Thema: Verliefd

Intro

Verliefd, liefde en zwangerschap
Je krijgt het warm, je bloost en je voelt kriebels in je buik … je bent verliefd!
Wat gebeurt er dan in je lichaam?
Bekijk de volgende video:

Hormonen spelen een belangrijke rol bij het verliefd worden.
Je wordt verliefd op een jongen of meisje. Misschien gaat je verliefdheid straks over in liefde.
Je hebt behoefte om elkaar aan te raken, te knuffelen en te zoenen. En misschien wil je wel meer.
Je hebt zin om te vrijen. Als je vrijt, heb je seks met iemand. Dat doe je, omdat je opgewonden bent en graag bij iemand wil zijn.

Bij knuffelen raak je iemand aan zonder dat het om seks gaat.
Ieder mens heeft knuffels nodig om zich lekker te voelen.
Bij knuffelen gaat het om warmte en genegenheid. Bij vrijen gaat het om bevrediging en opwinding.
Als je een relatie hebt, is het fijn als er plek is voor allebei: voor seks en voor knuffelen.
Wanneer je kinderen wilt krijgen dan dient seks een ander doel, namelijk de voortplanting.

Veilig vrijen is belangrijk als je verder gaat dan zoenen en knuffelen.
Wil je als meisje niet zwanger worden of als jongen geen meisje zwanger maken? En wil je geen soa's krijgen?
Dan moet je dus altijd veilig vrijen en voorbehoedsmiddelen gebruiken.
Wil je wel zwanger worden? Dan is het goed om te weten hoe een zwangerschap verloopt.
En hoe bekijkt een verloskundige of kraamverzorgende of het goed met de baby gaat?

Dit thema gaat over puberteit, seksualiteit, seks en voortplanting.
Natuurlijk hoort daar ook de bouw en functies van geslachtsorganen en de werking van hormonen bij.
Dit thema gaat ook over het voortplanten van mensen; de bevruchting, de ontwikkeling van een baby en de geboorte.

Wat ga ik leren?

Kennis
K12 Levensfasen

De verschillende levensfasen van mensen benoemen.
Met behulp van een voorbeeld duidelijk maken wat wordt bedoeld met lichamelijke ontwikkeling.
Met behulp van een voorbeeld duidelijk maken wat wordt bedoeld met geestelijke ontwikkeling.

K12 Man en vrouw

Met behulp van voorbeelden duidelijk maken wat het verschil is tussen primaire en secundaire geslachtskenmerken bij de vrouw en de man.
De onderdelen van het voortplantingsstelsels van een vrouw benoemen in een afbeelding.
de onderdelen van het voortplantingsstelsels van een man benoemen in een afbeelding.
De functie(s) en werking beschrijven van eierstokken, eileiders, baarmoeder, vagina (schede), grote en kleine schaamlippen, clitoris (kittelaar).
De functie(s) en werking beschrijven van de balzak, teelballen (zaadballen), bijballen, zaadblaasjes, zaadleiders, prostaat, penis, zwellichamen, urinebuis, voorhuid en eikel.

K12 Seksualiteit

Omschrijven wat het verschil is tussen verliefdheid en liefde.
Omschrijven wat het verschil is tussen knuffelen en vrijen (seks).
De begrippen heteroseksueel, homoseksueel en biseksueel omschrijven.
Verschillende meningen over seksuele geaardheid naast elkaar zetten.

K12 Bevruchting bij mensen

De verschillen in bouw tussen een eicel en een zaadcel beschrijven.
Uitleggen waarom eicellen en zaadcellen in bouw verschillen.
Omschrijven waar de bevruchting plaats vindt.
Omschrijven wat er met een bevruchte eicel gebeurt in de eileider.

K12 Menstruatiecyclus

Omschrijven wat er gebeurt tijdens de menstruatiecyclus:
- ontwikkeling van eicel in eierstok
- ovulatie of eisprong
- opbouw baarmoederslijmvlies
- menstruatie
Een menstruatie'kalender' aflezen en bepalen wanneer een vrouw menstrueert, een eisprong heeft en vruchtbaar is.

K10 Geslachtsziekten

Aangeven waar de afkorting SOA voor staat.
Minimaal drie geslachtsziekten noemen en van die geslachtsziekten omschrijven hoe je ze herkent.
Omschrijven hoe men geslachtsziekten voorkomt.

K12 Voorbehoedsmiddelen

De werking van de volgende voorbehoedsmiddelen beschrijven: het condoom, de pil, het spiraaltje en het vrouwencondoom.
De betrouwbaarheid van de verschillende voorbehoedsmiddelen vergelijken zowel ter voorkoming van zwangerschap als ter voorkoming van een SOA.
Omschrijven wat er gebeurt bij een sterilisatie van een man of een vrouw.

