pens drukt zou het ongeveer 10 tot 12 keer per vijf minuten samen moeten trekken.
Alert
Een gezonde koe ziet er alert en krachtig uit, met een glanzende huid en een gevulde maag.
Nek
Een gezwollen nek wordt meestal veroorzaakt doordat het voerhek te laag is of door onjuist passende stalinrichting.
Klauwen
Gezonde koeien staan recht en stil wanneer ze eten. Een instabiele of kreupele gang kan een slechte klauwgezondheid betekenen. Dit kan veroorzaakt worden door een slecht rantsoen, slechte vloeren of door gebrek aan klauwverzorging. Kijk mee tijdens het klauwbekappen voor extra signalen en beoordeel de klauwgezondheid aan de hand van de bewegingsscore.
Uier
Kijk na het melken goed naar de spenen om de uiergezondheid te beoordelen. Gezonde spenen zijn flexibel en natuurlijk van kleur. Een slechte uiergezondheid kan veroorzaakt worden door hygiëneproblemen, onjuist afgestelde melkapparatuur of onvoldoende kwaliteit van het voer.
Mest
Mag niet te dik of te dun zijn en mag nooit onverteerd voer bevatten.
Ademen
10 tot 30 ademhalingen per minuut is normaal voor een koe. Een snellere ademhaling kan duiden op hittestress of pijn en koorts.
Bron: Jan Hulsen, Koesignalen, VetVice.
Koesignalen, Hoofdstuk 1. Bewust kijken.
Koesignalen. Hoofdstuk 2. In de wei.
Koesignalen. Hoofdstuk 3. In de stal.
Koesignalen. Hoofdstuk 4. Tijdens het voeren en vertering.
Koesignalen. Hoofdstuk 7. Jongvee en droge koeien.
Video's
Video's met duurzame melkveetips
Boeren zonder krachtvoer
Extreme koeien, extreme opname
Praktische tips
Herkauwen en penswerking.
Pensscore.
Pensvulling score kaart.
Mest beoordelen.
Electronisch dictaat
Voeropname
In het volgende onderdeel staat een inleiding over de droge stof opname bij melkvee. De volgende onderdelen worden beschreven:
- Wat is droge stof?
- Wat zit er in de droge stof?
- Hoe kan je de droge stof opname schatten op basis van lichaamsgewicht?
- Wat is voeropnamecapaciteit?
- Wat is verzadigingswaarde?
- Hoeveel maaltijden vreet een koe op een dag?
- Hoelang is een koe bezig met vreten en herkauwen?
- Hoeveel voer nemen koeien op in een jaar.
Droge stof opname van melkvee
Voederbalans
Voederbalans
De ene koe is de ander niet en de ene liter melk is de andere niet
In het vorige deel maakte we een schatting van de VEM behoefte voor onderhoud en melkproductie. In dit deel gaan we deze behoefte berekenen.
Behoeftenormen voor onderhoud en melk
Factoren die de droge stof opname beïnvloeden
In het vorig deel hebben we het gehad over de schatting van de droge stofopname. Hierbij gingen we er van uit dat een koe van een bepaald gewicht een hoeveelheid droge stof opneemt.
Later gingen we dat wat preciezer inschatten door middel van de voeropnamecapaciteit en verzadigingswaarde-eenheden.
Er zijn echter veel factoren die de opname van droge stof beïnvloeden. In dit deel gaan we bekijken welke factoren dat zijn en hoe we deze als ondernemer kunnen beïnvloeden. Deze factoren kunnen we verdelen in:
- Koegebonden factoren
- Voergebonden factoren
- Stal en klimaatgebonden factoren
De koegebonden factoren kunnen verdeeld worden in:
- Lichaamsgewicht en type koe
- Leeftijd en lactatie
- Lactatiestadium
- Jaarproductie
- Gezondheid
De voergebonden factoren kunnen verdeeld worden in:
- Water
- Kwaliteit van het rantsoen
- Selectie van voer
- Smaak en reuk van het voer
- Voeren
- Voerstrategie
- Vertering in de pens
- Mineralen tekort
- Giftige stoffen
- Opname krachtvoer
- Weideperiode
De stalgebonden factoren kunnen verdeeld worden in:
- Stalinrichting
- Lange melktijden
- Hitte stress
De koegebonden factoren.
