In 1951 vond in Nederland de eerste tv-uitzending plaats.
Bijna niemand had toen een tv, maar vanaf dat moment heeft de beeldbuis een steeds grotere rol gekregen in ons dagelijks leven. Heeft het ons gelukkiger gemaakt, dat is de vraag waarop jullie een antwoord mogen bedenken bij de eindopdrachten.
Hoe ziet jouw favoriete avondje thuis er uit?
Kijk je het liefst een film of speel je liever een spel met familie/vrienden?
Praat erover met een klasgenoot.
Philips TX400 model 1949,
bijnaam 'het hondenhok'
Wat kan ik straks?
Aan het eind van deze opdracht kun je:
het begrip massamedia omschrijven.
twee (massa)media noemen waarover mensen beschikten voor er televisie was.
uitleggen waarom de tv in hoog tempo de huiskamers heeft veroverd.
omschrijven hoe dat ons dagelijks leven heeft veranderd.
de situatie met en zonder tv en beeldscherm met elkaar vergelijken.
Wat ga ik doen?
Activiteiten
Aan de slag
Stap
Activiteit
Stap 1
Hoe vulden mensen hun vrije tijd in voor er televisie was en welke invloed had dat op de onderlinge contacten tussen mensen? Dat lees je in deze stap.
Stap 2
Hoe veroverde de televisie een plek in onze huiskamers en voor wie was de televisie in de beginjaren bereikbaar?
Stap 3
Je leest een tekst over de rol en invloed van de televisie in het dagelijks leven.
Afronding
Onderdeel
Activiteit
Samenvattend
Hier vind je de begrippenlijst die hoort deze opdracht.
Eindproduct A
Een debat voeren over of de tv wel of niet ons leven verrijkt heeft.
Eindproduct B
In een column schrijf je of je vindt dat de tv ons leven heeft verrijkt.
Terugkijken
Terugkijken op de opdracht.
Tijd
Voor deze opdracht heb je twee lesuren nodig.
Aan de slag
Stap 1 - Toen er nog geen tv was
Wat deden mensen eind jaren veertig en in de jaren vijftig toen bijna niemand een tv had?
Lees onderstaande songtekst van een lied dat Gerard Cox in 1972 maakte.
De titel van het lied is “1948 (toen was geluk heel gewoon)”.
Beeld en Geluidwiki - Gallery:
Toen was geluk heel gewoon
Buiten huilt de wind om ’t huis, maar de kachel staat te snorren op vier.
Er hangt een lapje voor de brievenbus en in de tochtigste kieren zit papier.
We waren heel erg arm en niemand hield van ons, maar we hadden thee en nog geen tv. Maar wel radio en lange vingers.
Buiten huilt de wind om ’t huis en moeder breit een warme sjaal.
En het ganzenbord op tafel stond er de volgende morgen nog helemaal.
Ook gingen wij naar ’t bos, daar zijn we toen verdwaald, van de weg geraakt, carrière gemaakt. Heel die pannekoekensmaak vergeten, Nederland herrees Onder Drees. Fanny Blankers-Koen won vier maal goud in Londen. Als je jokte was dat zond, de legpuzzel kwam klaar, in het derde vredesjaar.
Toen was geluk heel gewoon. Buiten huilt de wind om ’t huis, maar binnen stond de kolenkit paraat. En de stoep waarop geknikkerd werd, was het belangrijkste stukje van de straat. En Nederland was groot en niemand ging nog dood. En gezelligheid kende nauw'lijks tijd, met waxinelichtjes van Verkade. We gingen nog in bad, haartjes nat. Nog even op, totdat vader zei: "Vooruit naar bed"
Radio's uit de jaren '40 en '50
Een kopje thee drinken, breien, wandelen in het bos, een puzzel maken of ganzenborden, knikkeren en natuurlijk naar de radio luisteren en de krant lezen, of boeken en tijdschriften. Dat waren de dagelijkse vrijetijdsbezigheden van Nederlanders eind jaren veertig en begin jaren vijftig van de vorige eeuw. Het nieuws kwam ook via de radio en de kranten en, niet onbelangrijk, in de bioscopen via het Polygoonjournaal. Beeld op het grote witte doek.
Een populair radioprogramma uit die jaren was de Bonte Dinsdagavondtrein, een programma vol muziek en ander vermaak. Het werd door de AVRO tussen 1936 en 1940 en tussen 1945 en 1957 uitgezonden.