K12 Zwangerschap en bevalling

In een afbeelding aanwijzen:
- waar de innesteling plaatsvindt van een bevruchte eicel.
- waar een embryo/foetus zich ontwikkelt.
In een afbeelding de ligging vruchtvliezen, vruchtwater, navelstreng en placenta (moederkoek) aanwijzen.
De functie(s) van vruchtvliezen, vruchtwater, navelstreng en placenta omschrijven.
De volgende gebeurtenissen die te maken hebben met de geboorte omschrijven en in de juiste volgorde plaatsen: indalen, ontsluiting met weeën, uitdrijving met persweeën en nageboorte.

Vaardigheden
Aan het eind van dit thema kan ik:

een activiteit bedenken en uitvoeren als activiteitenbegeleider: ik kies zelf de doelgroep en maak een plan en tijdsplanning.
mijn eigen mening geven over verschillende vormen van seksualiteit.
de kennis die ik heb opgedaan over een onderwerp verwerken tot quizvragen.

Wat kan ik al?

Weet je het nog
Het thema Verliefd is het negende thema. De theorie uit enkele modules die je in de eerste thema's bent tegengekomen, heb je ook nodig bij de afsluiting van dit thema. Als je twijfelt of je het nog weet, klik de modules hieronder dan nog eens door.

Module	Levenskenmerken
Module	Bouw van een cel (planten en dieren)
Module	Hart en bloedsomloop
Module	De huid
Module	Infectie bacteriën en virussen
Module	Zenuwstelsel
Module	Hormonen

Wat ga je doen?

Het thema Verliefd bestaat uit de volgende onderdelen.
In de tabel staat per activiteit hoeveel lessen je ongeveer nodig hebt.

Activiteit	Aantal lessen
Inleiding
Wat kan ik straks?	0,5
Wat kan ik al?	2
Wat ga ik doen?	0,5
Modules
Module: Levensfasen	2
Module: Man en vrouw	2
Module: Seksualiteit	2
Module: Menstruatiecyclus	2
Module: Bevruchting bij mensen	2
Module: Voorbehoedsmiddelen	2
Module: Zwangerschap en bevalling	2
Module: Geslachtsziekten	2
Afsluiting
Samenvattend	0,5
Eindopdracht: examenvragen Verliefd	0,5
Terugkijken	0,5
Totaal:	20 à 21 uur

Modules

Levensfasen

Intro

Wat kan ik straks?

Aan het eind van deze module kan ik:

de verschillende levensfasen van mensen benoemen.
met behulp van een voorbeeld duidelijk maken wat wordt bedoeld met lichamelijke ontwikkeling.
met behulp van een voorbeeld duidelijk maken wat wordt bedoeld met geestelijke ontwikkeling.

Wat ga ik doen?

Activiteiten

Aan de slag
Stap		Activiteit
Stap 1		Je bestudeert het Kennisbankitem dat past bij dit onderdeel en test je kennis.
Stap 2		Bekijk de video Levensfasen en maak een tabel met veranderingen per levensfase.
Stap 3		Schrijf op welke veranderingen er plaats vinden tijdens de puberteit.
Stap 4		Plan een activiteit als activiteitenbegeleider van mensen met een lichamelijke of verstandelijke beperking.
Afronding
Onderdeel		Activiteit
Samenvattend		Hier vind je de begrippenlijst die hoort deze module.
Examenopgaven		Maak de examenopgaven die passen bij de module.
Terugkijken		Terugkijken op de module.

Tijd
Voor deze opdracht heb je twee lesuren nodig.

Aan de slag

Stap 1: Kennisbank

Bestudeer uit de Kennisbank biologie het volgende onderdeel.

Levensfasen

Test je kennis
Beantwoord de volgende vragen over de theorie in de Kennisbank.

Stap 2: Van baby tot puber tot ..

Bekijk het filmpje. Let goed op de verschillende levensfasen.

Tabel Levensfasen

Maak een tabel met 4 kolommen. Maak eventueel gebruik van de informatie in de Gereedschapskist.
Zet de genoemde levensfasen onder elkaar in een tabel.
- in de 2e kolom over welke leeftijden het gaat.
- in de 3e kolom de lichamelijke veranderingen.
- in de 4e kolom de geestelijke en sociale veranderingen.
Welke fasen volgen na de puberteit? Zet ook deze levensfasen in de tabel.
Vul de 2e, 3e en 4e kolom verder in.
Vergelijk je tabel met een klasgenoot.
Verbeter je antwoorden of vul je tabel zo nodig aan.

Tabel maken

Een tabel of schema is een manier om gegevens in beeld te brengen, op zo’n manier dat het er overzichtelijk uit ziet.

Stap 3: Puberteit

Bekijk het filmpje. Lees voor het kijken eerst de vraag onder de video door. De informatie hoor je in de video.

Stap 4: Activiteitenbegeleider

Als activiteitenbegeleider help je mensen met een lichamelijke of verstandelijke beperking.
Je ondersteunt ze bij hun dagbesteding of werk.
Je wil dat op een zinvolle en plezierige manier invullen.

