Tegenwoordig besteedt de politiek veel aandacht aan dierenwelzijn.
Regelmatig worden vragen gesteld over animal cops, bio-industrie, circusdieren en proefdieren.
Er zijn ook allerlei actiegroepen die via hun protestacties aandacht vragen voor misstanden.
Hoe ver mag je daarbij gaan?
Lees het nieuwsbericht van de NOS: Nederland centrum dierenactivisme
Actiegroepen geven soms de indruk dat ze dierenrechten zo belangrijk vinden dat mensen(rechten) er niet meer toe doen.
Maar wat is dierenwelzijn eigenlijk? Hoe meet je dierenwelzijn?
En hoe kun je op een verantwoorde manier met dieren omgaan?
Een onderwerp dat veel discussie oplevert.
Vooraf
Eindproduct-Beoordeling
Als afsluiting van dit onderdeel moet je de opdrachten Voldoende hebben behaald.
Doelen-Concepten
Na het afronden van deze module:
Ken je:
de factoren die van invloed zijn op dierenwelzijn
Kun je:
diergedrag beschrijven dmv een ethogram en een protocol
benoemen of een gedragsbeschrijving objectief of subjectief is
uitleggen wat dierenwelzijn is
een verantwoord dierverblijf ontwerpen volgens de ontwerpcyclus
een beargumenteerde mening geven over dierenwelzijn in een bepaalde situatie
een beargumenteerde mening geven over dierenactivisme.
De module 'Dierenwelzijn' bestaat uit een aantal opdrachten.
Op bijgaand werkplan kun je invullen welke opdrachten je gedaan hebt.
Zo houd je goed overzicht.
Download hier het Werkplan 'Dierenwelzijn' .
Werkvorm
Stap 1 tot en met 3 bevatten de basis van deze module.
Bij stap 4 vind je keuzeopdrachten.
Maak een keuze uit stap 4A, B, C, D of 4E.
Gebruik diervoor de kennis die je hebt opgedaan in de stappen 1 t/m 3.
Bespreek met je docent welke je gaat uitvoeren.
Houd bij het maken van het eindproduct een klassikale discussie.
Wat maakt dat je de dieren op de foto schattig en lief vindt?
Denk terug aan wat je in module 1 hebt geleerd.
Hebben deze dieren het volgens jou naar hun zin? Waarom denk je dat?
Is je antwoord subjectief of objectief?
Heb je zelf een of meer huisdieren? Welk(e)? Wat doe(n) jij (en de andere gezinsleden) om het/ze een goed leven te geven?
Waaraan zie jij dat het een goed leven heeft? Is je antwoord subjectief of objectief?
Een term die vaak gebruikt wordt als het gaat om het houden van dieren is ‘dierenwelzijn’.
Bespreek hoe je (in het algemeen) het welzijn van dieren op een objectieve manier zou kunnen bepalen.
Denk aan wat je in de vorige twee modules hebt geleerd.
Probeer zoveel mogelijk aspecten te noemen.
Vergelijk daarna je antwoorden met deze bron en vul zo nodig aan. www.groenkennisnet.nl
Opdracht 2 Dansende koeien
In tweetallen.
Kun je aan de hand van dit gedrag zeggen hoe de koeien zich voelen als ze voor het eerst weer naar buiten mogen? Is je antwoord subjectief of objectief. Licht je antwoord toe.
Maak een ethogram voor het eerste filmpje. Maak ook een ethogram protocol voor koeien die al een tijdje in de wei hebben gestaan.
Vergelijk je ethogrammen protocollen, en geef je conclusies.
Wat zou je moeten doen om een protocol te maken van het gedrag van koeien (of van andere landbouwhuisdieren).
Overleg met je docent of je die opdracht uit gaat voeren.
In de reclame wordt tegenwoordig wel de term ‘weidemelk’ gebruikt.
Zoek uit waar deze term voor staat.
Vind je het gebruik van deze term zinvol? Waarom wel/niet?
Stap 2
Stress
Stress is een belangrijke factor die bepalend is voor dierenwelzijn. Bij dieren kun je dit vaststellen aan de hand van de hoeveelheid cortisol in het bloed.
Cortisol is het ‘stresshormoon’ en wordt aangemaakt in de bijnierschors.
Cortisol helpt het lichaam om energie te mobiliseren, waardoor je beter bent opgewassen tegen bedreigende situaties. Langdurige stress is echter ongezond.
