De Vrede van Versailles wordt getekend
in de Spiegelzaal.
Nadat Frankrijk, Groot-Brittannië, Italië en de Verenigde Staten de Eerste Wereldoorlog van Duitsland en diens bondgenoten hadden gewonnen, werd Duitsland onderworpen aan de Vrede van Versailles. Met dit verdrag werd Duitsland zwaar gestraft voor zijn rol in die oorlog. Over dat verdrag en de gevolgen ervan voor Duitsland gaat deze opdracht.
Kijk de volgende video. Bespreek na het kijken met een klasgenoot waarom deze vrede zo'n grote impact op het leven van de Duitsers had.
Wat kan ik straks?
Aan het eind van deze opdracht kun je:
omschrijven wat de Vrede van Versailles is.
vier strafmaatregelen noemen tegen Duitsland die in de Vrede van Versailles werden opgenomen.
uitleggen welke gevolgen enkele van deze strafmaatregelen hadden voor de economie van Duitsland.
toelichten hoe de Duitse regering aan die gevolgen het hoofd bood.
omschrijven hoe en uitleggen waarom de Verenigde Staten Duitsland steunde.
Wat ga ik doen?
Activiteiten
Aan de slag
Stap
Activiteit
Stap 1
Je leest een tekst over de zware straffen voor Duitsland vanwege de rol die dat land in de Eerste Wereldoorlog speelde.
Stap 2
Je leest een tekst over vernedering, armoede en hyperinflatie in Duitsland.
Stap 3
Je leest een tekst over reddingsplannen voor Duitsland na de Eerste Wereldoorlog.
Afronding
Onderdeel
Activiteit
Samenvattend
Hier vind je de begrippenlijst die hoort deze opdracht.
Eindproduct
Je maakt een facebookpagina over het verdrag van Versailles.
Terugkijken
Terugkijken op de opdracht.
Tijd
Voor deze opdracht heb je twee lesuren nodig.
Aan de slag
Stap 1: Straf voor Duitsland
Demonstraties in Duitsland tegen
het verdrag van Versailles
De Vrede van Versailles wordt
getekend in de spiegelzaal.
Zware straffen Duitsland voor rol in de Eerste Wereldoorlog
Op 11 november 1918 kwam met de Wapenstilstand een einde aan het geweld van de Eerste Wereldoorlog. De Duitse keizer Wilhelm II trad af en de sociaaldemocraten riepen in Duitsland een republiek uit met een parlementaire democratie.
Het werd de Republiek van Weimar genoemd, omdat in de Duitse stad Weimar de grondwet voor de republiek werd afgekondigd. Communisten die in Duitsland een revolutie wilden ontketenen en nationaalsocialisten onder leiding van Adolf Hitler wilden de regering omverwerpen. Tussen 1919 en 1923 probeerden de communisten dat ook, meermalen zelfs, maar de republiek van Weimar hield stand en zou pas in 1933 ten einde komen door de machtsovername van Hitler en zijn sociaaldemocraten.
Naast deze binnenlandse onrust had de Republiek van Weimar een ander probleem: Duitsland werd zwaar gestraft voor zijn rol in de Eerste Wereldoorlog. Het zit zó:
Duitsland en zijn bondgenoten hadden de Eerste Wereldoorlog verloren van de Geallieerden Frankrijk, Groot-Brittannië, Italië en de Verenigde Staten. Deze landen gaven alleen Duitsland de schuld van deze oorlog en vonden dat Duitsland hiervoor flink moest boeten. Om dat alles in een vredesverdrag met Duitsland vast te leggen kwamen in januari 1919 regeringsleiders en diplomaten uit deze landen (en 23 andere landen) in Versailles bij Parijs bijeen.
Na vijf maanden onderhandelen kwam het vredesverdrag tot stand en werd het door Duitsland en de Geallieerden op 28 juni 1919 getekend. Dit verdrag heet Vrede van Versailles. Met het tekenen van dit verdrag kwam officieel een einde aan de Eerste Wereldoorlog.
Kijk om te zien hoe Duitsland werd gestraft naar het eerste fragment uit de film “Het Verdrag van Versailles en de directe gevolgen”. Beantwoord daarna de vragen. De antwoorden op de vragen vind je in de video.
