Deze opdracht gaat over maatschappelijk protest.
Over protesteren in de jaren zestig, maar ook in de jaren daarna.
En over de resultaten van die protesten.
En je besluit de opdracht met een eigen protestbord of een protestgedicht.
Kijk voor je begint aan deze opdracht de volgende video van SchoolTV.
Je ziet de opkomst van de protesten in de jaren '60. Bespreek met een klasgenoot hoe verschillende jeugdculturen tegen de protesten aankeken.
Wat kan ik straks?
Aan het eind van deze opdracht kun je:
uitleggen hoe en waarom mensen protesteren.
een aantal manieren om te protesteren noemen.
minimaal twee voorbeelden van protest noemen.
een hedendaagse muziekstijl noemen die veel protestliederen voortbrengt.
Wat kan ik al?
In deze opdracht gaat het over de opkomst van protestbewegingen vanaf de jaren zestig van de vorige eeuw en in de jaren daarna.
Bestudeer, voor je met de opdracht begint, uit de Kennisbank Toenemende pluriformiteit de gedeelten "Meer inspraak en polarisatie" en over "Aandacht voor het milieu".
Zorg dat je na het bestuderen van de tekst uit de Kennisbank antwoord kunt geven op de volgende vraag:
Dolle Mina was een feministische groepering. Wat probeerden de aanhangers met hun acties te bereiken?
Wat ga ik doen?
Activiteiten
Aan de slag
Stap
Activiteit
Stap 1
Maatschappelijk protest is van alle tijden, maar sinds het begin van de vorige eeuw kwam het steeds meer voor en vanaf de jaren 60 waren het vooral de jongeren die actief gingen protesteren. Daarover lees je in deze stap.
Stap 2
De jongeren van de jaren 60 worden wel de Nederlandse protestgeneratie genoemd. In deze stap lees en hoor je verschillende manieren van protesteren.
Stap 3
Studenten hielden een protest in het Maagdenhuis in Amsterdam. Of ze daarmee hun doel bereikten zie je in deze stap.
Stap 4
De grootste demonstratie ooit in ons land was in 1983 tegen kruisraketten. Of dit grote protest effect had, lees je in deze stap.
Stap 5
Zulke massale protesten zie je tegenwoordig niet meer zo vaak. Maar er zijn wel andere manieren om te protesteren. Welke dat zijn lees je in deze stap.
Afronding
Onderdeel
Activiteit
Samenvattend
Hier vind je de begrippenlijst die hoort deze opdracht.
Eindproduct A
Je ontwerpt met een klasgenoot een protestbord.
Eindproduct B
Je schrijft een protestgedicht.
Terugkijken
Terugkijken op de opdracht.
Tijd
Voor deze opdracht heb je twee lesuren nodig.
Aan de slag
Stap 1 - Maatschappelijk protest
Protesteren is een manier om je ongenoegen uit te drukken.
Om te laten weten dat je het ergens niet mee eens bent.
En je hoopt dat je protest er toe doet. Dat je iets kunt veranderen.
Protest is van alle tijden. Een bekend voorbeeld komt uit het jaar 1517.
In dat jaar spijkerde Luther 95 stellingen tegen een kerkdeur in Wittenberg in Duitsland. Hij deed dat als protest tegen de misstanden in de katholieke kerk. Zijn volgers werden protestanten genoemd.
Een ander beroemd voorbeeld zijn de protesten van de suffragettes in Engeland aan het begin van de 20e eeuw. Een suffragette is een strijdster voor stemrecht (suffrage is een Frans woord voor stemrecht), want alleen mannen mochten destijds stemmen. De suffragettes ketenden zich vast aan het hek van het parlementsgebouw. Ook gooiden ze zuur in de stembussen waardoor de stemmen onleesbaar werden. In 1918 kregen de suffragettes hun zin: Engeland voerde het vrouwenkiesrecht in (Nederland deed dat een jaar later, in 1919).
Er zijn in de loop van de jaren vele manieren bedacht om te protesteren:
In de jaren zestig van de afgelopen eeuw protesteerden vooral de jongeren tegen de oorlog en voor de legalisering van abortus en wietgebruik.
