In de Tweede Wereldoorlog waren koningin Wilhelmina en de Engelse premier Winston Churchill voor veel Nederlanders de belangrijkste symbolen van het verzet tegen de nazi’s. Ook de Amerikaanse president Roosevelt en de Russische leider Stalin speelden een grote rol.
Lees (in de video) en luister naar de eerste toespraak van Wilhelmina tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Bespreek met een klasgenoot wat je opvalt aan de woorden van Wilhelmina.
Wat kan ik straks?
Aan het eind van deze opdracht kun je:
de vier hoofdrolspelers aan de geallieerde kant noemen.
een aantal goede beslissingen van dit viertal toelichten, maar kun je ook een voorbeeld van een besluit noemen waarop achteraf gezien veel kritiek mogelijk is.
uitleggen dat tijdens een grote oorlog veel onoverzichtelijke situaties ontstaan en dat er vaak pijnlijke besluiten moesten worden genomen.
Wat ga ik doen?
Activiteiten
Aan de slag
Stap
Activiteit
Stap 1
Je leest een tekst over de geallieerde leiders tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Stap 2
Je leest over de rol van koningin Wilhelmina tijdens de oorlog en haar invloed op het volk.
Stap 3
Je leest over de rol van president Roosevelt van de Verenigde Staten.
Stap 4
Je leest over de invloed van de Engelse premier Churchill.
Stap 5
De Russische leider Stalin was een vreemde eend in de groep van geallieerde leiders. Waarom dat zo was lees je hier.
Afronding
Onderdeel
Activiteit
Samenvattend
Hier vind je de begrippenlijst die hoort deze opdracht.
Eindproduct A
Je schrijft een aanklacht voor de rechtszaak tegen de leiders uit de Tweede Wereldoorlog.
Eindproduct B
Je schrijft een verdediging voor de rechtszaak tegen de leiders uit de Tweede Wereldoorlog.
Terugkijken
Terugkijken op de opdracht.
Tijd
Voor deze opdracht heb je twee à drie lesuren nodig.
Aan de slag
Stap 1: Geallieerde leiders
Roosevelt (rechts) kon het goed
vinden met Churchill (links).
Hier staan ze samen op een
Engels oorlogsschip
Conferentie van Jalta.
v.l.n.r. Churchill, Roosevelt, Stalin
Koningin Wilhelmina vluchtte enkele dagen na het begin van de Duitse inval naar Londen. Vanuit de hoofdstad van Engeland voerde ze haar eigen oorlog en groeide ze uit tot het belangrijkste nationale symbool van het verzet tegen de nazi’s.
De minister-president van het Nederlandse oorlogskabinet in Londen en zijn ministers waren in dat opzicht veel minder zichtbaar voor de Nederlanders.
Uiteraard is de rol van Wilhelmina niet te vergelijken met die van de drie grote leiders aan geallieerde kant: de Engelse premier Churchill, de Amerikaanse president Roosevelt en de Russische leider Stalin.
Wilhelmina was staatshoofd van een klein land dat door Duitsland was bezet. Churchill, Roosevelt en Stalin hadden grote legers tot hun beschikking. In overleg met ministers en generaals namen zij besluiten die het verloop van de oorlog bepaalden.
Een oorlog vereist doortastend optreden van de leiders, want besluiten hebben meestal grote gevolgen. Vaak gaat het letterlijk over leven en dood.
Churchill, Wilhelmina, Stalin en Roosevelt hebben tijdens de oorlog goede besluiten genomen, maar ook fouten gemaakt. Natuurlijk is het achteraf gemakkelijk om een oordeel te vellen.