De voergebonden factoren
De stalgebonden factoren
De controle van de droge stof opname.
Beweiding
Spijsvertering melkkoe
Spijsvertering koe
Inleiding in de spijsvertering van de koe.
Vertering in de voormagen
De verteringsprocessen in de bek en de voormagen.
Vertering in de darmen
De vertering en opname van voedingstoffen via de darmen.
Vertering en het milieu.
De spijsvertering van de koe en het milieu.
Uitslag ruwvoer
Voorbeelden
Voorbeeldverslag gras
Voorbeeldverslag snijmaïs
Analyseren van de kuil
Uitleg VEM, DVE en OEB
Beoordelen van kuilanalyses
Formules en afkortingen
Formules
In het tabellenboek vevoeding voor melkvee staan veel formules en normen voor melkgevende en droge koeien. Hierin kan je bijvoorbeeld opzoeken hoveel energie een koe nodig heeft met een productie van 25 kg melk met 4% vet en 3,5% eiwit.
Formules en normen voor melkvee (Tabellenboek veevoeding)
Afkortingen
Afkortingen
Project voeren V31 en V21
Opdracht verslag en presentatie maken over
- groep 1, automatische voersystemen
- groep 2, soorten, merken voermengwagen
De opdracht is een groepsopdracht, als gehele groep werken jullie aan de opdracht, jullie weten van elkaar wie wat doet. Jullie kunnen ook elkaars presentatie geven.? Jullie geven aan in de presentatie en in het verslag wie van de groep wat heeft gedaan.
Als groep werk je vooral in de klas aan de opdracht, het kan echter noodzakelijk zijn dat je met je groep een bedrijf bezoekt waar een bepaald voersysteem gebruikt wordt.
Wat wordt er van jullie verwacht?
- beschrijving diverse systemen (merken)
- hoe werken de systemen technisch
- wat voor machines heb je naast de voersystemen nodig
- beschrijf van één systeem de kosten
- wat vinden veehouders van het systeem
- wat vinden jullie zelf van de systemen
- beschrijving wat de laadvolgorde (van de verschillende voeders) van de diverse systemen
Het bovenstaande wordt verwerkt in:
- een verslag van minimaal 5 A-4 tjes.
- een powerpointpresentatie van 20 - 30 minuten met:
- filmpjes
- foto's
- achtergrondinformatie
Je wordt beoordeeld op:
- je inzet
- samenwerking
- jou aandeel in het verslag
- jou aandeel in de presentatie
Project voer- en watervoorziening van een melkveebedrijf
Het project heeft als doelstelling dat jullie in twee- of drietallen informatie gaan zoeken op internet, in handboeken, enz.. Met deze informatie gaan jullie de opdrachten maken. Gedurende het uitwerken van de opdrachten discussiëren jullie of jullie de goede uitwerking gekozen hebben.
Probeer dus zo veel mogelijk informatie te verzamelen en bespreek het in je groepje, want tijdens de bespreking moet je het hele verslag kunnen verdedigen.
Powerpointpresentatie over project
Project water- en voervoorziening van een melkveebedrijf
V41a
Bedrijf Haarsma
V41b
Project V41b
V31/V21
Opdracht project V31
V42
Project V42
V32/V22
Project V32
Schoolopdrachten
Niveau 4
De schoolopdrachten zijn bedoeld om met het geleerde te oefenen.
Opdracht 1
Opdracht voeropname en VEM-opname
Opdracht 2
Opdrachten voeropname, voeropnamecapaciteit en verzadigingswaarde
Opdracht 3
Opdracht: Maak een samenvatting van de koegebonden factoren die een invloed hebben op de droge stof opname van een melkkoe
Opdracht 4
Opdracht: vragen over koegebonden factoren die de droge stof opname beïnvloeden.
