Bij de overdracht van de soevereiniteit aan Indonesië moest er gekeken worden naar de situatie van de Indonesische militairen in het KNIL, vooral afkomstig van het Molukse eiland Ambon. Veel Indonesiërs zagen hen als tegenstanders en Nederland gaf hen uiteindelijk het bevel om zich in te schepen naar Nederland. Deze opdracht gaat in op de gevolgen van die verhuizing.
Over de komst van de Ambonezen naar Nederland is veel geschreven.
Op de site Missmengelmoes.nl vind je 13 weetjes over de komst van de Ambonezen. Welk weetje vind jij het meest opvallend?
Wat kan ik straks?
Aan het eind van deze opdracht kun je:
beschrijven waarom Nederland bij de overdracht van de soevereiniteit de Ambonese KNIL-ers niet kon achterlaten.
beschrijven waarom de KNIL-ers en hun families werden gehuisvest in kampen.
uitleggen waarom de KNIL-ers en hun families aanvankelijk niet mochten integreren in Nederland.
uitleggen waarom de Molukkers gefrustreerd raakten en boos waren op de Nederlandse regering.
omschrijven hoe de eerste, tweede en derde generatie Molukkers met die frustratie en boosheid omgingen.
uitleggen waarom er treinkapingen en gijzelingen door Molukse jongeren plaatsvonden in de jaren zeventig van de vorig eeuw.
toelichten waarom Nederland in de jaren tachtig van de vorige eeuw de problemen van de Molukkers erkende en kun je daarvan voorbeelden geven.
Wat ga ik doen?
Activiteiten
Aan de slag
Stap
Activiteit
Stap 1
of
Tekst lezen en video bekijken over de komst van de Ambonese KNIL militairen naar Nederland.
Stap 2
of
Twee video's bekijken en vragen beantwoorden over de huisvesting van de Ambonezen (Molukkers) in Nederland.
Stap 3
of
Aan de slag met informatie over de eerste, tweede en derde generatie.
Stap 4
of
Effect van de treinkapingen en gijzelingen bestuderen.
Afronding
Onderdeel
Activiteit
Samenvattend
Hier vind je de begrippenlijst die hoort bij deze opdracht.
Eindproduct
Toets maken over wat er met de Molukkers gebeurde na hun aankomst in Nederland.
Terugkijken
Terugkijken op de opdracht.
Tijd
Voor deze opdracht heb je twee lesuren nodig.
Aan de slag
Stap 1: Van Ambon naar NL
De aankomst van één van de
schepen met Ambonezen in
Amsterdam
Van Ambon naar Amsterdam of Rotterdam
Bij de opheffing van het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL) in juli 1950 waren er nog 62.000 KNIL-ers in Indonesië, onder wie 4.000 KNIL-ers van Ambonese afkomst. Ze werden tijdelijk opgenomen in de Koninklijke Landmacht (KL in Nederland).
De Nederlandse KNIL-ers konden moeiteloos overstappen van het KNIL naar de KL. De Indische KNIL-ers konden, als ze wilden, toetreden tot het Indonesische leger.
De Ambonese KNIL-ers wilden dat niet. Ze zaten nog in kazernes op Java en ze wilden graag terug naar Ambon, maar Indonesië liet dat niet toe. Ze waren bang dat de Ambonese KNIL-lers zich zouden aansluiten bij de vrijheidsstrijders op Ambon die streefden naar een eigen zelfstandige staat (zie ook de les ‘Koninklijk Indisch-Nederlands Leger’, stap 5).
Begin 1951 waren de meeste KNIL-ers al vertrokken, met pensioen of naar het Indonesische leger overgestapt. Van de 62.000 KNIL-ers in juli 1950 waren er begin 1951 nog 9.000 over. Onder hen waren 4.000 Ambonezen van het KNIL. Wat moest er met hen gebeuren?
Nederland koos ervoor om de Ambonese militairen met hun gezinnen tijdelijk over te brengen naar Nederland. Zowel de Nederlanders als de Ambonezen dachten dat het verblijf in Nederland maar kort zou duren.
Tussen maart en juli 1951 kwamen de Ambonezen, of Molukkers zoals ze later werden genoemd, naar Nederland.
