Welkom bij de online module
'Adviesvaardigheden' voor i-coaches
Heb je vragen over deze online module, schroom dan niet om contact op te nemen via info@mbodigitaal.nl
Over deze training
Als i-coach krijg je allerlei vragen van managers, directie en docenten op het snijvlak van onderwijs, professionalisering en ict. Na enig onderzoek blijkt die vraag vaak anders, breder of genuanceerder te liggen dan het leek. Daarom is de rol van adviseur vooral van belang voor een i-coach met ambities die een onderwijsteam 'ontstijgen'. In deze module ontdek je wat je daarvoor nodig hebt.
Deze module is onderdeel van de ‘Peergang Bruggen Bouwen voor i-coaches’, waarin je leert om effectief veranderprocessen in het mbo te begeleiden. Naast deze module zijn er: 'De trainer/coach', 'Veranderkunde', 'Onderwijskunde', 'Onderwijs Ontwerpen' en 'De technovator'. De module adviesvaardigheden heeft veel raakvlakken met die van veranderkunde.
Gaat over?
De workshops van de module adviesvaardigheden behandelen de volgende onderwerpen:
Workshop 1: Ken de klant en de context. Je leert je advies af te stemmen op de vrager en de organisatie.
Workshop 2: Ken jezelf. Je ontdekt welke competenties je nodig hebt als adviseur. Je leert meer over je persoonlijke stijl, gedrag en ontwikkelpunten. Je leert een adviesgesprek voor te bereiden.
Workshop 3: Ken je vak. Je krijgt inzicht in het belang van het bijhouden van je vak en relevante trends in onderwijstechnologie in het mbo - en hoe je dit op peil houdt. In deze workshop hebben we het ook over het gesprek dat je gevoerd hebt.
Doorloop
Deze module bestaat uit drie synchrone online workshops, verzorgd door een expert uit het veld. Voorafgaand aan iedere workshop doe je op Wikiwijs voorbereidende praktijkopdrachten met theorie, die zorgen dat je inhoudelijk klaar bent voor de online workshops. De uitwerking van de opdrachten heb je nodig voor de workshops, neem die dus mee!
Duur
Voor de voorbereidende opdrachten heb je gemiddeld 2 uur nodig en de workshops duren ook elk 2 uur. De totale studiebelasting van deze module bedraagt ongeveer 12 uur.
Vooraf
Begin ruim (liefst een paar weken) voor de start van de modules, met opdracht 1. In deze module vind je theorie uit de volgende bronnen terug, deze bevelen wij aan:
‘Adviseren als tweede beroep’ van Hannah Nathans
‘Advieskunst’ van Noëlle Van der Hagen en Machiel Willemsen
‘Het gesprek aangaan’ van Erik Boers en Nico Swaan
Wikiwijs slaat geen gegevens van gebruikers op in deze e-learning module, zie https://www.wikiwijs.nl/privacystatement/ voor meer informatie over de omgang met persoonsgegevens door Wikiwijs/Kennisnet.
- WORKSHOP 1 - Ken de klant
Welkom bij de module Adviesvaardigheden van Bruggen bouwen! Op deze Wikiwijs-pagina werk je aan een voorbeeldcasus en opdrachten, ter voorbereiding van de verdiepende workshop. Dit keer gaan we aan de slag met afstemmen op je collega’s en de organisatie zodat je effectief advies geeft.
Inhoud
In deze module werk je aan:
het afstemmen van een adviesgesprek op de vrager,
welke kennis over de organisatie je nodig hebt als serieuze gesprekspartner.
Verdieping
Wil je meer verdieping? Onze boekentip: ‘Adviseren als tweede beroep’ van Hannah Nathans. Of bekijk onderstaande video eens:
Harm Deiman
Ken de klant 1
‘Ken de klant,’ dat klinkt misschien wat vreemd omdat je als i-coach toch vooral met collega’s in gesprek bent. Toch helpt het als je in de rol van adviseur, je collega meer gaat zien als klant. Daardoor creëer je meer professionele afstand, waardoor je de vraag of ambitie scherper in beeld krijgt. We noemen de klant in deze module daarom ook wel ‘de geadviseerde’.
Adviseren is ook luisteren
Hoewel het misschien niet zo lijkt, bestaat adviseren voor een groot deel uit luisteren. Een goede adviseur structureert het gesprek zo, dat er vanzelf adviezen ontstaan. Hoewel je als i-coach waarschijnlijk vol zit met ideeën, is het ook belangrijk je collega eigen oplossingen te laten bedenken onder jouw begeleiding.
Daarbij is het nodig je te verdiepen in verschillende belangen, een brede kennis te hebben van de context en hoe jouw gesprekspartner daarin past. Over je ‘klant’ ofwel geadviseerde doe je daarom van te voren onderzoek, bijvoorbeeld via LinkedIn of collega’s.
Stap 1
Bekijk de video’s van Conny Daansen en Machiel Willemsen over het kennen van je klant en organisatie.
Conny Daansen
Machiel Willemsen
Stap 2
Voorbereidende opdracht: plan een interview in.
Let op: Dit is een opdracht om een afspraak zo vroeg mogelijk, liefst een aantal weken voordat de eerste workshop van de module Adviesvaardigheden start, in te plannen.
