Van harte welkom in deze digitale les over werkwoordspelling; via een paar stappen ga je leren hoe je werkwoorden leert spellen. Sommige mensen vinden dit heel gemakkelijk en hebben het zó onder de knie; andere mensen hebben er wat meer moeite mee en doen er iets langer over om precies te begrijpen hoe het zit. Alles is prima, en wanneer iets niet helemaal duidelijk is, kun je alle info rustig nog een keertje doorlezen.
Niets is zo veranderlijk als een taal; elk jaar komen er woorden bij en verdwijnen andere woorden, en om de haverklap verandert de spelling van een aantal woorden. Wat echter niet zomaar wijzigt, is de spelling van werkwoorden. Het is ook belangrijk om te weten hoe je de werkwoorden spelt: je tekst ziet er meteen een flink stuk netter en verzorgder uit!
In deze Wikiwijs leer je door middel van wat theorie de werkwoordspelling van de tegenwoordige tijd, van de verleden tijd, van het voltooid deelwoord en van het werkwoord als bijvoeglijk naamwoord. Er staat daarna een instaptoets voor je klaar waarin m.b.v. 20 zinnen alle soorten door elkaar aan bod komen.
Aan de hand van die instaptoets bepaal je welk Level je aankan: heb je 0 tot 5 vragen goed, ga je naar Level 1 (Beginner); heb je 6 tot 15 vragen goed, ga je naar Level 2 (Gevorderd); heb je 16 tot 20 vragen goed, ga je naar Level 3 (Expert).
Wanneer je alle theorie goed bestudeerd, heb je de finale bereikt: een eindtoets waarin nog één keer alles kris kras door elkaar gevraagd wordt. Heel veel succes EN plezier met deze spelletjes spelling! Mocht je na dit alles toch nog vragen hebben, kun je mij gerust een mail sturen: 1012615@hr.nl
Tijd voor een quizje...?
Eventjes herhalen...
Basisschool
In de basisschool heb je (als het goed is) al vaker gewerkt met het leren spellen van werkwoorden. Misschien heb je er wel rijtjes gemaakt die er ongeveer als volgt uitzagen:
Tegenwoordige tijd Verleden tijd Voltooide tijd
Ik fiets Ik fietste Ik heb gefietst
Jij bereikt Jij bereikte Jij hebt bereikt
Daarnaast zul je zeker al eens gehoord hebben van hetsexy fokschaap (of het taxi-kofschip, dat kan ook); in deze Wikiwijs komt naast 't sexy fokschaap ook de bromvliegzwaan voorbij. Zo meteen begin je bij Start, de instaptoets; aan de hand van het goede aantal antwoorden kun je zien of je bij Level 1 (Beginner), Level 2 (Gevorderd) of Level 3 (Expert) beland bent.
De persoonsvorm
De persoonsvorm is een vorm van het werkwoord, en het hoort bij het onderwerp (degene die iets doet of is):
- De leraar (onderwerp) schrijft (persoonsvorm) het huiswerk op het bord
- Anne en Margot (onderwerp) woonden (persoonsvorm) bijna drie jaar in het Achterhuis
- Is (persoonsvorm) jouw vader (onderwerp) vroeger timmerman geweest?
De persoonsvorm in een zin kun je op drie verschillende manieren achterhalen:
- maak van een 'gewone' zin een vragende zin, dan komt de pv vooraan te staan:
Schrijft de leraar het huiswerk op het bord? => schrijft = persoonsvorm
- verander het getal (aantal) van het onderwerp, dan verandert de pv direct mee:
Anne woonde bijna drie jaar in het Achterhuis => woonde = persoonsvorm
- verander de tijd in de zin, dan is de persoonsvorm het zinsdeel dat verandert:
Was jouw vader vroeger timmerman geweest? => was = persoonsvorm
Game, set, match... powerPOINTS!
Zo meteen krijg je de uitleg in geschreven vorm, maar eerst neem ik een paar stappen met jullie door in de bijgevoegde kennisclips; bekijk hen op je gemak, en als iets niet duidelijk is, kun je een stukje terugspoelen.