Proefdieren die langdurige stress ervaren worden ziek of gaan zelfs dood.
Het bijniermerg maakt twee aanval- of vluchthormonen aan: adrenaline en noradrenaline.
Ook bij kortdurende stress komen deze hormonen vrij.
De hormonen zorgen voor een toenemende hartslag- en ademhalingsfrequentie.
Daardoor is er meer verbranding van glucose in het lichaam en kan het lichaam goed reageren op gevaar.
Opdracht 1 Stress
In tweetallen.
Bespreek de vragen a t/m e in je groepje. Beantwoord dan samen vraag 6.
Iedereen heeft wel eens situaties meegemaakt waarin hij/zij erg is geschrokken of gestrest was.
Welke verschijnselen vertoont iemand die erg gestrest is? Denk zowel aan fysieke verschijnselen zoals hartslag en ademhaling als aan gedrag.
Leg uit hoe kortdurende stress voordelig voor een dier kan zijn en langdurige stress nadelig.
Wie zullen bij sociaal levende dieren de meeste stress(hormonen) hebben verwacht je:
dominante dieren die hoog in de rangorde staan of laaggeplaatste dieren?
Licht je antwoord toe. Kijk eventueel in de Kennisbank:
Leg uit dat kalmeringsgedrag bij zulke dieren belangrijk is. Zie ook module 2.
Zoek een ander tweetal op en geef antwoord op de volgende vraag:
Bij welke dieren zal er het meeste stress zijn:
ieren die door mensen worden gehouden of bij dieren die in het wild leven? Beredeneer je antwoord.
Bedenk in beide situaties wanneer een dier stress zal hebben.
Maak een lijstje met voorwaarden waaraan voldaan moet worden als je dieren die door mensen worden gehouden (huisdieren, landbouwhuisdieren, dierentuin of circus) zo min mogelijk stress wilt bezorgen.
Denk aan hoe je het dier behandelt, zijn huisvesting en of je er andere dieren bij laat.
Je hebt dit lijstje later nog nodig voor een andere opdracht.
Stap 3
Stereotiep gedrag
Bij stress zijn er misschien teveel prikkels, maar als er te weinig prikkels zijn geeft dit vaak ook aanleiding tot gestoord gedrag.
Dieren kunnen dan apathisch worden of stereotiep gedrag gaan vertonen, bestaande uit steeds herhaalde korte bewegingen.
Deze bewegingen hebben vaak te maken met het langdurig of te weinig kunnen uitvoeren van natuurlijk gedrag.
Opdracht 1 Stereotiep gedrag
Bekijk de filmpjes van het paard en de olifant en beschrijf hun stereotiepe gedrag.
Als dieren eenmaal stereotiep gedrag vertonen, blijkt het vrijwel onmogelijk om het ze weer af te leren.
Bij stereotiep gedrag komt endorfine vrij. Zoek op wat endorfine is en wat het doet.
Leg dan uit hoe het komt dat stereotiep gedrag vrijwel niet is af te leren.
Zoek uit welke afwijkend gedrag dieren in gevangschap kunnen vertonen.
Bekijk ook wat dierentuinen doen om stereotiep gedrag te voorkomen.
Gebruik je antwoorden voor de opdrachten van stap 4.
Ontwerp een verblijf voor je huisdier
Je doet deze opdracht in een groepje van 2 tot 4 personen.
Het aantal hondenspeeltuinen is de laatste jaren sterk toegenomen.
Niet alleen als middel om overlast door hondenpoep weg te nemen, maar ook om honden een stimulerende en sociale omgeving te bieden.
Opdracht
Maak een plan voor een hondenspeeltuin of om een bestaande te verbeteren.
Op het werkblad Hondenspeeltuin vind je de gehele opdracht.
Laat het resultaat door je docent beoordelen en stop het daarna in je portfolio.
Beter leven voor legkippen
Deze opdracht doe je in een groepje van 2 tot 4 personen.
Er is vaak publiciteit over de leefomstandigheden van landbouwhuisdieren.
Aan de ene kant is er een economisch belang voor de boer en voor de consument, aan de andere kant speelt ook dierenwelzijn een rol.
Aan de Landbouwuniversiteit Wageningen is veel onderzoek gedaan aan het welzijn van landbouwhuisdieren en aan de eisen die ze aan hun leefomgeving stellen. Zo hebben ze twee nieuwe soorten leghennenverblijven ontworpen:
de plantage en het rondeel.