Je begeleidt bijvoorbeeld een verstandelijk gehandicapte bij het verzorgen van de dieren in de kinderboerderij of gaat schilderen met een groepje dementerende ouderen.
Je stemt je activiteiten steeds af op de leeftijd.
Bij iemand met een verstandelijke beperking kan de echte leeftijd verschillen met de ontwikkelingsleeftijd. Dan pas je je activiteit daar op aan.

Je houdt bij de activiteit rekening met iemands wensen en mogelijkheden.
Je kunt als activiteitenbegeleider zowel met individuen werken als met groepen.

In groepjes.

Maak een plan voor een activiteit als activiteitenbegeleider. Bedenk eerst goed:
- voor wie je wat wil doen (doelgroep);
- wat je wilt gaan doen;
- waarom die activiteit bij de doelgroep past;
- waar je het wilt doen;
- wat je ervoor nodig hebt;
- wie hoe je ervoor nodig hebt en
- hoe je het gaat uitvoeren.
- Overleg met je docent wat je budget is voor eventuele aankopen.
Bespreek het plan met je docent. Vul zo nodig je plan verder aan.
Maak een tijdsplanning voor de voorbereiding en de uitvoering van de activiteit.
Voer je plan uit en bereid de activiteit zorgvuldig voor.
Voer je activiteit uit. Veel plezier!

Afronding

Begrippenlijst

Hier vind je de begrippenlijst die hoort bij deze opdracht.

Levenscyclus
Zaadcel/Eicel - Bevruchting - Embryo/Foetus - Jong zelfstandig organismen - Volwassen individu

Levensfasen
Baby - Peuter - Kleuter - Schoolkind - Puber - Adolescent - Volwassene - Bejaarde

Primaire geslachtskenmerken
Kenmerken, die vanaf de geboorte aanwezig zijn en waaraan je het geslacht (jongen of meisje) kunt bepalen. Bijvoorbeeld: penis, prostaat, vagina, baarmoeder.

Geslachtshormonen
Hormonen die worden aangemaakt in de geslachtsorganen (teelballen en eierstokken). Bijvoorbeeld: testosteron, oestrogeen en progesteron.

Oestrogeen
Vrouwelijk geslachtshormoon dat wordt aangemaakt in de eierstokken. Het zorgt o.a. voor bredere heupen en borstgroei in de puberteit en speelt een rol bij de menstruatiecyclus. Ook mannen hebben wat oestrogeen.

Progesteron
Hormoon dat wordt aangemaakt in de eierstokken. Onder invloed van progesteron wordt o.a. het baarmoederslijmvlies voorbereid op de innesteling van een bevruchte eicel. Als er geen zwangerschap optreedt, daalt de productie van progesteron en treedt menstruatie op.

Secundaire geslachtskenmerken vrouw
Geslachtskenmerken van meisjes die zich in de puberteit ontwikkelen, onder invloed van geslachtshormonen. Bijvoorbeeld: borsten en bredere heupen.

Testosteron
Mannelijk geslachtshormoon dat wordt aangemaakt in de teelballen; zorgt voor o.a. mannelijke beharing, ontwikkeling spieren, speelt een rol bij geslachtsdrift (libido). Ook vrouwen hebben testosteron (aangemaakt in de eierstokken en de bijnieren).

Secundaire geslachtskenmerken man
Geslachtskenmerken van jongens die zich in de puberteit ontwikkelen, onder invloed van geslachtshormonen. Bijvoorbeeld: extra spieren en baardgroei.

Zuigeling
Ook wel baby genoemd; eerste levensfase van een mens, van 0 tot ongeveer 1 jaar. Letterlijke betekenis: kind dat nog gezoogd wordt.

Puber(teit)
Levensfase waarin jongens en meisjes onder invloed van geslachtshormonen secundaire geslachtskenmerken ontwikkelen en geslachtsrijp worden. Leeftijdsperiode van circa 12 tot 18 jaar.

Adolescent
Levensfase tussen puberteit en volwassenheid. Leeftijdsperiode van circa 18 tot 24 jaar.

Examenopgaven

Je hebt in deze module veel theorie bestudeerd en veel opdrachten gemaakt.
In de afsluiting ga je aan de slag met examenvragen over dit onderwerp. Lees eerst de tips.

Tips

Van de examenvragen kan de voortgang worden bijgehouden op ExamenKracht.
Vraag verdere instructies aan je docent.

Hier vind je de examens van biologie waarmee je kunt oefenen.

Examens vmbo-b34

Terugkijken

Kan ik wat ik moet kunnen?

Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Kun je de verschillende levensfasen van mensen noemen en kun je omschrijven wat wordt bedoeld met lichamelijke en geestelijke ontwikkeling?

Hoe ging het?

Tijd
Bij de activiteiten stond dat je 2 uur met de opdracht bezig zou zijn.
Klopt dat? Heb je in die tijd ook stap 4 kunnen afronden.

Inhoud
In stap 4 heb je een activiteit als activiteitenbegeleider gepland.
Leg uit waarom deze opdracht past bij deze opdracht.

Begrippenlijst
Controleer of alle begrippen in de begrippenlijst staan.

Examenopgaven
Heb je de examenopgaven gemaakt? Ging het goed?