Drie keer zijn de leiders van de belangrijkste geallieerde landen, Engeland, Amerika en Rusland, dagenlang bij elkaar geweest om gezamenlijk afspraken te maken. Zo was er eind 1943 de Conferentie van Teheran. Daarna volgde de belangrijke Conferentie van Jalta in februari 1945. Een week lang maakten Churchill, Roosevelt en Stalin daar afspraken over de periode na de oorlog. In de zomer van 1945 kwamen de leiders van de drie landen bij elkaar op de Conferentie van Potsdam. President Roosevelt was inmiddels overleden en opgevolgd door Harry S. Truman.
Tijdens de drie conferenties stond het bondgenootschap in de oorlog tegen Duitsland en Japan centraal. Op de achtergrond speelde nog een belangrijke factor mee, namelijk dat Rusland communistisch was. In de ogen van de westerse landen was Stalin een dictator met een kwalijke reputatie. Roosevelt en Churchill vertrouwden de Russische leider nooit volledig.
Stap 2: Wilhelmina
Koningin Wilhelmina met haar
dochter Juliana.
Koningin Wilhelmina spreekt tot
het volk via Radio Oranje.
Tijdens de oorlog hadden de mensen in bezet Nederland weinig troost en nauwelijks hoop op betere tijden. De opbeurende toespraken van koningin Wilhelmina voor de zender Radio Oranje waren schaarse lichtpunten. Ze slaagde er in de mensen steeds weer moed in te spreken. Zo groeide Wilhelmina uit tot hét symbool van het Nederlandse verzet.
Radio Oranje noemde zich ook wel “De stem van strijdend Nederland”.
Elke avond werd Radio Oranje op de Engelse zender BBC een kwartier lang uitgezonden. Op 28 juli 1940 ging Radio Oranje voor het eerst de lucht in en dezelfde avond werd er ook een toespraak van de koningin uitgezonden. In de jaren daarna sprak Wilhelmina nog 33 keer op de zender.
Een bekende uitspraak van Wilhelmina was bijvoorbeeld: “Wie op het juiste oogenblik handelt, slaat den nazi op den kop. Ik heb gezegd.” Luisteren naar Radio Oranje en de Engelse zenders was verboden door de Duitse bezetter. In 1943 moest de bevolking zelfs alle radio’s inleveren. Veel radio’s werden echter verborgen of mensen maakten met allerlei losse onderdelen zelf radio-ontvangers.
Hoe belangrijk Wilhelmina’s radioboodschappen ook waren in de strijd tegen de Duitse propaganda, het was niet vanzelfsprekend dat zij en haar regering vanuit Londen opereerden. Zo bleef bijvoorbeeld de Deense koning in zijn land om zo de Deense bevolking steun te geven.
De Nederlandse oud-premier Colijn heeft de vlucht van de regering en Wilhelmina sterk bekritiseerd. Volgens hem voelde het volk zich in de steek gelaten en was men zeer verbitterd. Het vertrek naar Londen was ook een schending van de grondwet, zo meende Colijn. Ook andere vooraanstaande Nederlanders bekritiseerden de koningin vanwege haar vlucht naar Engeland.
Als Wilhelmina in Nederland was gebleven had ze weinig kunnen uitrichten. Vanuit Londen zorgde zij ervoor dat de bevolking goed voor ogen bleef houden dat de echte Nederlandse regering tijdelijk in Londen zetelde.
Stap 3: Roosevelt
Franklin D. Roosevelt
Vanwege zijn polio liet Roosevelt
zich vaak zittend fotograferen.
In februari 1945 ontmoetten Roosevelt, Stalin en Churchill elkaar op de conferentie van Jalta. Duitsland was toen al bijna verslagen en de drie wereldleiders probeerden al afspraken te maken over hoe Europa er na de oorlog zou uitzien. Een aantal historici vindt dat de Amerikaanse president zich toen heeft laten inpakken door Stalin. De Russen waren eindelijk bereid om deel te nemen aan de oorlog tegen Japan, dat een bondgenoot was van Duitsland. Ook zou Stalin meewerken aan de Verenigde Naties, die in het najaar van 1945 werden opgericht.