Vlak na hun aankomst kregen de KNIL-ers en velen zelfs nog op het schip, voor hun aankomst in Rotterdam of Amsterdam, een ontslagbrief, waardoor hen in één klap hun status, beroep, levensvervulling en uniform werd ontnomen. Dat sloeg bij hen in als een bom…
Stap 2: Huisvesting
Woonoord Lunetten
In de eerste jaren na de Tweede Wereldoorlog was er grote woningnood in Nederland. Voor de 12.500 Molukkers waren geen woningen beschikbaar. Om hen toch een plek te kunnen geven, creëerde de Nederlandse regering in totaal 46 verschillende woonoorden, bestaande uit kazernes en gevangenissen, maar de meesten werden gehuisvest in twee voormalige concentratiekampen: kamp Vught (woonoord Lunetten) en kamp Westerbork (woonoord Schattenberg).
Hieronder zie je twee video's. Lees voor het kijken de vraag onderaan deze pagina. De vraag gaat over de informatie die je in de video ziet.
Kijk naar: ‘Belofte maakt schuld deel 1’
Kijk naar: ‘Belofte maakt schuld deel 2’
Stap 3a: Eerste generatie
De eerste generatie Molukkers die rechtstreeks uit Indonesië naar Nederland gebracht zijn, voelen veel frustraties en boosheid jegens de Nederlandse regering.
Titus Monatin van de eerste generatie zegt: “Aan de Nederlandse regering heb ik een hekel, omdat ze tegen ons liegen. Ze beloven van alles maar doen niets.” Dat heb je gezien in de video in stap 2. Hieronder staat de video nogmaals, mocht je het fragment nog een keer willen bekijken.
Stap 3b: Tweede generatie
De treinkaping bij wijster, 1975
Molukkers van de tweede generatie, de kinderen van de Molukkers die in 1951 naar Nederland zijn verscheept, zijn van mening dat hun ouders te weinig hebben kunnen bereiken. De RMS (Republik Maluku Selatan, de Vrije Molukse Republiek) is uitgeroepen, maar Nederland heeft geen steun verleend bij de realisering ervan.
In de jaren zeventig van de vorig eeuw gingen de jongeren over tot geweld om hun idealen kracht bij te zetten. Ze wilden dat de Nederlandse regering zich meer zou gaan inzetten voor het oprichten van de Vrije Republiek der Zuid-Molukken. Deze belofte had zij immers aan de Molukkers gedaan.
Een aantal grote geweldsincidenten zie je in de tabel hieronder.
In 1970 bezetten Molukse jongeren de Indonesische ambassade in Wassenaar. Daarbij komt een politieman om het leven.
In maart 1975 proberen twee Molukse jongeren tevergeefs koningin Juliana te gijzelen.
In december 1975 is er een treinkaping bij Wijster die bijna twee weken duurt. Molukse jongeren executeren de machinist en twee passagiers. Een derde passagier overleeft door zich dood te houden.
In mei 1977 is er een treinkaping bij De Punt en tegelijkertijd een gijzeling van leerlingen en docenten van een lagere school in Bovensmilde. De kaping en de gijzeling duren drie weken en wordt door politie en leger met geweld beëindigd. Hierbij worden zes kapers en twee passagiers gedood.
In maart 1978 is er gijzeling in het provinciehuis in Assen. Hierbij komen een ambtenaar en een lid van Gedeputeerde Staten om het leven.
Stap 3c: Derde en vierde generatie
Molukse voetballers
Er zijn tegenwoordig naar schatting tussen de 42 en 50 duizend Molukkers. De huidige derde en vierde generatie zet zich nog wel in voor het ideaal van de RMS (Republik Maluku Selatan, de Vrije Molukse Republiek), maar heeft het geweld afgezworen.
Sinds 2010 bestaat de RMS-regering in ballingschap geheel uit mensen die in Nederland zijn geboren en niet op de Molukken. Molukkers zijn tegenwoordig goed geïntegreerd. Er zijn steeds meer huwelijken tussen Molukkers en autochtone Nederlanders en er zijn verschillende Molukse BN-ers (Bekende Nederlanders).
Stap 4: Erkenning
Na de treinkapingen en gijzelingen realiseerde de Nederlandse regering zich dat er meer aandacht besteed moest worden aan de positie van Molukkers.
