Toen Japan in 1942 Nederlands-Indië veroverde, haalden veel Indonesiërs de Japanse bezetters van hun land als bevrijders in. Inderdaad maakten de Japanners een einde aan het Nederlandse gezag.
In deze opdracht gaat het over de gevolgen van de bezetting voor zowel de Indonesische bevolking als de daar woonachtige Nederlanders.
In de volgende video zie je welke invloed de aanval van Japan heeft op de inwoners van Nederlands-Indië. Begon de oorlog met een aanval op Nederlands-Indië of verliep het anders? Praat erover met een klasgenoot.
Wat kan ik straks?
Aan het eind van deze opdracht kun je:
twee redenen noemen waarom Japan Nederlands-Indië veroverde.
uitleggen hoe Indonesiërs de Japanse invasie en bezetting van Nederlands-Indië beleefden.
uitleggen hoe Nederlanders in Nederlands-Indië de invasie en bezetting van Japan beleefden.
zelf beoordelen of de Indonesiërs onder Japans bestuur beter of slechter af waren dan onder Nederlands bestuur tot 1942.
zelf beoordelen of de Indonesiërs onder Japans bestuur beter of slechter af waren dan de Nederlanders in Nederlands-Indië.
Wat ga ik doen?
Activiteiten
Aan de slag
Stap
Activiteit
Stap 1
of
Tekst lezen en video bekijken over Japanse hegemonie en de hebzucht naar grondstoffen.
Stap 2
of
Tekst lezen en video bekijken over de Japanse bezetting door Nederlandse ogen.
Stap 3
of
Tekst lezen en video bekijken over de Japanse bezetting vanuit Indonesisch gezichtspunt.
Afronding
Onderdeel
Activiteit
Samenvattend
Hier vind je de begrippenlijst die hoort bij deze opdracht.
Eindproduct
Een artikel schrijven als journalist van een Indonesische krant over het Nederlands bestuur en de Japanse bezetting.
Terugkijken
Terugkijken op de opdracht.
Tijd
Voor deze opdracht heb je twee lesuren nodig.
Aan de slag
Stap 1: Olie voor Japan
Oorlog met Japan
Olie voor Japan
Japan viel Nederlands-Indië ook binnen omdat dit gebied rijk is aan grondstoffen. Voor Japan was met name de aardolie interessant. Tarakan, een eiland ten oosten van Borneo (nu Kalimantan) was een belangrijk centrum van olieproductie.
Japan had zelf geen aardolie en kon de olie van Tarakan goed gebruiken. Direct na de verovering van Tarakan werden de beschadigde oliebronnen weer hersteld en voeren de eerste tankers richting Japan. De olie was niet alleen voor gebruik in eigen land, ook het Japanse leger had olie nodig om zijn opmars in Azië en de Stille Oceaan voort te kunnen zetten.
Omwille van hegemonie en grondstoffen
Kijk naar de film Nederlands-Indië in oorlogstijd. Het is een vervolg op de film die je in de inleiding hebt gezien. Lees voor het kijken de eerste vraag hieronder.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
De Japanse bezetting in Nederlandse ogen
Toen Japan Nederlands-Indië veroverd had, veranderde het dagelijks leven van de Nederlanders in de kolonie enorm. Dat kwam omdat de Japanse bezetters alle sporen van de Nederlandse geschiedenis en de westerse cultuur probeerden uit te wissen. Ze vervingen bijvoorbeeld de westerse jaartelling door de Japanse waardoor 1942 veranderde in 2602. Nederlandse (en andere) kinderen kregen Japans op school. En niet in de laatste plaats: de Nederlanders werden in interneringskampen (heropvoedings- en gevangenenkampen) opgesloten, vernederd en vaak ook mishandeld.
Dat zie je in de film ‘De oorlog - Aflevering 7: Oorlog in Indië’.
Bekijk Video 1 van 21:50 tot 26:01 min en Video 2 van 38:04 tot 41:55 min. Lees voor het kijken de vragen onder de video's door. De vragen gaan over de video's.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
De Japanse bezetting in Indonesische ogen
Toen Japan Nederlands-Indië veroverde, geloofden veel Indonesiërs dat hiermee de weg vrijkwam voor onafhankelijkheid en vrijheid van hun land . Vooral de nationalisten onder leiding van Soekarno hadden die hoop. En inderdaad beloofde Japan in september 1944 onafhankelijkheid voor Nederlands-Indië. Maar zonder te zeggen wanneer het zover zou komen.