In ruil hiervoor zou Roosevelt Oost-Europa in feite hebben ‘weggegeven’. Daardoor konden de Russen na de oorlog communistische regeringen installeren in onder meer Polen, Hongarije en Tsjecho-Slowakije. Het is ook duidelijk dat Stalin enkele afspraken van Jalta niet is nagekomen. Zeker als het gaat om Oost-Europa. De slechte gezondheid van Roosevelt, die in een rolstoel zat vanwege polio, heeft mogelijk een negatieve rol gespeeld. Twee maanden na Jalta overleed hij.
Tijdens Jalta deed Roosevelt alle moeite om Amerika te vrijwaren van een volgende grote oorlog, die met de Russen, die een enorm leger hadden opgebouwd. Misschien had Roosevelt niet zo heel veel keuze.
In de jaren voorafgaand aan de Tweede Wereldoorlog was de inbreng van Roosevelt bijzonder belangrijk. Na het zinloze bloedvergieten in de loopgraven van de Eerste Wereldoorlog was Amerika in de jaren dertig van de vorige eeuw in zichzelf gekeerd. Dit was het tijdperk van het isolationisme in de VS. In Amerika was een grote economische crisis gaande en het land had zich afgewend van de rest van de wereld. Het Amerikaanse leger stelde begin 1941 dan ook heel weinig voor.
Roosevelt is er steeds op uit geweest om zijn land te betrekken bij de oorlog tegen Hitler. Dat ging dwars in tegen de toenmalige politieke stroom in Amerika. Veel Amerikanen wilden niets te maken hebben die nieuwe grote oorlog in Europa.
Roosevelt had een goede band met Churchill en wilde Engeland graag helpen in de oorlog tegen Hitler. Amerika zelf was echter nog niet zover. Roosevelt stond bekend om zijn grote diplomatieke vaardigheden. Door slim te manoeuvreren wist hij Amerika toch relatief snel bij de Tweede Wereldoorlog te betrekken.
Amerika produceerde in de jaren 1942 -1945 erg veel gevechtsvliegtuigen, tanks en andere wapens. De geallieerden hebben de oorlog onder andere gewonnen dankzij de wapens en andere goederen die de VS hebben geleverd.
In Amerika wordt Franklin D. Roosevelt beschouwd als een van de beste presidenten van de 20ste eeuw. Hij heeft het land uit de economische depressie gehaald en naar de overwinning geleid in de Tweede Wereldoorlog.
Stap 4: Churchill
Winston Churchill
Churchill inspecteert een stad
nadat er een bombardement
heeft plaatsgevonden.
De Engelse premier Churchill is op één specifiek moment in de geschiedenis onvoorstelbaar belangrijk geweest voor Engeland en Europa, ja zelfs voor de hele wereld. Kan één persoon op een bepaald moment in de wereldgeschiedenis het verschil maken? Het lijkt er wel op.
Tot verbijstering van de hele wereld had nazi-Duitsland in het voorjaar van 1940 Frankrijk in amper zes weken onder de voet gelopen. Daarom wilde op een gegeven moment een groot deel van het Engelse kabinet vredesonderhandelingen starten met Hitler. Churchill was hier fel op tegen en na dagen van lange discussies wist hij het kabinet te overtuigen. Engeland zou vechten tegen nazi-Duitsland. Als Engeland toen iets anders had besloten dan had de wereld er nu anders uitgezien.
Churchills beslissing over het bombardement van Coventry was van een heel andere orde. Eind 1940 vlogen ruim 500 Duitse bommenwerpers over Coventry en werden ruim 550 burgers gedood en 860 zwaargewond. Een groot deel van de stad werd compleet verwoest. Na de oorlog werd gezegd dat Churchill op de hoogte was van de Duitse plannen.
