De Tweede Wereldoorlog duurde in Nederland van 1940-1945, maar de echte gevechten duurden in ons land maar kort. De bezetting door de Duitsers heel wat langer. Tijdens die jaren werd al een begin gemaakt met herstelwerkzaamheden. Toen in 1945 de Duitsers werden verjaagd door geallieerde troepen kon Nederland definitief een start maken met de wederopbouw. De afbraak gaf ook een kans om vernieuwingen door te voeren. Daar merken we ook nu nog het een en ander van in ons dagelijks leven.
In de video hieronder hoor je informatie over de wederopbouw Nederland.
Maak (in een document) aantekeningen bij deze video. De informatie kun je gebruiken in de rest van deze opdracht.
Wat kan ik straks?
Aan het eind van deze opdracht kun je:
omschrijven dat de wederopbouw van Nederland een enorm karwei was waaraan iedereen zijn deel bijdroeg.
omschrijven dat overheid, werkgevers en werknemers uitzonderlijke saamhorigheid en samenwerking toonden bij het aanpakken van de wederopbouw.
drie vernieuwingen noemen die werden doorgevoerd in Nederland en deze beschrijven.
van elk van de drie vernieuwingen noemen wat je er tegenwoordig van kunt merken.
Wat ga ik doen?
Activiteiten
Aan de slag
Stap
Activiteit
Stap 1
Je leest een tekst en bekijkt een video over de wederopbouw tijdens en na de Tweede Wereldoorlog in Nederland.
Stap 2
Je leest een tekst en bekijkt een video over samenwerking tussen overheid, vakbonden en werkgevers tijdens de wederopbouw.
Stap 3
Je bekijkt nog een keer de video van de intro en bestudeert drie voorbeelden van vernieuwingen.
Afronding
Onderdeel
Activiteit
Samenvattend
Hier vind je de begrippenlijst die hoort deze opdracht.
Eindproduct A
Een woordzoeker en een rap maken over de wederopbouw.
Eindproduct B
Je lost een woordzoeker op en omschrijft de gevonden begrippen.
Terugkijken
Terugkijken op de opdracht.
Tijd
Voor deze opdracht heb je twee lesuren nodig.
Aan de slag
Stap 1: Puinruimen
Veel mensen denken dat de wederopbouw van Nederland pas begon na 5 mei 1945 toen de Tweede Wereldoorlog voor Nederland was afgelopen en Nederland was bevrijd van de Duitse bezetters. Dat is niet juist.
Vanaf het bombardement van Rotterdam op 14 mei 1940 was men al bezig om de oorlogsschade aan huizen, wegen, enzovoort te herstellen. Wel is het zo dat de wederopbouw na de bevrijding op grote schaal werd aangepakt.
En de bevrijding verliep ook niet zonder slag of stoot. In de laatste dagen voor de capitulatie van de Duitsers is er nog een hoop schade aangericht. Na de oorlog was het voor iedereen hard werken om het puin te ruimen en de huizen, fabrieken, wegen en bruggen weer te herstellen.
Kijk naar de film Nederland in puin, door bombardementen en landmijnen. In de video zie je de vernietigingen in ons land. Hoe kan het dat zelfs na de oorlog nog dagelijks doden vallen? Welke gevolgen heeft dat voor de oogst van de boeren? Bespreek het na het kijken met een klasgenoot.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Na de oorlog besloten overheid, vakbonden en werkgevers er samen tegenaan te gaan, in harmonie, en niet elkaar te bevechten. We zouden dit harmoniemodel nu het poldermodel noemen. De partijen overleggen en proberen het eens te worden over wetgeving, lonen en prijzen, werktijden, enz. Kortom, zaken die de landseconomie aangaan.
Uit dat overleg kwam onder meer een ‘geleide loonpolitiek’ voort. Er werd afgesproken dat de lonen niet teveel zouden stijgen er dat tegelijkertijd ook de prijzen niet teveel verhoogd worden.
Europa kreeg via de Amerikaanse Marshallhulp een flinke zet in de rug. Er kwam geld en materiaal om de schade te herstellen en de economie te stimuleren. De regering besloot tot een snelle industrialisatie van Nederland. De productie werd gelijk grootschalig aangepakt. Veel kleine bedrijven werden samengevoegd tot enkele grote bedrijven, die meer en goedkoper konden produceren.
In de volgende video wordt het Marshallplan uitgelegd. Waarom was het Marshallplan zo ontzettend nodig voor de wederopbouw?
Al die maatregelen hadden tot gevolg dat Nederlandse economie begon te draaien. Nederlandse producten waren goedkoop voor het buitenland. De export groeide en Nederland werd langzaamerhand welvarend.
Het ging zo goed dat de samenleving flink op de schop kon: niet alleen wegen, bruggen, huizen en fabrieken werden opnieuw opgetrokken, maar gaandeweg werd ook een verzorgingsstaat gebouwd. ‘Nooit meer armoede’ werd in wetten en maatregelen vastgelegd.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
‘Ieder nadeel heb zijn voordeel’, zei Johan Cruijff ooit.