De gebiedende wijs (GW) is ook een vorm van een werkwoord, deze drukt meestal een bevel uit. Bijna altijd is de ik-vorm hetzelfde als de gebiedende wijs. Loop naar de maan! Word toch eens volwassen! Sta op! Voor de gebiedende wijs meervoud (die minder vaak gebruikt wordt) plak je gewoon een -t achter de vorm, maar let op: de uitspraak moet hetzelfde blijven als in het enkelvoud. Loopt naar de maan! Wordt toch eens volwassen! Staat op! (en niet 'Stat op!')
Er is één uitzondering en deze is afkomstig van het werkwoord 'zijn', kijk maar hier: Wees(t) voorzichtig!
Nog een keer: de verleden tijd
Het sexy fokschaap
De verleden tijd (VT) kun je op een paar manieren vormen; sowieso komt er heel vaak -te/-de (enkelvoud) of -ten/-den (meervoud) te staan. Als het echter een sterk of onregelmatig werkwoord is, verandert de klank en/of vorm helemaal. Maar dat komt later... Eerst maar eens 't sexy fokschaap bekijken!
We beginnen met de ik-vorm van het hele werkwoord, NIET de stam; dat is namelijk het hele werkwoord -en, en soms levert dat 'gekke' vormen op. Kijk maar eens naar zetten (zett), leggen (legg) en beminnen (beminn). Neem het werkwoord zetten: de ik-vorm is 'zet'. Wat is de laatste letter? Precies, de t; die komt voor in het sexy fokschaap, dat betekent dat je in de verleden tijd -te krijgt voor het enkelvoud (ik zette). Voor het meervoud (wij, jullie, zij) krijg je dan -ten.
- Hele werkwoord: maken
- Ik-vorm (tegenwoordige tijd): ik maak (eindigt op een -k: deze letter staat in 't sexy fokschaap)
- Ik-vorm (verleden tijd): ik maakte -> meervoud: wij maakten
- Hele werkwoord: missen
- Ik-vorm (tegenwoordige tijd): ik mis (eindigt op een -s: deze letter staat in 't sexy fokschaap)
- Ik-vorm (verleden tijd): ik miste -> meervoud: wij misten
Het voltooid deelwoord (VD) vorm je over het algemeen heel eenvoudig met sexyfokschaap-werkwoorden, het lijkt een beetje op deze formule: je begint met ge-, daarna komt de ik-vorm en ten slotte schrijf je -t: ge-maak-t, ge-mis-t enzovoort. Het bijvoeglijk naamwoord (BN) lijkt daar veel op: de gemaakte fiets, het gemiste feestje. Wel opletten: het bijvoeglijk naamwoord is vaak zo kort en eenvoudig mogelijk (de vergrote foto), terwijl de persoonsvorm verleden tijd een 'verlenging' is van die van de tegenwoordige tijd (de man vergrootte de foto).
De bromvliegzwaan
Naast het sexy fokschaap heb je de bromvliegzwaan. Wil je weten wat dit voor beest is? Leg maar eens twee vingers op je hals (voor de jongens: boven op je adamsappel) en spreek dan zachtjes het woord 'bromvliegzwaan' uit. Voel je het trillen onder je vingers? Mooi, dat was precies de bedoeling! Let op, want na de medeklinkers in dit woord volgt -de(n) in de verleden tijd. Natuurlijk heb je trouwens hier ook weer uitzonderingen jammer genoeg.
- Hele werkwoord: bedaren
- Ik-vorm (tegenwoordige tijd): ik bedaar (eindigt op een -r: deze letter staat in de bromvliegzwaan)
- Ik-vorm (verleden tijd): ik bedaarde -> meervoud: wij bedaarden
- Hele werkwoord: duwen
- Ik-vorm (tegenwoordige tijd): ik duw (eindigt op een -w: deze letter staat in de bromvliegzwaan)
- Ik vorm (verleden tijd): ik duwde -> meervoud: wij duwden
Het voltooid deelwoord (VD) heeft dezelfde formule als die van het sexy fokschaap maar nu hebben we dus eigenlijk de bromvliegzwaan: we beginnen met ge-, vervolgens de ik-vorm en ten slotte de -d, dus ge-baar-d, ge-duw-d. Het bijvoeglijk naamwoord (BN) lijkt dan weer op het voltooid deelwoord: het gebaarde kind, de geduwde man.