Hoe beleefden de Indonesiërs de Japanse bezetting van hun land?
Dat zie je in de film ‘De oorlog - Aflevering 7: Oorlog in Indië’. Praat erover met een klasgenoot.
(Bekijk het stuk van 26:08 tot 36:12 min)
Van voedselschaarste tot hongersnood
Na de overgave van Nederlands-Indië namen Japanse bestuurders, meestal legerofficieren, alle plantages en andere landbouwbedrijven in Nederlands-Indië over. Maar de nieuwe bestuurders wisten niet goed hoe je landbouwbedrijven runt en ze hadden een gebrekkige kennis van de landbouw in Nederlands-Indië. Daardoor schoot hun aanpak tekort en als gevolg hiervan daalde de opbrengst van rijst, cassave en andere voedingsgewassen. Van die opbrengst namen de Japanners een deel in beslag, bestemd voor de Japanse strijdkrachten en voor Japan zelf.
Verder zetten de Japanse bestuurders veel Indonesische boeren en boerenknechten aan het werk als romoesja’s (dwangarbeiders). Daardoor ontstond er een tekort aan landarbeiders en werden veel akkers verwaarloosd. Tenslotte rooiden Japanners in hoog tempo stukken bos waardoor de grond die vrij kwam, wegspoelde tijdens zwarte regenbuien. Ook die erosie deed de opbrengst van de landbouw dalen.
Dit alles leidde tot toenemende voedselschaarste en stijgende voedselprijzen. In 1943 brak er zelfs een hongersnood uit die tot na de Japanse overgave op 15 augustus 1945 duurde. Door de hongersnood stierven tenminste 2 miljoen mensen, vermoedelijk zelfs tussen de 3 en 4 miljoen.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Hier vind je de begrippenlijst die hoort bij deze opdracht.
Nationalist
Aanhanger van Soekarno, die met zijn Nationalistische partij, de PNI, streefde naar onafhankelijkheid van Indonesië.
Interneringskampen
Kampen waarin de Japanners tijdens de Tweede Wereldoorlog de Nederlanders in Indonesië opsloten, vernederden en mishandelden.
Romoesja
Een Indonesiër die tijdens de Tweede Wereldoorlog als dwangarbeider voor de Japanse bezetter moest werken.
Eindproduct
Het eindproduct is een beschouwend artikel met afbeeldingen van maximaal één A4-tje voor een Indonesische krant met een terugblik op de Japanse bezetting. Je maakt het artikel samen met een klasgenoot.
Het artikel beschrijft de veranderingen voor zowel de Indonesiërs als voor de in Nederlands-Indië woonachtige Nederlanders toen de Japanners het bestuur overnamen.
In het artikel laat je zien dat je de leerdoelen hebt behaald.
Artikel: Terugblik op Nederlands bestuur en de Japanse bezetting.
Je bent journalist van een Indonesische krant. Je hebt net gehoord dat Japan zich heeft overgegeven aan de Geallieerden (Rusland, de VS, Engeland en Australië). En je weet dat Soekarno de onafhankelijkheid van je land heeft uitgeroepen. En je weet hoe het de Nederlanders in je land is vergaan onder Japans bestuur. Tijd dus voor een terugblik op de periode van de Japanse bezetting en de periode waarin Nederlanders het in je land voor het zeggen hadden. Je schrijft er een artikel over. In je artikel geef je antwoord op twee vragen:
Wat vind je, was Nederlands-Indië beter of slechter af onder Japans bestuur dan onder Nederlandse heerschappij of kun je daaruit onmogelijk kiezen?
Vind je dat Indonesiërs beter of slechter af waren onder Japans bestuur dan de Nederlanders die in Nederlands-Indië woonden of werd de Japanse bezetting voor de Indonesiërs een desillusie?
Bespreek de vragen onderling goed en maak een taakverdeling. Eén van jullie schrijft het artikel, de ander doet de eindredactie en zoekt er afbeeldingen bij. Lees voor jullie beginnen eerst de Gereedschapskist 'Artikel schrijven'.
