Bijna een eeuw lang, de hele 20e eeuw, stonden twee revolutionaire ideologieën, twee totaal verschillende ideeënstelsels, tegenover elkaar. Als vijanden, vol wantrouwen en tot de tanden bewapend.
In 1917 werd de Russische tsaar verjaagd en de weg vrijgemaakt voor de eerste communistische staat ooit. De communisten willen af van de ongelijkheid tussen mensen en er moet een eind komen aan verschil in macht op basis van eigendom. Bedrijven, fabrieken en boerderijen gaan over in de handen van het volk. Niet dat het hele volk het daar nu voor het zeggen krijgt, de staat treedt op namens het volk. De staat dat is de communistische partij. De partijleiding regelt het bestaan van zijn burgers bijna vanaf de wieg tot aan het graf.
Andere partijen dan de communistische zijn er niet en als er wat te kiezen valt, dan is dat alleen binnen de communistische partij. Want die treedt ook op namens het volk. Als je het daar niet mee eens bent, wordt je al snel als vijand van het volk gezien.
De Amerikaanse ideologie staat hier lijnrecht tegenover. Daarin is ook een belangrijke rol voor het begrip gelijkheid, maar dan in de zin dat iedereen gelijke kansen zou moeten hebben. Wat je er van maakt, is je eigen verdienste, of je eigen falen. Mensen zijn verantwoordelijk voor zichzelf. De staat moet zich zo weinig mogelijk met het leven van mensen bemoeien. Iedere bestuurder van de staat wordt via verkiezingen aangewezen en iedereen mag zeggen wat hij wil.
Geen wonder dat de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie een gespannen relatie hadden. Vanaf de Tweede Wereldoorlog sprak men zelfs van een oorlog, de Koude Oorlog. Landen en volken in Europa waren gescheiden door een IJzeren Gordijn. Het duurde tot het eind van de jaren 80 voor er een eind kwam aan de vijandschap.
In 12 opdrachten komt de Koude Oorlog voorbij. Het begint ongeveer met de deling van Duitsland en eindigt met hereniging ervan.
In de video hieronder zie je hoe de Koude Oorlog begon. Bespreek na het kijken met een klasgenoot waarom deze oorlog de Koude Oorlog werd genoemd.
Wat kan ik straks?
Aan het eind van het thema moet je kunnen beschrijven hoe het ontstaan, de verloop en het einde van de Koude Oorlog verliep. Ook kun je beschrijven wat de gevolgen waren voor de wereldpolitiek en Europa.
Over de Koude Oorlog worden tijdens het centraal examen (CE) vragen gesteld. Het onderwerp kan ook deel uitmaken van het schoolexamen (SE).
Opdracht
Leervraag
Samen tegen Hitler
Hoe is de wisselende relatie tussen de VS en de Sovjetunie in de 20e eeuw verlopen?
Jalta en Potsdam
Hoe hebben de Grote Drie Europa verdeeld en wat waren daar de gevolgen van?
Twee ideologieën
Wanneer en waar kwamen communisme en kapitalisme in Europa voor het eerst met elkaar in botsing en wat de afloop daarvan was?
Blokkade Berlijn
Wat was de invloed van de verdeling van Duitsland en Berlijn op de samenleving?
NAVO en Warschaupact
Wat was de reden van de oprichting van de NAVO en het Warschaupact?
Rode gevaar in Azië
Hoe verliepen de oorlogen in Vietnam en Korea en wat hadden deze oorlogen met de Koude Oorlog te maken?
Berlijnse muur
Wat was de reden van de bouw en het afbreken van de Berlijnse muur?
Cubacrisis
Waarom was de Cubacrisis gevaarlijk voor de hele wereld?
Opstanden in Oostblok
Wat waren de achtergronden van de opstanden tegen de communistische regeringen in drie Oostbloklanden
DDR en Stasi
Wat was de rol van de Stasi in de DDR?
Glasnost - Perestrojka
Wat was de invloed van de Glasnost en de Perestrojka op de Sovjet-Unie?
Duitsland herenigd
Wat is de reden dat de voormalige 'Ossies' nog steeds de hang hebben naar 'ostalgie'.
Wat ga ik doen?
Het thema 'Koude Oorlog' bestudeer je door twaalf opdrachten te maken.
Opdracht
Tijd
Eindproduct
Samen tegen Hitler
2 lessen
Het spel ‘Met Verschillend Perspectief’.