In de Nederlandse taal heb je werkwoorden, die in de verleden tijd niet -te(n) of -de(n) krijgen, maar er heel anders uitzien. Deze werkwoorden worden ook wel eens sterk genoemd; deze hebben in de verleden tijd een heel andere vorm. Datzelfde geldt voor de zogenaamde onregelmatige werkwoorden, die in alle tijden een afwijkende vorm hebben. Dat laatste geldt bij voorbeeld voor het werkwoord 'zijn': ik ben, hij is, wij zijn (tegenwoordige tijd), ik was, hij was, wij waren (verleden tijd), ik ben geweest (voltooid tegenwoordige tijd).
De lijst met sterke en onregelmatige werkwoorden is best lang en het zou te ver gaan om ze allemaal op te noemen in deze Wikiwijs. Neem af en toe eens een kijkje op bovenstaande website van BeterSpellen met een (niet compleet) overzicht: je ziet de tegenwoordige tijd, de verleden tijd en de voltooide tijd.
In de Nederlandse taal komen steeds meer woorden voor, die hun oorsprong in een andere taal hebben. De woorden 'überhaupt' en 'sowieso' komen uit het Duits, 'chauffeur' en 'gourmetten' zijn afkomstig uit het Frans, 'incasso' en 'replica' kennen een Italiaanse oorsprong. De officiële term hievoor is leenwoord. Verreweg de meeste leenwoorden komen uit het Engels: airbag, barbecue, computer, display, e-mail... en ga zo maar door!
Ook steeds meer werkwoorden (faxen, whatsappen, deleten, streamen, ...) nemen we vanuit het Engels over in het Nederlands, maar - en nu komt het! - die vervoegen we zoals Nederlandse werkwoorden. Dat klinkt moeilijk, maar als je eenmaal door hebt hoe het moet, valt het mee. Let op, hierna volgt er een korte instructie.
Neem bij voorbeeld het werkwoord 'timen'. De ik-vorm in de tegenwoordige tijd hiervan is 'ik time' mét een -e, want die is toegevoegd voor de uitspraak anders staat er 'ik tim'. Vergelijk: deleten -> 'ik delete', niet 'ik delet'. Voor de verleden tijd luister (!) je naar de laatste klank van die ik-vorm, waarbij je het sexy fokschaap en de bromvliegzwaan er weer even bij kunt halen. Check dit: 'ik time' spreek je uit als 'ik taajm', op het einde hoor je een m dus de verleden tijd is... 'ik timede', en ook 'wij timeden' (NIET 'wij timden') et cetera. En check dit: 'ik delete' spreek je uit als 'ik dieliet', op het eind hoor je een t dus de verleden tijd is... 'ik deletete', en ook 'wij deleteten' (NIET 'wij deletten') et cetera. De voltooide deelwoorden (VD)zijn respectievelijk 'getimed' en 'gedeletet', de bijvoeglijke naamwoorden (BN) zijn daar weer van afgeleid en zijn dus 'getimede' en 'gedeletete'. Dat laatste ziet er raar uit, maar het klopt helemaal. Voor een uitgebreidere uitleg, bekijk je bijgevoegde link!
Grappig weetje!
