0. Inleiding
Voor wie bedoeld?
Deze voorbeeldleerlijn is bedoeld voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs en heeft een omvang van 180 - 230 klokuren. Bij ieder hoofdstuk worden de kerndoelen vermeld die in het betreffende hoofdstuk aan de orde komen. Bij iedere leereenheid wordt een korte omschrijving plus relevante trefwoorden gegeven.
Licentie
Deze voorbeeldleerlijn is samengesteld uit leereenheden van de OVC. Alle leermateriaal van de OVC is beschikbaar onder de volgende licentie: Naamsvermelding-NietCommercieel-GelijkDelen 3.0 Nederland (CC BY-NC-SA 3.0)
Leerpsychologisch model
Alle OVC-leereenheden zijn opgezet volgens hetzelfde leerpsychologisch model en kennen dezelfde opbouw en dezelfde indeling.
Oriëntatie
Met het onderdeel oriëntatie trek je de aandacht van de leerling. Denk aan een spannend geluidje, een prikkelend filmpje of een inleidende vraag. Zo krijgt de leerling een idee waar de les over gaat.
Leerdoelen
De leerdoelen zijn vastgelegd volgens het KIT-model. KIT staat voor Kennis, Integratie en Toepassing. De opsomming van de doelen kan er als volgt uitzien.
Na deze les:
-
Kun je ..... '
-
Weet je .....
-
Begrijp je ....
Aanpak
Bij dit onderdeel staat vooral praktische informatie over de leereenheid, zowel voor wat betreft de te besteden tijd als een voorstel voor een werk-/groeperingsvorm en indien van toepassing een beschrijving van de leeromgeving (bijvoorbeeld buiten de school, thuis)
Tijd:
Je hebt … lesuren nodig
Werkvorm:
Je werkt …
Benodigdheden:
Inleveren:
Beginsituatie
Bij de beginsituatie worden voorkennis en vaardigheden van de leerling geactiveerd. Wat weten de leerlingen al? Het zou de leerlingen een gevoel van zekerheid moeten geven: "Ik kan er al iets van". Zo beginnen leereenheden in sommige gevallen met een starttest.
Leeractiviteiten
Bij dit onderdeel wordt er informatie gegeven over het onderwerp. Daarna volgen de oefeningen en/of opdrachten. Stap voor stap verwerken de leerlingen zo de leerstof. Eventuele scores worden genoteerd en uitwerkingen slaan ze op in bijvoorbeeld een werkblad.
Beoordeling
De eindtoets en/of eindopdracht sluit aan op de leerdoelen. In de opdracht zijn de beoordelingscriteria opgenomen. Zo weet de leerling precies wat er van hem/haar verwacht wordt.
Terugkijken
De leerlingen beantwoorden enkele vragen over de les. Zo vindt er reflectie plaats. Wat heb ik geleerd en hoe is het gegaan? Was de aanpak goed?
1. Energie
Kerndoelen
-------------
28. Onderzoek leren doen
De leerling leert vragen over onderwerpen uit het brede leergebied om te zetten in onderzoeksvragen, een dergelijk onderzoek over een natuurwetenschappelijk onderwerp uit te voeren en de uitkomsten daarvan te presenteren
29. Sleutelbegrippen
De leerling leert kennis te verwerven over en inzicht te verkrijgen in sleutelbegrippen uit het gebied van de levende en niet-levende natuur, en leert deze sleutelbegrippen te verbinden met situaties in het dagelijks leven
31. Processen in de natuur
De leerling leert o.a. door praktisch werk kennis te verwerven over en inzicht te verkrijgen in processen uit de levende en niet-levende natuur en hun relatie met omgeving en milieu.
32. Theorieen in de natuur
De leerling leert te werken met theorieën en modellen door onderzoek te doen naar natuurkundige en scheikundige verschijnselen als elektriciteit, geluid, licht, beweging, energie en materie.
Behandelde thema's
-----------------------
Informatie verzamelen, ict vaardigheden, onderzoek uitvoeren, verslag maken, onderzoek opzetten, samenwerken, determineren
1a. Hoe zit dat met voedsel?
Maak zelf een herbarium (bron: OVC, duur: 200 minuten)
Tijdens deze les ga je een herbarium maken: een verzameling gedroogde planten. Om de planten te kunnen drogen ga je ook een plantenpers maken. Verder leer je planten herkennen en determineren.
Trefwoorden: Planten , bouw, bladeren, maken plantenpers, herbarium, determineren
Fotosynthese (bron: OVC, duur: 200 minuten)
Waar groeien planten van?
