Stap 2: Wilhelmina

Koningin Wilhelmina met haar
dochter Juliana.
Koningin Wilhelmina spreekt tot
het volk via Radio Oranje.

 

Tijdens de oorlog hadden de mensen in bezet Nederland weinig troost en nauwelijks hoop op betere tijden. De opbeurende toespraken van koningin Wilhelmina voor de zender Radio Oranje waren schaarse lichtpunten. Ze slaagde er in de mensen steeds weer moed in te spreken. Zo groeide Wilhelmina uit tot hét symbool van het Nederlandse verzet.

Radio Oranje noemde zich ook wel “De stem van strijdend Nederland”.
Elke avond werd Radio Oranje op de Engelse zender BBC een kwartier lang uitgezonden. Op 28 juli 1940 ging Radio Oranje voor het eerst de lucht in en dezelfde avond werd er ook een toespraak van de koningin uitgezonden. In de jaren daarna sprak Wilhelmina nog 33 keer op de zender.

Een bekende uitspraak van Wilhelmina was bijvoorbeeld: “Wie op het juiste oogenblik handelt, slaat den nazi op den kop. Ik heb gezegd.” Luisteren naar Radio Oranje en de Engelse zenders was verboden door de Duitse bezetter. In 1943 moest de bevolking zelfs alle radio’s inleveren. Veel radio’s werden echter verborgen of mensen maakten met allerlei losse onderdelen zelf radio-ontvangers.

Hoe belangrijk Wilhelmina’s radioboodschappen ook waren in de strijd tegen de Duitse propaganda, het was niet vanzelfsprekend dat zij en haar regering vanuit Londen opereerden. Zo bleef bijvoorbeeld de Deense koning in zijn land om zo de Deense bevolking steun te geven.

De Nederlandse oud-premier Colijn heeft de vlucht van de regering en Wilhelmina sterk bekritiseerd. Volgens hem voelde het volk zich in de steek gelaten en was men zeer verbitterd. Het vertrek naar Londen was ook een schending van de grondwet, zo meende Colijn. Ook andere vooraanstaande Nederlanders bekritiseerden de koningin vanwege haar vlucht naar Engeland.

Als Wilhelmina in Nederland was gebleven had ze weinig kunnen uitrichten. Vanuit Londen zorgde zij ervoor dat de bevolking goed voor ogen bleef houden dat de echte Nederlandse regering tijdelijk in Londen zetelde.