Om te kunnen werken aan jouw adviesvaardigheden is het van belang dat je met nieuwe, jou redelijk onbekende personen, kennis maakt. Zo’n ‘blanco start’ met iemand die jou niet goed kent zal je helpen om met de rol van adviseur te kunnen oefenen en experimenteren, alleen al door de vrijheid om veel vragen te kunnen stellen. Een ander onderdeel van jouw rol als interne adviseur is ‘strategisch denken en plannen’ en ook dat komt hier van pas: je gaat proberen een afspraak te maken met een invloedrijk persoon binnen jouw organisatie. Wie deze persoon is, zul je zelf moeten bedenken want dit is sterk afhankelijk van de grootte, structuur en cultuur in jouw organisatie. In grote organisaties geldt vaak dat naarmate mensen meer invloed hebben, zij ook minder tijd hebben in hun agenda. Voorbeelden van mensen die jij interessant kunt vinden om een interview mee aan te gaan zijn managers en directeuren (wellicht werkzaam in andere vestigingen) van colleges, van diensten ICT, HR, Onderwijs, Kwaliteitszorg, afdeling Communicatie. Maar misschien kun je wel iemand van het bestuur ‘strikken’ met een slimme strategie (of gewoon een semi-brutaal mailtje).
Je maakt een afspraak voor een interview van een uur en dit plan je liefst kort na de tweede workshop van de module (of in de buurt van die datum). Hoe je dat aanpakt is aan jou, je zou kunnen overleggen met je projectleider of leidinggevende (schat zelf in hoe de cultuur bij jullie is, misschien moet je voorgesteld worden via een ander). Ideeën die je kunt gebruiken:
Probeer iemand ‘toevallig’ tegen het lijf te lopen bij de garderobe, ingang kantoor of het koffieapparaat en vraag iets als: “zou je een keer een uurtje voor mij kunnen vrijmaken om me te helpen bij een opdracht?”. Zo’n vraag maakt waarschijnlijk nieuwsgierig waar het over gaat en bijna iedereen is bereid om een collega te helpen als die daarom vraagt..
Stuur een mail die nieuwsgierig maakt en/of een onderwerp aantikt waarvan je weet dat de persoon in kwestie daar gepassioneerd over is
Stel je kwetsbaar op, bijvoorbeeld: ik wil graag werken aan mijn adviesvaardigheden maar ik heb daar niet zoveel ervaring mee. Zou ik jou mogen interviewen over hoe jij aankijkt tegen adviseurs om daarvan te leren?
Of kies een praktische insteek: ik ben bezig met een training over adviesvaardigheden en heb de opdracht gekregen om een interview af te nemen bij iemand die …(manager/directeur/adviseur) is. Ik zou dit heel graag met jou willen oppakken, kun je daar een uurtje voor vrijmaken?
Blijf bij jezelf, kies je eigen stijl en strategie en denk alvast naar de toekomst toe of je op deze manier een begin kunt maken met een ambitie.
In het gesprek kun je, richting het eind, kort laten vallen dat je een ambitie/idee hebt voor de organisatie (bijvoorbeeld dat je daar wat onzeker over bent) en vragen of je gesprekspartner daar (een volgende keer) met jou over zou willen praten.
Koppel via de mail na het gesprek terug wat besproken is en hoe je het gesprek ervaren hebt.
Ken de klant 2
Je hebt binnenkort een afspraak met een manager of directeur, die je niet zo goed kent (zie voorbereidende opdracht). Ter voorbereiding ga je een ‘portret’ opstellen met zoveel mogelijk relevante informatie over jouw klant. Raadpleeg hiervoor LinkedIn en interne nieuwsberichten, praat met collega’s die hem of haar kennen en zoek naar (beleids-) documenten.
Stap 1
Beantwoord in je portret dit soort vragen over je klant:
Wat is typerend voor het karakter en de manier van werken?
Welke taken en verantwoordelijkheden heeft deze persoon?
Welke passies of ambities heeft deze persoon voor zichzelf en de organisatie?
Hoe kun je hem of haar het best aanspreken?
Geeft hij of zij leiding aan een team of afdeling? Wie werken daar en wat doen ze? Vraag bijvoorbeeld aan de administratief medewerker of er een ambitie of meerjarenplan van de afdeling gepubliceerd is. (Wat gebeurt er bijvoorbeeld op het gebied van professionalisering en welke activiteiten richten zich op ict-vaardigheden?)
Hoe passen jouw plannen, ideeën en ambities bij de vorige punten? Waar zit overlap of waar zou het elkaar kunnen versterken?
Op welke punten verwacht je dat jullie het eens zullen zijn?
Stap 2
Noteer een aantal tips voor jezelf voor als je in gesprek gaat.
Stap 3
Nu je de afspraak hebt gemaakt en een beter beeld hebt van je gesprekspartner, is het handig om alvast na te denken over een idee (een onderwijsverbetering, ambitie, vernieuwing, implementatie, aanpassing) dat je ter sprake wil brengen. Werk het idee uit in steekwoorden of een mindmap.
Ken de klant 3
Veel i-coaches zijn te typeren als innovator. “De innovator heeft veel ideeën, is soms niet bij te houden, legt dwarsverbanden en steekt zijn nek uit” (Suzanne Verheijden, de eenzaamheid van de innovator: https://www.icthealth.nl/blog/de-eenzaamheid-van-de-innovator/).
Stap 1
Ook jij hebt vast goede ideeën voor jouw organisatie. Maar hoe kun je anderen hiervoor interesseren? Neem een idee in gedachten waarmee je gaat oefenen in de volgende stappen.
Stap 2
Ga op zoek naar een probleem, urgentie of ambitie van jouw organisatie op het snijvlak van onderwijs, ict en professionalisering. Vat dit samen in één zin en gebruik schema 1 uit deze PDF om in kernwoorden de belangen van de verschillende stakeholders rond deze ambitie te beschrijven.
