Dit artscience project is bedoeld voor Pabo's en bovenbouw po.
Dit project biedt een mooie wisselwerking tussen Arts en Sciences. Leerlingen leren over verschillende beeldende aspecten, zoals compositie en ruimte. Daarnaast leren ze over de werking van licht en de beginselen van quantummechanica. Ze experimenteren met licht en maken een illusie genaamd Peppers Spook.
Op deze Wikiwijs kun je als docent alle benodigde uitleg en materialen vinden. We raden je aan om het arrangement te kopiëren en de ontwerpopdracht concreet te maken. Je kunt deze illusie goed gebruiken om geschiedenis, toekomst of wenselijke situaties te projecteren op een omgeving.
Dit zouden mogelijke ontwerpvragen kunnen zijn:
Hoe kunnen we de toekomst van onze school laten zien met een Peppers spook illusie?
Hoe kan ik de geschiedenis en toekomst van mijn huis laten zien?
Hoe zou ik de wijk inrichten als ik de burgemeester van de stad was?
Dit project is ontwikkeld en uitgevoerd door docenten van de Thomas More Hogeschool (Marianne v.d. Burgt, Erwin Groenenberg, Melanie van Tienen, Jamie v.d Zwan ) en vakdidactici van TU Delft (Eveline Holla, Remke Klapwijk, Rutger Ockhorst, Leonie Sonneveld). Dit project is mede mogelijk gemaakt door financiële steun van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat via het Quantum Delta Nederland programma.
Illusie Peppers Spook
Wat gaan we doen?
Je gaat iets laten verschijnen en verdwijnen, zoals op de afbeelding hieronder. Rechtsboven is er nog niks te zien. Rechtsonder verschijnt Gerrit de Slak. Dit noemen we een Peppers Spook illusie. Hoe dit werkt en hoe je dit zelf kunt maken, leer je tijdens deze les.
Compilatie illusie Gerrit de Slak, door Rutger Ockhorst.
Wat is Peppers Spook?
Peppers Spook is een illusie voor theater, bioscoop, musea, televisie, concerten en attractieparken. Bij een illusie denken jouw hersenen iets te zien dat er eigenlijk niet echt is. In 1862 heeft de wetenschapper John Henry Pepper de Pepper's Spook illusie populair gemaakt in het theater. Hij zette een glasplaat schuin op het podium (zie afbeelding). Onder het podium stond een toneelspeler verkleed als een spook. Die werd beschenen met een fel licht. Door de reflectie op de glasplaat, leek het alsof het 'spook' echt op het toneel stond. Hoe dit precies werkt, leer je zo!
Bron: Eyes, Lies and Illusions: the Art of Deception. 2004
Leuk feitje: De Pepper's Spook illusie was zo populair dat er een tekort aan glasplaten was!
Ook nu nog wordt de illusie vaak gebruikt.
Dit is de Blauwe Fee, te zien in een van de attracties van Disneyland:
Soms worden er concerten gegeven door een illusie van een popster die al overleden is, zoals bij Elvis Presley:
Bron: Elvis set to be brought back from the dead for “extraordinary” hologram tour. (2024, 4 januari). Daily Star. https://www.dailystar.co.uk/showbiz/elvis-set-brought-back-dead-31801237
Hoe werkt Peppers Spook?
Dit filmpje laat zien hoe een Peppers Spook illusie eruit ziet en hoe je er zelf eentje kunt maken.
Het is leuk als je illusie een interactie heeft met de achtergrond en materialen in de doos.
Onderdelen van Peppers Spook
Zoals je in het filmpje hebt kunnen zien, bestaat de illusie uit meerdere onderdelen:
Een doos in de vorm van een L met een kijkgat.
Het kleine gedeelte van de doos is de donkere ruimte. Hier zet je het voorwerp neer wat je wilt laten verschijnen.
Het lange gedeelte van de doos is het 'toneel', dit zie je als je door het kijkgat kijkt.