Er waren zoveel demonstraties en ludieke acties dat de generatie jongeren uit die tijd ook wel de protestgeneratie wordt genoemd.
Stap 2 - Nederlandse protestgeneratie
“Doe nooit wat je moeder zegt,
dan komt het allemaal terecht.”
Deze tekst schreef Annie MG Schmidt in 1971 in het gedicht ‘De regenworm en zijn moeder’. En dat was de Nederlandse protestgeneratie van die tijd deed: niet luisteren naar ouders en andere volwassenen.
“Kom vaders en moeders, kom hier en hoor toe.
Wij zijn jullie praatjes en wetten zo moe.
Je zoons en je dochters die haten gezag,
je moraal die verveelt ons al tijden.
En vlieg op als de wereld van nu je niet mag,
want er komen andere tijden.”
Dat zong Boudewijn de Groot in 1966. Beluister het nummer:
Demonstratie tegen de oorlog
in Vietnam
Ook tegen oorlog werd geprotesteerd. Vooral tegen de Vietnamoorlog (1957-1975), waarbij het Noord-Vietnamese bewind vocht tegen het Zuid-Vietnamese bewind, gesteund door een half miljoen Amerikaanse soldaten.
Onderdeel van die protesten waren de vele protestliederen, zoals 'Eve of Destruction' ('Vooravond van de vernietiging' 1965) van Barry McGuire en 'Give Peace a Chance' ('Geef vrede een kans' 1969) van John Lennon.
Beroemd in Nederland was het sarcastische ‘Welterusten, meneer de president’ (1966), ook van Boudewijn de Groot. Dat nummer kun je hieronder beluisteren.
Lynden Johnson was in die tijd president van Amerika (1963-1969),
de president uit het liedje ‘Welterusten’ van Boudewijn de Groot.
Ook in Nederland was hij de spot van de demonstranten tegen de Vietnamoorlog.
Zij scandeerden en schreven op spandoeken: ‘Johnson moordenaar’.
De politie pakte de demonstranten hardhandig op. In processen werden ze veroordeeld tot twee weken gevangenisstraf vanwege belediging van een bevriend staatshoofd. De demonstranten zongen vanaf toen ‘Johnson molenaar’.
Stap 3 - Maagdenhuisbezetting
Collectie SPAARNESTAD PHOTO/NA/Anefo/Kroon
Tot 1953 was er in het Maagdenhuis een weeshuis voor katholieke meisjes van 8-14 jaar gehuisvest aan het Spui in Amsterdam, officieel: Rooms Catholijk Maagdenhuis.
In 1962 kreeg het gebouw een nieuwe functie: bestuurscentrum van de Universiteit van Amsterdam (UvA). De UvA was de grootste universiteit van het land.
Vlak bij het Maagdenhuis stond het beeld ‘Het Lieverdje’, het centrum van vele Provo-happenings en acties. Onder de Provo-aanhangers waren veel studenten. De studenten hielden zich niet alleen met ludieke acties bezig. Ze protesteerden tegen het gezag en voor meer democratische verhoudingen binnen de universiteit. Het bestuur van de UVA bestond toen uit professoren en studenten hadden niets in te brengen.
In 1969 barstte de bom. De studenten bezetten het Maagdenhuis op 16 mei. Dat zie je in de video hieronder.
Het universiteitsbestuur weigerde met de studenten te overleggen. Na vijf dagen werden de bezetters op 21 mei door de politie vanwege lokaalvredebreuk hardhandig verwijderd. Toch had het protest van de studenten succes. Naast het College van Bestuur kwam er een Universiteitsraad, waaraan ook vertegenwoordigers van de studenten gekozen werden.
Stap 4 - Kruisraketten NEE
De grootste protestdemonstratie in Nederland ooit vond plaats in 1983, georganiseerd door 'Komitee Kruisraketten NEE' (KKN).
In 1979 besloot de NAVO (Noord-Atlantische Verdrags Organisatie) 572 ‘kruisvluchtwapens’ met kernkoppen in Europa te plaatsen, waaronder 48 in Nederland. Na een vredesdemonstratie, georganiseerd door het Interkerkelijk Vredesberaad (IKV), bundelden vijf organisaties en vijf politieke partijen hun krachten en richtten het KKN op.