Stap 3
Welke argumenten zou jij als adviseur paraat moeten hebben om deze stakeholders te interesseren voor deze ambitie? Noteer er tenminste drie per stakeholder in het tweede schema in dezelfde PDF.
Let op: Neem je uitwerking van opdracht 2 en 3 mee naar workshop 1.
Tip!
Omdat je gaat beginnen met een interview kan het zijn dat jouw idee nog niet meteen in het eerste gesprek ter sprake komt. Maar het is wel prettig om deze aantekeningen nog eens door te nemen voordat je in gesprek gaat.
Ken de context 1
Naast de achtergrond van je klant is er nog een tweede spanningsveld: jouw positie binnen de organisatie. Als interne adviseur heb je een afhankelijkheidsrelatie met de organisatie en blijvend contact met collega’s, managers en directeuren. Daarom is het belangrijk om alle belangen binnen die context scherp in het oog te houden.
Stap 1
Bekijk de video van Harm Deiman met uitleg over het belang van de context.
Om goed te kunnen adviseren, is het voor jou als i-coach belangrijk om eerst een stap terug te doen. Kijk eens naar je organisatie vanuit een breder perspectief door de cultuur, het beleid en de processen te onderzoeken.
Stap 1
Bekijk de video’s van Conny Daansen over:
De lemniscaat
Hoe je een vraag van beneden naar boven krijgt
Stap 2
Om de context van jouw organisatie goed in beeld te krijgen kun je allerlei bronnen raadplegen. Lees daarover de PDF: Meer weten over jouw context?
Stap 3
Bekijk de video met tips van expert Conny Daansen over ‘de driehoek’:
Stap 4
Hoe zou je de cultuur van jouw organisatie omschrijven? Probeer antwoord te geven op de volgende vragen:
Welke zaken zijn kenmerkend voor jouw organisatie?
Is er een open, samenwerkende cultuur? Wordt er breed samengewerkt of juist niet? Hoe wordt er samengewerkt? Is er verbinding tussen afdelingen?
Wordt er kennis gedeeld binnen de organisatie?
Wordt er top down- of bottom-up gewerkt?
Hoe innovatief, behoudend of besluitvaardig is de organisatie?
Wordt vernieuwing gewaardeerd? Zo ja, door wie?
Hoe wordt er gecommuniceerd?
Noteer je antwoorden en neem ze mee naar workshop 1.
Reflectie na de workshop
Je hebt meer geleerd over het operationele, tactische en strategische niveau in een organisatie. Leiders in een organisatie zijn vaak strategische denkers maar ook jij als i-coach kunt strategisch denken. Dat kun je doen voor jezelf (jouw carrière), voor jouw team of je vak.
Stap 1
Bekijk de video van Conny Daansen met tips voor i-coaches:
Reflecteer op de twee artikelen en bedenk in hoeverre jij al strategisch denkt. Zie je ontwikkelpunten? Noteer voor jezelf waar je aan wil werken en hoe.
- WORKSHOP 2 - Ken jezelf
Welkom bij workshop 2 van de module Adviesvaardigheden van Bruggen bouwen! Op deze pagina werk je aan opdrachten, ter voorbereiding van de verdiepende live workshop. Dit keer gaan we aan de slag met zelfkennis- en reflectie en het voorbereiden van een gesprek.
Inhoud
In deze module werk je aan:
inzicht in welke competenties je nodig hebt om effectief advies te geven,
inzicht in je eigen persoonlijke stijl, gedrag en ontwikkelpunten als adviseur,
het voorbereiden van een gesprek met je eigen checklist.
Verdieping
Wil je meer verdieping? Onze boekentip: ‘Advieskunst’ van Noëlle Van der Hagen en Machiel Willemsen.
De competenties van een adviseur 1
Als i-coach breng je unieke vaardigheden, kennis en persoonlijke stijl mee - je bent een echte alleskunner. De indruk die je maakt, speelt een rol in elk gesprek. Hoe beter jij jezelf kent en weet waar je aan wil werken - hoe professioneler en effectiever je advies is. Daarom besteden we in deze module aandacht aan de competenties van een goede adviseur, jouw persoonlijke stijl en het voorbereiden van een gesprek.
Stap 1
Bekijk de video over de acht competenties van een interne adviseur.
Stap 2
Bekijk de video van Harm Deiman over twee belangrijke competenties.
Stap 3
Bedenk voor jezelf welke competenties jij al goed beheerst en aan welke je nog wil werken. Vraag eventueel input uit je omgeving hierover. Beantwoord in je werkdocument de volgende vragen:
Als je kijkt naar de acht competenties, welke springt er dan voor jou uit (om welke reden dan ook). Waarom?
Herken je een competentie waar jij in het verleden moeite mee had? Hoe kwam dat en hoe ging je daarmee om?
Hebben jullie in je organisatie afspraken gemaakt over hoe je gesprekken voert?
Vraag je ook feedback aan gesprekspartners over de inhoud of het proces van het gesprek?
Je hebt nu een duidelijker beeld van de competenties van een goede adviseur. Hoe staat het met jouw competenties? In welke herken je jezelf en aan welke zou je willen werken?
Stap 1
Een aantal competenties zullen je waarschijnlijk beter liggen dan andere. Reflecteer op elke competentie en geef jezelf in het onderstaande schema een rapportcijfer voor die competentie in jouw rol als interne adviseur. Dit is een subjectieve oefening waarin jouw eigen ambitieniveau vanzelfsprekend meespeelt. Je kunt en hoeft niet overal goed in te zijn.
