Docentenhandreiking: Boze leerlingen in de les houden
Docentenhandreiking: Boze leerlingen in de les houden
Welkom!
Wat fijn dat je interesse toont in deze Wikiwijs pagina. Deze pagina is opgezet voor docenten die meer willen weten over de pedagogische aanpak bij leerlingen die moeite hebben met het reguleren van hun boosheid naar aanleiding van een problematische thuissituatie. Hieronder wordt in het kort meer uitgelegd over de aanleiding van het vraagstuk en de oriëntatie voor de gehele pagina.
In het kort
Ik ben Aida Rizvić, Engels en Nederlands docente op het Einstein Lyceum, en tevens vierdejaarsstudent Engels aan de Hogeschool Rotterdam. Voor mijn minor Geweld heb ik gekozen voor een project dat ons als docenten allemaal bekend voorkomt en allemaal aan het hart ligt:
Hoe kunnen wij leerlingen met een moeilijke thuissituatie op school helpen wanneer zij het moeilijk hebben en zich hierdoor niet in kunnen houden tijdens de les door een achterstand in emotie- en gedragsregulatie?
Om dit vraagstuk nog specifieker te maken, heb ik mij tijdens dit onderzoek gefocust op leerlingen die problemen hebben met het reguleren van boosheid en hierdoor vaak uit de les worden gestuurd. Deze leerlingen hebben het moeilijk, en hebben nadrukkelijk extra hulp nodig om zoveel als mogelijk bij de les als in de les te kunnen blijven.
Oriëntatie binnen de Wikiwijs
Op deze pagina kan je de eerste stappen zetten naar bewustwording van deze doelgroep, de urgentie van het probleem en de mogelijke interventies die jij als docent direct toe kunt passen in het klaslokaal. Onder het kopje 'navigatie' (links) staat de opbouw van de Wikiwijs uitgelegd.
Voel je vrij om rond te kijken en aan de slag te gaan met de uitgewerkte interventies en oefeningen!
Navigatie
Achtergrondinformatie
Onder dit kopje is nadere uitleg van de doelstelling te vinden, met contextuele informatie over de gekozen doelgroep en de urgentie van dit complexe vraagstuk.
Kennisclip
In deze kennisclip worden er zes uitgewerkte interventies vanuit literaire bronnen behandeld die kunnen dienen als pedagogische tussenstappen voorafgaande aan de uiteindelijke verwijdering uit de klas van een gealarmeerde leerling die de les verstoort.
Oefeningen
Bij dit onderdeel vindt er een theoretische verwerking plaats door middel van verschillende oefeningen die je laten stilstaan bij wat een bepaalde reactie kan doen met een leerling uit de desbetreffende doelgroep.
Interactieve video's
In deze video's komen zowel mogelijke leerlingreacties als docentreacties aan bod die je waarschijnlijk al bekend voorkomen vanuit de beroepspraktijk. De video's worden om de zoveel fragmenten automatisch gepauzeerd, zodat je een moment kan nemen om bewust deze reacties te analyseren en te beoordelen hoe deze opgevat zouden kunnen worden.
Bronnenlijst
Ben je geïnteresseerd op welke bronnen dit onderzoek is gebaseerd? In deze lijst kan je de desbetreffende boeken en auteurs vinden ter verdieping.
Achtergrondinformatie
Onder dit tabblad kan je meer achtergrondinformatie vinden over waar dit vraagstuk precies om draait, op welke doelgroep dit onderzoek en de handreiking zich focust, en wat de urgentie van dit probleem is.
Doelstelling
Doelstelling
De doelstelling van dit onderzoek is om leerlingen met problemen bij het reguleren van hun boosheid door een schadelijke thuissituatie in het klaslokaal praktisch aan te pakken, samen de situatie te de-escaleren en hierdoor de aanwezigheid en participatie van de leerlingen in het klaslokaal te behouden.
Leerlingen met externaliserend probleemgedrag worden vaak na enkele waarschuwingen uit de les verwijderd en moeten zich vervolgens melden bij de afdelingscoördinator. Hier krijgt de leerling in kwestie wederom te horen dat zijn gedrag niet door de beugel kan, om vervolgens aan het einde van het lesuur weer terug te keren naar de docent die hem hetzelfde vertelt en hierbij misschien ook strafwerk oplegt.