Stap 2: Gevolg hyperinflatie
Vernedering, armoede en hyperinflatie
De manier waarop de Vrede van Versailles tot stand kwam en de strafmaatregelen in dat verdrag waren voor de Duitsers een grote vernedering. Veel Duitsers, en vooral de nationaalsocialisten noemden dit verdrag dan ook een Schanddiktat (schandelijk dictaat). Ze namen het de regering kwalijk dat ze het verdrag had getekend en meewerkte aan de herstelbetalingen. Mede daarom probeerden communisten en nationaalsocialisten aan de macht te komen in Duitsland.
Niet alleen voelden veel Duitsers zich diep gekrenkt en waren ze boos op hun regering, ook merkten ze dat de economie van hun land zwaar te lijden had van de strafmaatregelen uit de Vrede van Versailles. Bovendien kwamen veel Duitsers door dit verdrag in een ander land te wonen zonder te verhuizen. Verder werd in het Rijnland een geallieerde troepenmacht gelegerd en moesten Duitse soldaten er weg blijven. Die geallieerde troepenmacht zou tot 1935 in het Rijnland blijven.
Maar het waren vooral de herstelbetalingen waar Duitsland mee worstelde. Duitsland moest 132 miljard Goudmark betalen aan Frankrijk, België en aan Groot-Brittannië (zoals je in Stap 3 zult zien). Dit bedrag werd over vele jaren uitgesmeerd, maar elk jaar opnieuw moest de regering diep in de buidel tasten om aan de betalingsverplichtingen te voldoen. Veel ruimte voor andere uitgaven bleef er niet over.
Bovendien moest een deel van het bedrag worden betaald met goederen en materialen die ook nodig waren om de Duitse economie gaande te houden: steenkool, ijzererts, sommige schepen van de Duitse handelsvloot, materialen van de Duitse spoorwegen en machines/installaties in Duitse fabrieken.
Door deze betalingen in geld en in natura (goederen) ging het slecht met de Duitse economie met als gevolg hoge voedselprijzen, wijdverbreide armoede en grote werkloosheid. Om de herstelbetalingen te kunnen blijven doen liet de Duitse regering geld bijdrukken, zodat er inflatie (het geld wordt minder waard door stijgende prijzen en lonen) optrad. De regering hoopte dat die inflatie de geallieerden ervan zou overtuigen dat Duitsland niet in staat zou zijn het hele bedrag aan herstelbetalingen te voldoen.
De inflatie begon in januari 1923 steeds sneller te gaan toen Frankrijk en België met troepen het Ruhrgebied binnenvielen en bezetten om er steenkool te vorderen. Dat deden ze omdat Duitsland volgens de geallieerden niet aan al zijn herstelbetalingen had voldaan. Uit protest tegen deze bezetting gingen arbeiders en ambtenaren in het Ruhrgebied in staking. Zij kregen van de Duitse overheid hun salaris doorbetaald. Ook bleef de regering geld bijdrukken voor de herstelbetalingen en om Duitse burgers aan geld te helpen. Inflatie werd hyperinflatie.
Om een indruk te geven van wat hyperinflatie is, geven we als voorbeeld de stijging van de prijs van brood in Duitse winkels.
December 1921
4 Mark (de Duitse munteenheid in die tijd).
December 1922
163 Mark
Januari 1923
250 Mark
April 1923
474 Mark
Augustus 1923
69.000 Mark
November 1923
201.000.000.000 Mark
Bron: www.duitslandinstituut.nl
De lonen gingen wel omhoog, maar lang niet snel genoeg om de stijging van de prijzen bij te houden. Daardoor konden de Duitsers steeds minder kopen met het geld dat ze verdienden. Geld dat voor het uitkeren van pensioenen opzij was gezet, werd steeds minder waard en tenslotte helemaal waardeloos.
Veel Duitsers, vooral communisten en nationaalsocialisten, waren woedend over de hyperinflatie, de werkloosheid en de armoede. Ze gaven de regering hiervan de schuld. In november 1923 probeerden de communisten voor de zoveelste keer door een staatsgreep aan de macht te komen in Duitsland. In dezelfde maand probeerden ook Hitler en zijn nationaalsocialisten dat. Eerst zouden ze in München de macht grijpen in Beieren, om daarna vanuit Berlijn, waar de landsregering zat, te proberen heel Duitsland in hun macht te krijgen. Beide pogingen om de regering ten val te brengen mislukten. De poging in München van de nationaalsocialisten staat nu bekend als de Hitler-Putsch.
