Inleiding
In het eerste jaar van de lerarenopleiding heb je verschillende dingen geleerd, gezien en gedaan op het gebied van (vak)didactiek en pedagogiek. Je kennis en vaardigheden op dit gebied ga je in deze module verder uitbreiden.
In deze wiki kun je per week zien wat je moet doen om je op de colleges voor te bereiden.
Periode 2 (5ec)
Onderwerpen waar je mee aan de slag gaat zijn: actief historisch denken, samenwerkend leren, directe instructie, activerende didactiek en differentiëren.
Door verschillende opdrachten te maken, colleges bij te wonen, bronnen te bestuderen en te werken in deze wiki vergoot je je kennis en vaardigheden op (vak)didactisch gebied. Deze ga je toepassen door een lessenserie te ontwerpen. Een deel van deze lessenserie ga je uitvoeren, door een les te geven aan een groep klasgenoten.
Wekelijks staan er twee collegs ingepland.Tijdens het college op de dinsdag gaan we aan de slag met de theorie en werk je aan de lessenserie de je gaat ontwerpen. Je bereid je grondig voor op deze colleges door de aangegeven literatuur te bestuderen en bijbehorende opdrachten te maken. Tijdens de tweede les van de week staat het didactisch practicum centraal. Hier gaat iedereen een deel van een les geven.
Periode 3 (5ec):
In periode 3 is dit vak ondersteunend voor Werkplekleren 2 en de p-taak “op weg naar actief leren”. We gaan dieper in op concepten en strategieën op het gebied van actief leren, klassenmanagement, activerende werkvormen, toetsing en onderwijsvisies.
Opdrachten periode 2
Lessenserie (periode 2)
Voor vakdidactiek en onderwijskunde 2 GS ontwerp je een lessenserie waarin actief historisch denken centraal staat. Ter inspiratie kan je de boeken van Actief Historisch Denken , Leerlingen construeren het verleden raadplegen in kamer A1053 Gebruik verder de boeken Actief leren, Effectief leren, Samenwerkend leren en Differentiëren is te leren, Geschiedenis didactiek.
Vorm: Lessenserie (website / wiki / op papier /etc.)
Wat moet je doen :
- Verdiepen in de theorie d.m.v. bestuderen literatuur, bestuderen materiaal op wiki, maken van voorbereidingsopdrachten en het actief bijwonen van de colleges.
- Onderwerp voor de lessenserie bepalen
- Lessenserie ontwerpen
- Ontwerpen en uitvoeren van een (deel)les (actief historisch denken).
Deadlines
- AHD-les op lesformulier minimaal twee dagen voor je les geeft. Inleveren via de mail bij je docent. In de studiewijzer staat wanneer je de (deel)les moet geven.
- Lessenserie: vrijdag van collegeweek 3.1
Opdracht periode 2
Je ontwerpt een lessenserie waarin Actief historisch denken centraal staat. Deze lessenserie lever je in als verslag, wiki of website. Het onderwerp van je lessenserie mag je zelf kiezen. De volgende onderdelen moeten terugkomen in het product dat je maakt.
|
| Onderdeel |
Eisen |
| Didactische verantwoording |
Verwijzing naar leertheorieën & onderwijskundige theorieën |
| Gebruik lesplanformulier |
Alle onderdelen van didactisch analysemodel / volledige instructie |
|
Directe instructiemodel
Fases en kenmerken effectieve les
|
In minimaal 1 les zie je dit model expliciet terug |
| Actief historisch denken |
Werkvormen uit een van de opgegeven boeken gebruikt |
| Differentiëren |
Op minimaal 3 manieren |
| Samenwerkend leren |
Minimaal 2 werkvormen |
| Toetsing (evaluatie) |
Inclusief beoordelingskader |
| Toepassing: cartoons / stilstaand beeld/ tekst/ jeugdliteratuur/film/documentaire |
Minimaal 1 hiervan toepassen |
| Video van de gegeven (deel)les |
15 minuten |
| Reflectie op gegeven deelles |
Volgens methode Bateson of Korthagen |
| Zelfbeoordeling |
Verantwoording voor eigen beoordeling |
| Peerassesment |
Beoordeling door minimaal 1 medestudent |
Didactisch practicum: actief historisch denken (periode 2)
AHD staat voor Actief Historisch Denken. Je voert een (deel van een) les uit, uit één van de bundels Actief Historisch Denken, Geschiedenis Doordacht of Leerlingen construeren het verleden. De (deel)les is een onderdeel van je lessenserie en sluit dus bij aan bij het onderwerp van je lessenserie. Zorg dat je de (deel)les opneemt. Regel op tijd opnameapparatuur.
De (deel)les moet voldoen aan de volgende criteria:
- Passende instap.
- Het materiaal is goed verzorgd en klaar voor gebruik.
- Jij bent de leraar, de medestudenten zijn de leerlingen.
- Duur: 30 minuten.
Je mag het materiaal aanpassen waar het gaat om de inhoud, de vorm moet hetzelfde blijven. Je mag dus wel het historisch onderwerp veranderen.
Je levert twee dagen voor de les een volledig ingevuld lesformulier in bij Nienke Otten.
Na afloop van de les schrijf je een refelectie volgende de methode van Bateson of Korthagen.
|
College 1.1
College 1
Ter voorbereiding op het eerste college maak je de diagnostische toets. Doel hiervan is het vaststellen van je beginsituatie. Wat weet je nog van vorig jaar en welke kennis moet weer even opgefrist worden.
Nadat je de toets gemaakt hebt krijg je een overzicht van je score. Neem deze mee naar het eerste college.
Klik op de 'diagnostische toets onderwijskunde' om de toets te maken
Diagnostische toets onderwijskunde basis en vakdidactiek geschiedenis
Test: Diagnostische toetst onderwijskunde en vakdidactiek geschiedenis
Start
College 1.2
Differentiëren: omgaan met verschillen
Bij differentiatie draait het om het omgaan met verschillen. In het onderwijs gaat het dan om de manier waarop de docent, de school, het Nederlandse onderwijs omgaat met verschillen tussen leerlingen. Verschillen tussen jongens en meisjes, verschillen in (culturele) achtergrond, interesses, motivatie, manieren van leren, niveau en tempo. Iedereen in onderwijsland is het er wel over eens dat leerlingen verschillend zijn. Echter, de manier waarop je op deze verschillen inspeelt, verschilt van school tot school en vaak ook nog van docent tot docent. Zo zijn er scholen waarin leerlingen een individuele leerroute volgen, scholen waarin leerlingen allemaal op hetzelfde moment aan dezelfde opgaven werken, scholen waarin leerlingen in heterogeen samengestelde klassen les krijgen, docenten die verdiepingsstof aanbieden, met instructietafels werken, docenten die zeggen dat differentiëren niet haalbaar is, en ga zo maar door. Leerlingen verschillen, maar de wijze waarop het onderwijs ermee omgaat, verschilt ook enorm.
In deze module ga je voor het eerst bewust aan de slag met differentiatie, door enkele vormen van differentiatie toe te passen in de door jou ontworpen lessenserie. Om dit te kunnen doen ga je eerst in dit onderwerp verdiepen door literatuur te lezen en video’s te bekijken. Vervolgens ga je in het tweede college met medestudenten oefenen in het toepassen van verschillende vormen van differentiatie.
De doelen waar je op het gebied van differentiatie aan gaat werken zijn:
- Je bent in staat om een begrippenapparaat met betrekking tot differentiëren correct toe te passen
- Je kunt een aantal dilemma’s benoemen als het gaat om omgaan met verschillen in het onderwijs.
- Je kunt vanuit het didactisch analysemodel toepassingen geven om in te spelen op verschillen: rekening houdend met de beginsituatie van leerlingen, differentiatie naar doelen, werkvormen, leermiddelen en toetsen.
