Hoe dachten de Nederlanders over de relatie met Indonesië direct na de Tweede Wereldoorlog? Bespreek het na het kijken van de volgende video met een klasgenoot.
Ontdekkingsreizen - kolonisatie
Vanaf de Tijd van Ontdekkers en Hervormers ontdekten en verdeelden Europese landen in de 15de en 16de eeuw de wereld. Landen in Zuid-Amerika en Azië werden veroverd en koloniën van Europese landen. De te verdelen rijkdom aan grondstoffen en producten leidde tot grote rivaliteit tussen landen als Spanje, Portugal, Engeland, Frankrijk en De Nederlanden.
Modern imperialisme
In de 17de en 18de eeuw werden producten uit de koloniën gehaald en verhandeld. In de 19de eeuw volgde een nieuwe stroom veroveringen: de tijd van het moderne imperialisme. Afrika werd in snel tempo veroverd en verdeeld onder de Europese landen.
Streven naar onafhankelijkheid
Na de Tweede Wereldoorlog zou het koloniale systeem echter snel ineenstorten. Daarmee kwam een eind aan de overheersing van de wereld door Europese landen.
Probleemstelling
Oorzaken einde koloniale systeem
Het ‘koloniale systeem’ heeft eeuwenlang bestaan. De macht van de koloniale machthebbers was haast onbeperkt. Toch is dit systeem in relatief korte tijd afgebroken. In deze opdracht ga je onderzoeken door welke oorzaken het ‘koloniale systeem’ is ingestort.
Eindproduct
In expertgroepen onderzoek je hoe de koloniale rijken van Engeland, Nederland, Frankrijk en Duitsland eindigden.
Iedere expertgroep maakt en presenteert in een schema het dekolonisatieproces van een van de vier landen.
Hoofdvraag en deelvragen
Hoofdvraag:
Door welke oorzaken eindigde de Europese overheersing van de koloniën?
Deelvragen:
Hoe is het ‘koloniale systeem’ ontstaan?
Met welke machtsmiddelen konden de moederlanden de koloniën onder controle houden?
Hoe dacht de bevolking in de koloniën over de koloniale machthebbers?
Welke rol speelden de Eerste en Tweede Wereldoorlog bij de dekolonisatie?
Welke bevolkingsgroepen kwamen in opstand tegen het moederland?
Was het gebruik van geweld in het dekolonisatieproces onvermijdelijk?
Wat was de publieke opinie in de moederlanden over de koloniën?
Welke rol speelden de Verenigde Staten bij de dekolonisatie?
Eindtermen
Domein A: Historisch besef A1 Ordenen
Je kunt gebeurtenissen uit zijn eigen leven alsmede verschijnselen, gebeurtenissen en personen uit de geschiedenis met behulp van een tijdbalk of een andere vorm van chronologische schematisering ordenen en daarbij de volgende aanduidingen van tijd en tijdsindeling gebruiken: jaren, eeuwen, tijdvakken, perioden en jaartellingen.
Je kunt met gebruik van voorbeelden uit de perioden- en tijdvakkenindeling, de westers-christelijke jaartelling en met meerdere andere voorbeelden van jaartellingen of periodiseringen uitleggen dat chronologische indelingen interpretatief van aard zijn en (mede) afhangen van de standplaats die men inneemt en/of de vraag die men wil beantwoorden.
A2 Periodisering
Je kunt de volgende tijdvakken met bijbehorende tijdsgrenzen in chronologische volgorde noemen en als referentiekader gebruiken:
tijdvak 9: tijd van de wereldoorlogen (1900-1950) / eerste helft 20e eeuw.
tijdvak 10: tijd van televisie en computer (vanaf 1950) / tweede helft 20e eeuw.
A3 Perioden gebruiken
Je kunt de tijdvakken van eindterm 2 plaatsen in de periodes Prehistorie, Oudheid, Middeleeuwen, Vroegmoderne Tijd en Moderne Tijd.