Stap 2 - Opmars van de tv
John Logie Baird
In 1926 vond de Engelsman John Logie Baird de 'televisor' uit, een apparaat waarmee het voor het eerst mogelijk was om een beeld te versturen. Tien jaar later zond de Engelse omroep BBC de eerste tv-programma’s uit.
Kijk naar drie samengevoegde fragmenten van de film Geschiedenis van de Nederlandse televisie 1951-1986
Uitleg bij de video:
De Firato was een beurs in Amsterdam waar bedrijven nieuwe audio- en videoapparaten toonden aan het publiek.
De Telstar was de eerste commerciële communicatiesatelliet. De Amerikaanse kunstmaan kon tv-uitzendingen en telefoongesprekken over grote afstanden (bijvoorbeeld van de Verenigde Staten naar Europa) doorsturen.
Hoeveel tijd zat er tussen de eerste uitzending op de televisie en de verkoop van de miljoenste televisie?
Vind je dit snel of juist helemaal niet snel?
Bespreek het met een klasgenoot na het kijken.
Lees de tekst en kijk dan naar het videofragment Tijdmachine: televisie
Bron: beeldengeluidwiki.nl Eerste officiële Nederlandse
televisie-uitzending
Steeds meer mensen kunnen een tv-toestel betalen. In de jaren ’30 was de prijs van een tv minstens 1.000 gulden, een astronomisch bedrag in die tijd. De Philips TX-500, het hondenhok, was in 1957 al vanaf 697 gulden te koop. Nog steeds veel geld, maar toch al binnen het bereik van veel meer mensen. De welvaart in Nederland steeg en tv’s werden steeds goedkoper.
Het programma-aanbod stijgt mee met de verkoop van de toestellen, net als het aantal uren dat wordt uitgezonden. In 1958 bijvoorbeeld is dat 12 uur per week, in 1961 wordt het 18 uur en in 1962 30 uur per week.
Het aantal tv-zenders in Nederland neemt toe, van één in 1951 tot twee in 1964 en tot drie in 1988. Wie niet ver van de grens met België of Duitsland woont, kan ook een paar Duitse of Vlaamse tv-zenders ontvangen. Vanaf 1989 komen er in korte tijd ook commerciële tv-zenders bij.
Er komen videorecorders en later ook dvd-spelers op de markt. Hiermee kun je tv-programma’s opnemen en bekijken op een tijdstip dat je het best uitkomt. Na de komst van internet kun je ook op websites als ‘Uitzending gemist’ tv-programma’s bekijken die al eerder zijn uitgezonden.
Tv-uitzendingen beperken zich steeds minder tot het tv-toestel. Ook op andere apparaten kun je tv-kijken.
Stap 3 - De tv in het dagelijks leven.
In de jaren vijftig van de vorige eeuw was het nog heel bijzonder als je thuis een tv had.
De hele buurt kwam kijken. Vooral als er een voetbalwedstrijd werd uitgezonden of het NTRS-journaal. Met de komst van televisietoestellen in ieder huishouden werd dat anders. Maar nog heel lang was de tv het centrale punt in huis en kende Nederland een ‘collectieve kijkervaring’. Iedereen zat op hetzelfde tijdstip voor de tv te kijken naar dezelfde programma’s.
Dat is nu wel anders. We kijken niet meer allemaal naar dezelfde programma’s want het aanbod is eenvoudigweg veel te groot geworden. En internet heeft ons kijkgedrag ook veranderd. We zijn niet meer aan bepaalde tijdstippen gebonden. Zelfs niet meer aan een beperkt aantal kanalen. De tv in de huiskamer is ook allang niet meer het centrale punt in het huishouden.
Meer tv’s in huis en ook nog andere schermen als een pc, laptop, tablet en smartphone maken ons onafhankelijk van plaats en tijdstip. We kijken wat en waar we willen, op het moment dat ons het beste uitkomt. Al zit nog wel half Nederland met het bord op schoot op zondagavond te kijken naar Studio Sport. Dat wel.
In Stap 1 staat de tekst van het liedje ‘1948’. In 1999, vlak voor de eeuwwisseling hebben Gerard Cox en Sjoerd Pleisier een nieuwe tekst gemaakt op het liedje. Lees tijdens het kijken mee met de tekst van het eerste couplet mee onder de video.