Trefwoorden: planten, bladeren, bladgroenkorrels, fotosynthese, glucose
Voeding (bron: OVC, duur: 150 minuten)
Elke dag eten en drinken we. Doen we dit niet, dan vallen we af, worden we ziek en kunnen we zelfs dood gaan. Wat er nu zo belangrijk is aan voeding leer je tijdens deze les. Ook leer je hoe je je aan een gezonde voeding kunt houden.
Trefwoorden: Voedingstoffen, gezonde voeding, energie in voeding, lunchpakket.
Conserveren (bron: OVC, duur 300 minuten)
Voedselbederf & hoe conserveringsmethoden de groei van micro-organismen remmen
Trefwoorden: Conserveren, bacteriën, schimmels, micro-organismen, voedselbederf, etiketten, houdbaarheid
Kookopdracht: spaghetti (bron: OVC, duur 60 minuten)
Je leert hoe je spaghetti met saus moet bereiden.
Trefwoorden: koken, spaghetti
1b. Ons lichaam en ons voedsel
Voedingsstoffen (Bron: OVC, duur: 100 minuten)
Hoe eet je lekker en gezond? Veel over de samenstelling van ons voedsel: welke stoffen komen er in voor en wat is het nut van al die stoffen?
Trefwoorden: voedsel, voedingsstoffen
1c. Onze fabriek
Je eet ... en dan? (bron: OVC, duur: 200 minuten)
Waar en hoe verteert welk voedsel? Wat gebeurt er vervolgens mee? Kortom ... alles over spijsvertering.
Trefwoorden: spijsvertering, organenstelsel, ademhaling, uitscheiding, verbranding
Uitscheiding (bron: OVC, duur: 200 minuten)
In je lichaam ontstaan voortdurend afvalstoffen. Deze moeten worden uitgescheiden.
Trefwoorden: afvalstoffen, uitscheiding, spijsvertering
1d. Onze energiecentrale
Lichaam en energie (Bron: OVC, duur: 100 minuten)
Hoeveel eten en drinken je nodig hebt, heeft te maken met je groei en wat je doet. Hoe actiever je bent, hoe meer je nodig hebt..
Trefwoorden: voedingsmiddelentabel, lichaam, energie, ontbijten
Energie en eten (Bron: OVC, duur: 100 minuten)
Als je een tijdje niet gegeten hebt krijg je honger. Als je veel sport moet je meer eten... Waarom is dat zo? Je leert het in deze les.
Trefwoorden: energie, joule, calorie, voedingsstoffen, energiebalans, maaltijd, bewegen, verbranding, Pasco
Wat is verbranding (Bron: OVC, duur: 100 minuten)
Is er een overeenkomst tussen een brandende kaars en verbranding in je lichaam? Door middel van praktische opdrachten geef je antwoord op vragen over verbranding. Daarnaast leer je welke organen helpen bij de vertering van koolhydraten, zodat er brandstof vrijkomt en je genoeg energie heb om bijvoorbeeld te sporten.
Trefwoorden: fotosynthese, glucose
2. Ons lichaam
Kerndoelen
---------------
28. Onderzoek leren doen
De leerling leert vragen over onderwerpen uit het brede leergebied om te zetten in onderzoeksvragen, een dergelijk onderzoek over een natuurwetenschappelijk onderwerp uit te voeren en de uitkomsten daarvan te presenteren
30. Het milieu
De leerling leert dat mensen, dieren en planten in wisselwerking staan met elkaar en hun omgeving (milieu), en dat technologische en natuurwetenschappelijke toepassingen de duurzame kwaliteit daarvan zowel positief als negatief kunnen beïnvloeden.
31. Processen in de natuur
De leerling leert o.a. door praktisch werk kennis te verwerven over en inzicht te verkrijgen in processen uit de levende en niet-levende natuur en hun relatie met omgeving en milieu.
34. Techniek
De leerling leert door onderzoek kennis te verwerven over voor hem relevante technische producten en systemen, leert deze kennis naar waarde te schatten en op planmatige wijze een technisch product te ontwerpen en te maken.
Behandelde thema's
--------------------------
Verslag maken, onderzoek opzetten, microscopie, presenteren, ict vaardigheden, onderzoek uitvoeren en kennis toepassen, samenwerken, plannen
2a. Ken je lichaam
Ken je lichaam (Bron: OVC, duur: 250 minuten)
Bij operaties, op röntgenfoto's en MRI-scans is ons binnenste zichtbaar. Wat kom je er allemaal tegen? Hoe beeld je dit af?
Trefwoorden: lichaam, orgaanstelsel, orgaan, verbranding, doorsnede, röntgen, mri
2b. Bloed en bloedsomloop
Bloed (Bron: OVC, duur: 150 minuten)
Wat zijn de taken van ons bloed en waaruit bestaat het?