Wanneer deze cirkel van negatieve feedback zich herhaalt, kan de leerling zich afgewezen voelen en heeft deze vicieuze cirkel potentie om te resulteren in een self-fulfilling prophecy, waarbij de leerling volgens het Pygmalion effect dit afgewezen gevoel begint te zien als zijn realiteit en hier zich ook steeds meer naar begint te gedragen (Horeweg, 2015).
Als docenten hebben wij de verantwoordelijkheid om te onderzoeken welke pedagogische stappen er mogelijk zijn om deze leerlingen te helpen bij hun ontwikkelproces, en hierbij te proberen het risico van bovengenoemde uitkomst zoveel als mogelijk te verlagen.
Doelgroep
Een problematische thuissituatie
Wanneer spreekt men spreekt van een problematische thuissituatie bij een leerling? Hiervan is sprake wanneer een kind nadelig wordt beïnvloed door een gebrek aan veiligheid in de thuissituatie. Hierbij kan relatieproblematiek tussen de ouders meespelen, maar ook verslaving in de familie, andersoortige psychiatrische problematiek, en/of algehele onveilige hechting tussen de ouder(s) en het kind volgens de hechtingstheorie van Bowlby (1988). Dit kan in de hand gewerkt worden door emotioneel/fysieke mishandeling en/of verwaarlozing van het kind, zoals weergegeven volgens de tabel van de tien ACE’s volgens het CDC-Kaiser Permanente Adverse Childhood Experiences onderzoek (1998).
Moeilijk temperament door achterstand emotie- en gedragsregulatie
Wanneer een leerling (langdurig) te maken heeft met een onveilige thuissituatie, kan de leerling stagneren in zijn emotionele ontwikkeling (Horeweg, 2018). De leerling loopt hierdoor een achterstand op en kan op momenten niet meer helder nadenken, omdat zijn innerlijke alarmsysteem afgaat. Hierom wordt de leerling emotioneel, en reageert hij impulsief op deze gevoelens.
In dit onderzoek wil ik mij voornamelijk richten op leerlingen die door deze impulsieve reacties moeite hebben met het reguleren van hun boosheid in de klas. Hierbij hoort ook gedragsregulatie-problematiek, samen met de aanwezigheid van een moeilijk temperament, zoals prikkelbaarheid en dwars gedrag, dat weer kan uitmonden in agressie en gede-escaleerd dient te worden (Horeweg, 2018).
Urgentie
Welzijn van de leerling De urgentie van dit probleem groot, omdat leerlingen die zich misdragen vaker met minder empathie worden behandeld dan de leerlingen die wel de hiërarchische opstelling binnen het onderwijs begrijpen en respecteren.
Schadelijk docentperspectief
Docenten hebben soms het gevoel hebben dat de leerlingen met externaliserende problematiek juist degenen zijn die het als het ware verpesten voor de andere ‘normale’ leerlingen met hun problematische gedrag. Uit de praktijk blijkt dat juist deze leerlingen harder aangepakt worden onder het mom dat zij een keer moeten leren van hun fouten door de daartoe behorende consequenties (Horeweg, 2018).
Dit is een problematisch gedachtegoed, omdat docenten allereerst moeten inzien dat de getraumatiseerde leerlingen hier een verstoord beeld van hebben en deze aanpak juist averechts werkt (Horeweg, 2018). Wanneer een leerling zulk problematisch gedrag laat zien, is de leerling juist buiten zijn eigen controle.
Begrip onder medeleerlingen
Het aanpakken van dit gedachtegoed is ook relevant op klasniveau, om andere leerlingen te helpen begrijpen dat de leerlingen met externaliserend probleemgedrag dit niet doen omdat zij het leuk vinden om de les en de sfeer in de klas te verstoren, maar juist omdat er onderliggende trauma’s zijn waaraan gewerkt dient te worden. Wanneer de docent hier adequaat tegenaan kijkt, in plaats van het enkel op te vatten als een ondermijning van zijn gezag, kan hij dit ook overbrengen aan de klas zodat deze zich niet tegen de ‘boze’ leerling in kwestie keert, maar hier ook juist begrip voor op kan brengen.
