Thema: Toveren in de biologie

Intro

Toveren in de natuur

Bacteriën en schimmels zijn reducenten.
Ze zorgen ervoor dat (resten van) dode dieren en planteen worden afgebroken tot mineralen.
Alleen als dat gebeurt met je voedsel ben je minder blij.
Van bedorven eten kun je ziek worden. De smaak, geur en kleuren veranderen.

Bekijk in de video wat er in 74 dagen met je voedsel gebeurt.

Door hygiënisch met voedsel om te gaan kun je besmetting door bacteriën en schimmels al een beetje tegengaan.
Was je handen voordat je eten gaat klaarmaken en bak, kook of was je eten goed.
Bewaar voedsel op de juiste plaats, droog, in de koelkast of bevroren.
Veel voedingsmiddelen worden op een bepaalde manier geconserveerd. Hierover leer je meer in dit thema.

In de biotechnologie houden mensen zich bezig met technieken waarbij bacteriën en schimmels juist worden gebruikt.
Het gaat om producten waar je wat aan hebt. Bijvoorbeeld kaas, brood of medicijnen.
Mensen maken al eeuwen gebruik van organismen voor het maken van voedingsmiddelen.
Ook het fokken van dieren en het selecteren, kruisen en veredelen van planten behoort tot de biotechnologie.
Dit zijn vormen van klassieke biotechnologie.

In de moderne biotechnologie sleutelen wetenschappers aan het erfelijk materiaal van organismen.
Door genetische modificatie krijgt een organisme dus een eigenschap die hij eerst niet had.

Een voorbeeld: Een stukje menselijk DNA kan in een bacterie worden ‘geplakt’. Zo kunnen de bacteriën menselijke insuline maken voor mensen die diabetes (suikerziekte) hebben. Je noemt dit ook wel genetische modificatie. Door genetische modificatie krijgt een organisme dus een eigenschap die hij eerst niet had.

Genetische modificatie kan ook gebruikt worden bij het maken van voedingsmiddelen.
Als er genetisch gemodificeerde stoffen in het voedsel zitten, staat dit op het etiket.

Wat ga ik leren?

Kennis
Aan het eind van dit thema kan ik:

K5 Hygiëne en conserveren

Met behulp van voorbeelden aangeven hoe je voedselbederf door schimmels en bacteriën kan worden tegengegaan.

K5 Biotechnologie

omschrijven welke rol schimmels en bacteriën kunnen spelen bij biotechnologie.
een voorbeeld van biotechnologie beschrijven waarmee voedingsmiddelen en medicijnen worden gemaakt.

K8 Dissimilatie

de begrippen assimilatie en dissimilatie omschrijven.
de processen melkzuurgisting en alcoholische gisting beschrijven.

Wat kan ik al?

Weet je het nog
Het thema Toveren in de biologie is het laatste thema van leerjaar 4.
De theorie uit enkele modules die je in de voorgaande thema's bent tegengekomen,
heb je ook nodig bij de afsluiting van dit thema.
Als je twijfelt of je het nog weet, klik de modules hieronder dan nog eens door.

Module	Cellen van bacteriën
Module	Cellen van schimmels
Module	Dissimilatie

Wat ga ik doen?

Het thema Toveren in de biologie bestaat uit de volgende onderdelen.
In de tabel staat per activiteit hoeveel lessen je ongeveer nodig hebt.

Activiteit	Aantal lessen
Inleiding
Wat kan ik straks?	0,5
Wat kan ik al?	2
Wat ga ik doen?	0,5
Modules
Module: Hygiëne en conserveren	2
Module: Biotechnologie	2
Afsluiting
Samenvattend	0,5
Terugkijken	0,5
Totaal:	8 à 9

Modules

Hygiëne en conserveren

Intro

Waarschijnlijk heb je het wel eens gehad: je hebt iets gegeten of gedronken dat bedorven was.
Daar kun je goed ziek van worden.
Kijk als inleiding op deze module de volgende Clipphanger van SchoolTV.

Wat kan ik straks?

Aan het eind van de opdracht kan ik:

(met behulp van voorbeelden) aangeven hoe ik voedselbederf door schimmels en bacteriën kan worden tegengegaan.