Trefwoorden: Bloed & bloedsomloop, bloedvatenstelsel, EHBO, skelet & spieren, verbranding + ademhaling + roken, verzorging & zorg
Bloedvaten en bloedsomloop (Bron: OVC, duur: 120 minuten)
De bloedsomloop is het transportsysteem van ons lichaam.
Trefwoorden: bloedvaten, hart, slagaders, aders, haarvaten, bloedsomloop
Het hart (Bron: OVC, duur: 250 minuten)
Hoe zit het hart in elkaar en hoe werkt het? Wat is bloeddruk en hoe voorkom je hartziektes? Leer het in deze leereenheid...
Trefwoorden: hart, bloeddruk, ECG, hartslag, hartpracticum
Hartaandoeningen (Bron: OVC, duur: 150 minuten)
Je leefstijl heeft invloed op je hart en bloedvaten. Je kunt de kans op hartaandoeningen verkleinen door een gezonde leefstijl. Dit leerobject gaat over hartaandoeningen en een gezonde leefstijl.
Trefwoorden: hartaandoeningen, aderverkalking, hartinfarct, leefstijl, hartonderzoek, dotteren
2c. Ademhalingsstelsel
Ademhalingsstelsel (Bron: OVC, duur: 200 minuten)
Hoe werkt de ademhaling eigenlijk? Waar gaat de lucht langs? En wat zit er eigenlijk in lucht die je ademt?
Trefwoorden: Ademhalingsstelsel, ademhalen, longen, longblaasjes, zuurstof, koolstofdioxide, luchtwegen
Longziekten (Bron: OVC, duur: 100 minuten)
Deze leereenheid gaat over longziekten. Waar door komt het dat bij sommige mensen hun longen en luchtwegen minder goed werken?
Trefwoorden: Longziekten, astma, COPD, longemfyseem, hooikoorts, benauwdheid, vitale longcapaciteit
Roken (Bron: OVC, duur: 100 minuten)
Waarom roken mensen? Welke giftige stoffen komen vrij en wat doen deze stoffen met je lichaam?
Trefwoorden: Roken, nicotine, teer, koolmonoxide, giftige stoffen, meeroken, verslaving
2d. Onder de zon
Dit is jouw huid (Bron: OVC, duur: 150 minuten)
Aan de hand van practica, teksten en opdrachten leren de leerlingen hun huid kennen.
Trefwoorden: biologie, huid, zintuigen, lederhuid, vet, kiemlaag, opperhuid, zonlicht, kippenvel, talgklier, zweetklier, huidkanker, tast, kou, warmte, practicum
2e. Zenuwen
Zenuwstelsel (Bron: OVC, duur: 240 minuten)
In deze leereenheid ontdek je hoe het zenuwstelsel is opgebouwd. Er zijn filmpjes, afbeeldingen met tekst, theorie opdrachten, een practicum en je leert een animatie te maken.
Trefwoorden: zenuwstelsel, centrale zenuwstelsel, reflex, uitloper, zenuwcel, zenuw, gevoelszenuwcel, bewegingszenuwcel, schakelcel, grote hersenen, kleine hersenen, hersenstam, ruggenmerg, impuls
3. Stevigheid en beweging
Kerndoelen
--------------
28. Onderzoek leren doen
De leerling leert vragen over onderwerpen uit het brede leergebied om te zetten in onderzoeksvragen, een dergelijk onderzoek over een natuurwetenschappelijk onderwerp uit te voeren en de uitkomsten daarvan te presenteren
31. Processen in de natuur
De leerling leert o.a. door praktisch werk kennis te verwerven over en inzicht te verkrijgen in processen uit de levende en niet-levende natuur en hun relatie met omgeving en milieu.
34. Techniek
De leerling leert door onderzoek kennis te verwerven over voor hem relevante technische producten en systemen, leert deze kennis naar waarde te schatten en op planmatige wijze een technisch product te ontwerpen en te maken.
Behandelde thema's
--------------------------
Presentatie maken, contacten leggen, presenteren, ict vaardigheden, communiceren, samenwerken, luisteren, plannen, verslag maken, opgedane kennis toepassen, onderzoek uitvoeren
3a. Skelet en spieren
Hoe kom ik in beweging? (Bron: OVC, duur: 90 minuten)
Botten en spieren maken beweging mogelijk.