Klik op het plaatje rechts en download daarna via deze link het in te vullen schema.
Stap 2
Schrijf nu een advies aan jezelf. Welke competenties wil je verder ontwikkelen en hoe ga je dat doen? Maak drie doelen SMART. Als je vragen hebt, voor de expert of voor anderen, noteer die dan ook.
SMART staat voor:
Specifiek - is het doel eenduidig?
Meetbaar - onder welke (meetbare) voorwaarde is het doel bereikt?
Acceptabel - is het doel acceptabel voor de doelgroep of het management?
Realistisch - is het doel praktisch haalbaar?
Tijdgebonden - wanneer moet het doel bereikt zijn?
Neem je aantekeningen mee naar workshop 2!
Persoonlijke stijl & karakter 1
De ene adviseur is de andere niet - jij neemt altijd jezelf mee in een gesprek. De grootste kunst is daarom om jezelf beter te leren kennen. Zo krijg je inzicht in hoe jij overkomt, communiceert en hoe anderen over jou denken.
Wat vraagt de setting van jou?
Elke situatie vraagt weer om een andere aanpak, daarom is het handig als jij binnen je repertoire kan wisselen van aanpak. Misschien werkt een andere manier van communiceren beter voor je geadviseerde. Je eigen gedrag kun je hierin beïnvloeden en ontwikkelen, dat gebeurt met ervaring en leeftijd vaak automatisch.
Of jouw karaktereigenschappen effectief zijn, hangt van de situatie af. Wie doorschiet in een goede eigenschap, komt juist weer in een zwakte terecht. Volharding slaat dan door in hardnekkigheid, assertiviteit wordt doordrammen, flexibiliteit wordt onbetrouwbaarheid. Als je jouw eigenschappen positief weet in te zetten kun je op het juiste moment meebewegen, samen plezier hebben en doelen bereiken.
Hoe kijk jij naar jezelf?
Als i-coach is het daarom belangrijk dat je jouw persoonlijke stijl in kaart brengt en ontdekt wat je zou kunnen doen om effectiever te adviseren in verschillende situaties. Je kunt hiervoor verschillende modellen en theorieën bestuderen, jezelf hieraan spiegelen en vooral ook anderen om feedback en tips vragen.
Bonusopdracht
Als je de kans hebt, vraag dan eens aan een onderwijsadviseur of je een gesprek mag bijwonen en daar achteraf samen op mag reflecteren. Welke overwegingen maakt de adviseur? Hoe bouwt deze het gesprek op? Welke stijlen hanteert de adviseur?
Persoonlijke stijl & karakter 2
Als i-coach herken je je misschien in het type ‘vernieuwer’ - je advies stuurt dan vaak richting een verandering in plaats van een verbetering. Maar onder de collega’s die je coacht, zitten wellicht voornamelijk ‘verbeteraars’. Laten we eens kijken naar de verschillen tussen beiden.
Verbeteraars en vernieuwers
Verbeteraars zijn mensen die graag vasthouden aan het vertrouwde en zoeken oplossingen binnen de kaders van een situatie. Terwijl een vernieuwer juist buiten de gebaande paden kijkt voor oplossingen. Dit kan tot wederzijdse frustratie of onbegrip leiden.
Creatief met roosters
Laten we eens naar een casus kijken: één van de gebouwen van een ROC barst uit de voegen. De opleidingen groeien onverwacht en er zijn onvoldoende lokalen om het rooster in orde te krijgen. De verbeteraar ziet een oplossing in roosteren van 8 uur ‘s ochtends tot 6 uur ‘s avonds, zodat de klassen toch allemaal plek hebben. De vernieuwer bedenkt iets heel anders: alle derdejaars BOL-studenten 1 dag per week op afstand les geven. Zij blijven thuis of op hun werk terwijl de docenten vanuit een kleine geluidsdichte studio of vanuit hun eigen huis, lesgeven.
Stap 1
Wat vind jij van beide oplossingen? Noteer van beide voor- en nadelen. Welke oplossing zouden de studenten prefereren? En waarom?
De vernieuwende versus de verbeterende stijl
Beide oplossingen zijn niet ideaal en zullen consequenties hebben voor de studenten. Een vernieuwende oplossing levert over het algemeen meer weerstand, emotie en onbegrip op, zeker in het begin. Maar zonder vernieuwing is er weer geen vooruitgang.
Stap 2
Bekijk nu in deze PDF de tabel met kenmerken van de vernieuwende- en de verbeterende stijl.
In welke stijl herken jij jezelf vooral? Herken je wellicht collega’s in de twee stijlen? Heb je wel eens meningsverschillen gehad met mensen die je nu beter kunt plaatsen?
Noteer je antwoorden en neem ze mee naar de workshop.
Persoonlijke stijl & karakter 3
Als i-coach kun je over nog zoveel kennis, gesprekstechnieken en strategieën beschikken, maar als je die inzet met negatieve energie, gaat al je effectiviteit verloren. Hoe blijf je in een positieve en proactieve houding?
Jouw houding
Als i-coach vind je het waarschijnlijk belangrijk dat in jouw organisatie de juiste software aanwezig is én gebruikt wordt door collega’s. Houdt een collega zich niet aan afspraken, dan kan dat je tegen gaan staan. Denk bijvoorbeeld aan het gebruik van Whatsapp in plaats van Teams. Of toetsen op papier afnemen, terwijl deze al digitaal in de elo staan. Of een manager die altijd met ‘reply to all’ op alle e-mails reageert.