Een artikel is een goede manier om informatie te presenteren of een gebeurtenis te beschrijven.
Beoordeling
Laat je artikel beoordelen door je docent.
Bij de beoordeling let de docent speciaal op:
De inhoud: laat het artikel zien wat de gevolgen waren van de Japanse bezetting van Nederlands-Indië?
De vorm: is het artikel met zorg gemaakt, is het leesbaar en boeiend geschreven?
Sluiten de afbeeldingen bij het artikel goed bij de tekst aan en vullen ze de tekst ook aan?
Taalfouten: bevat het artikel niet te veel taalfouten?
Terugkijken
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de intro nog eens door. Past de intro goed bij de opdracht?
Gaf de intro een goed beeld van wat je in deze opdracht ging doen?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Kun je wat je moet kunnen?
Hoe ging het?
Tijd
Bij de activiteiten stond dat je ongeveer 2 uur met de opdracht bezig zou zijn.
Had je die tijd ook nodig voor deze opdracht of kwam je tijd te kort?
Inhoud
Wist je al veel over dit onderwerp? Vond je het interessant? Waar zou je meer over willen weten?
Schrijf op wat nieuw voor je was.
Eindopdracht
Wat vond je van de eindopdracht? Ging het goed? Vond je het moeilijk of ging het wel makkelijk? Denk je meer inzicht te hebben gekregen over de verschillende meningen? Hoe verliep de samenwerking? Was je tevreden over jouw rol in het maken van het eindproduct?
Het arrangement Onder Japans bestuur vmbo-kgt34 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor VMBO KGT leerjaar 3 en 4. Deze les valt onder het thema Koloniale relatie. Het onderwerp van de les is Onder Japans bestuur. Toen Japan in 1942 Nederlands-Indië veroverde, haalden veel Indonesiërs de Japanse bezetters van hun land als bevrijders in. Inderdaad maakten de Japanners een einde aan het Nederlandse gezag. Het materiaal bespreekt redenen waarom Japan Nederlands-Indië veroverde. Er wordt besproken wat de gevolgen en beleving was van de bezetting voor zowel de Indonesische bevolking als de daar woonachtige Nederlanders. Daarnaast is er ruimte om voor discussie over of de Indonesiërs onder Japans bestuur beter of slechter af waren dan onder Nederlands bestuur tot 1942 en of de Indonesiërs onder Japans bestuur beter of slechter af waren dan de Nederlanders in Nederlands-Indië. Begrippen die horen bij deze les zijn: nationalist, interneringskampen en romoesja.
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor VMBO KGT leerjaar 3 en 4. Deze les valt onder het thema Koloniale relatie. Het onderwerp van de les is Onder Japans bestuur. Toen Japan in 1942 Nederlands-Indië veroverde, haalden veel Indonesiërs de Japanse bezetters van hun land als bevrijders in. Inderdaad maakten de Japanners een einde aan het Nederlandse gezag. Het materiaal bespreekt redenen waarom Japan Nederlands-Indië veroverde. Er wordt besproken wat de gevolgen en beleving was van de bezetting voor zowel de Indonesische bevolking als de daar woonachtige Nederlanders. Daarnaast is er ruimte om voor discussie over of de Indonesiërs onder Japans bestuur beter of slechter af waren dan onder Nederlands bestuur tot 1942 en of de Indonesiërs onder Japans bestuur beter of slechter af waren dan de Nederlanders in Nederlands-Indië. Begrippen die horen bij deze les zijn: nationalist, interneringskampen en romoesja.
Toen Japan in 1942 Nederlands-Indië veroverde, haalden veel Indonesiërs de Japanse bezetters van hun land als bevrijders in. Inderdaad maakten de Japanners een einde aan het Nederlandse gezag.
Aan het eind van deze opdracht kun je:
of 
Hier vind je de begrippenlijst die hoort bij deze opdracht.
Het eindproduct is een beschouwend artikel met afbeeldingen van maximaal één A4-tje voor een Indonesische krant met een terugblik op de Japanse bezetting. Je maakt het artikel samen met een klasgenoot. 