Jalta en Potsdam
2 lessen
Toets of portret
Twee ideologieën
2 lessen
Een ‘concept map’ met 16 begrippen
Blokkade Berlijn
2 lessen
Puzzel of eigen les
NAVO en Warschaupact
2 lessen
Touwdiscussie
Rode gevaar in Azië
2 lessen
Twee voor Twaalf-quiz of affiche
Berlijnse muur
2 lessen
Fouten uit een tekst halen
Cubacrisis
2 lessen
Kort stripverhaal of tijdlijn
Opstand in het Oostblok
3 lessen
Vergelijking 3 opstanden
DDR en Stasi
2 lessen
Inrichten museum
Glasnost-Perestrojka
3 lessen
Chronologisch verslag of fotoverslag
Duitsland herenigd
2 lessen
Uitspraken over de hereniging
Afsluiting
1 les
Klassengesprek over crisis in Oekraïne en oefenen met examenvragen
Totaal
27 lessen
De tijd is een indicatie en afhankelijk van de keuze van het eindproduct.
Opdrachten
Hier vind je de twaalf opdrachten die horen bij dit thema.
Maak je keuze.
In deze eindopdracht voer je met de klas een klassengesprek over de huidige relatie tussen Rusland en het westen.
Inmiddels ligt de Koude Oorlog al heel wat jaren achter ons. Tenminste, dat denken we. Er wordt volop handel gedreven tussen Rusland en het westen. Rusland is de grootste gasleverancier van Europa. Verschillende voormalige Oostbloklanden zijn lid van de EU. Er zijn zelfs militaire oefeningen waaraan NAVO-troepen en Russische soldaten gemeenschappelijk deelnemen.
Maar toch lijkt er nog altijd een onderling wantrouwen te blijven.
Verschillende incidenten uit de afgelopen jaren zorgen ervoor dat de spanningen tussen Rusland en het westen weer oplopen:
kremlin.ru
In 2014 valt Rusland De Krim binnen. Een schiereiland in de Oekraïne die volgens Rusland bij hun land hoort. Het westen grijpt niet in. Zij zijn namelijk afhankelijk van onder andere het Russische gas.
In 2014 wordt boven de Oekraïne passagiersvliegtuig MH17 neergeschoten. Daarbij komen 298 mensen om het leven, waarvan 193 Nederlanders. Alle bewijzen wijzen er op dat het vliegtuig door Russische soldaten is neergeschoten.
Het westen voerde een importverbod in op producten uit Rusland vanwege de twee incidenten in 2014. Maar dit verbod wordt later weer versoepeld.
Bij de Amerikaanse verkiezingen van 2016 worden de Russen ervan beschuldigd de verkiezingen te hebben beïnvloed. Ook bij de (voorverkiezingen van 2020) zijn dezelfde geluiden hoorbaar. Rusland ontkent alle beschuldigingen.
Rusland wordt in 2018 beschuldigd van het vergiftigen van een ex-spion en zijn dochter in het Verenigd Koninkrijk. Daarop stuurden veel westerse landen de Russische ambassadeur naar huis.
In de zomer van 2019 gaan duizenden Russen de straat op om te protesteren tegen het beleid van de dan zittende president Poetin. Poetin slaat terug met militair geweld tegen zijn eigen bevolking. Het westen spreekt er schande van en Poetin beschuldigt op zijn beurt het westen ervan dat zij de Russische bevolking opstookt.
Ga samen met een klasgenoot op zoek naar de meest recente escalatie tussen Rusland en het westen.
Maak aantekeningen. Deze kun je gebruiken bij het debat aan het einde van deze eindopdracht.
In 2019 verschijnt het boek 'The Russia Anxiety' van Mark Smith (onderzoeker aan de Universiteit van Cambridge). Het boek heet vertaald: De Rusland angst. Volgens Smith heeft het westen, door de geschiedenis, een bepaalde angst en minachting voor Rusland. Ondanks dat Rusland niet het enige land heeft dat een dictatuur vol wreedheden was, heeft Rusland toch een speciaal plekje in ons gevoel voor gevaar. De Koude Oorlog is voorbij, het verhaal is gewerken, toch blijft de angst. Smith noemt dit het Rusland-Syndroom.
Bespreek met je klasgenoot wat jullie van dit zogenaamde 'Rusland-Syndroom' vinden. Kunnen jullie je vinden in het verhaal van Mark Smith? Maak ook nu aantekeningen.
Klassengesprek over een nieuwe Koude Oorlog
De situaties met Rusland leveren elke keer spanningen op in het westen. Maar zijn deze te vergelijken met de situatie in de jaren ’50, ’60 of ’70?
Zijn er grote verschillen met toen? Wat zijn die verschillen dan?
Put uit de kennis die je inmiddels van de Koude Oorlog hebt opgedaan en beoordeel daarmee de huidige relatie met Rusland.
Jullie geven, ieder apart, een gemotiveerde reactie op de volgende drie stellingen:
Oost en West kunnen zich geen nieuwe Koude Oorlog veroorloven.