Een plastic of glazen plaat die je schuin neerzet in de doos, in een hoek van 45 graden. Deze plaat weerkaatst het voorwerp. Je zou hier bijvoorbeeld een leeg cd-hoesje voor kunnen nemen.
Een lichtbron, zoals een zaklamp.
Het object dat je wilt laten verschijnen.
Een toeschouwer die naar je illusie kijkt.
Bron: CC BY-SA 4.0 door Leonie Sonneveld
Waarom werkt Peppers Spook?
De illusie maakt gebruik van een glazen plaat, maar waarom? Dat zit zo:
Zoals je hebt gezien, wordt er een lichtbron aangezet in de donkere ruimte.
Het licht reist door de doos heen. Op een gegeven moment komt het licht bij het doorzichtige plaatje dat schuin in de doos staat. Zo'n plaatje wordt door wetenschappers een beamsplitter genoemd.
Omdat het plaatje schuin staat, in een hoek van 45 graden, gebeurt er iets bijzonders:
Een deel van het licht gaat recht door het plaatje heen. Dit is zoals bij pijl 2 op het plaatje. We noemen dit transmissie.
Het andere deel van het licht wordt afgekaatst door het plaatje. Dit is zoals bij pijl 3 op het plaatje. We noemen dit reflectie. Dit deel van het licht komt bij jouw ogen terecht. En daar gebeurt weer wat bijzonders!
Bron: CC BY-SA 4.0 door Leonie Sonneveld
Jouw ogen vangen het licht op dat wordt gereflecteerd door het glazen plaatje. Jouw hersenen maken daar vervolgens een beeld van en dat is wat je ziet. Onze hersenen gaan er altijd vanuit dat lichtstralen van rechtvoor komen. Daarom lijkt het alsof het spookje op het toneel staat. Jouw hersenen zetten het beeld daar neer, omdat ze denken dat het licht daarvandaan komt.
Je kijkt tegen het plastic plaatje aan dat schuin, in een hoek van 45 graden, ten opzichte van het spookje staat. Het spookje staat naast je, maar omdat je hersenen denken dat de lichtstralen van rechtvoor komen, zie je het spookje recht door het plaatje heen.
Bron: CC BY-SA 4.0 door Leonie Sonneveld
Je kan ook een Peppers Spook illusie maken met een telefoon. Dat ziet en dan zo uit:
Bron:Faizans97737. (2022, March 30). Smartphone Hologram. Instructables. https://www.instructables.com/Smartphone-Hologram/
Dit werkt hetzelfde als in een kijkdoos: De grijze balk is een scherm met daarop een filmpje van een kwal. De kwal 'ligt' dus op de grond. Je kijkt tegen het plastic plaatje aan dat schuin, in een hoek van 45 graden, op de telefoon staat. Je zou denken dat je de kwal schuin op het plaatje zou zien. Maar jouw hersenen gaan ervanuit dat de lichtstralen van rechtvoor komen. Daardoor lijkt het alsof de kwal rechtop staat, achter het schuine plaatje.
Bron: CC BY-SA 4.0 door Leonie Sonneveld
In deze video wordt uitgelegd hoe je zelf zo'n illusie met een telefoon kunt maken:
Quantummechanica - Beamsplitter
Nog een leuk weetje: Eigenlijk weten wetenschappers nog niet zoveel over de eigenschappen van licht. We weten niet goed wat licht precies is. De wetenschap die zich, onder andere, met deze vraag bezighoudt, heet quantummechanica. Om onderzoek te doen naar licht, gebruiken quantumwetenschappers ook glasplaten die in een hoek van 45 graden in hun onderzoeksopstellingen staan. Zoals je net al kon lezen, wordt zo’n plaatje een ‘beam splitter’ genoemd. Beam is het Engelse woord voor een lichtstraal. Zo'n plaatje splitst dus de lichtstraal.
Hieronder zie je zo'n onderzoeksopstelling. De 'armen' zijn wel 4 kilometer lang! In het gebouw in het midden, staat de glazen plaat.