Je kunt uitleggen dat de indeling in perioden en tijdvakken een westers perspectief op de geschiedenis vertegenwoordigt en wat de beperkingen en bezwaren daarvan kunnen zijn.
Domein B: Oriëntatiekennis
Je kunt bij een kenmerkend aspect van een tijdvak een passend voorbeeld geven van een gebeurtenis, ontwikkeling, verschijnsel of handeling dan wel gedachtegang van een persoon en dit voorbeeld gebruiken om het betreffende aspect te verduidelijken.
Je kunt uitleggen dat de betekenis die aan dit tijdvak wordt toegekend mede afhangt van de tijd, plaats en omstandigheden waarin mensen zich met het verleden bezighouden.
In deze opdracht speelt het volgende kenmerkende aspect uit tijdvak 9 een rol:
Vormen van verzet tegen het West-Europese imperialisme.
In deze opdracht speelt het volgende kenmerkende aspect uit tijdvak 10 een rol:
De dekolonisatie die een eind maakte aan de westerse hegemonie in de wereld.
Onderstaande kernbegrippen staan in de begrippenlijst.
imperialisme
modern imperialisme
hegemonie
nationalisme
wereldoorlog
dekolonisatie
Activiteiten
Activiteiten
Stap
Activiteit
Oriëntatie
Wat weet je nog over het einde van de koloniale overheersing? Je haalt je voorkennis op en beantwoordt de Kennisbankvragen.
Stap 1
Je leest de informatie over het verzet tegen Europees imperialisme en Dekolonisatie. Ook kijk je video's over dit onderwerp. Aan de hand van de Kennisbanken en de video's beantwoord je een aantal vragen.
Stap 2
Met behulp van informatie illustreer je het kenmerkende aspect van de tweede helft van de 20e eeuw. Ook bespreek je de politieke, economische en maatschappelijke gevolgen van dekolonisatie voor een kolonie en het moederland.
Afronding
Onderdeel
Activiteit
Begrippenlijst
Hier vind je de begrippen die passen bij de opdracht.
Eindproduct
Je maakt in een groepje een schema over de dekolonisatie van een van de Europese landen en presenteert deze aan andere groepen.
Video's en bronnen
Hier vind je de bronnen die passen bij deze opdracht.
Examenvragen
Hier vind je bij de opdracht passende examenvragen.
Terugkijken
Terugkijken op de opdracht.
Tijd
De studiebelasting voor deze opdracht is ongeveer 5 SLU.
Oriëntatie
Wat weet je nog over het einde van de koloniale overheersing?
Je kunt je geheugen opfrissen met behulp van het volgende onderdeel uit de Kennisbank onderbouw.
Denk je dat jij nog voldoende kennis hebt? Maak dan eerst de toets.
Scoor je een voldoende? Dan hoef je de Kennisbank niet te lezen.
Scoor je onvoldoende? Dan moet je de Kennisbank alsnog bestuderen.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Op de afbeelding rechts zie je de koloniale situatie van Afrika in 1955.
Na de Tweede Wereldoorlog werden de Afrikaanse landen een voor een zelfstandig.
Veruit de meeste dekolonisaties vonden plaats in 1960. Dat jaar wordt daarom wel 'Het jaar van Afrika' genoemd.
Deze informatie kan worden gebruikt om het kenmerkende aspect van de tweede helft van de twintigste eeuw te illustreren (zie de Stap 'Wat ga je leren').
Bespreek met een klasgenoot op welke manier dit geïllustreerd kan worden.
Afsluiting
Begrippenlijst
Imperialisme
Imperialisme is het proces waarbij landen hun macht in andere delen van de wereld uit willen breiden door gebieden te veroveren en te beheersen. Dit deden ze met dat doel van de 15e tot de 19e eeuw.
Modern imperialisme
Vanaf ongeveer 1850 begon het modern imperialisme, een fase van het imperialisme waarbij de Europeanen steeds meer gebieden overzee veroverden en er koloniën van maakten. De koloniën dienden als afzetmarkt voor Europese producten die gemaakt werden als gevolg van de industriële revolutie.