Op 29 oktober 1983 organiseerde het KKN een demonstratie in Den Haag met als leus: ‘Help de kernwapens de wereld uit, om te beginnen uit Nederland’. Uit het hele land kwamen er mensen met treinen en bussen naar de stad. De treinen waren overvol en er was geen bus meer te huren. De demonstratie bracht 550.000 mensen op de been. Daaronder honderden militairen! De demonstratieve optocht was 12 kilometer lang, van het Malieveld naar het Zuiderpark. Toen de eersten aankwamen, moesten de laatsten nog met hun tocht beginnen.
Kijk de aflevering van de NOS - 30 jaar na de vredesdemonstratie.
Wat werd er met de vredesdemonstratie bereikt? Bespreek het met een klasgenoot.
De Nederlandse regering wilde eerst van geen wijken weten. In 1985 organiseerde het KKN een petitie tegen de plaatsing van de kruisraketten.
Op 26 oktober van dat jaar werden er 3,7 miljoen handtekeningen aan premier Lubbers aangeboden.Onder invloed van de massale protesten ging de regering akkoord met twee jaar uitstel. Als de Sovjet-Unie niet binnen twee jaar het aantal SS-20-kernraketten zou terugbrengen tot 378, zou Nederland de kruisraketten alsnog plaatsen. Maar in 1987 kwam er een vredesverdrag tussen Amerika en de Sovjet-Unie en de kruisraketten waren niet meer nodig.
Stap 5 - Hedendaags (muzikaal) protest
Wie nu denkt aan ‘protest’ denkt misschien aan de demonstraties tegen de Vietnamoorlog of tegen de plaatsing van kruisraketten. Maar de grootste demonstratie ooit was de Vredesdemonstratie in Rome. Daar gingen op 15 februari 2003 drie miljoen mensen de straat op om te protesteren tegen de oorlog in Irak. Op die dag gingen wereldwijd tussen de zes en tien miljoen mensen de straat op in 600 verschillende steden. In Amsterdam kwamen er tussen de 70.000 en 80.000 mensen opdagen. Deze demonstratie haalt in grootte nog net de top tien van demonstraties in Nederland:
1
1983
550.000
Kruisraketten
Plaatsing 48 kruisraketten in Nederland
2
1981
400.000
Kruisraketten
Plaatsing 48 kruisraketten in Nederland
3
2004
300.000
Kabinetsbeleid
Bezuinigingen op lonen en uitkeringen
4
1991
250.000
WAO
Ingrepen in de Wet op de Arbeidsongeschiktheid.
5
1988
150.000
Werkloosheid
Werkloosheidsbeleid van regering Lubbers
6
1987
150.000
Onderwijs
Bezuinigingen op het hoger onderwijs
7
1980
150.000
CAO
Tegen plannen met Collectieve Arbeidsovereenkomsten
8
1983
100.000
Ontkoppeling
Loslaten koppeling tussen lonen en uitkeringen
9
1973
100.000
Vietnam
Tegen de oorlog in Vietnam
10
2003
70.000
Irak
Tegen de oorlog in Irak
Het zijn niet meer de aantallen van weleer. En ook de tijd van protestliederen lijkt wel voorbij. Bruce Springsteen had nog een hit in 1986 met ‘War’ (Oorlog) en Guns ’N Roses in 1993 met ‘Civil War’ (Burgeroorlog). Voor hedendaagse protestliederen moet je misschien bij de Hiphop zijn. Het nummer 'Zinloos' van Lange Frans en Baas B werd in 2004 in Nederland erg populair, vooral na de moord op columnist Theo van Gogh (2 november 2004) toen ze nog een couplet aan hun song toevoegden. Luister naar het nummer. Praat over het lied met een klasgenoot. Vinden jullie dit lied een duidelijke uiting van protest en zou dit lied nu nog actueel zijn?
Afronding
Samenvattend
Hier vind je de begrippenlijst die hoort bij deze opdracht.
