In dit keuzevak ga je je oriënteren op het werken in tuin en landschap. Daardoor ben je veel buiten aan het werk. Je leert over aanleg en onderhoud van tuinen met behulp van gereedschappen en machines. Ook leer je een opdracht aannemen en uitvoeren.
In dit keuzevak werk je daarom aan de volgende competenties:
Samenwerken en overleggen
Vakdeskundigheid toepassen
Plannen en organiseren
Klantgericht werken
Opdracht: LOB-formulier
Aan het begin van dit keuzevak; wat heb je gedaan en wat heb je daarvan geleerd? Aan welke competenties heb je gewerkt? Bedenk regelmatig wat je wel en niet leuk vond én waarom je dat vond. Waar ben je goed in? Als je dit weet, helpt je dat in het maken van loopbaankeuzes.
Aan het eind van de periode ga je in gesprek met je praktijkdocent over dit ingevulde formulier.
Logboek
Je gaat tijdens de lessen een logboek bijhouden. Zo kun je (laten) zien welke opdrachten je hebt uitgevoerd.
Om het examen te kunnen halen zijn de volgende punten heel belangrijk. We moeten het tempo er wel goed in houden om alles te kunnen behalen.
Je houdt je aan de deadlines zodat je achterstanden voorkomt.
Je neemt verantwoording voor het huiswerk en het leren van de toetsen.
Je vraagt om hulp als het even niet lukt.
Je doet je uiterste best om te slagen voor dit keuzevak.
Oriëntatie
Werken in de groene sector kun je bij allerlei bedrijven doen. Je gaat de groene sector hier verder ontdekken vanuit de hovenier. Als hovenier maak en verzorg je de groene buitenruimte in het stedelijk gebied. Dat doe je bijvoorbeeld door de buitenruimte te onderhouden. Het is bijvoorbeeld je taak om plantvakken aan te planten en hagen te snoeien. Maar ook ga je onder andere wilgen knotten en andere. Als hovenier werk je op veel verschillende plaatsen. In de komende periode is dat zowel in tuin als landschap. Je doet dus veel verschillende dingen op veel verschillende plaatsen. Je gaat leren hoe je dat allemaal doet
Relatie met profielmodules en keuzevakken
Onderstaande powerpoint geeft de relatie weer tussen profielmodules en keuzevakken.
Communiceren doe je al je hele leven. Als baby schreeuwde je bijvoorbeeld omdat je honger had. Je communiceert omdat je iets duidelijk wilt maken, ervaringen wilt delen of liefde en aandacht nodig hebt. Hoe kun je jouw communicatie verbeteren?
Klanten hebben wensen, maar is het ook uitvoerbaar? Dat ontdek je als je een opdracht in een stappenplan uitwerkt. Bij het maken van een stappenplan gaat het om:
Als een klant bijvoorbeeld onderhoud wil laten uitvoeren, wil hij graag weten hoe de hovenier werkt en wat dat kost. Hij vraagt een offerte aan. Voor het maken van een offerte heb je bepaalde gegevens nodig. Als je weet wat een offerte is en hoe je die moet samenstellen, kun je zelf ook een offerte maken voor een klant.
Onder recreatie verstaat men alle vormen van vrijetijdsbesteding, alle activiteiten die kunnen worden gedaan naast de dagelijkse verplichtingen als werken, huishouden en zorg voor anderen. Recreëren doet men voor ontspanning en vermaak. Het woord op zich, 're-creatie' duidt op vernieuwing, verfrissing; de bedoeling van recreëren is het opladen van de persoonlijke actieradius, het vernieuwen van de energie, het verzetten van de zinnen en het ontladen van opgelopen spanning.
Men onderscheidt dagrecreatie en meerdaags toerisme.
Type recreatie
Subtype
Voorbeelden
Buitenrecreatie
Dieren
Paardrijden - Dierentuinbezoek
Ontspannen en rusten
Strandbezoek - wandelen in de natuur
Steden
Winkelen - Stadswandeling - Museumbezoek
Kinderen
Speeltuin - Pretpark - Kinderboerderijbezoek
Reizen
Wandelen - Fietsen - Vakantie in buitenland - Dagje weg
In dit stukje theorie gaan we het hebben over U-elementen en de vaktermen die daarbij aan de orde komen:
U-element
Beton
Maaiveld
U-element.