Buiten waait de wind om het huis
Maar binnen brandt gedwee de CV
En we zappen ongedurig van hot naar her op de tv
Want ieder ogenblik
Verlangen we een kick
In het Sportjournaal en bij Tien voor Taal
Maar geen mens wordt Per Seconde Wijzer
De veranderingen zijn duidelijk. Zonder tv is er minder informatie, geen zicht op de wereld, minder vermaak, minder wetenschap. Het leven beperkt zich tot de eigen omgeving, maar geluk was wel heel gewoon toen. Of niet?
Afronding
Samenvattend
Hier vind je de begrippenlijst die hoort bij deze opdracht.
Massamedia
Media die heel veel mensen tegelijkertijd bereiken. Bijvoorbeeld televisie, radio, internet, kranten en tijdschriften.
Welvaart
Welvaart is de mate waarin de behoeften in een land of gebied met de beschikbare middelen kunnen worden bevredigd.
Eindproduct A: Debat
Als je kiest voor eindopdracht A, dan kies je voor een debat.
In het debat verdedig je een stelling over het geluksgevoel dat de televisie ons wel of niet geeft.
Voor welke stelling kies je?
Televisie heeft ons leven verrijkt en draagt bij aan ons geluksgevoel. Kijk maar naar de jaren vijftig, toen was geluk niet zo gewoon.
Televisie heeft ons leven verarmd en verstoort ons geluksgevoel. Kijk maar naar de jaren vijftig, toen was geluk nog heel gewoon.
Je vergelijkt onze tv- tijd met de jaren vijftig zonder beeldschermen en je geeft met argumenten aan welke tijd je voorkeur heeft. Als er tijd voor is, kun je de argumenten gebruiken in een echt klasse-debat tussen de ‘ouderwetsen’ en ‘modernen’.
In de argumentatie laat je zien dat je de leerdoelen hebt bereikt. Deze argumenten noteer je in een tekstdocument.
Lees voor je begint nog even de tips in de Gereedschapskist hieronder.
In overleg met jullie docent voeren jullie het debat uit. Zorg dat je bij de uitvoering van het debat de argumenten goed in je hoofd hebt en duidelijk en rustig spreekt. Jullie docent is de debatleider.
Beoordeling
De docent beoordeelt de argumenten voor het debat.
Bij de beoordeling let jullie docent op:
De inhoud: laat je zien dat je hebt nagedacht over de voor- en nadelen van leven in de jaren vijftig, toen er nog (bijna) geen tv’s waren en van onze tijd met tv’s in elke ruimte?
De vorm: is de debatvoorbereiding met zorg gedaan: is het leesbaar en boeiend geschreven?
De vorm: is er tijdens het debat duidelijk gesproken en werden de argumenten goed beargumenteerd?
Klaar?
Laat de stelling en de argumenten aan je leerkracht zien.
Bij een debat hebben twee of meer mensen een verschillende mening over een onderwerp. Deze standpunten worden helder in beeld gebracht door argumenten voor het eigen standpunt te geven, of door de argumenten van de ander met tegenargumenten te bestrijden.
Eindproduct B: Column
Bij eindproduct B schrijf je een column.
In de column schrijf je op een uitdagende manier waarom jij vindt dat de televisie wel/niet een geluksgevoel geeft. Daarvoor kies je één van de volgende stellingen.
Televisie heeft ons leven verrijkt en draagt bij aan ons geluksgevoel. Kijk maar naar de jaren vijftig, toen was geluk niet zo gewoon.
Televisie heeft ons leven verarmd en verstoort ons geluksgevoel. Kijk maar naar de jaren vijftig, toen was geluk nog heel gewoon.
In de column geef je in maximaal 1 A4 je mening duidelijk weer.
Met je argumenten laat je zien dat je de leerdoelen beheerst.
Lees voor je begint nog even de tips in de Gereedschapskist hieronder.
Beoordeling
De docent beoordeelt de argumenten voor het debat.
Bij de beoordeling let jullie docent op:
De inhoud: laat je zien dat je hebt nagedacht over de voor- en nadelen van leven in de jaren vijftig, toen er nog (bijna) geen tv’s waren en van onze tijd met tv’s in elke ruimte?