West-Europa moet Rusland meer ruimte geven en minder angstig zijn.
De economische wederzijdse afhankelijkheid tussen Rusland en de West-Europese landen is een zegen.
Hang deze reacties op of leg ze centraal neer, zodat iedereen ze kan zien en zoek vervolgens je medestanders op, jouw klasgenoten die er (ongeveer) hetzelfde over denken. Samen ga je, onder leiding van je docent, de discussie aan met de andere groep(en) over de uitkomsten.
Beoordeling
Je docent let bij de beoordeling van jouw rol tijdens het klassengesprek op de volgende punten:
Ben je op de hoogte van de meest recente escalatie tussen de Russen en het westen?
Heb je een mening gevormd over het Rusland-syndroom?
Heb je een gemotiveerde reactie gegeven op de drie stellingen?
Liet je klasgenoten in het klassengesprek uitpraten?
Had je een actieve houding tijdens het klassengesprek?
Bij een debat hebben twee of meer mensen een verschillende mening over een onderwerp. Deze standpunten worden helder in beeld gebracht door argumenten voor het eigen standpunt te geven, of door de argumenten van de ander met tegenargumenten te bestrijden.
Eindexamenvragen
Je hebt in een aantal opdrachten veel theorie bestudeerd en veel vragen beantwoord en opdrachten gedaan.
Als het goed is ben je nu klaar voor de afsluiting van dit thema. De afsluiting bestaat uit het maken van een aantal examenvragen over de Koude Oorlog. Lees eerst de tips.
Lees de intro van het thema nog eens door.
Gaf de intro een goed beeld van wat je in dit thema tegen zou komen?
Leg nu nogmaals uit waarom de Koude Oorlog zo wordt genoemd.
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leervragen van het thema nog eens door. Kun je alle vragen beantwoorden en je antwoorden op de vragen beargumenteren? Zo niet, wat ga je er aan doen om dit toch te kunnen?
Hoe ging het?
Tijd
Je hebt twaalf opdrachten gemaakt. Voor iedere opdracht stond ongeveer 2 à 3 uur.
Had je die tijd ook nodig voor sommige opdrachten tijd te kort?
Inhoud
Welke opdracht vond je het leukst? Schrijf op waarom.
Schrijf ook op welke opdracht je het minst leuk vond. Leg je antwoord uit.
Eindopdracht thema
Wat vond je van de eindopdracht?
Is het gelukt om je mening over de relatie tussen de Russen en het westen duidelijk beargumenteerd te verwoorden? Wat vond je van het klassengesprek? Heb je nog iets van iemand anders kunnen leren? Heeft iemand door zijn/haar argumenten jouw mening nog veranderd?
Het arrangement Thema: Koude Oorlog vmbo-kgt34 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Het thema 'Koude oorlog' is ontwikkeld door auteurs en medewerkers van StudioVO.
Fair Use
In de Stercollecties van StudioVO wordt gebruik gemaakt van beeld- en filmmateriaal dat beschikbaar is op internet. Bij het gebruik zijn we uitgegaan van fair use. Meer informatie: Fair use
Mocht u vragen/opmerkingen hebben, neem dan contact op via de helpdesk VO-content.
Aanvullende informatie over dit lesmateriaal
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Dit thema valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor vmbo KGT leerjaar 3 en 4. Dit thema gaat over De Koude Oorlog. Bijna een eeuw lang, de hele 20e eeuw, stonden twee revolutionaire ideologieën, twee totaal verschillende ideeënstelsels, tegenover elkaar. Als vijanden, vol wantrouwen en tot de tanden bewapend. In 1917 werd de Russische tsaar verjaagd en de weg vrijgemaakt voor de eerste communistische staat ooit. De communisten willen af van de ongelijkheid tussen mensen en er moet een eind komen aan verschil in macht op basis van eigendom. Bedrijven, fabrieken en boerderijen gaan over in de handen van het volk. Niet dat het hele volk het daar nu voor het zeggen krijgt, de staat treedt op namens het volk. De staat dat is de communistische partij. De partijleiding regelt het bestaan van zijn burgers bijna vanaf de wieg tot aan het graf. Andere partijen dan de communistische zijn er niet en als er wat te kiezen valt, dan is dat alleen binnen de communistische partij. Want die treedt ook op namens het volk. Als je het daar niet mee eens bent, wordt je al snel als vijand van het volk gezien. De Amerikaanse ideologie staat hier lijnrecht tegenover. Daarin is ook een belangrijke rol voor het begrip gelijkheid, maar dan in de zin dat iedereen gelijke kansen zou moeten hebben. Wat je er van maakt, is je eigen verdienste, of je eigen falen. Mensen zijn verantwoordelijk voor zichzelf. De staat moet zich zo weinig mogelijk met het leven van mensen bemoeien. Iedere bestuurder van de staat wordt via verkiezingen aangewezen en iedereen mag zeggen wat hij wil. Geen wonder dat de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie een gespannen relatie hadden. Vanaf de Tweede Wereldoorlog sprak men zelfs van een oorlog, de Koude Oorlog. Landen en volken in Europa waren gescheiden door een IJzeren Gordijn. Het duurde tot het eind van de jaren 80 voor er een eind kwam aan de vijandschap. De lessen die worden besproken binnen dit thema zijn: Samen tegen Hitler, Jalta en Potsdam, Twee ideologieën, blokkade Berlijn, NAVO en Warschaupact, Rode gevaar in Azië, Berlijnse muur, Cubacrisis, opstanden in Oostblok, DDR en Stasi, Glasnost - Perestrojka en Duitsland herenigd.