Wat ga ik doen?

Activiteiten

Aan de slag
Stap		Activiteit
Stap 1		Je bestudeert het Kennisbankitem dat past bij dit onderdeel en test je kennis.
Stap 2		Bespreek wat het nut is van 'hygiëneregels'.
Stap 3		Bekijk de video 'Conserveren' en schrijf op welke methoden er zijn om voedsel langer te bewaren.
Stap 4		Zoek uit wat E-nummers zijn en in welke voedingsmiddelen je E-nummers tegenkomt.
Stap 5		Beantwoord vragen over salmonellabesmetting.
Afronding
Onderdeel		Activiteit
Samenvattend		Hier vind je de begrippenlijst die hoort deze module.
Examenopgaven		Maak de examenopgave die past bij de module.
Terugkijken		Terugkijken op de module.

Tijd
Voor deze opdracht heb je twee lesuren nodig.

Aan de slag

Stap 1: Kennisbank

Bestudeer uit de Kennisbank biologie het onderdeel 'Hygiëne en conserveren'.

Hygiëne en conserveren

Test je kennis
Beantwoord de volgende vragen over de theorie in de Kennisbank.

Stap 2: Hygiëneregels

Bekijk de video over het belang van goede hygiëne. Maak daarna de oefening samen met een klasgenoot.

Stap 3: Conserveren

Bekijk de video over conserveren. Lees voor het kijken eerst even de vraag onder de video. Het antwoord vind je in de video.

Stap 4: E-nummers

Op de website van het Voedingscentrum lees je het volgende:
E-nummers, of toevoegingen, zijn stoffen die voedingsmiddelen verbeteren.

Veilige toevoegingen krijgen van de overheid een E-nummer. Het is een garantie dat de Europese autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA) de stoffen gecontroleerd heeft en veilig vindt.

Een toevoeging krijgt pas een E-nummer als zeker is dat je er niet te veel van binnenkrijgt. In de wet staat in welke producten een toevoeging gebruikt mag worden en hoeveel er maximaal aan producten mag worden toegevoegd.

Stap 5: Salmonella

In 2012 kampte Nederland met een grote uitbraak van een agressieve vorm van salmonella.
Bekijk de nieuwsvideo op de website van de NOS over deze uitbraak van salmonella.

Video: NOS: Twee doden na eten besmette zalm

Artikel: Vier doden, veel zieken

RIVM: Salmonella

Afronding

Begrippenlijst

Hier vind je de begrippenlijst die hoort bij deze opdracht.

Sporen
Voortplantingscellen van schimmels en sporenplanten.

Endosporen
Zijn de sporen van bacteriën.

Voedselvergiftiging
Je spreekt van een voedselvergiftiging als je ziek bent door een schimmel en/of bacterie dat zich in je eten bevond.

Salmonellabacterie
Deze bacterie komt voor in rauw vlees, kip en eieren.

Hygiëne
Alles wat je doet om ervoor te zorgen dat organismen (planten, dieren en mensen) gezond blijven door ziekteverwekkers uit de buurt te houden of uit te schakelen.

Examenopgaven

Je hebt in deze module veel theorie bestudeerd en veel opdrachten gemaakt.
In de afsluiting ga je aan de slag met examenvragen over dit onderwerp. Lees eerst de tips.

Tips

Van de examenvragen kan de voortgang worden bijgehouden op ExamenKracht.
Vraag verdere instructies aan je docent.

Hier vind je de examens van biologie waarmee je kunt oefenen.

Examens vmbo-b34

Terugkijken

Kan ik wat ik moet kunnen?

Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Kun je aangeven hoe je voedselbederf kunt tegengaan?

Hoe ging het?

Tijd
Ben je ongeveer 2 uur met de opdracht bezig geweest?
Welke stap kostte het meeste tijd? En welke het minste tijd?

Inhoud
Was de inhoud van de opdracht nieuw voor je of wist je het meeste al?
Schrijf op wat nieuw voor je was.

Examenopgaven
Heb je de examenopgaven gemaakt? Ging het goed?