Opdracht 5
Vragen over voergebonden factoren die invloed hebben op de droge stof opname
Opdracht 6
Vragen over stal en klimaatsinvloeden
Opdracht 7
Opdracht voeropname en VEM-opname
Opdracht 8
Maak van de koegebonden, voergebonden en stalgebonden factoren die een invloed hebben op de droge stof opname een mindmap. De achtergrond van de mindmap is een opdracht voor LLB. Ook deze mindmap(pen) inleveren in de inleverbak van LLB.
Zorg dat je de opdracht zo maakt dat het een hulpmiddel is bij het leren voor de toets.
Opdracht 9
Beoordeel voor de thuissituatie of voor je BPV bedrijf elk van de factoren en geef van 5 factoren aan welke verbetering je zou kunnen gaan uitvoeren.
Opdracht 10.
Maak met behulp van de vragen een samenvatting van het onderdeel Energie, eiwit, aminozuren, enz.
Opdracht 11
Maak met behulp van de vragen een samenvatting van het onderdeel Algemen inleiding van de spijsvertering.
Opdracht 12
Maak met behulp van de vragen een samenvatting van het onderdeel Verteringsprocessen in de bek en voormagen.
Opdracht 13
Maak met behulp van de vragen een samenvatting van het onderdeel opname van de voedingstoffen via de darmen.
Opdracht 14
Maak een schematisch overzicht van de totale spijsvertering van een koe.
Opdracht 15.
Maak met behulp van de vragen een samenvatting van het onderdeel over VEM, DVE en OEB uit het onderdeel Inleiding VEM, DVE, OEB en mineralen.
Opdracht 16
Maak met behulp van de vragen een samenvatting van het onderdeel Mineralen uit Uitleg VEM, DVE, OEB en mineralen.
Opdracht 17
Maak de volgende opdrachten voor het onderdeel: Maken van een rantsoen.
Opdracht 18
Maak met behulp van de vragen een samenvatting van het onderdeel Jongveeopfok.
Opdracht 19
Maak met behulp van de vragen een samenvatting van de aandoening melkziekte uit het onderdeel spijsverteringsstoornissen.
Opdracht 20
Maak met behulp van de vragen een samenvatting van de aandoening slepende melkziekte en leververvetting uit het onderdeel spijsverteringsstoornissen.
Opdracht 21
Maak met behulp van de vragen een samenvatting van de aandoening lebmaagdislocatie uit het onderdeel spijsverteringsstoornissen.
Niveau 2 en 3
De schoolopdrachten zijn bedoeld om met het geleerde te oefenen.
Opdracht 1
Opdrachtvoeropname september
Opdracht 2
Opdracht voeropname oktober
Opdracht 3
Opdracht voeropname november
Opdracht 4
Opdracht: vragen over koegebonden factoren die de droge stof opname beïnvloeden.
Opdracht 5
Vragen over voergebonden factoren die invloed hebben op de droge stof opname
Opdracht 6
Vragen over stal en klimaatsinvloeden
Opdracht 9
Beoordeel voor de thuissituatie of voor je BPV bedrijf elk van de factoren en geef van 5 factoren aan welke verbetering je zou kunnen gaan uitvoeren.
Opdracht 10.
Maak met behulp van de vragen een samenvatting van het onderdeel Energie, eiwit, aminozuren, enz.
Opdracht 11
Maak met behulp van de vragen een samenvatting van het onderdeel Algemen inleiding van de spijsvertering.
Opdracht 12
Maak met behulp van de vragen een samenvatting van het onderdeel Verteringsprocessen in de bek en voormagen.
Opdracht 13
Maak met behulp van de vragen een samenvatting van het onderdeel opname van de voedingstoffen via de darmen.
Opdracht 14
Maak een schematisch overzicht van de totale spijsvertering van een koe.
Opdracht 15.
Maak met behulp van de vragen een samenvatting van het onderdeel over VEM, DVE en OEB uit het onderdeel Inleiding VEM, DVE, OEB en mineralen.
Opdracht 16
Maak met behulp van de vragen een samenvatting van het onderdeel Mineralen uit Uitleg VEM, DVE, OEB en mineralen.
Opdracht 17
Maak de volgende opdrachten voor het onderdeel: Maken van een rantsoen.
Opdracht 18
Maak met behulp van de vragen een samenvatting van het onderdeel Jongveeopfok.