Je krijgt er het gevoel van dat ‘er echt iets moet gebeuren’. Deze reactieve houding is heel begrijpelijk en terecht. Maar juist hier blijft het belangrijk om dit positief en proactief te blijven benaderen. Dat betekent: je niet richten op dat wat je niet wil en dat wat niet goed gaat, maar juist te focussen om verbetering.
Welke stappen zijn er nodig om tot een nieuwe, gewenste situatie te komen? Welke voordelen heeft dat voor iedereen? Gooi het kind niet weg met het badwater. Onderzoek samen met de docenten en teamleider wat er allemaal al wel werkt en hoe je daarop stapsgewijs kunt voortbouwen.
Positieve energie kost veel minder moeite en heeft een veel groter effect!
Stap 1
Bekijk nu in deze PDF de kenmerken van een reactieve- en een proactieve houding.
In welke houding herken jij je het meeste? En herken je ook collega’s in de beschrijvingen? Heb je wel eens meningsverschillen gehad met mensen die je nu beter kunt plaatsen?
Noteer je antwoorden en neem ze mee naar de workshop.
Persoonlijke stijl & karakter 4
Of het nu gaat om een gevraagd of een ongevraagd advies, je bent als i-coach ongetwijfeld al snel heel erg betrokken bij de materie. Dat heeft natuurlijk voor- en nadelen in je rol als adviseur. Het is goed om je te realiseren dat niet alles door één persoon gedaan hoeft te worden.
In de praktijk kan het zijn dat jij met de geadviseerde tot een hele mooie oplossing komt en daar een plan voor maakt, zonder dat jij dit uitvoert. In sommige gevallen is het zelfs veel slimmer om daar juist iemand anders voor te vragen.
Bekijk de volgende vier fasen van een ‘ontwerpbenadering’ (Keuzenkamp):
Het signaleren van kansen en problemen
Het uitdenken van ideeën en oplossingen
Het uitdragen van ideeën in de organisatie
Het realiseren van ideeën in de praktijk
Stap 1
Stel dat jij maar één van de bovenstaande fasen zou uitvoeren, welke doe jij dan het liefst? Zet de fasen voor jezelf in volgorde van jouw persoonlijke voorkeur. Bedenk: waar ben jij goed in? En wil je het liefst alle fasen altijd zelf uitvoeren of zou het prima zijn als anderen het overnemen?
Noteer je antwoorden en neem ze mee naar de workshop.
Het adviesgesprek 1
Als i-coach is het handig om je gesprekken goed voor te bereiden. Bijvoorbeeld als je het gesprek aangaat met een docent of een vakgroep, maar vooral met een leidinggevende, projectleider of opdrachtgever.
Pak je voorbereidingen van opdracht 1, voor het plannen van een gesprek, er nog eens bij. In dit deel van de module scherp je je voorbereidingen aan, aan de hand van theorie en tips.
Stap 1
Bekijk de video van Harm Deiman met tips voor het voorbereiden van een gesprek:
Verschillende soorten gesprekken voorbereiden
Voorbereiding van een gesprek is vooral belangrijk om ervoor te zorgen dat je daadwerkelijk je doel bereikt en dat het gesprek niet oppervlakkig blijft. Hoe meer tijd en energie je steekt in de voorbereiding, hoe effectiever, gestructureerde en prettiger het gesprek zal verlopen.
Er zijn verschillende soorten gesprekken waar je als i-coach rekening mee kunt houden, zoals:
Een eerste kennismaking;
Een interview;
Een nieuwe opdracht;;
Iemand ergens van op de hoogte brengen;
Een hulpvraag van bijvoorbeeld een docent;
Een groepsgesprek voor bijvoorbeeld een project;
Een presentatie, bijvoorbeeld tijdens een vergadering.
Elk soort gesprek vraagt om een andere voorbereiding. In sommige instellingen is het gebruikelijk om van te voren een agenda op te stellen. In andere gevallen stel je gezamenlijk de gespreksonderwerpen en doelen aan het begin van een gesprek vast. Controleer of de agenda realistisch is voor de beschikbare tijd en welke punten prioriteit hebben.
In ieder geval verdiep je je in de gesprekspartners. Je hebt helder voor ogen wat het doel van het gesprek is. En je denkt na over hoe jij je wilt gedragen in het gesprek. Wil je vooral luisteren? Wil je vragen stellen? Welke vragen zijn het belangrijkst? Welke rol heb jij in het geheel? Het is slim om voor jezelf een klein schemaatje te maken met dit soort aandachtspunten en mee te nemen als reminder voor tijdens een gesprek.
Het adviesgesprek 2
Het komt weleens voor dat je gesprek niet lekker loopt, of zelfs misloopt. In de gauwigheid of door enthousiasme, kun je geneigd zijn om voet bij stuk te houden. Het kan prettiger zijn om wat ademruimte in het gesprek te voegen en een draai in je tactiek te maken.
Stap 1
Als i-coach maak je vast weleens een ‘moeilijker’ gesprek mee. Herinner je je een gesprek met bijvoorbeeld een collega, leidinggevende of student, dat niet lekker liep? Voelde je je wellicht niet gehoord, teleurgesteld of boos? Beschrijf de situatie in een paar zinnen. Bedenk waar het misliep en wat je een volgende keer anders zou doen.
Wat te doen als het misloopt?
Wanneer je gesprek niet goed loopt, kun je het weer in de juiste richting sturen door te onderzoeken wat er precies mis ging. Gebruik daarvoor bijvoorbeeld de volgende vragen:
Wat gebeurt er hier en nu? Wat ben ik aan het doen op dit moment? Wat zijn mijn gevoelens op dit moment? Wat zijn mijn gedachten op dit moment?