Het zal je niet verbazen dat een betonnen U-element zijn naam te danken heeft aan het U-vormige karakter. Dit zelfde geldt voor zijn familie het L-element die op zijn beurt is afgeleid aan de letter L.
U-elementen zijn in verschillende varianten verkrijgbaar. Naast de kleur, kun je ook nog kiezen tussen diverse hoogtes van de elementen.
Voor zowel de U- als L-elementen zijn er ook handige betonnen hoek elementen verkrijgbaar.
Beton.
Beton is een kunstmatig steenachtig materiaal, dat als bouwmateriaal wordt gebruikt. Het moderne beton is samengesteld uit het bindmiddel cement en uit een of meer toeslagmaterialen zoals zand, grind of steenslag. Cement heeft de eigenschap dat het door toevoeging van water verhardt.
Maaiveld.
Het maaiveld is de bovenkant van de grond van het terrein.
Tekst van Dinoloket: "Het maaiveld is het grensvlak tussen de ondergrond en de lucht. Dit niveau varieert in hoogte en kan in Nederland boven of onder N.A.P. liggen.
De vakbekwaam medewerker natuur, water en recreatie zet zich in voor bos, natuur, water en recreatieterreinen. Hij beheert bospercelen, natuur- en/of terreinen en onderhoudt gebouwen of voorzieningen; denk aan speeltoestellen, natuurlijke speelterreinen, zwembaden, campings en terreinmeubilair. Hij monitort flora en fauna en beoordeelt de kwaliteit van grond en water. Vanuit zijn sterke betrokkenheid met de leefomgeving staat hij voor het belang van groen en natuur. Hij is zich ook altijd bewust van de consequenties van zijn handelen op de flora en fauna. Omgevingsbewust als hij is, houdt deze vakbekwaam medewerker bij al zijn werkzaamheden rekening met de wensen en verwachtingen van het publiek.
VHG = Vereniging van Hoveniers en Groenvoorzieners. Wat is het belang van veiligheid.
Bekijk deze film.
Veilig werken is belangrijk. Altijd. Of je nu in het praktijklokaal bezig bent, in de tuin, in het landschap, op je stageplek of later in je werk. En het maakt ook niet uit of je werkt met gereedschappen en/of machines.
Na het volgen van deze les weet je:
Welke gevaren je in de praktijk kunt tegenkomen;
Wat de gevolgen kunnen zijn van onveilig werken;
Hoe je ongelukken zoveel mogelijk kunt voorkomen.
Als je aan het werk bent, moet je zorgen dat je jezelf en anderen niet in gevaar brengt. Dit doe je door de vei- ligheidsvoorschriften na te leven en veiligheidskleding te dragen. Bovendien zorg je ervoor dat je gereedschap goed in orde is. Zo heb je de minste kans op ongelukken.
Je maakt bij ons kennis met machines. Na een instructie en startprocedure ga je zelf aan het werk met een machine. Dit doe je onder begeleiding.
Veiligheid staat hierbij voorop.
Met welke machines je kennis maakt hangt af van verschillende factoren.
Je kan met de volgende machines kennis maken:
cirkelmaaier
bladblazer
bosmaaier
kantensnijder
versnipperaar
heggenschaar
3.4 Brandstof
Voor het losdraaien van de tankdop maak je de ruimte rondom de tankdop goed schoon. Na het afdraaien van de tankdop maak je de tankopening met de vinger schoon. Hiermee wordt voorkomen dat er vuil met de benzine in de tank komt wat kan leiden tot verstopping van het brandstoffilter. De te gebruiken brandstof (ook wel de mengsmering of tweetakt benzine genoemd) bestaat uit Euro 95 benzine met daaraan toegevoegd tweetaktolie. De olietoevoeging dient voor de smering van de motor. Tegenwoordig mag er door bedrijven alleen nog gewerkt worden met een alkylaat 2-takt benzine. In alkylaatbrandstof zit geen benzeen, en andere zware metalen die schadelijk zijn voor de gezondheid en het milieu. Bekende alkylaatbrandstoffen zijn:
Aspen 2;
Aspen 4;
Stihl Motomix;
Stihl Motoplus;
Cleanlife.