Bron: Virgo Collaboration, publiek domein
Proefjes met licht
Voordat we zelf een illusie gaan maken, doen we eerst een paar proefjes met licht. Hierdoor kun je zien hoe licht zich gedraagt. Dit helpt je om de illusie beter te begrijpen en er goed mee te kunnen experimenteren.
Kaars(en) aansteken
Nodig:
Twee waxinelichtjes
Een plastic plaatje
Een lucifer of aansteker
Hier ze je de opstelling van het proefje en de benodigde materialen CC BY-SA 4.0 door Rutger Ockhorst
Stappenplan:
Zet de waxinelichtjes ongeveer 10 centimeter uit elkaar.
Zet het plastic plaatje precies in het midden tussen de twee waxinelichtjes in.
Steek 1 van de waxinelichtjes aan.
Ga achter het brandde waxinelichtje staan en kijk door het plaatje naar het andere waxinelichtje. Wat zie je?
De benodigde materialen voor dit proefje. CC BY-SA 4.0 door Rutger Ockhorst
LET OP:Schijn niet met laserstralen in je eigen of elkaars ogen!
Stappenplan:
Zet het plastic plaatje schuin/met een hoek van 45 graden neer.
Schijn er met de laserstraal tegen aan. Wat gebeurt er? Wat gebeurt er als je de hoek van de plastic plaat verandert?
Strooi nu wat talkpoeder bovenop de straal. Wat zie je?
Conclusie
Je weet nu dat:
Licht altijd rechtdoor gaat, totdat het tegen iets opbotst. Dan wordt een deel van het licht afgebogen.
Doordat het licht tegen de schuine plaat opbotst, komt het bij je ogen terecht.
Jouw hersenen denken dat licht altijd van rechtvoor komt. Daardoor lijkt het alsof het spookje rechtvoor je staat.
Nu is het tijd om zelf een illusie te ontwerpen en maken!
Zelf een Peppers Spook illusie maken
We gebruiken de ontwerpcyclus tijdens het maken van de illusie.
Eerst gaan we verkennen hoe we zelf een illusie in elkaar kunnen zetten en met welke dingen we rekening moeten houden.
Daarna gaan we ideeen verzinnen en selecteren en werken we die uit tot een concept.
Dan maken we een prototype, die we vervolgens testen en verbeteren.
Aan het einde presenteren we onze illusies aan elkaar.
Verkennen en experimenteren
We gaan nu zelf een Peppers Spook illusie maken. Als het goed is weet je uit welke onderdelen het moet bestaan, namelijk:
Een doos in de vorm van een L met een donkere kamer
Een plastic plaat (bv hier te koop, bij een plaat van 200x300mm is 3mm dik genoeg. Een leeg cd-hoesje, coronaspatscherm of andere plastic plaat gebruiken kan ook).
Een zaklamp
Een object dat je wilt projecteren
Er zijn verschillende elementen die we kunnen veranderen en waar we mee kunnen experimenteren. Bijvoorbeeld hoe groot de plastic plaat is, of waar we het kijkgat maken. Dit noemen we variabelen.
Zet nu zelf een Peppers Spook illusie in elkaar en experimenteer met de variabelen. Het hoeft er nu nog niet mooi uit te zien. Het doel is dat je leert hoe de illusie werkt en welke variabelen je kunt aanpassen.
Ideeën verzinnen
Brainstormen:
Je hebt geëxperimenteerd met de illusie en weet nu hoe het werkt. Je ben klaar om ideeen te verzinnen.
Wat wil je laten zien met je illusie? Welk verhaal wil je vertellen? Hoe kun je dat doen?
Bedenk een ontwerpvraag die begint met: Hoe kun je .....................? Schrijf de vraag op een vel papier en begin met brainstormen.
Brainstormmethodes:
Een omgekeerde brainstorm kan goed werken voor een Peppers Spook illusie. Eerst bedenk je hoe de omgeving er nu uitziet, daarna bedenk je het tegenovergestelde. Zo'n tegenovergesteld idee zou je als illusie kunnen laten verschijnen.
Alle ideeën zijn goed en worden getekend/opgeschreven.
Probeer zoveel mogelijk ideeën te verzinnen, hoe meer hoe beter.
