Supersize me
In de documentaire Supersize Me eet filmmaker Morgan Spurlock dertig dagen lang niets anders dan voedsel van McDonald's. Per dag consumeert hij ruim 5000 kilocalorieën, twee keer zoveel als nodig. Een arts houdt ondertussen zijn gezondheid in de gaten. Spurlock voelt zich steeds ongezonder en dijt zichtbaar uit. Ondertussen doorkruist hij de Verenigde Staten en interviewt hij vaste klanten van McDonald's en voedselexperts op zoek naar het waarom van de nationale vraatzucht.
Bekijk de trailer van Supersize me:
Dat fastfood niet zo gezond is, vooral als je het vaak eet, is algemeen bekend. Dat je er dik van kunt worden is ook geen geheim. Maar is overmatig fastfood eten de enige oorzaak van een toenemend overgewicht onder de bevolking? Hoe vaak eet jij fastfood? Sta je dan ook wel eens stil bij het
In deze module kijk je naar het ontstaan van een gevoel van trek (hongergevoel), de functies van voedingsstoffen, de energiebalans en de keuzes die je kunt maken met betrekking tot voeding.
Eindproduct
Je rondt deze module af met het formuleren van een stelling over de oorzaak en/of aanpak van overgewicht en obesitas. Je maakt hierbij gebruik van één van de gegeven artikelen of je kiest zelf een artikel. Je zorgt daarbij voor een goede onderbouwing. Vervolgens voer je in de klas een discussie over deze stellingen.
Wat ga ik leren?
Leerdoelen
Aan het eind van deze module kun je:
uitleggen hoe een hongergevoel ontstaat.
uitleggen hoe door terugkoppeling het honger- en verzadigingsgevoel wordt gereguleerd.
de functies van de verschillende voedingsstoffen beschrijven.
de balans tussen energiebehoefte ene energieopname uitleggen.
verschillende energiebronnen onderscheiden.
verschillende manieren waardoor een mens ziek kan worden van voeding herkennen (voedselvergiftiging, voedselinfectie, voedselintolerantie en voedselallergie).
de gevaren van overgewicht, obesitas en ondergewicht beschrijven.
positieve en negatieve eigenschappen van vet- en suikervervangers beschrijven.
oorzaken en mogelijke aanpak van overgewicht en obesitas benoemen.
Vaardigheden:
kwalitatief en kwantitatief onderzoek doen naar enkele voedingsstoffen.
kritisch kijken naar je eigen voedingsgedrag.
je eigen ruststofwisseling berekenen.
je eigen BMI berekenen (passend bij je leeftijd).
tips geven aan een vegetariër over ene gezond voedingspatroon.
Eten voor je gaat studeren? Dat kun je beter niet doen. Volgens onderzoekers leer je dus beter als je trek hebt dan met een volle maag. Een lege maag geeft het hongerhormoon ghreline af. Dit stimuleert de hypothalamus, het hersendeel dat onder andere ons eetgedrag reguleert. Hierdoor krijg je honger. Maar hetzelfde hormoon gaat ook aan de slag in het deel van het brein dat geheugen en leren reguleert.
Het spijsverteringsstelsel bestaat uit een aaneenschakeling van buizen en holten van totaal 8-12 m lengte tussen mond en anus. Het voedsel is van mond tot anus tussen de 24 en 72 uur onderweg. Je kunt je persoonlijke tijd zelf bijhouden door bijvoorbeeld rode bietjes of asperges te eten. Probeer het zelf en merk het resultaat! De kleurstoffen en de geur zijn zo hardnekkig dat je het resultaat zelfs in de ontlasting kunt zien en in de urine kunt ruiken. Hoe lang het precies duurt, ligt aan het voedsel, de hoeveelheid eten die je hebt gegeten, aan de activiteiten die je hebt gedaan en je eigen lichaam.
Voeding geeft voedingsstoffen
Het menselijk lichaam bestaat uit een groot aantal verschillende stoffen.
Zeven grote groepen die je kunt onderscheiden zijn:
koolhydraten
eiwitten
vetten
water
vitaminen
mineralen
nucleïnezuren (kernzuren)
Nucleïnezuren heb je nodig om lichaamseigen RNA en DNA te maken.