Om de consument - die een belangrijke rol in dit geheel speelt - een beter inzicht te geven in het welzijn van de dieren heeft de dierenbescherming het keurmerk ‘Beter leven’ in het leven geroepen.
Ontwerp nu met je groep een nieuw soort leghennenverblijf.
Op het werkblad Leghennenbedrijf vind je de gehele opdracht.
Laat het resultaat door je docent beoordelen en stop het daarna in je portfolio.
Voor wie er geen genoeg van kan krijgen:
Lees het volgende artikel over games voor varkens: HKU ontwikkelt game voor varkens - www.destadutrecht.nl en ontwerp zelf een spel voor varkens.
Stel een programma van eisen op documenteer/motiveer je plannen etc etc
Ga verder met stap 5.
Stap 4 - Keuzeopdracht C
Ontwerp een verblijf voor dierentuindieren
Dierentuinen vervullen verschillende functies. Naast (onder andere) educatie, bescherming van bedreigde diersoorten en recreatie hebben ze ook een economische functie. In moderne dierentuinen wordt rekening gehouden met dierenwelzijn. Niet alleen bij de inrichting van de dierenverblijven, maar ook bij de activiteiten voor de dieren.
In deze opdracht ga je een dierenverblijf voor een dier naar keuze ontwerpen, compleet met aanwijzingen voor de verzorgers hoe het dier te behandelen.
De gehele opdracht vind je op het werkblad Dierenverblijf .
Laat het resultaat door je docent beoordelen en stop het daarna in je portfolio.
Voor wie er geen genoeg van kan krijgen:
Schrijf een artikel voor je magazine over (naar keuze):
Het berenbos in Ouwehands Dierenpark (bron: www.alertis.nl ) en verwerk daarin wat je in deze module hebt geleerd.
Het moet een journalistiek/educatief artikel zijn.
De vraag of de orka Morgan moest worden vrijgelaten of niet (bron: www.dolfinarium.nl ).
Dit moet een opiniërend artikel zijn.
Interview een dierverzorger in een dierentuin.
Onder andere over zijn/haar ervaringen, werkzaamheden, opleiding etc.
Een artikel is een goede manier om informatie te presenteren of een gebeurtenis te beschrijven.
Stap 4 - Keuzeopdracht D
Circusdieren
Deze opdracht doe je in een groepje van 4 personen. Er is veel te doen rond het houden van ‘wilde dieren’ in het circus.
Je gaat onderzoeken of het circus voldoende rekening houdt met het natuurlijke gedrag van de ‘wilde’ dieren.
Oriënteer je op de discussie, en gebruik onder andere de volgende bronnen:
Verwerk hier ook je slotantwoorden van stap 2 en 3.
Probeert het circus zoveel mogelijk stress en stereotiep gedrag te voorkomen? Zo ja, hoe?
Schrijf met je groep een opiniërende column over het onderwerp.
De gehele opdracht vind je op het werkblad Dierenverblijf .
Lever je column met commentaren in bij je docent en bewaar het in je portfolio.
Ga verder met stap 5.
Een column is een kort stukje tekst, waarin de schrijver zijn mening geeft op een grappige of uitdagende manier.
Stap 5
Afsluiting
In viertallen.
Als afsluiting van deze module oriënteer je je op het onderwerp dierproeven en welzijn van de proefdieren.
Deze opdracht doe je in een groep van 4 personen.
Gebruik onder andere de volgende bronnen.
Speel daarna het play-decide spel over Dierproeven voor biomedisch onderzoek.
Je kunt het materiaal (inclusief spelregels) downloaden op: www.playdecide.eu
Vergeet na het spelen van het spel niet het laatste blad in te vullen.
Toets
Dierenwelzijn
Toets
De opdracht sluit je af met het maken van de toets 'Mensen houden (van) dieren'.
De toets bestaat uit een aantal gesloten en open vragen.
De gesloten vragen worden nagekeken door de computer.
De open vragen moet je zelf scoren.
Als je alle vragen beantwoord hebt, zie je je score.
Je krijgt van de vragen die je fout hebt, het goede antwoord te zien.
Klik op de knop om de toets te starten.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Het arrangement Eindopdracht keuzedeel Ethiek welzijn en Gedrag is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteurs
joyce vonk
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2018-05-18 10:05:53
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
Oefeningen en toetsen
Mensen houden (van) dieren
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat
alle
informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen
punten,
etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
Bronnen:
