Opdracht: Spelling - Tussenletters en koppelteken vmbo-kgt34

Opdracht: Spelling - Tussenletters en koppelteken vmbo-kgt34

Spelling - Tussenletters en koppelteken

Intro

In deze opdracht staat de tussenletter centraal.

Is het: kippesoep of kippensoep?
Zeg je: boekebon of boekenbon?


Bekijk eerst de video voor uitleg.

 

Wat kan ik straks?

Aan het eind van de opdracht kun je:

  • omschrijven wat samenstellingen zijn;
  • tussenletters -e, -n of -s op de juiste manier gebruiken in samenstellingen;
  • het koppelteken op de juiste manier gebruiken in samenstellingen.

Wat ga ik doen?

Activiteiten

Aan de slag
Stap Activiteit
Stap 1 Bekijk de voorbeelden van samenstellingen en bestudeer het Kennisbankitem. Bekijk de video en maak de oefening over tussen -s.
Stap 2 Bestudeer de theorie over het gebruik van tussen -n. Bekijk de video en maak de oefeningen.
Stap 3 Maak drie oefeningen met samenstellingen.
Stap 4 Bekijk de video  en bestudeer het Kennisbankitem. Maak de oefening.
Afronding
Onderdeel Activiteit
Samenvattend Hier vind je de Kennisbanken die horen bij deze opdracht.
Eindopdracht A Stel een dictee samen met tussenletters en koppeltekens. Wissel van dictee met je klasgenoot. Kijk daarna samen de dictees na.
Eindopdracht B Maak de toets 'Tussenletters'.
Terugkijken Terugkijken op de opdracht.

​
Tijd
Voor deze opdracht heb je ongeveer twee lesuren nodig.

Aan de slag

Stap 1: Tussenletter

Deze opdracht gaat over tussenletters. Je hebt hier al eerder mee geoefend, maar het is goed om je geheugen even op te frissen.

Als je twee woorden aan elkaar plakt, noem je dat een samenstelling.
Soms moet je een tussenletter gebruiken om de samenstelling goed te schrijven.

Voorbeelden:
Moeder + kindje = moederskindje
Zon + schijn = zonneschijn
Lamp + kap = lampenkap

Bestudeer de informatie uit de Kennisbank.

Tussenletter

Bekijk de volgende video over het gebruik van de tussen –s.

Maak de volgende oefening over het gebruik van de tussen -s.

Stap 2: Oefenen!

Om de tussenletter goed onder de knie te krijgen is het verstandig om veel te oefenen.
In deze stap ga je aan de slag met enkele oefeningen.

Bestudeer eerst nog wat informatie over het gebruik van de tussenletter -n.

De tussenletter -n
Moet er in samenstellingen (woorden die uit minimaal twee kleinere woorden bestaan)
een -n geschreven worden of niet?

Wanneer schrijf je wel een -n?
  • Als het meervoud van het eerste deel van de samenstelling alleen een meervoud op -en heeft.
    Dus woorden als ‘paarden’ en ‘pannen’.
    Dus geen woorden als ‘directeur’ en ‘aardappel’, want deze woorden hebben niet alleen een meervoud op -en, maar ook op -s.
    Kijk maar: ‘directeurs’ / ‘directeuren’ en ‘aardappels’ / aardappelen’.
Wanneer schrijf je geen -n?
  • Als het eerste deel van de samenstelling een woord is waar wij er maar eentje van hebben.
    Denk aan woorden als ‘zon’, ‘maan’, ‘koningin’.
  • Als het in de samenstelling gaat om een versterkende of verzwakkende uitdrukking: ‘reuzeleuk’, ‘apetrots’, ‘retegoed’, ‘brekebeen’.
Bij ‘pannenkoek’ schrijf je dus wel -n, omdat er sprake is van maar één meervoudsvorm.
Bij ‘groentesoep’ schrijf je geen -n, omdat er sprake is van twee meervoudsvormen: ‘groentes’ / ‘groenten’

Bron: wp.digischool.nl


Bekijk de volgende video over het gebruik van de tussenletters –e of –en.

Maak de oefeningen.

Stap 3: Samenstellingen

In deze stap oefen je de samenstellingen.
 

Stap 4: Koppelteken

Zoals je hebt geleerd, kun je van de meeste woorden een samenstelling maken door de tussenletters –e(n), -n of –s te gebruiken.
Dit kan niet altijd. Soms moet je het koppelteken gebruiken.

In deze video wordt uitgelegd wanneer je het koppelteken moet gebruiken.

Bestudeer ook de Kennisbank over het koppelteken.