Trefwoorden: kraakbeen, botten, spieren, bewegen, gewrichten
Het skelet (Bron: OVC, duur: 350 minuten)
Lopen, zitten, rennen, springen, bewegen doen we allemaal. Om te kunnen bewegen heb je een skelet en spieren nodig. Hoe het skelet in elkaar zit en hoe spieren kunnen zorgen voor beweging, daarover gaat deze leereenheid. Lopen, zitten, rennen, springen, bewegen doen we allemaal. Om te kunnen bewegen heb je een skelet en spieren nodig. Hoe het skelet in elkaar zit en hoe spieren kunnen zorgen voor beweging, daarover gaat deze leereenheid.
Trefwoorden: skelet, geraamte, gewrichten, kraakbeen, lijmstof, beenweefsel, beenverbindingen, gewervelden, teengangers, topgangers, zoolgangers, kalkstof, kogelgewricht, scharniergewricht, rolgewricht, vergroeid, naadverbinding
Stevigheid en beweging (Bron: OVC, duur: 120 minuten)
Het skelet bepaalt onder andere de vorm van ons lichaam. De spieren zorgen voor beweging. In deze leereenheid wordt aandacht besteed aan de bouw en functie van het skelet en de spieren.
Trefwoorden: spieren, botten, gewrichten, skelet
3b. Lichaamshouding
Lichaamshouding (Bron: OVC, duur: 90 minuten)
Aan het eind van de les kun je het belang van een goede lichaamshouding aangeven en kun je vertellen hoe je moet tillen.
Trefwoorden: lichaamshouding, tillen
4. Zintuigen
Kerndoelen
--------------
28. Onderzoek leren doen
De leerling leert vragen over onderwerpen uit het brede leergebied om te zetten in onderzoeksvragen, een dergelijk onderzoek over een natuurwetenschappelijk onderwerp uit te voeren en de uitkomsten daarvan te presenteren
31. Processen in de natuur
De leerling leert o.a. door praktisch werk kennis te verwerven over en inzicht te verkrijgen in processen uit de levende en niet-levende natuur en hun relatie met omgeving en milieu.
34. Techniek
De leerling leert door onderzoek kennis te verwerven over voor hem relevante technische producten en systemen, leert deze kennis naar waarde te schatten en op planmatige wijze een technisch product te ontwerpen en te maken.
Behandelde thema's
--------------------------
Presentatie maken, contacten leggen, presenteren, ict vaardigheden, communiceren, samenwerken, luisteren, plannen, verslag maken, opgedane kennis toepassen, onderzoek uitvoeren
4a. Horen
Het gehoor (bron: OVC, duur: 120 minuten)
Wat kun je horen en waarmee hoor je? Wanneer is geluid te hard en waarom?
Trefwoorden: Oor, gehoor, decibel, gehoorbeschadiging, gehoorbescherming, impuls, frequentie
Denk om je oren (bron: OVC, duur: 120 minuten)
Het gevaar van harde geluiden.
Trefwoorden: decibel, gehoorschade, geluidsbron, techniek, natuurkunde
4b. Zien
Het oog (bron: OVC, duur: 50 minuten)
In deze les leer je de onderdelen en de functies van het oog benoemen.
Trefwoorden: oog, zien
Pupilreflex (bron: OVC, duur: 100 minuten)
Het is je vast wel eens opgevallen: bij daglicht heeft een kat in zijn ogen een zwart spleetje.
Maar als het donker is zie je grote pupillen.
Dit groter en kleiner worden van de pupil wordt pupilreflex genoemd.
Bij onze eigen ogen gebeurt dit ook.
Trefwoorden: oog, zien, pupil, pupilreflex
Gezichtsbedrog (bron: OVC, duur: 300 minuten)
Er zijn afbeeldingen die ons voor de gek kunnen houden. Afbeeldingen die de de dingen anders laten zien dan hoe ze zijn. We noemen dit gezichtsbedrog. Je kijkt met je ogen, maar je ziet met je hersenen.
Trefwoorden: Gezichtsbedrog, oog, hersenen, denken, kijken
4c. Voelen
Prikkels (Bron: OVC, duur: 200 minuten)
Aan het eind van deze les ken je de onderdelen van het zenuwstelsel en weet je wat prikkels zijn.
Trefwoorden: zenuwstelsel, zenuwbanen, prikkels, impulsen, bewuste reactie, onbewuste reactie
4d. Ruiken en proeven
Mmmm...ruik je dat? Smaakt het lekker? (Bron: OVC, duur: 250 minuten)
Leer het verschil tussen proeven en ruiken. Begrijp meer over je neus en tong, kleur, geur- en smaakstoffen.