De Engelsen hadden beslag weten te leggen op de Enigma, het Duitse apparaat om gecodeerde boodschappen te versturen, en hadden de code gekraakt. Ze wisten dus dat Coventry waarschijnlijk zou worden aangevallen, maar besloten om geen extra maatregelen te nemen. De stad werd niet geëvacueerd, omdat de Duitsers dan wisten dat de vijand de gecodeerde berichten kon ontcijferen.
Was de mogelijkheid om Duitse berichten te ontcijferen zoveel levens waard? Het bombardement op Coventry was uitzonderlijk zwaar. Maar doordat de Enigmacodes waren gekraakt, konden de geallieerden veel Duitse onderzeeboten, de zogeheten U-boten, lokaliseren en uitschakelen. Dat was essentieel, omdat de U-boten veel schepen op de Atlantische oceaan tot zinken brachten. Die schepen vervoerden goederen van Amerika naar Engeland. Die constante stroom goederen was van doorslaggevend belang. Het kan zijn dat de kennis van de enigmacodes meer levens heeft gered, dan er in Coventry zijn omgekomen. Maar de vraag blijft of je zo’n beslissing mag nemen.
Stap 5: Stalin
Duitse krijgsgevangenen
in Stalingrad.
Jozef Stalin
In Stalingrad in Rusland vond een van de belangrijkste veldslagen uit de Tweede Wereldoorlog plaats. Daar werd de opmars van het Duitse leger definitief tot staan gebracht. De Duitse nederlaag bij Stalingrad was het keerpunt in de oorlog tussen beide landen. Er is maandenlang vreselijk gevochten, vaak in bitter koud weer. De stad was de Duitsers veel waard. Stalingrad lag strategisch aan de rivier de Wolga en had een grote oorlogsindustrie. Vanwege de naam was Stalingrad ook van grote symbolische betekenis.
Uiteindelijk lukte het de Duitsers om een groot deel van de stad te veroveren. Die Duitse troepen werden later echter helemaal omsingeld. Bij de vijf maanden durende gevechten in en rondom Stalingrad zijn aan beide zijden in totaal 1,5 miljoen soldaten omgekomen of gewond geraakt. Velen kwamen om door kou en honger.
Stalin had bevolen dat de burgerbevolking niet uit Stalingrad mocht worden geëvacueerd. Veel vrouwen, kinderen en bejaarden waren daardoor gedwongen om in de stad te blijven. De Russische troepen zouden dan harder vechten en nog beter hun best doen, zo redeneerde Stalin.
Het gevolg was dat burgers regelmatig in de knel zaten tussen bombardementen, kanonvuur en schietpartijen. Aangezien een groot deel van Stalingrad al snel volledig in de puin lag, was een groot deel van de bevolking alsnog gedwongen om te vluchten. Uiteindelijk zijn tienduizenden burgers in Stalingrad omgekomen.
Stalin heeft op een gegeven moment de hele Sovjet-Unie gemobiliseerd om voluit tegen Nazi-Duitsland te vechten. Na de oorlog beweerde Stalin dat de Sovjet-Unie het meeste had gedaan om Hitler en de nazi’s te verslaan. Daar zit zeker een kern van waarheid in. Rusland heeft in ieder geval enorm geleden onder de Duitse bezetting.
De Russen lieten de Duitsers erg ver hun land binnendringen, waardoor de Duitse aanvoerlijnen naar hun eigen land veel te lang werden. Bij Stalingrad nam Stalin echter het besluit: “Tot hier en niet verder.” Bij die stad hebben de Russen uiteindelijk koste wat het kost stand gehouden.
De nederlaag bij Stalingrad kwam in Duitsland keihard aan. Zelfs de meest optimistische Duitse generaals beseften vanaf dat moment dat de oorlog verloren was. Hitler wilde Stalingrad zó graag innemen, dat de Duitsers te veel risico’s namen. Op een gegeven moment zou het veel logischer zijn geweest om terug te trekken, maar daar wilde Hitler niets van horen. Daardoor raakten ongeveer een kwart miljoen Duitsers, Roemenen en Italianen omsingeld en waren ze uiteindelijk verloren.