- Je kunt een verantwoorde lesopzet maken waarin je werkt met differentiatie in instructie, leertijd, en leerstof (vb met het BHV model) binnen het model van directe instructie.
- Uiteraard kun je hier nog eigen leerdoelen toevoegen……..
Dilemma's en belangrijke begrippen
Lees het artikel "Omgaan met verschillen. Wat werkt?" (Vernooij, 2009) door, lees hoofdstuk 3.5. uit het boek Geschiedenisdidactiek (Wilschut et al., 2013) en bekijk onderstaande video. Hierdoor kom je een aantal belangrijke begrippen tegen die te maken hebben met differentiëren, zoals: interne en externe differentiatie, convergente en divergente differentiatie, verlengde instructie en homogeen en heterogeen groeperen.
Bedenk voor jezelf na het bekijken van dit materiaal wat volgens jou de belangrijkste dilemma's zijn als het gaat om differentiatie in het onderwijs.
Welke dilemma's zie je als je specifiek kijkt naar differentiatie in het geschiedenisonderwijs?
Differentiëren: effectief leren
Manieren om te differentiëren in het onderwijs
Lees hoofdstuk 4 t/m 8 uit het boek "Differentiëren is te leren". Hier kun je lezen hoe je kunt differentiëren in instructie, leerstof, leertijd en leervoorkeuren.
Bedenk voor elk van deze manieren hoe je dit toe zou kunnen passen in een les.
Tijdens college 2 ga je hier samen met andere studenten mee aan de slag.
Instructie:
Leerstof :
Test: ben ik voldoende voorbereid op het tweede college?
Oefening: Directe instructiemodel
Start
Oefening: Oefening differentiëren
Start
College 2.1
Tijdens de derde bijeenkomst gaan we aan de slag met het het effectief inzetten van bewegend beeld in je les. Bij bewegend beeld kun je o.a. denken aan documentaires, (speel)films en authentiek filmmateriaal. Je kunt om verschillende redenen kiezen voor de inzet van filmmateriaal. In Wilschut kun je hier meer over lezen. Je vindt hier ook handreikingen om deze bronnen op een effectieve manier in te zetten.
Lees ter voorbereiding op dit college hoofdstuk 7 van "Geschiedenisdidactiek" (Wilschut, e.a., 2013) en maak onderstaande opdracht.Voor meer informatie kun je o.a. terecht op de site van histoforum.
Wil je je verder verdiepen in het gebruik van speelfilms in de les? Lees dan eens onderstaande artikelen op histoforum:
http://www.histoforum.net/films/
http://histoforum.net/2011/films.html
http://histoforum.net/2010/films.html
Bewegend beeld
Tijdens de derde bijeenkomst gaan we aan de slag met het het effectief inzetten van bewegend beeld in je les. Bij bewegend beeld kun je o.a. denken aan documentaires, (speel)films en authentiek filmmateriaal. Je kunt om verschillende redenen kiezen voor de inzet van filmmateriaal. In Wilschut kun je hier meer over lezen. Je vindt hier ook handreikingen om deze bronnen op een effectieve manier in te zetten.
Lees ter voorbereiding op dit college hoofdstuk 7 van "Geschiedenisdidactiek" (Wilschut, e.a., 2013) en maak onderstaande opdracht.Voor meer informatie kun je o.a. terecht op de site van histoforum.
Wil je je verder verdiepen in het gebruik van speelfilms in de les? Lees dan eens onderstaande artikelen op histoforum:
http://www.histoforum.net/films/
http://histoforum.net/2011/films.html
http://histoforum.net/2010/films.html
Opdracht bewegend beeld
Opdracht:
- Selecteer filmmateriaal dat je voor je lessenserie zou kunnen gebruiken.
- Welke fragmenten ga je gebruiken?