Wat was het effect van hun acties?
De Nederlandse regering erkende dat het fout was om de Molukse KNIL-ers bij hun aankomst in Nederland te ontslaan.
Een deel van hun pensioenrechten werd hersteld.
Voormalige KNIL-strijders kregen erkenning voor hun inzet in de vorm van een ‘Rietkerkpenning’ en vanaf 1986 een jaarlijkse uitkering van 2000 gulden (900 euro), bekend als de ‘Rietkerkuitkering’ (beide vernoemd naar de toenmalige minister Rietkerk).
Molukkers konden – als ze wilden - een Nederlands paspoort krijgen, zonder zich te naturaliseren (ze wilden geen Nederlander worden) waardoor ze naar het buitenland konden reizen.
De Nederlandse regering zou zich extra inspannen voor de bestrijding van werkloosheid (in 1990 40-50% onder ouderen en 70% onder jongeren), onder meer via een ‘1000-banen-plan’; van dat plan is niet veel terechtgekomen, al doen door beter onderwijs de Molukkers het tegenwoordig beter dan vroeger (maar nog altijd slechter dan de rest van de Nederlanders).
Oprichting van een eigen museum, het Moluks (Historisch) Museum in Utrecht, in 1990. Bij gebrek aan voldoende financiën moest het museum eind 2012 haar deuren weer sluiten.
Afronding
Samenvattend
Hier vind je de begrippenlijst die hoort bij deze opdracht.
Koninklijk Nederlands Indisch Leger (KNIL)
Benaming van het Nederlandse leger in Nederlands-Indië en Indonesië, van 1830-1950. In het KNIL zaten Indische en Nederlandse soldaten.
Ambonees
Iemand die behoort tot het Ambonese volk. Ambonezen wonen op Ambon, een eiland in de Zuid-Molukken in Indonesië. Velen van hen wonen ook in Nederland. Hier noemt men hen Molukkers.
Molukker
Ambonezen kwamen in 1951 naar Nederland, later werden zij Molukkers genoemd.
Woonoorden
Kazernes, concentratiekampen, kloosters enz. waarin de Molukse KNIL-militairen met hun gezinnen werden gehuisvest na aankomst in Nederland in 1951.
Woonbarak
Schamele behuizing.
Integratie-Integreren
Je zo ontwikkelen dat je kunt opgaan in een samenleving.
Eerste generatie
De mensen die in een ander land gaan wonen dan waar ze geboren zijn, om een nieuw bestaan op te bouwen. Kinderen van deze mensen die in het nieuwe land geboren worden, noemen we de Tweede generatie.
RMS-regering in ballingschap
Een regering in ballingschap kan de macht in het land zelf niet uitvoeren en verblijft daarom in een ander land. De regering van de Republik Maluku Selatan verblijft in Nederland. De RMS streeft naar onafhankelijkheid van de Molukkers in Indonesië.
Eindproduct: Toets
Als eindproduct van deze opdracht doen jullie een meerkeuzevragentest met zes vragen met voor elke vraag tussen de 1 en 5 goede antwoorden.
Met de goede antwoorden op de meerkeuzevragen laat je zien dat je de leerdoelen hebt behaald.
Beantwoord de vragen en vergelijk na afloop van de toets jouw antwoorden met de goede antwoorden.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Lees de intro nog eens door. Past de intro goed bij de opdracht?
Gaf de intro een goed beeld van wat je in deze opdracht ging doen?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Kun je wat je moet kunnen?
Hoe ging het?
Tijd
Bij de activiteiten stond dat je ongeveer 2 uur met de opdracht bezig zou zijn.
Had je die tijd ook nodig voor deze opdracht of kwam je tijd te kort?
Inhoud
Wist je al veel over dit onderwerp? Wat vind jij van de manier hoe de Nederlandse regering met de Molukkers omging? Wat vond je van de uiteindelijke oplossing? Wat zou jij doen als jij in de positie van de Molukkers zat?
Schrijf op wat nieuw voor je was.
Eindopdracht
Wat vond je van de eindopdracht? Ging het goed? Kon je veel vragen goed beantwoorden? Gaf de toets een goed beeld van of je het begrepen had? Vond je dat de toets goed aansloot bij de leerdoelen van deze opdracht?