Stap 3: Reddingsplan
Gustav Stresemann
Charles Dawes
Reddingsplannen voor Duitsland
In augustus 1923 trad een nieuwe regering aan in Duitsland onder leiding van de politicus Gustav Stresemann. Deze regering probeerde de Duitse economie weer op de rails te zetten door een einde te maken aan de stakingen in het Ruhrgebied, door te bezuinigen op de overheidsuitgaven en door in november 1923 een nieuwe munt in te voeren, de Rentenmark. Eén Rentenmark was een miljard oude marken waard. Dankzij de nieuwe munt en de bezuinigingen kwam er een einde aan de hyperinflatie.
Bij het weer op poten zetten van de economie kreeg de regering van Stresemann hulp van de geallieerden. Duitsland kreeg meer tijd voor de herstelbetalingen en kreeg economische hulp van de Verenigde Staten.
Bekijk het filmfragment “Historische Context Duitsland" over het Dawes plan. Lees voor het kijken de vragen onderaan de pagina. De antwoorden kun je (deels) vinden in de video.
Door het Dawesplan en het ingrijpen van de Duitse regering ging het vanaf 1924 beter met de economie. De welvaart steeg, maar was wel ongelijk verdeeld. Duitsland moest de leningen van het hulpprogramma van de Verenigde Staten terugbetalen en had nog steeds grote moeite om herstelbetalingen te doen. Daarom werd in 1929 een nieuw hulpprogramma van de Verenigde Staten gelanceerd, het Youngplan. Dat plan kwam niet van de grond, omdat de Verenigde Staten in het najaar van 1929 zelf in een diepe economische crisis terecht kwam.
Afronding
Samenvattend
Hier vind je de begrippenlijst die hoort bij deze opdracht.
Vrede van Versailles
Het Verdrag van Versailles, ook Vredesverdrag van Versailles of Vrede van Versailles genoemd, was een verdrag tussen Duitsland en de Entente waarmee de Eerste Wereldoorlog formeel werd beëindigd. Het werd ondertekend op 28 juni 1919 in Versailles bij Parijs.
Herstelbetalingen
Betalingsverplichting die de aanvallende partij van een oorlog kan worden opgelegd door de aangevallen partij, om de schade te vergoeden. Na de Eerste Wereldoorlog werd Duitsland verplicht om herstelbetalingen te doen aan Frankrijk, België en Groot-Brittannië.
Gebiedsafstand
Een land doet op verzoek van de vijand tijdens of na een oorlog afstand van bepaalde gebieden.
Demilitarisatie
Het door de winnende partij na een oorlog ontdoen van de vijand van alles wat militair is. Bijvoorbeeld ontwapening van de militairen en alle munitie in beslag nemen.
Republiek van Weimar
Met de Republiek van Weimar wordt bedoeld: Duitsland in de periode 1918/1919 tot 1933. In de stad Weimar kreeg de republiek in 1919 haar grondwet.
Inflatie
Het geld in een land wordt minder waard door stijgende prijzen en lonen.
Eindproduct: Facebookpagina
Als eindproduct van deze opdracht maak je samen met enkele klasgenoten een Facebookpagina om jouw kijk te geven op de Vrede van Versailles, de uitvoering ervan en de gevolgen voor Duitsland. Daar krijg je een lesuur de tijd voor.
Met je Facebookpagina laat je zien dat je de leerdoelen hebt behaald.
Facebookpagina
Je hebt gezien hoe na afloop van de Eerste Wereldoorlog de Vrede van Versailles werd opgesteld, wat er in dat verdrag kwam te staan en hoe het werd uitgevoerd. Je hebt ook gezien wat de gevolgen waren voor Duitsland.
Verplaats je bij het maken van de pagina in de gedachten van burgers uit één van de volgende landen:
Duitsland
Frankrijk
Groot-Brittannië
Italië
de Verenigde Staten
België
Gebruik de eerste helft van het lesuur om op de Facebookpagina te vertellen hoe je als burger uit een van die landen denkt over:
Het feit dat Duitsland niet mee onderhandelde over vrede met de geallieerden tijdens de conferentie in Versailles.
Het idee om Duitsland te straffen voor zijn rol in de Eerste Wereldoorlog.