- Geef aan hoe je de selectie aan filmmateriaal gaat gebruiken in de les, denk aan:
- positionering: begin, tijdens, eind + toelichting
- kijkvragen: noteren vragen én antwoorden
- opdracht formuleren
- Onderbouw je keuzes m.b.v. de bestudeerde literatuur uit Wilschut.
- Korte presentaties tijdens het college.
Of bekijk de film over Luther (thuis).
- Zoek 1 fragment uit dat je wilt gebruiken om de reformatie te duiden. (Noteer de minuten: start en eind).
- Geef aan hoe je de selectie aan filmmateriaal gaat gebruiken in de les, denk aan:
- positionering: begin, tijdens, eind + toelichting
- kijkvragen: noteren vragen én antwoorden
- opdracht formuleren
- Onderbouw je keuzes m.b.v. de bestudeerde literatuur uit Wilschut.
- Korte presentaties tijdens het college
Leerstof actief verwerken
In zowel het boek Actief Leren als het boek geschiedenisdidactiek wordt aandacht besteed aan het actief verwerken van de lesstof, met als doel deze op een goede manier op te slaan in het geheugen, waardoor deze kennis op een later moment weer (wendbaar) gebruikt kan worden.
Jullie passen dit zelf toe tijdens de lessen 'actief historisch denken' die jullie aan elkaar geven. Lees ter voorbereiding op het derde college onderstaande literatuur door en kijk hoe je deze theorie kunt gebruiken bij het ontwerpen van je lessenserie en tijdens de les die je gaat geven.
Literatuur:
Geschiedenis didactiek: Hoofdstuk 13
Actief leren: Hoofdstuk 1 en 2
College 3.1
Gebruik stilstaand beeld
Bestudeer hoofdstuk 4 en 5 van "geschiedenisdidactiek". Kijk aan de hand hiervan naar spotprenten en geschiedenismethodes en/of handboeken
•Neem je lievelingsspotprent mee naar het college
•Neem ook een stuk tekst mee uit een methode of handboek dat jou inspireert
Hier vind je een aantal inspirerende werkvormen bij stilstaand beeld.
Actief leren
Bestudeer hoofdstuk 1 t/m 4 van Actief leren.
Door het beantwoorden van onderstaande vragen maak je voor jezelf inzichtelijk of je de bestudeerde stof kent, herkent en kunt gebruiken.
Vragen bij hoofdstuk 1 en 2
- Geef een voorbeeld van 'transfer' in je opleiding tot docent geschiendenis.
- Wat is voor jou een belangrijk argument voor juist méér of minder aandacht voor leren gericht op wendbaar gebruik in het geschiedenis onderwijs (vo en/of mbo)?
- Als je terugdenkt aan je onderwijsverleden, kun je dan zelf momenten aanwijzen waarop je leerde gericht op beheersing en gericht op wendbaar gebruik?
-
Geef een voorbeeld van KAG uit je eigen opleiding.
-
Welke argumenten kun je vanuit hersenonderzoek geven voor meer aandacht voor leren gericht op wendbaar gebruik?
Vragen bij hoofdstuk 3 en 4
- Tijdens deze module werk je zelfstandig aan een lessenserie. Welke fasen van de instructiestrategie 'ontwikkeling zelfstandig werken' (paragraaf 3.1 en hoofdstuk 4) herken je in deze module?
- In hoeverre voldoet deze opdracht aan de kenmerken van een betekenisvolle leertaak?
- In hoofdstuk 3.5. worden zes interventies beschreven die een docent kan verrichten om leerlingen/studenten te ondersteunen. Welke van deze interventies herken je bij de docenten van dit vak?
College 4.1
Jeugdliteratuur
Ter voorbereiding op dit college lees je Hoofdstuk 6 van Wilschut en bezoek je de onderstaande sites
- Neem een historische roman mee naar het college dat jij als kind niet weg kon leggen
Hier vind je een artikel over tien historische kinderboeken die speciaal geschreven zijn om de tien tijdvakken te ondersteunen.