Verder zijn er diverse systemen op de markt die het makkelijk maken om de tank bij te vullen zonder te morsen. Deze snelvullers/Filpartners zijn zo gemaakt dat ze stoppen wanneer de tank vol is.
Aspen 2 jerrycan met Filpartner
3.5 Bedrijfsklaar maken en dagelijks onderhoud
Het bedrijfsklaar maken omvat de navolgende punten:
Benzinetank vullen met de juiste benzine afhankelijk van het type motor (aftanken);
Het oliepeil controleren: indien nodig bijvullen;
Het luchtfilter controleren, indien nodig schoon maken;
Starten en proefdraaien.
3.6 Praktijk heggenschaar
Vaak wordt een motorheggenschaar ingezet om heggen te knippen. Nadeel van de motor is het lawaai. Voordeel het grote vermogen. Om stiler te kunnen werken kun je heggen knippen met machines die op een accu werken.
Hieronder 2 video's die uitleg geven over het werken met deze machines.
De bosmaaier is een door twee-, viertaktmotor of accu aangedreven machine die door middel van een ophangvoorziening gekoppeld wordt aan een draagstel (zie video 1).
De in de maaiboom lopende aandrijfas wordt middels een centrifugaalkoppeling door de motor aangedreven. In de maaikop wordt de aandrijving via een tandwielstelsel overgebracht naar de montageas waaraan met een klemplaat en borgmoer of –bout, het snijgarnituur wordt bevestigd.
Het snijgarnituur dient gedeeltelijk door een beschermkap te worden afgeschermd. Het type beschermkap is afhankelijk van het maai- of zaaggarnituur. De bosmaaier wordt bediend met een stuurboom, die van twee handgrepen is voorzien. De rechter handgreep is uitgerust met een gashendel.
Snijblad / draadkop
Video 1: Instructie en uitleg over de functie van de onderdelen
4.1 Snijgarnituur en beschermkappen
De bosmaaier kan met diverse maai- en zaagsystemen worden uitgerust, te weten:
Draadmaaier
Slagmes
Cirkelzaagblad
Elk van de hierboven genoemde systemen dient gebruikt te worden in combinatie met een speciaal daarbij behorende beschermkap.
Video 2: Instructie zaag- en maaisystemen
Op school werken we het meest met een slagmes.
Het slagmes is een metalen schijf die voorzien is van een aantal scherpe kanten. Een veel voorkomende vorm is hieronder afgebeeld.
Het slagmes kan gebruikt worden voor het maaien van zware kruidachtige en lichte houtachtige gewassen van ‘pink’dikte. Aan de onderzijde van het slagmes kan een ‘schotel’ (bodemsteun) worden gemonteerd, waarop het maaigarnituur tijdens het maaien kan worden gesteund, waardoor aanraking met de bodem wordt voorkomen.
4.2 veiligheid bij bosmaaiers
Zoals de meeste gemechaniseerde handgereedschappen, brengt ook de bosmaaier gevaren met zich mee. Het is daarom ook van het grootste belang de gevaren te onderkennen en (indien mogelijk) maatregelen te treffen om de kans op ongelukken zo klein mogelijk te maken. Hierbij wordt in het bijzonder gedacht aan:
De aan de bosmaaier en het draagstel te stellen veiligheidseisen;
Persoonlijke beschermingsmiddelen;
Een juist onderhoud;
Een juiste werktechniek.