En bedenk dan:
Wat wil ik nu bereiken?
Wat ben ik aan het doen dat me verhindert te bereiken wat ik wil?
Wat kan ik nu het beste doen?
De oorzaak van het probleem kan op verschillende niveaus van het gesprek liggen, en jouw interventie zal zich dus moeten richten op het juiste niveau.
Verdieping
Wil je hier meer over weten? Bekijk dan deze video van Marloes de Jong (De Coachpraktijk) waarin ze uitleg wat je hiermee kunt doen. De video is wat lang en diepgaander, je mag hem ook overslaan:-)
Het adviesgesprek 3
We gaan aan de slag met de voorbereiding van het gesprek dat je in opdracht 1 hebt ingepland.
Stap 1
Begin met het noteren van je doelstellingen van het gesprek.
Bedenk welke vragen je wil stellen en noteer ze.
Schrijf in steekwoorden op wat je belangrijk vindt voor jezelf.
Loop de module en de opdrachten nog eens door en haal de hoofdzaken eruit die van toepassing zijn op jou.
Gebruik na je gesprek de vragen in de volgende 'bonus-pagina' voor reflectie.
Gesprek voeren 1
In dit bonus thema kun je reflecteren op je gesprek als je dat al gehad hebt en meer kennis opdoen over gesprekken in het algemeen.
Stap 1
Je hebt inmiddels je gesprek gevoerd. Reflecteer op dat gesprek door jezelf de volgende vragen te stellen:
Met wie heb je gesproken?
Wat gebeurde er terwijl je aan het praten was?
Wat deed jou goed? Waarom?
Waar zat de moeite in het gesprek?
Wat was de waarde van het gesprek?
Welke behoeften zijn vervuld in dit gesprek (verbondenheid, afstemming, bijdrage, erkenning, zinvolheid)? En welke niet?
Wat was de doelstelling, de intentie van het gesprek – van jouw kant? En van de ander?
Is die doelstelling, wat jou betreft, gerealiseerd? En wat vindt de ander ervan?
Wat ging je goed af, wat kan beter?
Wat deed de ander goed?
Aan welk punt ga je in de toekomst meer aandacht besteden?
Bron: Het gesprek aangaan, Erik Boers en Nico Swaan
Gesprek voeren 2
De dynamiek die zich in gesprekken kan voordoen is een zeer interessant en uitgebreid onderwerp waar communicatie-experts zich al eeuwenlang over buigen. Afhankelijk van jouw eigen niveau en ambitie is het de moeite waard om je verder in te verdiepen. Hieronder vind je interessante bronnen die als inspiratie voor jou als i-coach kunnen dienen.
De Roos van Leary
Een heel handig communicatiemodel, dat je wellicht al wel kent, is de zogeheten Roos van Leary. Het model biedt inzicht in de effecten die je teweeg kunt brengen bij een ander door de manier waarop je iets zegt. In de video links geeft Lucas Tavernier aan wat hij als de kern ziet van de Roos van Leary.
In de video rechts krijg je een beeld van hoe jij in de praktijk deze theorie kunt toepassen. Let bij de acteur Vincent vooral even op de toon, lichaamshouding, mate van stevigheid en wat jij voelt als hij tegen je praat, op de momenten dat hij in de verschillende kwadranten gaat staan. De kwadranten kun je hier downloaden/bekijken.
Roos van Leary
Van theorie naar praktijk
In onderstaande video uit de zorg (’s Heeren Loo) wordt het model nog eens helder toegelicht. Interessant hieraan is dat je ziet dat je, met jouw manier van communiceren, iemand in de actie-stand kunt ‘zetten’, de leiding kunt laten nemen of aanzetten om met jou samen te willen werken. Als je van nature communiceert op een manier die anderen als zgn. aanvallend kunnen ervaren, heb je grote kans dat je niets bereikt:
Wil je liever lezen over dit onderwerp? Bekijk dan eens deze bronnen:
Tot slot een zeer interessant (Engelstalig-) artikel dat inzicht geeft in onder meer groepsdynamiek in een gesprek. Het onderdeel ‘ways of talking together’ geeft inzicht in twee ‘paden’, ofwel ‘afslagen’, in een gesprek. Namelijk enerzijds een gesprek dat eigenlijk een discussie is en een gesprek dat als ‘dialoog’ gekenmerkt kan worden. Zeer verhelderend als je vaak merkt dat een (groeps-) gesprek blijft steken op tegenovergestelde meningen, logica of een vorm van competitie tussen gesprekspartners.
Reflecteer op de theorie van de Roos van Leary en bedenk hoe jij je meestal opstelt in gesprekken. Je kunt dit ook aan anderen vragen die jou goed kennen. Zie je ontwikkelpunten? Noteer voor jezelf waar je aan wilt werken en hoe.
- WORKSHOP 3 - Ken je vak
Welkom bij workshop 3 van de module Adviesvaardigheden van Bruggen bouwen! In dit deel werk je aan een voorbeeldcasus en opdrachten, ter voorbereiding van de verdiepende workshop. Dit keer ontdek je hoe je je vakkennis bij kunt houden en hoe je vakkundig overkomt.
Inhoud
In deze module werk je aan:
inzicht in relevante trends op het gebied van onderwijstechnologie in het mbo;
Je krijgt als i-coach dus het meeste gedaan als je je energie besteed aan het bereiken van doelen. Maar daarvoor is het wel nodig die eerst helder in beeld te hebben. Wat wil je bereiken?