Koppelteken

Maak de oefening.

Afronding

Samenvattend

Hier vind je de Kennisbanken die horen bij deze opdracht.

Tussenletter

Koppelteken

Eindopdracht A: Dictee

Deze opdracht doe je samen met een klasgenoot.

    • Maak beiden een lijst van vijftien samenstellingen met een tussenletter of een koppelteken.
    • Schrijf de twee woorden waaruit de samenstelling bestaat naast elkaar op.
    • Zorg dat je zelf de goede schrijfwijze van de samenstelling weet.
    • Twijfel je, zoek dan de juiste schrijfwijze op in een woordenboek of online.
    • Gebruik andere voorbeelden dan in de oefeningen.
  1. Wissel de blaadjes en maak elkaars dictee. Je doet dat alleen.
    Je hebt dus geen overleg.
  1. Bespreek samen jullie antwoorden. Verbeter, waar nodig, de antwoorden.
    Lever je dictee daarna in bij je docent.

Beoordeling

Jullie docent zal de dictees bekijken.

  • Zitten er geen fouten in de samenstellingen die je hebt gebruikt?
  • Zijn de antwoorden allemaal goed ingevuld?
  • Is te zien dat er zorg aan de voorbereiding en het maken van het dictee is besteed?

Eindopdracht B: Toets

Test je kennis. Maak de toets.

Terugkijken

Intro

  • Heb je de introductievideo bekeken?
    Vond je de uitleg over het gebruik van tussenletters duidelijk?

Kan ik wat ik moet kunnen?

  • Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
    Kun je tussenletters en koppelteken op de juiste manier gebruiken in samenstellingen? 

Hoe ging het?

  • Inhoud
    Heb je alle oefeningen goed gemaakt? Vind je het nog lastig om wel of niet de tussenletter te gebruiken? Lees de theorie dan nog eens na.
  • Eindopdracht A
    Heb je gekozen voor het samenstellen van een dictee?
    Hebben je klasgenoot en jij elkaars dictee goed gemaakt?
  • Eindopdracht B
    Hoe ging de toets? Had je een goede score?

  • Het arrangement Opdracht: Spelling - Tussenletters en koppelteken vmbo-kgt34 is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    VO-content
    Laatst gewijzigd
    2020-06-30 14:44:49
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    Deze opdracht hoort bij het thema 'Arm en rijk' en is onderdeel van de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor Nederlands voor vmbo-kgt34. In deze opdracht leer je wat samenstellingen zijn en hoe je tussenletters en het koppelteken op de juiste manier gebruikt in samenstellingen. Een samenstelling bestaat uit het aan elkaar plakken van twee woorden, en soms moet je daarbij een tussenletter toevoegen zoals '-s-', '-n-' of '-en-'. Het koppelteken wordt vaak gebruikt bij klinkerbotsing, wanneer het eerste deel van de samenstelling eindigt op een klinker en het tweede deel begint met een klinker. In de eindopdracht maak je een lijst van vijftien samenstellingen waarbij je gebruikmaakt van een tussenletter of een koppelteken. Je schrijft de twee woorden waaruit de samenstelling bestaat naast elkaar op en zorgt ervoor dat je de juiste schrijfwijze van de samenstelling kent. Vervolgens wissel je de blaadjes uit met een klasgenoot en maak je elkaars dictee. Je doet dit individueel, dus er is geen overleg toegestaan. Bespreek daarna samen jullie antwoorden en verbeter indien nodig de antwoorden. Bij deze opdracht hoort ook een toets waarin je je kennis kunt testen. Veel succes met de opdracht en de toets!
    Leerniveau
    VMBO gemengde leerweg, 3; VMBO theoretische leerweg, 4; VMBO theoretische leerweg, 3; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 4; VMBO gemengde leerweg, 4; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 3;
    Leerinhoud en doelen
    Nederlands; Schrijfvaardigheid;
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Studiebelasting
    2 uur en 0 minuten
    Trefwoorden
    arm en rijk, arrangeerbaar, koppelteken, nederlands, samenstellingen, spelling, spelling-tussenletters en koppelteken, stercollectie, tussenletter, vmbo-kgt34

    Gebruikte Wikiwijs Arrangementen

    Leermateriaal, StudioVO. (z.d.).

    Tijdelijk vmbo-kgt34

    https://maken.wikiwijs.nl/147811/Tijdelijk_vmbo_kgt34

    VO-content - Kennisbanken. (2018).

    Nederlands vmbo-kgt34

    https://maken.wikiwijs.nl/90286/Nederlands_vmbo_kgt34

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van