Zorg voor persoonlijke beschermingsmiddelen waar goed mee gewerkt kan worden. Deze persoonlijke beschermingsmiddelen kunnen bij ongevallen letsel voorkomen of de ernst ervan beperken. Hieronder wordt beschreven welke PBM's verplicht zijn danwel aanbevolen worden bij het werken met de bosmaaier.
veiligheidsschoenen met goede grip;
soepel zittende werkhandschoenen, bij voorkeur van leer;
een veiligheidsbril eventueel in combinatie met een gelaatscherm;
gehoorbescherming;
signaalkleding als je gezien moet worden.
Zorg indien van toepassing voor:
regenkleding, die soepel zit
stofmasker
Samenvatting veiligheidsinstructie:
Draag gelaatsbescherming in verband met de mogelijk rondvliegende deeltjes.
Draag gehoorbescherming vanwege het hoge geluidsniveau.
Bij reparatie en inspectie altijd eerst de maaier uitschakelen.
Controleer vooraf het te maaien deel op losliggende draden e.d.
Zorg dat andere personen op ruime afstand blijven.
Bij het vullen van de brandstoftank is het verboden te roken.
Video 12: Veiligheidseisen bij het werken met een bosmaaier
Alvorens met het werk te beginnen is het van groot belang een goede werkvolgorde te hebben. Met betrekking tot de werkorganisatie dienen de navolgende punten aandacht te krijgen:
Keuze van het juiste maai- of zaaggarnituur;
De afstelling van het draagstel;
Een centraal gelegen tank-onderhoudsplaats;
Het te verzorgen object in werkstroken verdelen van ca. 1 à 2 meter breedte om vervolgens deze systematisch af te kunnen werken, door deze niet te breed te maken werk je vanuit de armen en niet met de rug;
Bij het maken van de werkstroken dient rekening gehouden te worden met de windrichting;
Indien het werk wordt uitgevoerd door meerdere personen dient een onderlinge werkafstand van minimaal 15 meter in acht te worden genomen. Dit geldt eveneens voor eventuele omstanders.
Video 6: Instructie over werktechniek en werkvolgorde
4.6 Bedrijfsklaar maken en onderhoud
Het onderhoud is te verdelen in:
Bedrijfsklaar maken / dagelijks onderhoud;
Periodiek (30 draaiuren) onderhoud.
Naast dit op min of meer vaste tijdstippen uit te voeren onderhoud is er nog een derde belangrijke onderhoudsvorm, te weten:
Onderhoud tijdens werk
Deze onderhoudsvorm omvat het in de gaten houden van de bedrijfstoestand van de machine en indien zich storingen voordoen, deze ogenblikkelijk verhelpen. Indien het een grote storing betreft, die niet ter plaatse verholpen kan worden, zal de machine ter reparatie moeten worden weggebracht.
Dat zijn planten die veel gebruikt worden. Dit komt doordat ze veel aandacht krijgen. Dit gebeurt via tv programma's, folders en websites.
Je gaat uitzoeken wat voor planten er afgelopen jaar zoveel aandacht hebben gekregen. Daarbij kijken we naar de naam van de plant, wat voor plant is en wat is dan zijn sierwaarde.
Opdracht A: Trendy tuinplanten
Download het past en sla het op onder je eigen naam op de computer.
Zoek via internet uit welke plant in welke rij van de tabel hoort. Knip de wetenschappelijke naam, Nederlandse naam, foto en beschrijving uit. Plak de juiste gegevens op de juiste plek.
Voor de volgende keer moet je de Nederlandse naam en de Latijnse naam kunnen koppelen bij de juiste foto in een overhoring.
Er zijn natuurlijk nog meer planten die veel in tuinen gebruikt worden. We kunnen ze niet allemaal behandelen. Hier volgen nog 2 groepen van 7 planten. Deze komen in 2 opeenvolgende lessen terug in een overhoring.
Groep 1: veel voorkomende vaste planten voor in de tuin
Voor hoveniers is gras ook een belangrijk onderdeel in het werk. Zo willen de mensen bij het aanleggen van de tuin graag een mooi groen gazon. Een gazon bestaat uit fijner gras dat een mooie groene kleur heeft en er verzorgt uitziet.