De moederlanden haalden grondstoffen uit de koloniën en investeerden er in bedrijven en ondernemingen.
Hegemonie
Men spreekt van hegemonie als een staat meer macht of invloed heeft dan andere staten op het gebied van politiek, cultuur, wetenschap en handel.
Nationalisme
Sterke voorliefde voor het eigen volk en de eigen staat. Deze houding gaat vaak gepaard met een afkeer van of minachting voor andere volkeren.
Wereldoorlog
Een oorlog waar een groot aantal landen ter wereld bij betrokken is.
Dekolonisatie
De ontwikkeling naar zelfbestuur en onafhankelijkheid van koloniën.
Eindproduct: Schema
Dekolonisatie Engeland, Nederland, Frankrijk en Duitsland
Verdeel de vier landen over de expertgroepen. Elke expertgroep onderzoekt aan de hand van de gegeven bronnen de (voor)geschiedenis van de dekolonisatie van het koloniale rijk van 'zijn land'.
Van het onderzoek wordt een schema gemaakt.
Daarin wordt in ieder geval de volgende informatie genoteerd:
Voorgeschiedenis
welke koloniën, doel, middelen, manier van bestuur, enz.
Verzet
vormen van bezet, hoofdpersonen, zwakte moederland, rol wereldoorlogen, enz.
Zorg dat je in het schema antwoord geeft op de deelvragen.
Ontwerp een definitief schema
Maak het schema met de koloniale geschiedenis van 'jullie land' definitief. Breng zo nodig verbanden aan met pijlen, deelschema’s en beeldmateriaal.
Gebruik bij het ontwerp de Gereedschapskist en de beoordelingscriteria.
Tevreden?
Presenteer het schema aan de andere groepen. Praat na over het onderwerp als alle presentaties achter de rug zijn.
Wat zijn de overeenkomsten en verschillen tussen de landen?
Beoordeling
Je krijgt een positieve beoordeling als:
Jullie producten samen een goed overzicht geven van het dekolonisatieproces.
Er bronnen en beeldmateriaal zijn verwerkt in jullie schema.
Jullie de uitleg van de dekolonisatie en de hele voorgeschiedenis daarvan chronologisch in een schema zetten.
Jullie in het chronologische schema correcte aanduidingen van tijd en tijdsindeling gebruiken (jaren, eeuwen, tijdvakken, perioden).
Jullie kunnen uitleggen dat de chronologische indeling die je gebruikt een bepaalde interpretatie van de ontwikkelingen inhoudt.
Een tabel of schema is een manier om gegevens in beeld te brengen, op zo’n manier dat het er overzichtelijk uit ziet.
Video's en bronnen
Op internet zijn er veel geschiedenisvideo's te vinden.
De volgende video's van Joost van Oort passen heel goed bij deze opdracht.
Het gaat om een video over Tijdvak 8, een video over Tijdvak 9 en de video Dekolonisatie uit Tijdvak 10.
Nederland: Grenzen van de ethische politiek
Door de ethische politiek, na 1900 steeds bepalender voor het Nederlandse koloniale beleid, zag de regering Indië niet langer als een wingewest maar als een voogdijschap waarvoor zij verantwoording droeg.
Engeland: De lijdensweg van de Britse dekolonisatie: Engeland begreep te laat dat het geen wereldmacht meer was: Artikel uit 1997 in Volkskrant met bespreking van twee boeken over Britse dekolonisatie.
Joseph Chamberlain, minister van koloniën over het Britse imperialisme in 1895:
"Ons nationaal inkomen berust op onze industriële mogelijkheden en productie. Wij zijn geen echt agrarisch land: dat kan nooit de belangrijkste bron van onze welstand zijn. Wij zijn een groot industrieel land. Daaruit volgt dat de handel binnen ons wereldrijk voor ons huidig welslagen absoluut noodzakelijk is. Zo deze handel achteruit zou gaan, of geen tred kunnen houden met de bevolkingsstijging, dan evolueren wij tot een staat van vijfde klasse".