Afronding
Samenvattend
Hier vind je de begrippenlijst die hoort bij deze opdracht.
Slag bij Stalingrad
In Stalingrad werd het Duitse leger na een strijd van vijf maanden op 2 februari 1943 definitief tot staan gebracht door de Russen. Het was de belangrijkste veldslag uit WOII.
Conferentie van Jalta
Conferentie van 4 tot 11 februari 1945 in Jalta, waar de geallieerde leiders Churchill, Roosevelt en Stalin bij elkaar kwamen om alvast afspraken te maken over Europa na de Tweede Wereldoorlog.
Bombardement op Coventry
Bombardement, eind 1940 door de Duitsers, op de Engelse stad Coventry. Churchill zou ervan af hebben geweten doordat de Engelsen de code hadden van de Enigma, het Duitse apparaat om gecodeerde boodschappen te versturen. De Engelsen wilden niet dat de Duitsers dat wisten en evacueerden de stad niet voor het bombardement begon. Veel doden waren het gevolg.
Isolationisme
Neiging van een volk of land om zichzelf af te zonderen van de rest van de wereld. De jaren dertig van de vorige eeuw waren het tijdperk van het isolationisme in de VS. Oorzaken waren het zinloze bloedvergieten in WOI en de economische crisis.
Radio Oranje
Nederlandse radiozender die vanaf 28 juli 1940 in de Tweede Wereldoorlog elke avond een kwartier lang werd uitgezonden op de Engelse zender BBC. Koningin Wilhelmina sprak vele keren tot het Nederlandse volk via deze zender. Luisteren naar Radio Oranje en de Engelse zenders was door de Duitsers verboden.
Enigma
Apparaat dat in Duitsland door het leger werd gebruikt om gecodeerde berichten door te geven. Met een soortgelijke machine konden de berichten weer terugvertaald worden. Enigma is het Griekse woord voor raadsel.
Eindproduct A: Aanklacht
Als eindproduct A van deze opdracht schrijf je een aanklacht van maximaal één A4tje.
Voetballer Johan Cruijff zei het al: “Elk nadeel heb zijn voordeel”. Ook het omgekeerde geldt: “Elk voordeel heeft zijn nadeel”. Churchill, Roosevelt, Stalin en Wilhelmina hebben goede besluiten genomen, waar onbedoeld ook negatieve kanten aan zaten. Daarnaast namen ze slechte beslissingen, met vaak ook wel weer positieve effecten.
In de aanklacht protesteer je tegen het besluit van één van de grote leiders. Je zou bijvoorbeeld kunnen protesteren tegen het besluit van Stalin om voor de Slag bij Stalingrad de burgerbevolking niet te evacueren. Door de enorme troepenopbouw aan beide kanten was het lang van tevoren duidelijk dat er om Stalingrad heel hard zou worden gevochten. Het welzijn van de bevolking was voor Stalin echter van ondergeschikt belang.
Stel dat er tijdens de Tweede Wereldoorlog een Internationaal Strafhof was geweest en de leiders van toen ter verantwoording werden geroepen. De aanklagers bij dit strafhof schrijven een aanklacht van maximaal één pagina om Roosevelt / Churchill / Stalin ter verantwoording te roepen. Je wilt dat ze gestraft worden voor hun het feit dat ze hun burgers niet op nummer één hebben gezet.
Beoordeling
De aanklacht wordt beoordeeld door jullie docent.
Bij de beoordeling let jullie docent op:
De inhoud: Uit de aanklacht moet blijken dat je begrijpt dat er tijdens een oorlog soms beslissingen worden genomen die regelrecht ingaan tegen de belangen van de eigen burgers. Sterker nog: soms is een beslissing een oorlogsmisdaad tegen de eigen bevolking.
De vorm: de argumenten van de aanklacht moeten overzichtelijk worden opgeschreven, zodat ze gemakkelijk kunnen worden gelezen.