Opdracht 19
Maak met behulp van de vragen een samenvatting van de aandoening melkziekte uit het onderdeel spijsverteringsstoornissen.
Opdracht 20
Maak met behulp van de vragen een samenvatting van de aandoening slepende melkziekte en leververvetting uit het onderdeel spijsverteringsstoornissen.
Opdracht 21
Maak met behulp van de vragen een samenvatting van de aandoening lebmaagdislocatie uit het onderdeel spijsverteringsstoornissen.
BPV-opdrachten
Maak de volgende BPV-opdracht, vraag je BPV begeleider eventueel om hulp. Kijk zelf ook goed rond op het BPV bedrijf.
Algemene gegevens bedrijf en voeropname
Algemene gegevens en voeropname op je BPV bedrijf
Droge stof opname van de koeien op je BPV bedrijf.
Tweede opdracht; droge stofopname lacterende en droge koeien.
Huiswerk
AV31 en AV21
AV32 en AV22
AV41a
AV41b
AV42
Toetsing en tot stand komen cijfer
De toetsing bestaat uit verschillende onderdelen. Zorg dat je de te leren stof regelmatig herhaald zodat het voor je gaat leven. Voor de verschillende niveaus gelden verschillende eisen bij de toetsing.
De volgende onderdelen worden apart afgesloten:
- Droge stof opname
- Spijsvertering
- Kuilvoeruitslagen en berekening rantsoen
- Voedingsgerelateerde aandoeningen
- Jongveevoeding
Voor alle onderdelen moet een voldoende worden gehaald.
Hoe per onderdeel het cijfer wordt berekend is hieronder te zien per niveau.
AV21/31
De toetsing van het onderdeel voeding wordt gedaan via:
- Maken van toetsen
- Maken van schoolopdrachten
- Maken van BPV opdrachten
- Presentatie van een onderwerp over melkvee voeding
- Het project Voer- en watervoorziening van een melkveebedrijf.
Het eindcijfer voor het onderdeel melkvee voeding wordt als volgt berekend:
- Het gemiddelde cijfer van de toetsen
- Het cijfer van het project
Het verslag voor het project moet op tijd worden ingeleverd, voor iedere dag dat het ver?slag te laat wordt ingeleverd wordt er één punt van af getrokken.
Het gemiddelde van de toetsen en het project is het eindcijfer.
De overige onderdelen worden meegenomen in de afronding, Wanneer bijvoorbeeld het gemiddelde cijfer een 5,3 is maar de rest van de opdrachten goed gemaakt zijn worden het cijfer naar boven afgerond.
Wanneer het cijfer 5,5 of hoger is heb je dit onderdeel van voeding gehaald.
Het cijfer van voeding moet voldoende zijn om aan de PvB te mogen mee doen.
AV22/32
De toetsing van het onderdeel voeding wordt gedaan via:
- Maken van toetsen
- Maken van schoolopdrachten
- Maken van BPV opdrachten
- Presentatie van een onderwerp over melkvee voeding
- Het project Voer- en watervoorziening van een melkveebedrijf.
Het eindcijfer voor het onderdeel melkvee voeding wordt als volgt berekend:
- Het gemiddelde cijfer van de toetsen
- Het cijfer van het project
Het gemiddelde van de toetsen en het project is het eindcijfer.
De overige onderdelen worden meegenomen in de afronding, Wanneer bijvoorbeeld het gemiddelde cijfer een 5,3 is maar de rest van de opdrachten goed gemaakt zijn worden het cijfer naar boven afgerond.
Wanneer het cijfer 5,5 of hoger is heb je dit onderdeel van voeding gehaald.
Het cijfer van voeding moet voldoende zijn om aan de PvB te mogen mee doen.
AV41a
De toetsing van het onderdeel voeding wordt gedaan via:
- Maken van toetsen
- Maken van schoolopdrachten
- Maken van BPV opdrachten
- Presentatie van een onderwerp over melkvee voeding
- Het project Voer- en watervoorziening van een melkveebedrijf.
Het eindcijfer voor het onderdeel melkvee voeding wordt als volgt berekend:
- Het gemiddelde cijfer van de toetsen
- Het cijfer van het project
Het verslag voor het project moet op tijd worden ingeleverd, voor iedere dag dat het ver?slag te laat wordt ingeleverd wordt er één punt van af getrokken.