De lockdown brengt de schaduwwereld naar de oppervlakte
Als docenten hebben wij gemerkt wat deze afgelopen jaren in (gedeeltelijke) lockdown met onze leerlingen hebben gedaan: De motivatie ligt lager, het vermogen om zelfstandig te werken is afgenomen, de sociale relaties waren beperkt en hiermee is ook een hoop aan sociale ontwikkeling verloren gegaan.
De leerlingen hebben veel binnen moeten zitten, en dit betekent ook dat veel leerlingen met problematische thuissituaties niet dagelijks hebben kunnen ontsnappen aan hun schadelijke omgeving. Deze sociale gevangenis heeft onder andere de eerdergenoemde emotieregulatie niet ten goede gebracht, wat nu in het klaslokaal makkelijker naar de oppervlakte komt drijven.
De rugzakjes van deze leerlingen zijn in de afgelopen jaren alleen maar zwaarder geworden, en wij, als docenten, moeten zoveel als mogelijk proberen deze last te verlichten en hen gericht op weg te helpen in hun ontwikkelingsproces.
Kennisclip
In deze ingesproken kennisclip wordt er met behulp van een PowerPoint uitgelegd welke zes interventies jij kan inzetten in de klas om de situatie te de-escaleren en hierbij kan voorkomen dat de leerling in kwestie na enkele waarschuwingen meteen uit de les wordt verwijderd.
Kennisclip 6 interventies
Oefeningen
Oefening: Casus: Verschillende leerlingsituaties
0%
In de komende vragen krijg je te maken met twee leerlingsituaties waar jij adequaat op probeert te reageren. Eerst signaleer je welke leerling grensoverschrijdende agressie vertoont met zijn emotionele reactie, en welke leerling meer behoefte heeft aan erkenning in plaats van het stoppen van schadelijk gedrag. Vervolgens kan je kiezen uit verschillende reacties naarmate de casus zich ontwikkelt.
In deze video's komen zowel mogelijke leerlingreacties als docentreacties aan bod die je waarschijnlijk al bekend voorkomen. De eerste video is een slecht voorbeeld van een docent-leerling interactie, en in de tweede video reageert de docent adequater op dezelfde beginsituatie.
De video's worden om de zoveel fragmenten automatisch gepauzeerd, zodat je een moment kan nemen om bewust deze reacties te analyseren en te beoordelen ter verwerking van de aangereikte kennis. Succes!
Interactieve video: Slecht voorbeeld
Interactieve video: Goed voorbeeld
Bronnenlijst
Baart, A. (2004). Een theorie van de presentie (3e druk). Amsterdam: Lemma
Bowlby, J. (1988). A secure base: Parent child attachment and healthy human development. New York: Basic Books.
Geerts, W. & Van Kralingen, R. (2017). Handboek voor Leraren (2e druk). Bussum, Nederland: Coutinho.
Horeweg, A. (2015). Gedragsproblemen in de klas in het voortgezet onderwijs (1e druk). Amsterdam: Lannoo.
Horeweg, A. (2018). De traumasensitieve school: Een andere kijk op gedragsproblemen in de klas (1e druk). Amsterdam: Lannoo.
Het arrangement Docentenhandreiking: Boze leerlingen in de les houden is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
Aida Rizvic
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2022-01-28 03:37:28
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
In deze docentenhandreiking wordt onderzocht hoe wij als docenten zo veel als mogelijk kunnen proberen leerlingen die moeite hebben met het reguleren van boosheid door een problematische thuissituatie in de les te houden.
Docentenhandreiking: Boze leerlingen in de les houden
nl
Aida Rizvic
2022-01-28 03:37:28
In deze docentenhandreiking wordt onderzocht hoe wij als docenten zo veel als mogelijk kunnen proberen leerlingen die moeite hebben met het reguleren van boosheid door een problematische thuissituatie in de les te houden.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
Oefeningen en toetsen
Casus: Verschillende leerlingsituaties
Meerkeuze vragen
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat
alle
informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen
punten,
etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