Het mengsel voor een gazon bevat de volgende grassoorten:
Engels Raaigras
Rood zwenkgras
Veldbeemdgras
Struisgras
Struisgras is een grassoort die mooie fijne grassprietjes geeft met een fris groene kleur. Het is wat lichter dan de andere grassoorten en deze grassoort zie je ook wel op golfbanen. Roodzwenkgras heeft als mooie bijkomstigheid dat het vlinders aantrekt als het bloeit. Je kunt je voorstellen dat de klant vlinders in zijn tuin als pluspunt beschouwd.
Deze combinatie levert je de mooiste grasmat op. Echter ook de gevoeligste. Struisgras houd er niet van om vertrapt te worden, dus voor iemand die veel wil voetballen in de tuin zou het geen geschikte soort zijn. Maar voor iemand die wil genieten van zijn gazon en er lekker in het zonnetje wil zitten is het een prima mengsel!
Onderhoud van gras
Gras wordt voor verschillende doelen gebruikt. Het onderhoud is afhankelijk van dat gebruiksdoel. Een berm hoeft bijvoorbeeld niet zo kort gemaaid te worden als een sportveld. In de tabel staan voor weides, bermen, sportvelden en siergazon de meest voorkomende onderhoudswerkzaamheden.
van lucht en zuurstof voorzien door gaatjes in de bodem te prikken
de viltlaag van een grasmat uitkammen door dunne sleufjes te trekken
Wanneer je materialen goed onderhoudt, blijven ze mooi en gaan ze langer mee. Je schildert bijvoorbeeld regelmatig de kozijnen van je huis en de auto laat je elk jaar keuren. Net als het huis en de auto moet ook de buitenruimte onderhouden worden. Vaak is dat het werk van een hovenier. Er zijn verschillende soorten onderhoudswerkzaamheden. Als je weet welke onderhoudswerkzaamheden er zijn, kun je ze zelf uitvoeren.
Wanneer iemand je vraagt een schop of een hark te pakken, dan weet je vast wel hoe die eruit ziet. Maar weet je dat er veel verschillende schoppen en harken zijn? Als hovenier werk je met verschillende soorten tuingereedschap. Als je weet wat de verschillen zijn en waar je op moet letten tijdens het gebruik en onderhoud, kun je zelf het juiste gereedschap gebruiken.
Als hovenier voer je veel verschillende onderhoudswerkzaamheden uit. Onderhoud aan planten is er één van. Planten staan op verschillende plekken en kunnen verschillende functies hebben. Het onderhoud is afhankelijk van de plant en de functie ervan. Planten kunnen bijvoorbeeld los of in een groep in een border staan, of op een rij geplant. Als je weet welke onderhoudswerkzaamheden je kunt doen aan planten, kun je zelf ook het onderhoud uitvoeren.
Dinosaurussen aten al gras, dus zo lang bestaat gras al. Gras heb je in een weiland, in de tuin, je kunt er op voetballen of lekker op liggen. Het wordt op verschillende manieren toegepast in de buitenruimte. Gras heeft verschillende gebruiksdoelen en wordt daarom ook verschillend onderhouden. Als je de gebruiksdoelen van gras kent en weet hoe gras onderhouden moet worden, kun je dat zelf ook.
Op plekken waar mensen komen, blijft vaak afval achter. Dat staat niet netjes en het kan problemen opleveren. Denk maar aan hondenpoep of glas op een grasveld waar kinderen spelen. In een park is het belangrijk dat iedereen op een schone en veilige plek kan wandelen of spelen.
Video: Groenafval scheiden
Welke soorten tuinafval zijn er en wat doe je er mee? Bekijk de video.
Naast planten die veel in de tuin voorkomen heb je ook planten die bepalend zijn in een bepaalde streek. Welke planten komen bij jou in de streek nu voor. Hieronder zie je 2 groepen van planten die in de omgeving van Castricum voorkomen. Deze planten komen in 2 opeenvolgendene lessen terug in een overhoring.
In Nederland zijn er nog verschillende gebieden waar de natuur zijn gang kan gaan. Een voorbeeld van zo’n gebied is het Nationale Park de Hoge Veluwe. Dit is een groot natuurterrein en ligt in Gelderland. Maar ook al mag de natuur haar gang gaan, het park heeft wel onderhoud nodig. Gebeurt dat niet, dan wordt het een grote wildernis.