Trefwoorden: proeven, tong, smaak, reuk, geur, neus, ruiken, smaakstof, geurstof, additief, aroma, zintuigen, drempelwaarde
5. Ontwikkeling
Kerndoelen:
---------------
28. Onderzoek leren doen
De leerling leert vragen over onderwerpen uit het brede leergebied om te zetten in onderzoeksvragen, een dergelijk onderzoek over een natuurwetenschappelijk onderwerp uit te voeren en de uitkomsten daarvan te presenteren
31. Processen in de natuur
De leerling leert o.a. door praktisch werk kennis te verwerven over en inzicht te verkrijgen in processen uit de levende en niet-levende natuur en hun relatie met omgeving en milieu.
34. Techniek
De leerling leert door onderzoek kennis te verwerven over voor hem relevante technische producten en systemen, leert deze kennis naar waarde te schatten en op planmatige wijze een technisch product te ontwerpen en te maken.
35. Lichaam en gezondheid
De leerling leert hoofdzaken te begrijpen van bouw en functie van het menselijk lichaam, verbanden te leggen met het bevorderen van lichamelijke en psychische gezondheid, en daarin een eigen verantwoordelijkheid te nemen
Behandelde thema's
--------------------------
leren communiceren en reflecteren , discussies voeren, presenteren, ict vaardigheden, samenwerken, luisteren, plannen, verslag maken, opgedane kennis toepassen.
5a. Van 0 tot 100
Levenskenmerken (Bron: OVC, duur: 45 minuten)
Organismen zijn levende wezens. Zij bestaan uit cellen, weefsels en organen. Alle levende wezens vertonen levensverschijnselen, hieraan kun herkennen dat iets leeft. Vertoont iest niet deze levensverschijnselen? dan is het dood of levenloos. Tijdens deze les leer je alles over deze begrippen.
Trefwoorden: levenskenmerken, dood, levend, levenloos, cel, orgaan, weefsel, organenstelsel, organisme
Groei en ontwikkeling bij planten (Bron: OVC, duur: 100 minuten)
Planten zie je overal om je heen. Tijdens deze les leer je uit welke onderdelen een plant bestaat. Ook ga je een aantal practische proefjes uitvoeren en een eigen onderzoek doen.
Trefwoorden: wortels, stengels, bladeren, planten, levenscyclus, grafiek, bruine boon
Bloemen houden van ... (Bron: OVC, duur: 180 minuten)
Worden bloemen ook verliefd? Hebben ze ook vriendjes of vriendinnetjes? Hoe zit dat eigenlijk met de voortplanting bij bloemen? Deze les gaat over de bouw en voortplanting van bloemen.
Trefwoorden: bloemen stamper meeldraad voortplanting stuifmeel
Zaden en vruchten (Bron: OVC, duur: 200 minuten)
Fruit, je hebt het vast wel eens gegeten. Ook weet je waarschijnlijk wel dat fruit de vruchten van planten zijn en dat er vaak pitjes inzitten. Maar waarom maken planten vruchten en waarom zitten er pitjes in? Daarover gaat deze les.
Trefwoorden: vruchtbeginsel zaadbeginsel bestuiving bevruchting eenslachtig tweeslachtig
Levensfasen (Bron: OVC, duur: 250 minuten)
|
Iedereen wil oud worden, maar daarmee moet je jong beginnen... Een mens verandert voortdurend. Wat zijn de kenmerken van elke fase in je leven?
Trefwoorden: jeugd, kindertijd, ontwikkeling, puberteit, volwassenheid, adolescentie, volwassenheid, ouderdom, levenstijdperken
Metamorfose bij dieren (Bron: OVC, duur: 200 minuten)
Bij bepaalde dieren lijken de jongen helemaal niet op de volwassen dieren. De overgang van jong naar volwassene noemen we gedaanteverwisseling of metamorfose. Kennis van ordening is bij deze leereenheid vereist.
Voortplanting (Bron: OVC, duur: 100 minuten)
De seksualiteit van ons mensen. In deze leereenheid ligt de nadruk op de vraag: hoe werkt het?
Trefwoorden: voortplanting, seksualiteit, vrijen, geslachtsorgaan, penis, vagina, menstruatie, zaadlozing, sperma, baarmoeder
Veilig vrijen (Bron: OVC, duur: 120 minuten)
Veilig vrijen is iets waar we vroeg of laat allemaal mee te maken krijgen. Veilig vrijen hoort bij het volwassen worden, bij het met elkaar omgaan en bij seksualiteit en de daarbij horende relaties. Maar wat is dan veilig vrijen en waarom is dit belangrijk? Hoe kun je veilig vrijen? Wat zijn soa’s, hoe krijg je deze en wat kun je eraan doen? Werk deze les over veilig vrijen door en je krijgt een antwoord op deze vragen.