De strafmaatregelen die tegen Duitsland werden genomen (vind je die zwaar genoeg, te licht of te zwaar?).
Het doel dat met name Frankrijk nastreefde bij het opleggen van die strafmaatregelen.
De gevolgen die enkele van die strafmaatregelen voor de Duitse economie, en daarmee voor de Duitse burgers hadden (vind je die gevolgen acceptabel of buitensporig?).
Het idee om Duitsland economische hulp te geven toen de Duitse economie in 1923 volledig ontspoorde.
De tweede helft van het lesuur gebruik je om over deze zaken te chatten met leden van de andere groepen.
Klaar? Print(screen) aan het einde van het lesuur de Facebookpagina en de chat-teksten uit en laat ze door je docent beoordelen.
Beoordeling
Je laat je Facebookpagina beoordelen door jullie docent.
Bij de beoordeling let jullie docent op:
De inhoud: Bevatten de teksten op je Facebookpagina geen onjuistheden?
De inhoud: Laat de pagina zien dat je de leerdoelen hebt bereikt?
De vorm: Zijn de teksten op je Facebookpagina met zorg geschreven en helder geformuleerd?
Taalfouten: Bevatten de teksten van je Facebookpagina niet te veel taalfouten?
Terugkijken
Intro:
Lees de intro nog eens door. Past de intro goed bij de opdracht.
Gaf de video een goed beeld van wat je in deze opdracht ging doen?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Kun je wat je moet kunnen?
Hoe ging het?
Tijd
Bij de activiteiten stond dat je ongeveer 2 uur met de opdracht bezig zou zijn.
Had je die tijd ook nodig voor deze opdracht of kwam je tijd te kort?
Inhoud
Wist je al veel over dit onderwerp?
Schrijf op wat nieuw voor je was.
Eindopdracht
Is het gelukt om samen met klasgenoten een geloofwaardige facebookpagina te maken? Waren er problemen waar jullie tegenaan liepen? Zo ja, hoe hebben jullie deze opgelost? Hoe verliep het chatten? Kreeg je nog informatie van andere groepjes die jullie zelf konden gebruiken?
Het arrangement Herstelbetalingen vmbo-kgt34 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor VMBO KGT leerjaar 3 en 4. Deze les valt onder het thema Overzicht 1900 - 1945. Het onderwerp van de les is Herstelbetalingen. Nadat Duitsland de eerste wereldoorlog had verloren, werd het verdrag Vrede van Versailles ondertekend. Deze ondertekening betekende officieel het einde van de oorlog. Hierin stonden vier strafmaatregelen tegen Duitsland zoals grote sommen betalen aan Franksrijk, België en Groot-Brittannië. Hierdoor bleef er weinig geld over de andere uitgaven. Dit had voor Duitsland grote gevolgen op de economie en zorgde voor inflatie. De Duitse regering probeerde hier mee om te gaan door onder andere een nieuwe munt in te voeren en daarmee een einde te maken aan de inflatie. De VS bood Duitsland economische steun en zorgde voor meer tijd voor het herstelbetalingen. Begrippen die verder bij deze les horen zijn: gebiedsafstand, demilitarisatie en republiek van Weimar.
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor VMBO KGT leerjaar 3 en 4. Deze les valt onder het thema Overzicht 1900 - 1945. Het onderwerp van de les is Herstelbetalingen. Nadat Duitsland de eerste wereldoorlog had verloren, werd het verdrag Vrede van Versailles ondertekend. Deze ondertekening betekende officieel het einde van de oorlog. Hierin stonden vier strafmaatregelen tegen Duitsland zoals grote sommen betalen aan Franksrijk, België en Groot-Brittannië. Hierdoor bleef er weinig geld over de andere uitgaven. Dit had voor Duitsland grote gevolgen op de economie en zorgde voor inflatie. De Duitse regering probeerde hier mee om te gaan door onder andere een nieuwe munt in te voeren en daarmee een einde te maken aan de inflatie. De VS bood Duitsland economische steun en zorgde voor meer tijd voor het herstelbetalingen. Begrippen die verder bij deze les horen zijn: gebiedsafstand, demilitarisatie en republiek van Weimar.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
Aan het eind van deze opdracht kun je:
Vernedering, armoede en hyperinflatie
Hier vind je de begrippenlijst die hoort bij deze opdracht.