Taalfouten: de aanklacht bevat weinig tot geen taalfouten.
Eindopdracht B: Verdediging
Als eindproduct B van deze opdracht schrijf je een verdediging van maximaal één A4tje.
Voetballer Johan Cruijff zei het al: “Elk nadeel heb zijn voordeel”. Ook het omgekeerde geldt: “Elk voordeel heeft zijn nadeel”. Churchill, Roosevelt, Stalin en Wilhelmina hebben goede besluiten genomen, waar onbedoeld ook negatieve kanten aan zaten. Daarnaast namen ze slechte beslissingen, met vaak ook wel weer positieve effecten.
In de verdediging verdedig je het besluit van één van de grote leiders. Je zou bijvoorbeeld de actie van Stalin rondom de slag bij Stalingrad kunnen verdedigen. Stalin besloot om de burgerbevolking niet te evacueren, terwijl duidelijk was dat er om Stalingrad enorm zou worden gevochten. Waarom had Stalin het recht om welzijn van de bevolking niet als het belangrijkste te zien?
Stel dat er tijdens de Tweede Wereldoorlog een Internationaal Strafhof was geweest en de leiders van toen ter verantwoording werden geroepen. Stel dat de grote leiders zouden worden aangeklaagd voor belangrijkste beslissingen die zij hebben genomen, maar die niet in het belang van het volk waren. Dan hebben ze het recht om verdedigd te worden. Je neemt het op voor de leiders van toen en schrijven hun verdediging.
Beoordeling
De verdediging wordt beoordeeld door jullie docent.
Bij de beoordeling let jullie docent op:
De inhoud: uit de verdediging moet blijken dat je begrijpt dat er tijdens een oorlog soms beslissingen worden genomen die regelrecht ingaan tegen de belangen van de eigen burgers. Sterker nog: soms is een beslissing een oorlogsmisdaad tegen de eigen bevolking.
De vorm: de argumenten van de verdediging moeten overzichtelijk worden opgeschreven, zodat ze gemakkelijk kunnen worden gelezen.
Taalfouten: de verdediging bevat weinig tot geen taalfouten.
Terugkijken
Intro:
Lees de intro nog eens door. Past de intro goed bij de opdracht.
Wat vind je van de rol van Wilhelmina in de oorlog?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Kun je wat je moet kunnen?
Hoe ging het?
Tijd
Bij de activiteiten stond dat je ongeveer 2 uur met de opdracht bezig zou zijn.
Had je die tijd ook nodig voor deze opdracht of kwam je tijd te kort?
Inhoud
Wist je al veel over dit onderwerp?
Schrijf op wat nieuw voor je was.
Eindopdracht
Wat vond je van de eindopdracht? Ging het goed? Waarom heb je ervoor gekozen om één van de leiders aan te klagen of juist te gaan verdedigen. Vond je het een moeilijke keuze? Vond je de keuze van de leiders ook een moeilijke keuze of juist vanzelfsprekend? Denk je dat je met je aanklacht/verdediging hebt kunnen aangeven waarom de actie wel of niet eerlijk was?