En zo was het al na de oorlog. Opnieuw beginnen na zo’n crisis als de Tweede Wereldoorlog geeft ook nieuwe kansen. Uitgelezen kansen om vernieuwingen door te voeren die het land beter maken, prettiger om in te leven. Precies dat gebeurde ook in Nederland nadat het op 5 mei 1945 was bevrijd. Niet alleen werd met man en macht de wederopbouw aangepakt, ook voerde men vernieuwingen door. Van die vernieuwingen geven we drie voorbeelden.
1. Versterkte industrialisatie
Kijk nogmaals naar het tweede deel van de film Tijdvak van televisie en computer: de Wederopbouw (van 1:53 min tot 2.33 min).
Op welke manier industrialiseerde Nederland na de oorlog snel?
De opkomst van de industrie in Nederland zorgde er samen met de ontdekking en de ontginning van de gasbel onder Slochteren voor dat steeds meer mensen in Nederland in grote welvaart leefden.
Nog steeds leven de meeste mensen in Nederland in grote welvaart.
2. Opbouw van de verzorgingsstaat
De verzorgingsstaat is een door de overheid opgezet stelsel van wetten en regels dat ervoor zorgt dat je nooit in armoede hoeft te leven. Dus ook niet als je niet kunt werken omdat je ontslagen bent of vanwege ouderdom, ziekte of een beperking. De verzorgingsstaat hebben we nog steeds.
Twee voorbeelden van wetten van de verzorgingsstaat:
Als een werknemer zijn baan verliest, krijgt hij een uitkering op basis van de Wet werkloosheid tot hij een andere baan heeft gevonden.
Wie stopt met werken omdat hij met pensioen gaat, krijgt de rest van zijn leven een uitkering op basis van de Algemene Ouderdomswet.
3. Nieuwe ruimtelijke indeling en architectuur in Nederland
Hoe dat zit, wordt uitgelegd in de volgende video van de Rijksoverheid.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Hier vind je de begrippenlijst die hoort bij deze opdracht.
Tweede Wereldoorlog
Oorlog van 1939 tot 1945 tussen verschillende Europese landen, waar ook andere landen op de wereld bij betrokken raakten.
Wederopbouw
Periode van heropbouw van datgene dat verwoest was en herstellen van de economie na de Tweede Wereldoorlog.
Geleide loonpolitiek
De overheid bepaalde na de Tweede Wereldoorlog dat de lonen en de productiekosten laag moesten blijven. Doel was de Nederlandse economie zo snel mogelijk weer op te bouwen.
Industrialisatie
Een bedrijf dat in handen is van de aandeelhouders. Het vermogen van het bedrijf is verdeeld in aandelen die iedereen vrij kan kopen.
Verzorgingsstaat
In een verzorgingsstaat is de staat verantwoordelijk voor het welzijn van zijn burgers. De staat zorgt voor de gezondheidszorg, het onderwijs, werkgelegenheid en sociale zekerheid. Om deze zaken te kunnen betalen, heft de overheid sociale premies (betalingen voor volksverzekeringen die op je salaris worden ingehouden).
Marshallplan
Economisch hulpprogramma van de VS om Europa na de Tweede Wereldoorlog weer op de been te helpen. Het plan werd bedacht door de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken George C. Marshall en startte in 1947.
Harmoniemodel
Onderhandelingsmodel waarin partijen met uiteenlopende belangen proberen conflicten op te lossen door overleg en samenwerking. Vakbonden roepen bijvoorbeeld niet op tot stakingen, maar overleggen net zolang met de werkgevers tot een oplossing is bereikt.
Poldermodel
Naam die gegeven wordt aan de Nederlandse manier van overleg waarin werkgevers, vakbonden en overheid met elkaar aan tafel gaan zitten om afspraken over arbeid te maken.
Eindproduct A: Rap
Als eindproduct A van deze opdracht maak je een rap over hoe in Nederland de wederopbouw werd aangepakt, welke vernieuwingen daarbij werden doorgevoerd en wat je nu nog merkt van die vernieuwingen.
In de rap laat je zien dat je de leerdoelen hebt behaald.
De rap bevat minimaal 3 coupletten en een terugkerend refrein.
Kijk voor je begint nog even in de Gereedschapskist hieronder voor tips.
Beoordeling
De rap laten jullie beoordelen door jullie docent.
Bij de beoordeling let jullie docent op:
de inhoud: laat de rap zien dat je begrepen hebt hoe de wederopbouw werd aangepakt, welke vernieuwingen daarbij zijn doorgevoerd en hoe die vernieuwingen ons dagelijks leven nu nog beïnvloeden.
de vorm: is de rap met zorg gemaakt: is het helder en houdt het de aandacht van de luisteraars vast als je hem laat horen.
taalfouten: bevat de rap niet te veel taalfouten?
Eindproduct B: Woordzoeker
Als eindproduct B maak je een woordzoeker.