Trefwoorden: veilig vrijen, voorbehoedsmiddelen, soa, condoom, voortplanting
Seksueel overdraagbare aandoeningen (Bron: OVC, duur: 120 minuten)
In deze leereenheid worden de leerlingen aan het denken gezet over SOA. Ze maken een spel, ze zoeken informatie op over SOA en ze leren hoe ze kunnen praten over SOA.
Trefwoorden: SOA, seksueel overdraagbare aandoeningen, geslachtsziekten,
Zwangerschap en geboorte (Bron: OVC, duur: 100 minuten)
Wanneer leidt vrijen tot zwangerschap en wat gebeurt er met de moeder en het kindje tijdens de zwangerschap?
Trefwoorden: voortplanting, zwangerschap, geboorte, bevruchting, IVF, vrijen, ontwikkeling, embryo, foetus
|
 |
5b. Hormonen
Je lichaam is in balans (Bron: OVC, duur: 150 minuten)
Je schrikt: Je hart klopt sneller, je ademhaling wordt gejaagd, je gezicht trekt bleek weg. Hoe kan dat?... Leer hoe hormonen hierbij een rol spelen. Daarnaast nog veel meer over de belangrijkste hormonen.
Trefwoorden: Hormonen, regelkring, suikerziekte, nieren, waterbalans, hormoonklier, receptor
Hormonen in het kort (Bron: OVC, duur: 300 minuten)
Hormonen zijn stoffen die de werking van organen regelen. Deze leereenheid gaat over de verschillende hormoonklieren van het menselijk lichaam en welke invloed ze hebben.
Trefwoorden: Hormoon, Hormonen, hormoonstelsel, puberteit, adrenaline, suikerziekte, schildklier, hypofyse, alvleesklier, eilandjes van langerhans, insuline, glucagon, glucose, bijnier, teelbal, eierstok
Pukkels (Bron: OVC, duur: 150 minuten)
O jee, een pukkel! Denk jij dat ook wel eens als je voor de spiegel staat? Waar komen die pukkels eigenlijk vandaan en hoe kun je ze voorkomen? Daarover gaat deze leereenheid.
Trefwoorden: acne puistjes
5c. Van niets tot organisme
Cellen (Bron: OVC, duur: 90 minuten)
Er zijn veel verschillende levende wezens op deze wereld. Hoe worden deze organismen ingedeeld en hoe herken je de verschillende organismen? Hoe ziet een plantaardige en hoe ziet een dierlijke cel eruit? Al deze vragen komen aan bod in deze leereenheid.
Trefwoorden: cel, organisme
Cellen tekenen (Bron: OVC, duur: 150 minuten)
Cellen tekenen om ze beter te leren zien! Hoe doe je dat? Uitleg over en oefening in: het tekenen van planten en dierencellen.
Trefwoorden: Cel, tekening, uienvlies, waterpest, wangslijmvlies, microscoop, tekenregels, natuurgetrouw, schematisch, celwand, celkern, bladgroenkorrel, microscopie, preparaat.
Indelen van organismen (Bron: OVC, duur: 225 minuten)
Hoe verdeel je levende wezens in groepen?
Trefwoorden: organismen, leven, classificatie, flora, fauna
Geleedpotigen en gewervelde dieren (Bron: OVC, duur: 250 minuten)
Er zijn veel verschillende organismen (=levende wezens) op deze wereld. Hoe worden deze organismen ingedeeld en hoe herken je de verschillende organismen? Hoe ziet een plantaardige cel en hoe ziet een dierlijke cel eruit? Al deze vragen komen aan bod tijdens het doorwerken van deze les. Ook ga je een kijkje in de keuken nemen en onderzoek doen naar voedselbederf en hygiëne. Tijdens het doorwerken van de vorige les heb je veel geleerd over het indelen van organismen in rijken en afdelingen. De geleedpotige dieren en de gewervelde dieren worden nog verder ingedeeld in groepen.
Trefwoorden: Geleedpotig, gewerveld
5d. Familie?
Wordt het een jongen of een meisje? (Bron: OVC, duur: 150 minuten)
Kan een gezin met 10 meisjes en 0 jongens ontstaan? Probeer het uit met een animatiespel. Leer alles over X- en Y-chromosomen, de vorming van voortplantingscellen en waarom zo'n gezin wel of niet mogelijk is.
Trefwoorden: Geslachtscellen, geslachtschromosomen, erfelijkheid, eicellen, zaadcellen, voortplanting, meiose X-chromosoom, Y-chromosoom
DNA en cellen (Bron: OVC, duur: 100 minuten)
Welke eigenschappen heb jij en hoe kom je eraan? Dat leer je tijdens deze les.