Cecil Rhodes (1853-1902), Onvermoeibaar Brits imperialist en veroveraar van Rhodesië (het huidige Zimbabwe):
"Ik beweer dat wij het belangrijkste ras zijn op de wereld en dat hoe meer stukken van de aarde wij bewonen, des te beter het is voor de mensheid. Omdat God duidelijk het Engelssprekende ras tot zijn uitverkoren werktuig heeft gekozen ... is het duidelijk dat Hij ook moet wensen dat ik alles doe wat in mijn vermogen ligt om aan dit ras zoveel mogelijk speelruimte en macht te geven."
Nederlands historicus Jan Romein, Op het breukvlak van twee eeuwen (bewerkt):
"Zoals de macht nog onaangetast was, zo leek ook de grond waar zij op stond, nog onwankelbaar. Engelands hegemonie berustte in 1900, nog steeds op de in 1800 gewonnen heerschappij ter zee, op zijn welvaart en op zijn vrijhandel. Men moet ook erkennen dat de vrijhandel op zijn beurt, op een monopolie berustte. Een onwillekeurig en om zo te zeggen stilzwijgende en langdurig monopolie. Het monopolie was het gevolg van de voorsprong die Engeland had sinds het einde van de achttiende eeuw door zijn Industriële Revolutie. Het was daardoor, als het ware, de fabriek van de wereld geworden waar vanuit alle delen van de wereld de grondstoffen werden ingevoerd en van waaruit de afgewerkte producten naar overal uitgevoerd werden. Het was het gebleven toen anderen begonnen die voorsprong in te lopen, door er zijn boerenstand aan op te offeren. Om het nog langer te blijven, toen anderen die voorsprong hadden ingelopen, moest echter een aantal voorwaarden vervuld blijven. Engeland zou de wereldfabriek blijven, zolang de wereld die arbeidsverdeling aanvaardde. Deed zij dat niet meer - en in 1900 waren daar al merkbare tekenen van - dan moest zij gedwongen worden. Als zij gedwongen werd, verviel de illusie dat Engelands eigen belang samenviel met het belang van de wereld. Daarmee begon de ideologische bron waaruit het zijn zelfbewustzijn putte, te verzanden."
Toespraak Duitse staatsman Bernhard von Bülow voor de Rijksdag op 11 december 1899 (bewerkt):
"In onze negentiende eeuw heeft het koloniale rijk van Engeland - het grootste van de wereld sinds de tijd van de Romeinen – zich verder uitgebreid. De Fransen hebben sterke banden met Noord-Afrika en Oost-Afrika en creëerde voor zichzelf een nieuw imperium in het Verre Oosten. Rusland is begonnen met zijn opmars in Azië […]. De Engels premier zei ooit dat de sterke staten werden steeds sterker worden en de zwakken steeds zwakker. [...] We willen niet op de tenen trappen van een vreemde macht maar tegelijkertijd willen we niet dulden dat een buitenlandse mogendheid onze grond betreedt. We zijn niet van plan om aan de kant worden gezet door een buitenlandse macht, niet in de politiek, noch in economische termen. (Levendig applaus)
Het is hoog tijd, dat we de machtsverhoudingen in de toekomst herstructureren. Aan de kant staan hebben we in het verleden al te vaak gedaan, terwijl andere mensen de taart verdeelden. (Applaus) We hebben nu belangen in alle delen van de wereld. [...]