In de woordzoeker zitten begrippen verborgen die passen binnen dit thema. Het zijn er in totaal 22. Ze kunnen horizontaal, verticaal, diagonaal en omgekeerd in de puzzel zitten.
Zorg dat je alle 22 begrippen vindt en noteert.
Van 10 van de gevonden begrippen ga je de betekenis opschrijven. Dit doe je in je eigen woorden.
Download het document Wederopbouw.
Maak van het document een kopie in je eigen omgeving en ga aan de slag.
Beoordeling
Je docent beoordeelt je woordzoeker en de 10 begrippen als volgt.
de inhoud: heb je alle 22 begrippen gevonden, aangestreept in de puzzel en onder de puzzel genoteerd?
de inhoud: heb je van 10 begrippen de juiste omschrijving gegeven?
de vorm: ziet het geheel er netjes en verzorgd uit?
taalfouten: bevatten de omschrijvingen niet teveel taalfouten?
Terugkijken
Intro?
Lees de intro nog eens door. Past de intro goed bij de opdracht.
Gaf de video een goed beeld van wat je in deze opdracht ging doen?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Kun je wat je moet kunnen?
Hoe ging het?
Tijd
Bij de activiteiten stond dat je ongeveer 2 uur met de opdracht bezig zou zijn.
Had je die tijd ook nodig voor deze opdracht of kwam je tijd te kort?
Inhoud
Wist je al veel over dit onderwerp? Vond je het interessant? Waar zou je nog meer over willen weten?
Schrijf op wat nieuw voor je was.
Eindopdracht
Wat vond je van de eindopdracht?
A: Is het gelukt om dat wat je geleerd hebt te verwoorden in een rap. Kon je alle leerdoelen verwerken? Mocht je de rap ook voordragen voor je klas? Hoe vond je dat?
B: Heb je alle 22 woorden kunnen vinden? Waarom heb je juist deze 10 woorden gekozen om een omschrijving bij te schrijven. Is het gelukt om je eigen woorden te gebruiken?
Het arrangement Wederopbouw vmbo-kgt34 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor VMBO KGT leerjaar 3 en 4. Deze les valt onder het thema Cultureel-mentale ontwikkelingen. Het onderwerp van de les is Wederopbouw en vernieuwing. Wederopbouw begon al tijdens de oorlog, na het bombardement op Rotterdam. Allereerst was puinruimen noodzakelijk door alle schade die was geleden aan huis, fabrieken, wegen en bruggen. De overheid, vakbonden en werkgevers gingen samenwerken om het land weer op de rails te krijgen. Dit heet het harmoniemodel, nu het poldermodel. Daarnaast was er ook geleide loonpolitiek. Er kwam geld en materiaal voor wederopbouw, vanuit het Marshallplan, en de regering zorgde voor een sneller industrialisatie van Nederland. Dit zorgde voor een groei in export naar het buitenland. Hiernaast werd ook de verzorgingsstaat op poten gezet. De oorlog had op een aantal gebieden voordelen: een versterkte industrialisatie, opbouw van de verzorgingsstaat en nieuwe ruimtelijke indeling en architectuur in Nederland.
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor VMBO KGT leerjaar 3 en 4. Deze les valt onder het thema Cultureel-mentale ontwikkelingen. Het onderwerp van de les is Wederopbouw en vernieuwing. Wederopbouw begon al tijdens de oorlog, na het bombardement op Rotterdam. Allereerst was puinruimen noodzakelijk door alle schade die was geleden aan huis, fabrieken, wegen en bruggen. De overheid, vakbonden en werkgevers gingen samenwerken om het land weer op de rails te krijgen. Dit heet het harmoniemodel, nu het poldermodel. Daarnaast was er ook geleide loonpolitiek. Er kwam geld en materiaal voor wederopbouw, vanuit het Marshallplan, en de regering zorgde voor een sneller industrialisatie van Nederland. Dit zorgde voor een groei in export naar het buitenland. Hiernaast werd ook de verzorgingsstaat op poten gezet. De oorlog had op een aantal gebieden voordelen: een versterkte industrialisatie, opbouw van de verzorgingsstaat en nieuwe ruimtelijke indeling en architectuur in Nederland.
De Tweede Wereldoorlog duurde in Nederland van 1940-1945, maar de echte gevechten duurden in ons land maar kort. De bezetting door de Duitsers heel wat langer. Tijdens die jaren werd al een begin gemaakt met herstelwerkzaamheden. Toen in 1945 de Duitsers werden verjaagd door geallieerde troepen kon Nederland definitief een start maken met de wederopbouw. De afbraak gaf ook een kans om vernieuwingen door te voeren. Daar merken we ook nu nog het een en ander van in ons dagelijks leven.
Aan het eind van deze opdracht kun je:
Hier vind je de begrippenlijst die hoort bij deze opdracht.
Als eindproduct A van deze opdracht maak je een rap over hoe in Nederland de wederopbouw werd aangepakt, welke vernieuwingen daarbij werden doorgevoerd en wat je nu nog merkt van die vernieuwingen.