Hier vind je een link met aanbevolen jeugdliteratuur voor het geschiedenisonderwijs
Hier vind je de top 250 van de beste geschiedenisboeken ooit.
Hier vind je een artikel over jeugdliteratuur in het geschiedenisonderwijs
College 5.1/6.1
Bestudeer:
- Geschiedenisdidactiek H14
- Differentiëren is te leren H9
- Actief leren H6
• Opdracht:
Neem voor college 6 op papier de toets mee die je wilt gaan gebruiken om je lessenserie te evalueren. Neem ook de leerdoelen van je lessenserie mee.
College 7.1
. De literatuur die je tot nu toe bestudeerd zou moeten hebben is:
- Wilschut, A., Straaten, d. van, Riessen, M. van (2013). Geschiedenisdidactiek. Handboek voor de vakdocent. Bussum: Coutinho. Hoofdstukken H. 1, 2, 4, 5, 6, 7, 13, en 14
- Ebbens, S. & Ettekoven, S. (2013). Effectief leren. Groningen: Wolters Noordhoff . Hoofdstuk H 1, 2, 3 en 4 en 6 (alleen 6.1 en 6.2)
- Ebbens, S. & Ettekoven, S. (2013). Actief leren. Groningen: Wolters Noordhoff
- Berben, M. & Teeseling, M. van. (2014). Differentiëren is te leren. Omgaan met verschillen in het voortgezet onderwijs. Amersfoort: CPS.
Bestudeer ter voorbereiding op het college de stof die je nog niet bestudeerd hebt. En kijk waar je nog vragen over hebt. Geef op de padlet aan waar nog aandacht aan besteed moet worden of waar je vragen over hebt. Doe dit voor maandag 7 januari 12.00 uur.
Werk daarnaast verder aan je lessenserie. In college 8 moet de conceptversie van je volledige lessenserie af zijn, zodat je deze voor kunt leggen aan je medestudenten. Zij zullen je dan feedback geven aan de hand van de beoordelingsrubric.
Padlet: Waar moet nog aandacht aan worden besteed?
College 8.1
Voor deze week:
Maak een samenvatting van:
- Lessen in Orde H 1 t/m 4
- Handboek voor Leraren H4
Schrijf drie zaken op die vragen oproepen bij jou.Neem deze vragen mee naar het college.
Bronnen
Leertheorieën
Differentiatie
Omgaan met verschillen. Wat werkt? (Vernooij, 2009)
Tips bij differentieren
Blog van Meike Berben over differentieren
Actief historisch denken
http://https://www.leraar24.nl/zoek?log=search&trefwoord=Actief+Historisch+Denken
Materiaal voor lesontwerp
Reflecteren
Evalueren en toetsen (aanvullende informatie)
http://histoforum.net/2009/rubrics.html
Op deze website vind je een link met informatie over rubrics.
http://www.slo.nl/voortgezet/vmbo/themas/Rubrics/
Op deze site van het slo vind je een aantal voorbeelden van rubrics om vaardigheden te beoordelen.
Klassenmanagement
http://www.straksvoordeklas.nl/artikel/15/chaos-in-de-klas
Tips voor startende docenten op het gebied van klassenmanagement
https://www.leraar24.nl/app/uploads/Boekenlijst_Orde-houden.pdf
Boekenlijst
Test: Diagnostische toetst onderwijskunde en vakdidactiek geschiedenis
Start
Voor college 7 neem je je toets waarmee je je lessenserie wilt evalueren mee naar het college zover je deze af hebt. Het is fijn als je de toets uitprint, dan kunnen anderen hun feedback erbij schrijven.
Verder moet je lessenserie volgende week in concept af zijn en gebruikt kunnen worden door een collega. Dat wil zeggen: je dient een gedegen docentenhandleiding te geven bij je lessenserie. Een basiskader voor een docentenhandleiding vind je o.a. hier.
Studiewijzer onderwijskunde en vakdidactiek 2