Wees standvastig in doelen, maar wel flexibel in methoden. Het helpt als je verschillende wegen bedenkt die naar de oplossing van een probleem leiden. Anders loop je het risico dat je energie verloren gaat aan het overtuigen van je collega over dat ene geweldige idee. Zoek liever samen met je opdrachtgever naar oplossing die voor beiden acceptabel is en deel je kennis met elkaar.
Stap 1
Bekijk de video van Harm Deiman over strategisch te werk gaan als adviseur:
Denk eens aan jouw werkzaamheden als i-coach in het afgelopen jaar. Jouw werkzaamheden zullen hun oorsprong vinden in een bepaald belang, zelfs als je op je eigen initiatief dingen doet. Meestal heeft iemand je een vraag gesteld of een probleem met je besproken.
Bedenk nu jouw ambitie. Als je aan jezelf denkt als adviseur, welke relatie zou jij komend jaar ambiëren of willen uitproberen?
Gebruik nu dit schema om voor zowel jouw werkzaamheden als jouw ambitie aan te kruisen welke relatie in jouw werk het afgelopen jaar is voorgekomen.
Persoonlijke stijl & karakter 6
Gebruik je inzichten over de verschillende fases, voor het proces waar je nu in zit. Alle fasen kunnen door een adviseur uitgevoerd en begeleid worden, maar dat hoeft dus niet. Voor jou en voor de geadviseerde of opdrachtgever is het prettig als jij je hier al zo vroeg mogelijk in het proces een beeld van vormt.
Welke rollen neem je wel en niet aan?
Omdat je een interne adviseur bent is de kans groot dat je collega’s jou ook zien als uitvoerder van een oplossing. Als jij dat wil, gedraag je daar dan ook vol zelfvertrouwen naar en straal dat uit in woord en gebaar. Maar als je dat niet wilt zijn, zorg dan voor een heldere afbakening.
Zorg er ook voor dat je rollen en taken op het juiste moment in het proces bespreekt. Wat het juiste moment is hangt van het traject af. Vaak is dat op het moment dat jou om een substantiële bijdrage gevraagd wordt die (veel-) tijd en energie zal vergen.
Reflecteer: herinner je je een project waar je wel eens teveel werk van anderen hebt overgenomen? Of een project waarbij de rollen van te voren niet helder waren afgestemd?
Het belang van vragen stellen
Als adviseur is het belangrijk om al vroeg in het proces door te vragen naar wat het probleem is en hoe dat zich verhoudt tot het beleid en de plannen van de organisatie. Doorvragen op de inhoud is belangrijk, maar ook doorvragen op procesniveau.
Vragen zoals: waarom wordt dit aan mij gevraagd? Wat wordt er van mij verwacht? Hoeveel tijd is er voor onderzoek beschikbaar? Waar moet de informatie vandaan komen? Hoe vindt er terugkoppeling plaats? Wanneer en met wie?
Wellicht voelt het voor jou zeurderig of overdreven om zoveel vragen te stellen. Maar als je misverstanden of onduidelijk ermee kunt voorkomen, kan het je uiteindelijk veel opleveren. Daarnaast houdt het een project en de rolverdeling daarin scherp. Het kan zijn dat je gesprekspartner of opdrachtgever nog niet heeft nagedacht over alle zaken die je ter sprake brengt, en juist blij is dat jij dit doet.
Het adviesgesprek 4
Als interne adviseur ben je zelf onderdeel van het systeem, soms veroorzaakt dat een zekere ‘blindheid’ of het idee dat je alles wel weet. Externe adviseurs hebben het voordeel dat ze de organisatie niet (goed-) kennen en dus ongelimiteerd vragen kunnen stellen om erachter te komen hoe de geadviseerde denkt over een probleem.
De vragen die een (externe-) adviseur meestal stelt
Hoe beter je je kunt verplaatsen in de positie en de gedachten van je gesprekspartner, hoe beter je in staat bent om samen op zoek te gaan naar oplossingen en goede adviezen.
Bekijk deze voorbeelden van vragen die een (externe-) adviseur stelt om de aard en omvang van een probleem te onderzoeken:
Wat ziet de opdrachtgever als een probleem?
Waarom is dat een probleem?
Voor wie is het een probleem?
Hoe groot is het probleem?
Wat zijn de oorzaken van het probleem?
Het is verstandig om voorafgaand aan een gesprek zoveel mogelijk te weten te komen rondom het vraagstuk. Hoewel je dus van te voren al over die informatie beschikt, zet je deze in het begin van het gesprek even op ‘non-actief’. Je wil vooral van je gesprekspartner horen wat die belangrijk vindt. Door vragen te stellen kom je samen tot de kern en van daaruit ga je op zoek naar passende oplossingen.
Beïnvloedingsstijlen
Als i-coach heb je op allerlei manieren invloed tijdens een gesprek, zowel bewust als onbewust. Daarom is het belangrijk om beïnvloedingsstijlen te kennen en daarmee effectief te ‘spelen’. Het is best lastig om in een gesprek te wisselen van bijvoorbeeld ‘argumenteren’ (ik-stijl) naar ‘afstemmen’ (jij-stijl). Ook het geven en nemen van ruimte is een belangrijk onderwerp.
Stap 1
Bekijk de video van Machiel Willemsen, waarin hij uitleg geeft over de verschillende beïnvloedingsstijlen en hoe die van belang zijn in gesprekken.
Stap 2
Download onderstaande drie afbeeldingen door er op te klikken. Ze bieden je een handig naslagwerk over de verschillende beïnvloedingsstijlen en de manier hoe je deze zelf kunt toepassen in jouw rol als adviseur.