De tijd van televisie en computer (vanaf 1950);
Geschiedenis;
Eindgebruiker
leerling/student
Moeilijkheidsgraad
gemiddeld
Studiebelasting
27 uur en 0 minuten
Trefwoorden
arrangeerbaar, berlijnse muur, cubacrisis, geschiedenis, koude oorlog, navo en warschaupact, perestrojka en glasnost, samen tegen hitler, stercollectie, vmbo-kgt34
Thema: Koude Oorlog vmbo-kgt34
nl
VO-content
2024-02-28 15:12:27
Dit thema valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor vmbo KGT leerjaar 3 en 4. Dit thema gaat over De Koude Oorlog. Bijna een eeuw lang, de hele 20e eeuw, stonden twee revolutionaire ideologieën, twee totaal verschillende ideeënstelsels, tegenover elkaar. Als vijanden, vol wantrouwen en tot de tanden bewapend. In 1917 werd de Russische tsaar verjaagd en de weg vrijgemaakt voor de eerste communistische staat ooit. De communisten willen af van de ongelijkheid tussen mensen en er moet een eind komen aan verschil in macht op basis van eigendom. Bedrijven, fabrieken en boerderijen gaan over in de handen van het volk. Niet dat het hele volk het daar nu voor het zeggen krijgt, de staat treedt op namens het volk. De staat dat is de communistische partij. De partijleiding regelt het bestaan van zijn burgers bijna vanaf de wieg tot aan het graf. Andere partijen dan de communistische zijn er niet en als er wat te kiezen valt, dan is dat alleen binnen de communistische partij. Want die treedt ook op namens het volk. Als je het daar niet mee eens bent, wordt je al snel als vijand van het volk gezien. De Amerikaanse ideologie staat hier lijnrecht tegenover. Daarin is ook een belangrijke rol voor het begrip gelijkheid, maar dan in de zin dat iedereen gelijke kansen zou moeten hebben. Wat je er van maakt, is je eigen verdienste, of je eigen falen. Mensen zijn verantwoordelijk voor zichzelf. De staat moet zich zo weinig mogelijk met het leven van mensen bemoeien. Iedere bestuurder van de staat wordt via verkiezingen aangewezen en iedereen mag zeggen wat hij wil. Geen wonder dat de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie een gespannen relatie hadden. Vanaf de Tweede Wereldoorlog sprak men zelfs van een oorlog, de Koude Oorlog. Landen en volken in Europa waren gescheiden door een IJzeren Gordijn. Het duurde tot het eind van de jaren 80 voor er een eind kwam aan de vijandschap. De lessen die worden besproken binnen dit thema zijn: Samen tegen Hitler, Jalta en Potsdam, Twee ideologieën, blokkade Berlijn, NAVO en Warschaupact, Rode gevaar in Azië, Berlijnse muur, Cubacrisis, opstanden in Oostblok, DDR en Stasi, Glasnost - Perestrojka en Duitsland herenigd.
arrangeerbaar, berlijnse muur, cubacrisis, geschiedenis, koude oorlog, navo en warschaupact, perestrojka en glasnost, samen tegen hitler, stercollectie, vmbo-kgt34
Bijna een eeuw lang, de hele 20e eeuw, stonden twee revolutionaire ideologieën, twee totaal verschillende ideeënstelsels, tegenover elkaar. Als vijanden, vol wantrouwen en tot de tanden bewapend.
Het thema 'Koude Oorlog' bestudeer je door twaalf opdrachten te maken.
Hier vind je de twaalf opdrachten die horen bij dit thema.
Hier vind je de Kennisbank die is gebruikt in dit thema.
In deze eindopdracht voer je met de klas een klassengesprek over de huidige relatie tussen Rusland en het westen.