Trefwoorden: DNA, cellen, chromosomen
Smileys: lijken ze op hun ouders? (Bron: OVC, duur: 300 minuten)
In deze les alles over erfelijkheid! Aan het eind van de les wordt een eigen spel gemaakt om te testen of de erfelijkheidsregels zijn begrepen
Trefwoorden: erfelijkheid, erfelijk, genotype, fenotype, aangeboren, dominant, recessief, intermediair, kruising, kruisingsschema, gen, chromosoom, allel, DNA
5e. Van oerknal tot nu
Evolutie (Bron: OVC, duur: 250 minuten)
Oersoepje? Big Bang? Evolutietheorie? Hoe is het eigenlijk allemaal begonnen?
Trefwoorden: evolutie, big bang, tijdlijn, oerknal, fossielen, Darwin, survival of the fittest, natuurlijke selectie, ontstaan nieuwe soorten, veranderingen genotype
6. Gezondheid
Kerndoelen
-------------
35. Lichaam en gezondheid
De leerling leert hoofdzaken te begrijpen van bouw en functie van het menselijk lichaam, verbanden te leggen met het bevorderen van lichamelijke en psychische gezondheid, en daarin een eigen verantwoordelijkheid te nemen
6a. Zwak, ziek en misselijk?
Het lichaam beschermt zichzelf (Bron: OVC, duur: 200 minuten)
In het dagelijks leven kun je in aanraking komen met stoffen waarvan je ziek wordt. Je kunt ziekteverwekkers niet altijd vermijden. Je lichaam is daarom constant bezig met bescherming zonder dat je dat door hebt.
Trefwoorden: Bescherming, afweersysteem, immunisatie, vaccin en serum, antistoffen
Infectieziekten (Bron: OVC, duur: 150 minuten)
Hoe voelt het om een bacterie te zijn?
Trefwoorden: ontsteking, bacterie, incubatietijd, afweersysteem, micro-organisme, immuun, inenting
7. Milieu en omgeving
Kerndoelen
---------------
28. Onderzoek leren doen
De leerling leert vragen over onderwerpen uit het brede leergebied om te zetten in onderzoeksvragen, een dergelijk onderzoek over een natuurwetenschappelijk onderwerp uit te voeren en de uitkomsten daarvan te presenteren
29. Sleutelbegrippen
De leerling leert kennis te verwerven over en inzicht te verkrijgen in sleutelbegrippen uit het gebied van de levende en niet-levende natuur, en leert deze sleutelbegrippen te verbinden met situaties in het dagelijks leven
30. Het milieu
De leerling leert dat mensen, dieren en planten in wisselwerking staan met elkaar en hun omgeving (milieu), en dat technologische en natuurwetenschappelijke toepassingen de duurzame kwaliteit daarvan zowel positief als negatief kunnen beïnvloeden.
31. Processen in de natuur
De leerling leert o.a. door praktisch werk kennis te verwerven over en inzicht te verkrijgen in processen uit de levende en niet-levende natuur en hun relatie met omgeving en milieu.
Behandelde thema's
--------------------------
afval scheiden, verslag maken, onderzoek opzetten, hygienisch werken, ict vaardigheden
7a. Opgeruimd staat netjes
Practicum afvalvertering (Bron: OVC, duur: 90 minuten)
In de bosjes, op straat en op het schoolplein ligt vaak afval. Gaat dat ook vanzelf weg? Hoe lang duurt dit? Geldt voor elk soort afval hetzelfde? Zoek dit zelf eens uit ...
Trefwoorden: Practicum, afvalvertering, zwerfvuil, biologisch afbreekbaar, gft.
Zwerfafval (Bron: OVC, duur: 90 minuten)
Hoe ziet jouw schoolomgeving er uit? Vind je het er prettig? Kom je veel afval tegen? Is er een 'snoeproute? Wat vinden de buurtbewoners? Neem waar en trek je conclusies.
Trefwoorden: Zwerfafval, schoolomgeving
De mens ruimt op (Bron: OVC, duur: 250 minuten)
Hoe en waarom moeten we verschillende afvalsoorten gescheiden weggooien?
Trefwoorden: afvalsoorten, afval, gescheiden inzamelen, milieu
De natuur ruimt op (Bron: OVC, duur: 200 minuten)
Recyclen is normaal in de natuur: kringlopen zorgen ervoor dat al het afval dat de natuur maakt wordt opgeruimd. Je leert in deze les alles over voedselketens, -kringlopen, -piramides en -web
Trefwoorden: voedselketen, voedselkringloop, voedselweb, voedselpiramide, bladval, milieu, producenten, consumenten, reducenten
Schimmels ruimen op (Bron: OVC, duur: 200 minuten)
Schimmels zijn nuttig: ze ruimen de natuur op en sommige schimmels kun je eten. Hoe zien ze er uit? Ze vormen ook gevaar: ze kunnen je ziek maken. Hoe beschermen we ons daartegen?