Het gemiddelde van de toetsen en het project is het eindcijfer.
De overige onderdelen worden meegenomen in de afronding, Wanneer bijvoorbeeld het gemiddelde cijfer een 5,3 is maar de rest van de opdrachten goed gemaakt zijn worden het cijfer naar boven afgerond.
Wanneer het cijfer 5,5 of hoger is heb je dit onderdeel van voeding gehaald.
Het cijfer van voeding moet voldoende zijn om aan de PvB te mogen mee doen.
AV41b
De toetsing van het onderdeel voeding wordt gedaan via:
- Maken van toetsen
- Maken van schoolopdrachten
- Maken van BPV opdrachten
- Presentatie van een onderwerp over melkvee voeding
- Het project Voer- en watervoorziening van een melkveebedrijf.
Het eindcijfer voor het onderdeel melkvee voeding wordt als volgt berekend:
- Het gemiddelde cijfer van de toetsen
- Het cijfer van het project
Het verslag voor het project moet op tijd worden ingeleverd, voor iedere dag dat het ver?slag te laat wordt ingeleverd wordt er één punt van af getrokken.
Het gemiddelde van de toetsen en het project is het eindcijfer.
De overige onderdelen worden meegenomen in de afronding, Wanneer bijvoorbeeld het gemiddelde cijfer een 5,3 is maar de rest van de opdrachten goed gemaakt zijn worden het cijfer naar boven afgerond.
Wanneer het cijfer 5,5 of hoger is heb je dit onderdeel van voeding gehaald.
Het cijfer van voeding moet voldoende zijn om aan de PvB te mogen mee doen.
AV42
De toetsing van het onderdeel voeding wordt gedaan via:
- Maken van toetsen
- Maken van schoolopdrachten
- Maken van BPV opdrachten
- Presentatie van een onderwerp over melkvee voeding
- Het project Voer- en watervoorziening van een melkveebedrijf.
Het eindcijfer voor het onderdeel melkvee voeding wordt als volgt berekend:
- Het gemiddelde cijfer van de toetsen
- Het cijfer van het project
Het verslag voor het project moet op tijd worden ingeleverd, voor iedere dag dat het ver?slag te laat wordt ingeleverd wordt er één punt van af getrokken.
Het gemiddelde van de toetsen en het project is het eindcijfer.
De overige onderdelen worden meegenomen in de afronding, Wanneer bijvoorbeeld het gemiddelde cijfer een 5,3 is maar de rest van de opdrachten goed gemaakt zijn worden het cijfer naar boven afgerond.
Wanneer het cijfer 5,5 of hoger is heb je dit onderdeel van voeding gehaald.
Het cijfer van voeding moet voldoende zijn om aan de PvB te mogen mee doen.
Voorbeelden van toetsen
Het blijft altijd de vraag wat de docent kan gaan vragen. Door middel van deze oefentoetsen krijg je een idee wat er tijdens de toetsen gevraagd kan worden.
Niveau 2 en 3
Toets over droge stof opname
Toets onder andere eiwitvertering
Droge stof, vullen voermengwagen en voeropnamecapaciteit
Niveau 4
Toets droge stof
Toets onder andere eiwitvertering
Koe, voer, stal en beweidingsgebonden factoren die invloed hebben op de droge stof opname.
Portfolio en bewijsstuk
Wanneer je voor een onderdeel een voldoende heb gehaald krijg je daarvoor een bewijsstuk. Het bewijsstuk scan je en zet je op KISS. Mijnheer van Vliet kijkt het dan na en zet er nog wat opmerkingen bij die dan op je rapport komen.
Een voorbeeld van een Bewijsstuk zie je hier onder:
Voorbeel bewijsstuk
Colofon
Dit arrangement is gemaakt door Jan van Vliet. Het is een arrangement in opbouw. De inhoud zal dus regelmatig aangevuld worden. Opmerkingen en aanvullingen kunnen gemaild worden naar jvvliet@aoc-oost.nl. Het arrangement is voor het laatst veranderd op 23 maart 2012.