Overzicht beïnvloedingsstijlen
Beïnvloedingsstijlen toepassen - 1
Beïnvloedingsstijlen toepassen - 2
Voor meer verdieping raden wij aan: het boek ‘Het gesprek aangaan- Ruimte nemen, geven en delen’ van Erik Boers en Nico Swaan.
Trends in onderwijstechnologie
Als i-coach word je vooral serieus genomen als je vakkennis rond onderwijstechnologie goed up to date is. Dat betekent: weten wat er speelt in jouw vakgebied, de trends bijhouden en dit vertalen naar de praktijk. Daarnaast is het ook belangrijk om vakkundig over te komen op anderen zodat ze vertrouwen hebben in jouw expertise. En kun je je kennis verder laten groeien door in contact te zijn met andere experts.
Een i-coach is doorgaans een nieuwsgierig persoon die vaak op zoek is naar de laatste trends en zichzelf altijd vragen daarover stelt. Waarom zijn het trends? Welke onderwijsinstellingen zijn al ver vooruit in deze ontwikkelingen? Wat zijn de thema’s bij het Consortium voor Innovatie (CVI)? Bij Surfnet? Bij Kennisnet?
Stap 1
Bekijk de video van beleidsadviseur Marc Dietzenbacher over het bijhouden van je vak.
Stap 2
Trendonderzoek: Bekijk op de website van het CVI welke onderwerpen er de afgelopen twee jaar (voor jou-) uitspringen als het gaat om onderwijstechnologie. Wat vind jij zelf interessant om je in te verdiepen? Waarom? Is er een verband met jouw organisatie, het beleid en de strategie? Noteer je antwoorden.
Stap 3
Trendonderzoek: Zoek op de blog van Wilfred Rubens artikelen uit die jou interesseren. Zoek ook bewust uit welke trends jij kunt ontdekken die relevant zijn voor het mbo. Noteer de belangrijkste 6 trends en neem dit mee naar workshop 3.
Tip: Als je het leuk vindt mag je ook andere bronnen gebruiken.
Kies een artikel of blog uit die je graag wil delen met de andere i-coaches tijdens workshop 3 en schrijf in een alinea waarom je dit zo’n relevant of interessant artikel vindt.
Zoek op LinkedIn of op andere social media een persoon of bedrijf op die je interessant vindt om te volgen en schrijf op waarom. Neem mee naar de workshop.
Bijhouden van vakkennis
Inspiratie opdoen is vooral leuk als je even over de schouder van een collega mee kan kijken. Daarom vroegen we drie collega’s uit het veld om over hun vak en vakkennis te vertellen.
Stap 1
Lees in deze PDF de verhalen van Ashwin Brouwer (Innovatiebegeleider), Joost Willems (Beleidsadviseur Informatiemanagement) en Jorrit Arntzen (Beleidsadviseur Informatiemanagement).
Ashwin Brouwer
Friesland College
Joost Willems
ROC Friese Poort
Jorrit Arntzen
ROC Friese Poort
Stap 2
Je hebt net het verhaal van drie van je collega’s gelezen. Maak nu naar hun voorbeeld een portret van jezelf als i-coach, waarin je vertelt welke bronnen je gebruikt en waarom.
Eindig jouw portret met een blik vooruit: Hoe wil jij jezelf verder ontwikkelen op het gebied van onderwijstechnologie? Wat wil je nog leren en waarom?
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze module is onderdeel van de Peergang voor i-coaches, ontwikkeld door het team Bruggen Bouwen (Kennisnet en saMBO-ict). Andere modules zijn Technovator, Trainer-Coach, Onderwijskunde en Veranderkunde.
Deze module is onderdeel van de Peergang voor i-coaches, ontwikkeld door het team Bruggen Bouwen (Kennisnet en saMBO-ict). Andere modules zijn Technovator, Trainer-Coach, Onderwijskunde en Veranderkunde.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
Oefeningen en toetsen
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
‘Ken de klant,’ dat klinkt misschien wat vreemd omdat je als i-coach toch vooral met collega’s in gesprek bent. Toch helpt het als je in de rol van adviseur, je collega meer gaat zien als klant. Daardoor creëer je meer professionele afstand, waardoor je de vraag of ambitie scherper in beeld krijgt. We noemen de klant in deze module daarom ook wel ‘de geadviseerde’. 
Stap 1
Naast de achtergrond van je klant is er nog een tweede spanningsveld: jouw positie binnen de organisatie. Als interne adviseur heb je een afhankelijkheidsrelatie met de organisatie en blijvend contact met collega’s, managers en directeuren. Daarom is het belangrijk om alle belangen binnen die context scherp in het oog te houden.
Als i-coach breng je unieke vaardigheden, kennis en persoonlijke stijl mee - je bent een echte alleskunner. De indruk die je maakt, speelt een rol in elk gesprek. Hoe beter jij jezelf kent en weet waar je aan wil werken - hoe professioneler en effectiever je advies is. Daarom besteden we in deze module aandacht aan de competenties van een goede adviseur, jouw persoonlijke stijl en het voorbereiden van een gesprek.
Als i-coach word je vooral serieus genomen als je vakkennis rond onderwijstechnologie goed up to date is. Dat betekent: weten wat er speelt in jouw vakgebied, de trends bijhouden en dit vertalen naar de praktijk. Daarnaast is het ook belangrijk om vakkundig over te komen op anderen zodat ze vertrouwen hebben in jouw expertise. En kun je je kennis verder laten groeien door in contact te zijn met andere experts.