Het arrangement Geallieerde leiders vmbo-kgt34 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor VMBO KGT leerjaar 3 en 4. Deze les valt onder het thema Overzicht 1900 - 1945. Het onderwerp van de les is Geallieerde leiders. De vier hoofdrolspelers aan de geallieerde kant waren Wilhelmina, Churchill, Roosevelt (later Truman) en Stalin. Zij hebben samen verschillende goede beslissingen gemaakt zoals de Conferentie van Teheran, Conferentie van Jalta en Conferentie van Potsdam. Wilhelmina vluchtte naar Londen, waar zij groeide tot hét symbool van het Nederlandse verzet. Maar er waren ook mensen die kritiek hadden op de vlucht. Het gevoel was dat zij haar volk in de steek had gelaten. Echter, vanuit haar eigen land had ze minder kunnen doen dan dat ze uiteindelijk in Londen heeft gedaan. Roosevelt, Stalin en Churchill ontmoetten elkaar op de conferentie van Jalta in februari 1945 om afspraken te maken over Europa na de oorlog. Roosevelt wordt bekritiseerd omdat hij zich zou hebben laten beïnvloeden door Stalin en Oost-Europa aan de Sovjet-Unie zou hebben "weggegeven". Er wordt gesuggereerd dat Roosevelts gezondheid en de dreiging van een oorlog met de Sovjet-Unie een rol speelden. Roosevelt speelde een belangrijke rol bij het betrekken van Amerika bij de oorlog tegen Hitler, tegen de heersende politieke stroom in. Amerika produceerde veel wapens en droeg bij aan de overwinning van de geallieerden. Roosevelt wordt beschouwd als een van de beste Amerikaanse presidenten. Churchill nam cruciale beslissingen, zoals het besluit om tegen nazi-Duitsland te vechten in plaats van vredesonderhandelingen te voeren. Het bombardement op Coventry had strategische voordelen vanwege de gekraakte Enigma-codes. De nederlaag bij Stalingrad was een keerpunt in de oorlog en leidde tot het besef in Duitsland dat de oorlog verloren was. Begrippen die verder nog aan bod komen in deze les zijn: isolationisme en Radio Oranje.
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor VMBO KGT leerjaar 3 en 4. Deze les valt onder het thema Overzicht 1900 - 1945. Het onderwerp van de les is Geallieerde leiders. De vier hoofdrolspelers aan de geallieerde kant waren Wilhelmina, Churchill, Roosevelt (later Truman) en Stalin. Zij hebben samen verschillende goede beslissingen gemaakt zoals de Conferentie van Teheran, Conferentie van Jalta en Conferentie van Potsdam. Wilhelmina vluchtte naar Londen, waar zij groeide tot hét symbool van het Nederlandse verzet. Maar er waren ook mensen die kritiek hadden op de vlucht. Het gevoel was dat zij haar volk in de steek had gelaten. Echter, vanuit haar eigen land had ze minder kunnen doen dan dat ze uiteindelijk in Londen heeft gedaan. Roosevelt, Stalin en Churchill ontmoetten elkaar op de conferentie van Jalta in februari 1945 om afspraken te maken over Europa na de oorlog. Roosevelt wordt bekritiseerd omdat hij zich zou hebben laten beïnvloeden door Stalin en Oost-Europa aan de Sovjet-Unie zou hebben "weggegeven". Er wordt gesuggereerd dat Roosevelts gezondheid en de dreiging van een oorlog met de Sovjet-Unie een rol speelden. Roosevelt speelde een belangrijke rol bij het betrekken van Amerika bij de oorlog tegen Hitler, tegen de heersende politieke stroom in. Amerika produceerde veel wapens en droeg bij aan de overwinning van de geallieerden. Roosevelt wordt beschouwd als een van de beste Amerikaanse presidenten. Churchill nam cruciale beslissingen, zoals het besluit om tegen nazi-Duitsland te vechten in plaats van vredesonderhandelingen te voeren. Het bombardement op Coventry had strategische voordelen vanwege de gekraakte Enigma-codes. De nederlaag bij Stalingrad was een keerpunt in de oorlog en leidde tot het besef in Duitsland dat de oorlog verloren was. Begrippen die verder nog aan bod komen in deze les zijn: isolationisme en Radio Oranje.
In de Tweede Wereldoorlog waren koningin Wilhelmina en de Engelse premier Winston Churchill voor veel Nederlanders de belangrijkste symbolen van het verzet tegen de nazi’s. Ook de Amerikaanse president Roosevelt en de Russische leider Stalin speelden een grote rol.
Aan het eind van deze opdracht kun je:
Hier vind je de begrippenlijst die hoort bij deze opdracht.