In de volgende, volledig correcte Nederlandse zin staan allerlei vormen van het werkwoord 'zijn'. Check this:
"Ben was wees geweest!"
ben = tegenwoordige tijd (maar Ben is ook een jongensnaam)
was = verleden tijd (maar ook vuile of schone kleding, vaatdoekjes, beddegoed, ...)
wees = gebiedende wijs (maar ook een kind zonder ouders)
geweest = voltooid deelwoord
Instaptoets: Start
Je hebt nu een stukje theorie gehad; als het goed is, weet je nu hoe je de verleden tijd, de voltooide tijd en het bijvoeglijk naamwoord (dat afkomstig is van het voltooide deelwoord) vorm moet geven. Hierna komt Start, de instaptoets, waarin al deze vormen door elkaar gevraagd worden. Het zijn 20 invulzinnen en tussen haakjes staat wat je moet invullen: TT is Tegenwoordige Tijd, VT is Verleden Tijd, VD is Voltooid Deelwoord en BN is het Bijvoeglijk Naamwoord. Aan het einde van de toets zie je de score. Veel succes ermee!
Dit is Level 1, zojuist bij de Instaptoets had je 0 tot 5 vragen goed. Dat betekent dat je werkwoordspelling nog best lastig vindt, en daarom staat hier een aantal vragen op beginnersniveau. Oefen gerust een paar keer om de spelling onder de knie te krijgen.
Dit is Level 2, zojuist bij de Instaptoets had je 6 tot 15 vragen goed. Dat betekent dat je werkwoordspelling al aardig goed kan, en daarom staat hier een aantal vragen op gevorderd niveau. Oefen gerust zodat je de spelling nóg beter onder de knie krijgt!
Dit is Level 3, zojuist bij de Instaptoets had je 16 tot 20 vragen goed. Dat betekent dat je werkwoordspelling heel goed afgaat, en daarom staat hier een aantal vragen op expertniveau. Oefen gerust verder om dit hoge niveau werkwoordspelling vast te houden!
Proficiat, je hebt de finale bereikt! Als het goed is, heb je de Instaptoets gemaakt en daarna een van de Levels gekozen... of misschien heb je ze wel allemaal gedaan. Hoe dan ook: je hebt even kunnen oefenen met de werkwoordspelling. Hieronder staat nog een eindtoets met allerlei vragen door elkaar. Als het goed is, hoeft dit nu niet meer moeilijk te zijn. Maar je weet het... Als je er niet uit komt, hoef je mij maar te mailen; je kunt ook de kennisclip nog eens bekijken of een van de onderstaande filmpjes. Dank voor het kijken van deze Wikiwijs!
De sexy fokschapen staan weer in de wei, de bromvliegzwanen vliegen ervandoor; nu is het tijd voor de aller-, allerlaatste finale... de eindtoets! Hier staan nog eens flink wat zinnen om te oefenen, en kijk daarna rustig op Google want daar staan nog véél meer oefeningen. Ik heb alvast wat linkjes opgezocht. Have fun en toi toi toi!
Toets: EINDTOETS
0%
Heel veel succes en plezier bij het maken van de eindtoets!
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Graag zou ik van jullie willen weten hoe jullie deze Wikiwijs vonden; willen jullie een berichtje voor me achterlaten op de Padlet? Dat zou ik echt te gek vinden! Ik hoop echt dat jullie hier iets van hebben geleerd, en ik leer weer graag van jullie... alle feedback, feedup en feedforward is welkom. Alvast dank voor jullie inzet !!!
Het arrangement Een spelletje spelling! is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
Marc Rieu
Laatst gewijzigd
2022-06-21 22:02:22
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0
Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of
bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
In deze les leren tweedejaars mbo-studenten de beginselen van de werkwoordspelling in het Nederlands; dit is onderverdeeld in tegenwoordige tijd, verleden tijd, het voltooid deelwoord, het werkwoord als bijvoeglijk naamwoord en de gebiedende wijs.
In deze les leren tweedejaars mbo-studenten de beginselen van de werkwoordspelling in het Nederlands; dit is onderverdeeld in tegenwoordige tijd, verleden tijd, het voltooid deelwoord, het werkwoord als bijvoeglijk naamwoord en de gebiedende wijs.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
Oefeningen en toetsen
Vul de goede vorm van het werkwoord in
Oefenen op Level 1: Beginner
Oefenen op Level 2: Gevorderd
Oefenen op Level 3: Expert
EINDTOETS
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat
alle informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen
punten, etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
Werkwoordspelling 1