Gekke ideeën zijn goed.
De ideeën zijn van iedereen. Bedenk weer nieuwe ideeën geïnspireerd op de ideeën van anderen. 1+1=3 -> Een idee van jou en van iemand anders, kunnen samen weer voor een nieuw idee zorgen.
Concepten selecteren
Als het goed is hebben jullie heel veel ideeën bedacht: goed bezig!
Nu gaan jullie samen een selectie maken van de beste ideeën. Dit kun je doen met een keuzekruis, zoals in deze video wordt uitgelegd:
Jullie hebben een concept geselecteerd, nu is het tijd om een prototype te maken! Wees niet bang om uit te proberen. Daar leer je namelijk van.
Hieronder zie je een paar foto's van anderen, die kan je gebruiken ter inspiratie.
Testen en optimaliseren
Jullie hebben een concept gemaakt. Nu is het tijd om dit concept te testen en te verbeteren. Welke dingen zijn belangrijk om op te letten tijdens het testen? Schrijf deze op, test het concept en schrijf de antwoorden bij de vragen. Bijvoorbeeld:
Is de illusie goed zichtbaar?
Wordt de illusie op de goede plek geprojecteerd?
Snappen mensen wat we willen uitbeelden?
Zodra jullie de test gedaan hebben, gaan jullie het concept verbeteren. Dan kun je het weer opnieuw testen. Net zolang totdat het goed werkt.
Presenteren
Denk na over waar jullie illusie komt te staan. Bijvoorbeeld in de klas of ergens anders op school? Of buiten of in een buurthuis?
Moet jullie kijkdoos opvallen of juist opgaan in het landschap?
Als iemand jullie kijkdoos tegenkomt, hoe weet diegene dan hoe hij of zij het moet bedienen?
Het arrangement Artscience project Peppers Spook is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Dit artscience project is bedoeld voor Pabo's en bovenbouw po.
Dit project biedt een mooie wisselwerking tussen Arts en Sciences. Leerlingen leren over beeldaspecten, compositie en kijkrichtingen en over de werking van licht en de beginselen van quantummechanica. Ze experimenteren met licht en maken een illusie genaamd Peppers Spook.
Op deze Wikiwijs kun je als docent alle benodigde uitleg en materialen vinden. We raden je aan om het arrangement te kopiëren en de ontwerpopdracht concreet te maken. Je kunt deze illusie goed gebruiken om geschiedenis, toekomst of wenselijke situaties te projecteren op een omgeving.
Dit zouden mogelijke ontwerpvragen kunnen zijn:
Hoe kunnen we de toekomst van onze school laten zien met een Peppers spook illusie?
Hoe kan ik de geschiedenis en toekomst van mijn huis laten zien?
Hoe zou ik de wijk inrichten als ik de burgemeester van de stad was?
Leerniveau
PO groep 8;
PO groep 7;
PO groep 6;
HBO - Bachelor;
Your Turn: aan de slag als echte ontwerpers - Wetenschapsknooppunt Delft
2024-06-12 13:31:19
Dit artscience project is bedoeld voor Pabo's en bovenbouw po.
Dit project biedt een mooie wisselwerking tussen Arts en Sciences. Leerlingen leren over beeldaspecten, compositie en kijkrichtingen en over de werking van licht en de beginselen van quantummechanica. Ze experimenteren met licht en maken een illusie genaamd Peppers Spook.
Op deze Wikiwijs kun je als docent alle benodigde uitleg en materialen vinden. We raden je aan om het arrangement te kopiëren en de ontwerpopdracht concreet te maken. Je kunt deze illusie goed gebruiken om geschiedenis, toekomst of wenselijke situaties te projecteren op een omgeving.
Dit zouden mogelijke ontwerpvragen kunnen zijn:
Hoe kunnen we de toekomst van onze school laten zien met een Peppers spook illusie?
Hoe kan ik de geschiedenis en toekomst van mijn huis laten zien?
Hoe zou ik de wijk inrichten als ik de burgemeester van de stad was?
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