Trefwoorden: schimmels, voedselbederf, paddenstoel
7b. Gebruik of verbruik?
Mens en milieu (Bron: OVC, duur: 250 minuten)
Aan het eind van deze leereenheid weet je:
- hoe mensen het milieu beïnvloeden
- hoe de voedselproductie vergroot wordt
Trefwoorden: mens, milieu, inconvenient truth,
Voedselvoetafdruk (Bron: OVC, duur: 90 minuten)
| Hoeveel en welk soort voedsel mag je gebruiken, als je de beschikbare voedsel en energiebronnen van de wereld eerlijk wilt verdelen? Maak hierover je eigen interactieve verhaalspel. |
 |
Trefwoorden: Voedselvoetafdruk, voedsel, milieu, duurzaamheid
7c. Ecologie
Ecologie (Bron: OVC, duur: 200 minuten)
De ecologie bestudeert de wisselwerking tussen organismen (de biotische milieufactoren) en de relaties tussen organismen en de niet-biologische omgeving (de abiotische milieufactoren).
Trefwoorden: milieu natuur voedselketen ecosysteem abiotisch
7d. Habitat
Vogels leren kennen (Bron: OVC, duur: 50 minuten)
Vogels zijn mooie, interessante en leuke dieren zoals dit winterkoninkje en deze huismus. Je vindt ze overal om je heen, zelfs als je midden in de stad woont. Je gaat er in deze leereenheid meer over leren.
Trefwoorden: vogels, tuinvogels
Onderzoek: vogels in de tuin (Bron: OVC, duur 50 minuten)
Leer zelf een eenvoudig onderzoek opzetten en uitvoeren naar vogels in jouw tuin.
Trefwoorden: onderzoek, vogels, onderzoeksverslag
Vogelwaarneming met Excel (Bron: OVC, duur: 100 minuten)
Jij kent na deze 2 lesuren allerlei trucs waardoor je snel in Excel gegevens kunt invoeren en berekenen én alles overzichtelijk kunt presenteren in verschillende soorten diagrammen.
Trefwoorden: excel, vogelwaarneming
Dieren, wat doen ze? (Bron: OVC, duur: 300 minuten)
Hoe kun je overzichtelijk opschrijven wat dieren doen? Eerst binnen oefenen en ... daarna naar buiten: de kinderboerderij, de eenden in het park, of naar de dierentuin.
Trefwoorden: Gedrag, ethogram, protocol, dieren, bouw, functie
8. Algemene vaardigheden
8a. Biologische tekening
Tekenen bij biologie (Bron: OVC, duur: 100 minuten)
We maken in deze les schematische en natuurgetrouwe tekeningen van vruchten of bladeren.Hoe moet dat precies? Je leert het in deze les.
Trefwoorden: tekenen, natuurgetrouw, schematisch, doorsnede, appel, vrucht, blad
8b. Werkstuk
Werkstuk maken (Bron: OVC, duur: 200 minuten)
Je moet een werkstuk maken... Hoe bereid je dit voor? Waar en hoe zoek je informatie? Hoe orden je alles tot een mooi en duidelijk geheel? Leer dat door te oefenen met een werkstuk over een dier.
Trefwoorden: Werkstuk, informatie, onderzoek, bronnen, lay-out
8c. Onderzoek
Onderzoek (Bron: OVC, duur: 100 minuten)
|
Hoe gaat een natuurwetenschapper te werk?
Trefwoorden: onderzoeken, waarnemen, beschrijven, onderzoeksvraag, hypothese, experiment, resultaten, conclusie, pissebedden
|
|
8d. De microscoop
Werken met de microscoop (Bron: OVC, duur: 120 minuten)
Hoe moet je een microscoop gebruiken om dingen die heel klein zijn te kunnen zien? Oefen met een krantenletter.
Trefwoorden: microscopie, microscoop, preparaat, vergroten
8e. Determineren
Determineren (Bron: OVC, duur: 50 minuten)
Welke plant is dat nu precies?
Trefwoorden: determinatietabel
Determinatietabel maken (Bron: OVC, duur: 90 minuten)
Maak je eigen determinatietabel voor bomen, planten of dieren in je (school)omgeving. Daarna kun je snel de planten of dieren uit je omgeving op naam brengen.
Trefwoorden: Determinatietabel, ordenen, indelen, bladeren, kruidachtige planten, bomen, struiken, dieren