Maak de oefeningen.
Stap 3: Energiebehoefte en -opname
Om de enorme hoeveelheid chemische reacties uit te voeren die ervoor zorgen dat je in leven blijft, is naast aanvoer van bouwstoffen ook veel brandstof nodig. Koolhydraten dienen als brandstof. Bij een tekort aan koolhydraten kunnen vetten en eiwitten ook als brandstof worden gebruikt.
Voordat je kunt weten hoeveel brandstof je moet opnemen in de voeding, is het belangrijk om te weten hoeveel energie je nodig hebt. Wanneer dit in overeenstemming met elkaar is, spreek je van een energiebalans.
Maak de oefening.
De energie die je in je ruststofwisseling verbruikt, is niet alleen noodzakelijk om arbeid te leveren. Ook de spijsvertering heeft veel invloed op de ruststofwisseling. Voor de vertering van vetten wordt de ruststofwisseling met ongeveer 4% verhoogd. Voor de vertering van koolhydraten met ongeveer 6% en voor de vertering van eiwitten met zelfs 25%. Door de ingewikkelde structuur van eiwitten kost de afbraak veel energie.
Omdat je niet de hele dag in je bed ligt, verbruik je ook energie om dingen te doen. Hoeveel energie heb je nodig om goed te kunnen functioneren? Dat is afhankelijk van je activiteiten op een dag. Gemiddeld is de ruststofwisseling ¾ van de energiebehoefte.
Keuzeoefeningen
Maak één van de volgende oefeningen.
Je werkt bij deze oefeningen in vier- of vijftallen. Zorg ervoor dat je het goed begrijpt en je klasgenoten kunt uitleggen. Verzamel daarbij concrete voorbeelden of zorg dat je gegevens kunt laten zien. Wissel de antwoorden met elkaar uit en zorg dat iedereen de antwoorden begrijpt en heeft kunnen noteren.
Stap 4: Gewicht
Bij een gezond gewicht is de energieopname in balans met het energieverbruik.
Maak de oefeningen.
Stap 5: Spijswetten
Het is belangrijk om voldoende voedingsstoffen op te nemen. Dat is wel duidelijk. Maar eten is veel meer dan alleen maar het nuttigen van voedingsmiddelen en opnemen van voedingsstoffen. Wat en hoe je eet, wordt ook bepaal door culturele waarden en levensbeschouwelijke overwegingen.
Eindopdracht
In de loop van het volwassen leven nam het lichaamsgewicht van de mensen uit de Steentijd nauwelijks toe. Blijkbaar werd dat nauwkeurig door het lichaam zelf geregeld.
Tegenwoordig is dit wel anders.
Veel volwassenen en jongeren kampen met overgewicht of ernstig overgewicht (obesitas).
Hoe komt dat? Is het regelsysteem defect of spelen andere factoren een rol?
Bedenk eerst zelf zoveel mogelijk factoren die daarbij een rol kunnen spelen.
Bespreek de antwoorden in de klas.
Werk in tweetallen
Je rondt deze module af met het formuleren van een stelling over de oorzaak en/of aanpak van overgewicht en obesitas.
Je maakt hierbij gebruik van één van de gegeven artikelen of je kiest zelf een artikel.
Je zorgt daarbij voor een goede onderbouwing.
Vervolgens voer je in de klas een discussie over deze stellingen.
Geef na afloop antwoord op de volgende vragen:
Wat is de oorzaak van overgewicht? Wie of wat is hiervoor verantwoordelijk?
Op welke manier kan overgewicht worden tegen gegaan?
Voor welke aanpak wordt gekozen in het artikel?
Extra vragen:
Op welke verschillende manier wordt onderzoek gedaan?
Door welke ‘wetenschappelijke bril’ is het onderzoek uitgevoerd?
Beoordeling
Jullie docent let bij de beoordeling van de stelling, deelname aan het debat en het beantwoorden van de vragen op het volgende:
De stelling is zo geformuleerd dat deze maar op één manier geïnterpreteerd kan worden.
De stelling is in correct Nederlands geformuleerd.
De stelling sluit aan bij de oorzaak/aanpak van overgewicht en obesitas.