Als je in een bepaald gebied beheer moet uitvoeren, moet je weten met welk soort landschap je te maken hebt. Er zijn in Nederland bos-, polder-, weide-, meren-, rivieren-, heide- en duinlandschappen. Elk soort landschap heeft een ander soort beheer nodig. Een landschap kun je herkennen aan zijn typische kenmerken.
Zwerfafval is een bron van ergernis. Naast dat het slordig staat, is het ook nog eens slecht voor het milieu. Dieren kunnen zich erin verstikken of verstrikken en kunnen er ziek van worden. Zwerfafval trekt ook ongedierte aan waardoor ziektes overgebracht kunnen worden. In deze opdracht ga je zwerfafval verzamelen en ga je onderzoeken hoe lang het duurt voordat de natuur het afval heeft afgebroken.
Skills Talents zijn teamvakwedstrijden voor vmbo’ers. Leerlingen kunnen zich tijdens een voorronde op school en een provinciaal kampioenschap plaatsen voor de finale op 16 maart bij de Rai in Amsterdam. Zij strijden daar in verschillende wedstrijdrichtingen om de beste te worden van Nederland.
Tuinaanleg
Deze wedstrijd is er speciaal voor talentvolle medewerkers hovenier in opleiding. In deze rol kun je tuinen ontwerpen, aanleggen en onderhouden. Je hebt verstand van planten en kennis van de benodigde gereedschappen en machines. Je vindt het prettig om buiten te zijn en werkt meestal in een team.
Je bent creatief, flexibel, praktisch en klantgericht. Je kunt snel en secuur werken en je beschikt over genoeg energie om ook zwaardere werkzaamheden vol te houden. De jury let op of leerlingen al deze competenties laten zien tijdens de wedstrijd. Tuinontwerp- en aanleg staat centraal.
Hieronder zie je de opdracht die je gaat uitvoeren.
Hieronder zijn een aantal linkjes waarbij je kan kijken of je een aantal onderdelen van de theorie voldoende beheerst. De vragen worden aan het eind direct nagekeken en je kan de antwoorden ook terug zien, zodat je ziet wat je goed en/of fout hebt gedaan.
Hier volgt later een diagnostische opdracht waarin de leerling laat zien dat hij/zij kennis, vaardigheden en houding kan integeren in een praktijksituatie.
Reflectie
Opdracht: Reflectie
Wat heb je gedaan in het keuzevak Werk in tuin en landschap? Heb je nieuwe dingen geleerd en hoe vond je dat?
Bij "Wat ga ik leren?" heb je een LOB-formulier gedownload dat je elke les hebt bijgehouden.
Heb je nog niet alles ingevuld, vul dan het document eerst verder in.
Bespreek het ingevulde document met je praktijkdocent.
Plaats het document in Qompas, als bewijsstuk voor in je LOB-portfolio.
Dit arrangement is ontwikkeld voor leerlingen van de kaderberoepsgerichte leerweg die profiel Groen volgen.
Het arrangement beoogt alle leerstof voor keuzevak Werk in tuin en landschap af te dekken zoals omschreven in de (deel)taken van keuzevak Werk in tuin en landschapvan conceptexamenprogramma versie 2 (2015-2017).
Het arrangement is op basis van bestaande leermiddelen van Groenkennisnet, Ontwikkelcentrum en eigen materialen samengesteld.
In schooljaar 2015-2016 wordt dit arrangement gebruikt in de pilot (project Vernieuwing VMBO) van Clusius College (Castricum), waarna er geëvalueerd zal worden en het arangement zal worden aangepast.
Eventuele verbeterpunten en -suggesties kunt u e-mailen naar l.spruijt@clusius.nl.
Het arrangement KB Keuzevak Werk in tuin en landschap 2020-2021 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0
Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of
bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
logboek 2019/2020 1e periode, augustus t/m november
Op school werken we het meest met een slagmes.