De vorm: is de column met zorg gedaan: is het leesbaar, boeiend en uitdagend geschreven?
Een column is een kort stukje tekst, waarin de schrijver zijn mening geeft op een grappige of uitdagende manier.
Terugkijken
Intro
Lees de intro nog eens door. Past de intro goed bij de opdracht.Sluit jouw vrijetijdsbesteding beter aan bij de huidige tijd of in de jaren '50?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Kun je wat je moet kunnen?
Hoe ging het?
Tijd
Bij de activiteiten stond dat je ongeveer 2 uur met de opdracht bezig zou zijn.
Had je die tijd ook nodig voor deze opdracht of kwam je tijd te kort?
Inhoud
Wist je al veel over de opkomst van de TV?
Schrijf op wat nieuw voor je was.
Eindopdracht
Wat vond je van de eindopdracht? Mocht je zelf een keuze maken tussen eindopdracht A of B of deed je docent dat voor je? Was je tevreden met je eigen keus/keuze van de docent?
Is het gelukt om je argumenten op een duidelijke manier te verwoorden? Kon je met je argumenten laten zien dat je de leerdoelen beheerst?
Het arrangement Opkomst tv vmbo-kgt34 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor VMBO KGT leerjaar 3 en 4. Deze les valt onder het thema Cultureel-mentale ontwikkelingen. Het onderwerp van de les is Opkomst van de tv. Voor de opkomst van de tv, speelden mensen spelletjes, deden wandelingen, lazen boeken en nog veel meer. In de jaren 50 kwam er een nieuwe activiteit bij voor een groep mensen, de tv was uitgevonden. Eerst nog vrij duur maar al beter te betalen voor een grotere groep en door stijgende welvaart werd die groep steeds groter. Het aantal uren dat er iets werd uitgezonden werd in de loop der tijd groter en er kwamen zenders bij. Er worden aan het eind van de 20ste eeuw videospelers en -recorders verkocht en in de 21ste kwam de dvd-speler op de markt. Na de komst van het internet kwamen er websites waar je ook programma's terug kon zien die al waren uitgezonden. Tegenwoordig beperkt het kijken van tv zich niet meer tot het toestel zelf maar ook andere apparaten. In de jaren 50 was het nog bijzonder om een tv in huis te hebben. Door de beperkte zenders, keer iedereen hetzelfde wat zorgde voor een collectieve kijkervaring. Tegenwoordig zijn er dusdanig veel programma's en zenders dat die collectieve ervaring minder is geworden. Belangrijke begrippen die horen bij deze les zijn: massamedia en welvaart.
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor VMBO KGT leerjaar 3 en 4. Deze les valt onder het thema Cultureel-mentale ontwikkelingen. Het onderwerp van de les is Opkomst van de tv. Voor de opkomst van de tv, speelden mensen spelletjes, deden wandelingen, lazen boeken en nog veel meer. In de jaren 50 kwam er een nieuwe activiteit bij voor een groep mensen, de tv was uitgevonden. Eerst nog vrij duur maar al beter te betalen voor een grotere groep en door stijgende welvaart werd die groep steeds groter. Het aantal uren dat er iets werd uitgezonden werd in de loop der tijd groter en er kwamen zenders bij. Er worden aan het eind van de 20ste eeuw videospelers en -recorders verkocht en in de 21ste kwam de dvd-speler op de markt. Na de komst van het internet kwamen er websites waar je ook programma's terug kon zien die al waren uitgezonden. Tegenwoordig beperkt het kijken van tv zich niet meer tot het toestel zelf maar ook andere apparaten. In de jaren 50 was het nog bijzonder om een tv in huis te hebben. Door de beperkte zenders, keer iedereen hetzelfde wat zorgde voor een collectieve kijkervaring. Tegenwoordig zijn er dusdanig veel programma's en zenders dat die collectieve ervaring minder is geworden. Belangrijke begrippen die horen bij deze les zijn: massamedia en welvaart.
In 1951 vond in Nederland de eerste tv-uitzending plaats.
Aan het eind van deze opdracht kun je:
In de jaren vijftig van de vorige eeuw was het nog heel bijzonder als je thuis een tv had.
Hier vind je de begrippenlijst die hoort bij deze opdracht.
Als je kiest voor eindopdracht A, dan kies je voor een debat. 