Protest
Protesteren is een manier om je ongenoegen uit te drukken. Om te laten weten dat je het ergens niet mee eens bent. Je hoopt dat je met je protest iets kunt veranderen.
Protestgeneratie
In de jaren zestig van de vorige eeuw protesteerden vooral de jongeren tegen de oorlog en voor de legalisering van abortus en wietgebruik. Er waren zoveel demonstraties dat de generatie jongeren uit die tijd ook wel de protestgeneratie wordt genoemd.
Kruisraket
Een bestuurbare vliegende bom. (Het is hetzelfde als een kruisvluchtwapen en heeft meestal geen raketaandrijving, ook al heet het kruisraket).
Protestlied
Een protestlied is een lied dat de maatschappij op de hak neemt, met het doel deze te veranderen.
Maagdenhuisbezetting
Studentenprotest tegen het gezag van de Universiteit van Amsterdam. Ze bezetten het Maagdenhuis op 16 mei 1969 om meer inspraak binnen de universiteit te krijgen.
Kruisvluchtwapen
Een bestuurbare vliegende bom. (meestal zonder raketaandrijving)
Komitee Kruisraketten NEE
Actiecomité dat in de jaren '80 protestdemonstraties organiseerde tegen kruisraketten.
Eindproduct A: Protestbord
Als eindproduct A van deze opdracht maak je, samen met een klasgenoot, een eigen protestbord (een A3) voor één van de grote protesten die je in stap 5 hebt gezien of een maatschappelijk onderwerp dat nu nog steeds actueel is.
Met het protestbord laten jullie zien dat je de leerdoelen hebt behaald.
Beoordeling
Het protestbord laten jullie beoordelen door jullie docent.
Bij de beoordeling let jullie docent op:
De inhoud: laat jullie protest zien dat je begrepen hebt waarom en hoe mensen protesteren?
De vorm: is het protestbord met zorg gemaakt: is het duidelijk en aansprekend geschreven?
Taalfouten: bevatten het bord geen taalfouten?
Eindproduct B: Protestgedicht
Bij eindopdracht B van deze opdracht maak je een eigen protestgedicht.
Je mag zelf kiezen wat voor dichtvorm je kiest. Lees voor tips eerst de Gereedschapskist hieronder.
Je maakt een gedicht over één van de grote protesten die je in stap 5 hebt gezien of een maatschappelijk onderwerp dat nu nog steeds actueel is.
Een voorbeeld van een protestgedicht is het 'elfje' hieronder.
Een elfje bestaat uit 11 woorden in 5 zinnen.
homo
of hetero
wat maakt verschil
van elkaar houden is
liefde
Inspiratie voor verschillende protestgedichten vind je op de site van dichters.nl
Beoordeling
Het protestgedicht laat je beoordelen door je docent.
Bij de beoordeling let je docent op:
De inhoud: laat je protest zien dat je begrepen hebt waarom en hoe mensen protesteren?
De vorm: is het protestgedicht met zorg gemaakt: is het duidelijk en aansprekend geschreven?
Een gedicht wordt vaak gebruikt om een mening over een onderwerp over te brengen. Dit kan op verschillende manieren en de zinnen hoeven niet altijd precies te rijmen. Een gedicht kun je presenteren op een poster, maar bijvoorbeeld ook op een ansichtkaart.
Terugkijken
Intro?
Lees de intro nog eens door. Past de intro goed bij de opdracht.
Gaf de intro een goed beeld van wat je in deze opdracht ging doen?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Kun je wat je moet kunnen?
Hoe ging het?
Tijd
Bij de activiteiten stond dat je ongeveer 2 uur met de opdracht bezig zou zijn.
Had je die tijd ook nodig voor deze opdracht of kwam je tijd te kort?
Inhoud
Wist je al veel over protesten? Vond je het een interessant onderwerp?
Schrijf op wat nieuw voor je was.
Eindopdracht
Wat vond je van de eindopdracht? Is je elfje goed gelukt?