Het arrangement De nasleep vmbo-kgt34 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor VMBO KGT leerjaar 3 en 4. Deze les valt onder het thema Koloniale relatie. Het onderwerp van de les is de Nasleep. Bij de overdracht van de soevereiniteit aan Indonesië moest er gekeken worden naar de situatie van de Indonesische militairen in het KNIL, vooral afkomstig van het Molukse eiland Ambon. Veel Indonesiërs zagen hen als tegenstanders en Nederland gaf hen uiteindelijk het bevel om zich in te schepen naar Nederland. Het materiaal beschrijft beschrijven waarom Nederland bij de overdracht van de soevereiniteit de Ambonese KNIL-ers niet kon achterlaten. de KNIL-ers en hun familiesmochten aanvankelijk niet intergreren in Nederland. Toen het uiteindelijk wel mocht, werden zij gehuisvest in kampen door woningnood als gevolg van de WOII. De Molukkers raakten gefrustreerd en boos op de Nederlandse regering omdat zij het gevoel hadden dat de Nederlandse regering te weinig steun verleend had en beloftes niet nakwam. Dit had als gevolg dat er treinkapingen en gijzelingen plaatsvonden door Molukse jongeren in de jaren zeventig van de vorig eeuw. Als laatst komt aan bod dat Nederland in de jaren tachtig van de vorige eeuw de problemen van de Molukkers erkende. Begrippen die bij deze les horen zijn: Koninklijk Neerland Indisch Leger (KNIL), Ambonees, Molukker, woonoorden, woonbarak, integratie-integreren, eerste generatie en RMS-regering in ballingschap.
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor VMBO KGT leerjaar 3 en 4. Deze les valt onder het thema Koloniale relatie. Het onderwerp van de les is de Nasleep. Bij de overdracht van de soevereiniteit aan Indonesië moest er gekeken worden naar de situatie van de Indonesische militairen in het KNIL, vooral afkomstig van het Molukse eiland Ambon. Veel Indonesiërs zagen hen als tegenstanders en Nederland gaf hen uiteindelijk het bevel om zich in te schepen naar Nederland. Het materiaal beschrijft beschrijven waarom Nederland bij de overdracht van de soevereiniteit de Ambonese KNIL-ers niet kon achterlaten. de KNIL-ers en hun familiesmochten aanvankelijk niet intergreren in Nederland. Toen het uiteindelijk wel mocht, werden zij gehuisvest in kampen door woningnood als gevolg van de WOII. De Molukkers raakten gefrustreerd en boos op de Nederlandse regering omdat zij het gevoel hadden dat de Nederlandse regering te weinig steun verleend had en beloftes niet nakwam. Dit had als gevolg dat er treinkapingen en gijzelingen plaatsvonden door Molukse jongeren in de jaren zeventig van de vorig eeuw. Als laatst komt aan bod dat Nederland in de jaren tachtig van de vorige eeuw de problemen van de Molukkers erkende. Begrippen die bij deze les horen zijn: Koninklijk Neerland Indisch Leger (KNIL), Ambonees, Molukker, woonoorden, woonbarak, integratie-integreren, eerste generatie en RMS-regering in ballingschap.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
Oefeningen en toetsen
De nasleep
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat
alle
informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen
punten,
etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
Bij de overdracht van de soevereiniteit aan Indonesië moest er gekeken worden naar de situatie van de Indonesische militairen in het KNIL, vooral afkomstig van het Molukse eiland Ambon. Veel Indonesiërs zagen hen als tegenstanders en Nederland gaf hen uiteindelijk het bevel om zich in te schepen naar Nederland. Deze opdracht gaat in op de gevolgen van die verhuizing.
Aan het eind van deze opdracht kun je:
of 
De eerste generatie Molukkers die rechtstreeks uit Indonesië naar Nederland gebracht zijn, voelen veel frustraties en boosheid jegens de Nederlandse regering.
De Nederlandse regering erkende dat het fout was om de Molukse KNIL-ers bij hun aankomst in Nederland te ontslaan.
Hier vind je de begrippenlijst die hoort bij deze opdracht.