Je deelname aan het debat is actief.
Tijdens de deelname aan het debat maak je gebruik van biologisch onderbouwde argumenten.
De antwoorden op de vragen zijn onderbouwd en in correct Nederlands geformuleerd.
Bij een debat hebben twee of meer mensen een verschillende mening over een onderwerp. Deze standpunten worden helder in beeld gebracht door argumenten voor het eigen standpunt te geven, of door de argumenten van de ander met tegenargumenten te bestrijden.
Terugkijken
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van deze module nog eens door.
Kun je wat je moet kunnen?
Hoe ging het?
Tijd
Ben je ongeveer 8 SLU met deze module bezig geweest.
Heb je in die tijd alle stappen kunnen doorlopen?
Inhoud
In deze module kwam onder andere je eigen eetgedrag aan bod. Ben jij zelf bewust bezig met je voeding? Of zou je misschien meer je best moeten doen om gezond te leven. Misschien doe je juist wel teveel je best. Vraag een volwassene om hulp als je hier onzeker over bent of als je merkt dat jouw eetgedrag afwijkt van dat van je leeftijdsgenoten.
Het arrangement Module: Wat is de oorzaak van overgewicht? - v456 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollectie voor biologie voor vwo leerjaar 4/5/6. Dit is thema ’Voeding en vertering'. Het onderwerp van deze les is: wat is de oorzaak van overgewicht?
Aan het eind van deze module kun je:
uitleggen hoe een hongergevoel ontstaat.
uitleggen hoe door terugkoppeling het honger- en verzadigingsgevoel wordt gereguleerd.
de functies van de verschillende voedingsstoffen beschrijven.
de balans tussen energiebehoefte ene energieopname uitleggen.
verschillende energiebronnen onderscheiden.
verschillende manieren waardoor een mens ziek kan worden van voeding herkennen (voedselvergiftiging, voedselinfectie, voedselintolerantie en voedselallergie).
de gevaren van overgewicht, obesitas en ondergewicht beschrijven.
positieve en negatieve eigenschappen van vet- en suikervervangers beschrijven.
oorzaken en mogelijke aanpak van overgewicht en obesitas benoemen.
Leerniveau
VWO 6;
VWO 4;
VWO 5;
Leerinhoud en doelen
Biologie;
Instandhouding;
Stofwisseling van het organisme;
Vertering bij de mens;
Ecosysteem;
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollectie voor biologie voor vwo leerjaar 4/5/6. Dit is thema ’Voeding en vertering'. Het onderwerp van deze les is: wat is de oorzaak van overgewicht?
Aan het eind van deze module kun je:
uitleggen hoe een hongergevoel ontstaat.
uitleggen hoe door terugkoppeling het honger- en verzadigingsgevoel wordt gereguleerd.
de functies van de verschillende voedingsstoffen beschrijven.
de balans tussen energiebehoefte ene energieopname uitleggen.
verschillende energiebronnen onderscheiden.
verschillende manieren waardoor een mens ziek kan worden van voeding herkennen (voedselvergiftiging, voedselinfectie, voedselintolerantie en voedselallergie).
de gevaren van overgewicht, obesitas en ondergewicht beschrijven.
positieve en negatieve eigenschappen van vet- en suikervervangers beschrijven.
oorzaken en mogelijke aanpak van overgewicht en obesitas benoemen.
Supersize me
Benodigdheden
Bestudeer de pagina's met informatie in de Kennisbank.
Bestudeer de informatie in de Kennisbankitems.
Om de enorme hoeveelheid chemische reacties uit te voeren die ervoor zorgen dat je in leven blijft, is naast aanvoer van bouwstoffen ook veel brandstof nodig. Koolhydraten dienen als brandstof. Bij een tekort aan koolhydraten kunnen vetten en eiwitten ook als brandstof worden gebruikt.
Het is belangrijk om voldoende voedingsstoffen op te nemen. Dat is wel duidelijk. Maar eten is veel meer dan alleen maar het nuttigen van voedingsmiddelen en opnemen van voedingsstoffen. Wat en hoe je eet, wordt ook bepaal door culturele waarden en levensbeschouwelijke overwegingen.
Ziek worden van eten