Het arrangement Protesten vmbo-kgt34 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor VMBO KGT leerjaar 3 en 4. Deze les valt onder het thema Cultureel-mentale ontwikkelingen. Het onderwerp van de les is Protesten. Protesten zijn inderdaad een manier voor mensen om hun ongenoegen en onvrede te uiten en te proberen verandering teweeg te brengen. Ze kunnen variëren in omvang en intensiteit, van vreedzame demonstraties tot meer radicale acties. Protesten hebben door de geschiedenis heen een belangrijke rol gespeeld bij het beïnvloeden van maatschappelijke en politieke ontwikkelingen. Een van de bekendste protesten in de geschiedenis is de actie van Martin Luther in 1517. Hij spijkerde zijn 95 stellingen op de kerkdeur als protest tegen de misstanden in de katholieke kerk, wat leidde tot de Reformatie en de opkomst van het protestantisme. De suffragettes in Engeland voerden ook een belangrijke strijd voor vrouwenkiesrecht aan het begin van de 20e eeuw. Ze voerden diverse acties, zoals het ketenen aan hekken en het verstoren van verkiezingen, om aandacht te vragen voor hun zaak. Uiteindelijk hebben hun inspanningen bijgedragen aan de invoering van het vrouwenkiesrecht. Er zijn verschillende vormen van protest ontwikkeld door de jaren heen, waaronder bezettingen, blokkades, boycots, fakkeltochten, ludieke acties, rellen, sit-ins, stakingen, demonstratieve optochten en meer. Deze verschillende vormen stellen mensen in staat om op verschillende manieren hun ontevredenheid te uiten en de aandacht te vestigen op specifieke kwesties. In de jaren zestig van de vorige eeuw waren er talrijke protesten en ludieke acties, vooral door jongeren. Ze protesteerden onder andere tegen de Vietnamoorlog en streden voor de legalisatie van abortus en het gebruik van cannabis. De generatie jongeren uit die tijd staat bekend als de "protestgeneratie". Protestliederen hebben ook een belangrijke rol gespeeld in verschillende protestbewegingen. Nummers als "Eve of Destruction" van Barry McGuire en "Give Peace a Chance" van John Lennon werden bekende protestliederen in de jaren zestig. In Nederland was het nummer "Welterusten, meneer de president" van Boudewijn de Groot een bekend sarcastisch protestlied tegen de Amerikaanse president Lyndon B. Johnson tijdens de Vietnamoorlog.
Een van de grootste protestdemonstraties in Nederland vond plaats in 1983, georganiseerd door het 'Komitee Kruisraketten NEE' (KKN). Deze demonstratie bracht naar schatting 550.000 mensen op de been en was gericht tegen de plaatsing van kernwapens in Europa. Protesten blijven een belangrijk middel voor mensen om hun stem te laten horen en verandering te eisen. Hoewel de aard van protesten door de jaren heen kan veranderen, blijft het een manier voor individuen en groepen om op te komen voor hun rechten, idealen en waarden. Begrippen die verder nog bij deze les horen zijn: Maagdenhuisbezetting, kruisvluchtwapens en protestgeneratie.
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor VMBO KGT leerjaar 3 en 4. Deze les valt onder het thema Cultureel-mentale ontwikkelingen. Het onderwerp van de les is Protesten. Protesten zijn inderdaad een manier voor mensen om hun ongenoegen en onvrede te uiten en te proberen verandering teweeg te brengen. Ze kunnen variëren in omvang en intensiteit, van vreedzame demonstraties tot meer radicale acties. Protesten hebben door de geschiedenis heen een belangrijke rol gespeeld bij het beïnvloeden van maatschappelijke en politieke ontwikkelingen. Een van de bekendste protesten in de geschiedenis is de actie van Martin Luther in 1517. Hij spijkerde zijn 95 stellingen op de kerkdeur als protest tegen de misstanden in de katholieke kerk, wat leidde tot de Reformatie en de opkomst van het protestantisme. De suffragettes in Engeland voerden ook een belangrijke strijd voor vrouwenkiesrecht aan het begin van de 20e eeuw. Ze voerden diverse acties, zoals het ketenen aan hekken en het verstoren van verkiezingen, om aandacht te vragen voor hun zaak. Uiteindelijk hebben hun inspanningen bijgedragen aan de invoering van het vrouwenkiesrecht. Er zijn verschillende vormen van protest ontwikkeld door de jaren heen, waaronder bezettingen, blokkades, boycots, fakkeltochten, ludieke acties, rellen, sit-ins, stakingen, demonstratieve optochten en meer. Deze verschillende vormen stellen mensen in staat om op verschillende manieren hun ontevredenheid te uiten en de aandacht te vestigen op specifieke kwesties. In de jaren zestig van de vorige eeuw waren er talrijke protesten en ludieke acties, vooral door jongeren. Ze protesteerden onder andere tegen de Vietnamoorlog en streden voor de legalisatie van abortus en het gebruik van cannabis. De generatie jongeren uit die tijd staat bekend als de "protestgeneratie". Protestliederen hebben ook een belangrijke rol gespeeld in verschillende protestbewegingen. Nummers als "Eve of Destruction" van Barry McGuire en "Give Peace a Chance" van John Lennon werden bekende protestliederen in de jaren zestig. In Nederland was het nummer "Welterusten, meneer de president" van Boudewijn de Groot een bekend sarcastisch protestlied tegen de Amerikaanse president Lyndon B. Johnson tijdens de Vietnamoorlog.
Een van de grootste protestdemonstraties in Nederland vond plaats in 1983, georganiseerd door het 'Komitee Kruisraketten NEE' (KKN). Deze demonstratie bracht naar schatting 550.000 mensen op de been en was gericht tegen de plaatsing van kernwapens in Europa. Protesten blijven een belangrijk middel voor mensen om hun stem te laten horen en verandering te eisen. Hoewel de aard van protesten door de jaren heen kan veranderen, blijft het een manier voor individuen en groepen om op te komen voor hun rechten, idealen en waarden. Begrippen die verder nog bij deze les horen zijn: Maagdenhuisbezetting, kruisvluchtwapens en protestgeneratie.
Deze opdracht gaat over maatschappelijk protest.
Aan het eind van deze opdracht kun je:
In deze opdracht gaat het over de opkomst van protestbewegingen vanaf de jaren zestig van de vorige eeuw en in de jaren daarna.
Protesteren is een manier om je ongenoegen uit te drukken.
“Doe nooit wat je moeder zegt,
Lynden Johnson was in die tijd president van Amerika (1963-1969),
Het universiteitsbestuur weigerde met de studenten te overleggen. Na vijf dagen werden de bezetters op 21 mei door de politie vanwege lokaalvredebreuk hardhandig verwijderd. Toch had het protest van de studenten succes. Naast het College van Bestuur kwam er een Universiteitsraad, waaraan ook vertegenwoordigers van de studenten gekozen werden.
De grootste protestdemonstratie in Nederland ooit vond plaats in 1983, georganiseerd door 'Komitee Kruisraketten NEE' (KKN).
De Nederlandse regering wilde eerst van geen wijken weten. In 1985 organiseerde het KKN een petitie tegen de plaatsing van de kruisraketten.
Het zijn niet meer de aantallen van weleer. En ook de tijd van protestliederen lijkt wel voorbij. Bruce Springsteen had nog een hit in 1986 met ‘War’ (Oorlog) en Guns ’N Roses in 1993 met ‘Civil War’ (Burgeroorlog). Voor hedendaagse protestliederen moet je misschien bij de Hiphop zijn. Het nummer 'Zinloos' van Lange Frans en Baas B werd in 2004 in Nederland erg populair, vooral na de moord op columnist Theo van Gogh (2 november 2004) toen ze nog een couplet aan hun song toevoegden. Luister naar het nummer. Praat over het lied met een klasgenoot. Vinden jullie dit lied een duidelijke uiting van protest en zou dit lied nu nog actueel zijn?
Hier vind je de begrippenlijst die hoort bij deze opdracht.
Als eindproduct A van deze opdracht maak je, samen met een klasgenoot, een eigen protestbord (een A3) voor één van de grote protesten die je in stap 5 hebt gezien of een maatschappelijk onderwerp dat nu nog steeds actueel is.