De snelle groei van onze bevolking, de ongekende bloei van onze industrie, het harde werk van onze kooplieden, kortom de machtige vitaliteit van het Duitse volk hebben ons verweven met de wereldeconomie en de internationale politiek. Als de Engelsen spreken van een 'Groot-Brittannië,' als de Fransen spreken van een 'Nieuw Frankrijk' als de Russen Azië openleggen, dan hebben wij ook het recht op een groter Duitsland. (Bravo van rechts, gelach van links) Niet in de zin van verovering, maar wel als vreedzame uitbreiding van onze handel en infrastructuur. [...] We kunnen en mogen niet toestaan dat de orde van de dag voorbij gaat aan het Duitse volk [...]
De tijden van politieke, economische en politieke bescheidenheid mag nooit meer terugkeren. Wij willen nooit meer, zoals Friedrich List zei, de 'slaven van de mensheid' zijn. Maar daartoe zijn we alleen in staat als we ons realiseren dat er geen welvaart is zonder macht, zonder een sterk leger en een sterke vloot. In de komende eeuw zal worden bepaald of het Duitse volk een hamer of een aambeeld is."
De Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring, 4 juli 1776:
"Wij houden deze waarheden voor vanzelfsprekend dat alle mensen als gelijken zijn geschapen, dat zij door hun Schepper met bepaalde onvervreemdbare rechten zijn begiftigd, dat zich daaronder bevinden het Leven, de Vrijheid en het streven naar Geluk. Dat ten einde die rechten te verzekeren, regeringen onder de mensen zijn ingesteld, die hun rechtvaardige macht afleiden uit de toestemming van degenen die zij besturen. Dat telkens als een vorm van regering voor die doeleinden verderfelijk wordt, het het recht van het volk is haar te veranderen of af te schaffen en een nieuwe regering in te stellen, die gegrondvest is op zulke beginselen en haar macht zo inricht, dat zij het volk de meeste kans schijnen te bieden zijn veiligheid en geluk te verzekeren. De voorzichtigheid gebiedt inderdaad dat sinds lang bestaande regeringen niet gewijzigd moeten worden om voorbijgaande redenen van geringe betekenis. Wanneer een lange reeks van misbruiken en overweldigingen, onveranderlijk hetzelfde doel nastrevend, beoogt de mensen onder volstrekte dwingelandij te brengen, dan is het hun recht, hun plicht zo'n regering omver te werpen en nieuwe waarborgen voor hun veiligheid in de toekomst te verzekeren.
Derhalve verkondigen en verklaren wij, de vertegenwoordigers van de Verenigde Staten van Amerika, vergaderd in een algemeen congres, ons beroepend op de Opperste Rechter van de wereld wat betreft de rechtschapenheid van onze inzichten, in de naam en op het gezag van het goede van deze koloniën, dat deze verenigde koloniën zijn, en van rechtswege behoren te zijn, vrije en onafhankelijke Staten; dat zij vrijgesteld zijn van elke trouw aan de Britse Kroon, en dat elke politieke band tussen hen en de Staat van Groot-Brittannië volstrekt verbroken is en behoort te zijn."
President Harry S. Truman in het Congres, 1947:
"Nu staat elk land voor de keuze tussen twee levenswijzen. Die keuze is maar al te vaak niet vrij. De eerste levenswijze is gebaseerd op de wil van de meerderheid: een regering die aan het volk verantwoording moet afleggen, vrije verkiezingen, individuele vrijheid, vrijheid van meningsuiting en godsdienst en geen politieke onderdrukking. De tweede levenswijze is gebaseerd op de wil van de minderheid met geweld aan de meerderheid opgelegd. Ze berust op terreur en onderdrukking, een gecontroleerde radio en pers, gemanipuleerde verkiezingen en onderdrukking van de persoonlijke vrijheden.
Ik geloof dat de VS steun moet verlenen aan vrije volken die zich verzetten tegen pogingen om hen te onderwerpen door gewapende minderheden of door druk van buitenaf. Onze hulp moet eerst economisch en financieel zijn, om zo een economische stabiliteit en een evenwichtige politieke ontwikkeling te bevorderen."
Examenvragen
Op deze pagina vind je een of meerdere examenvragen.
De vragen sluiten zo goed mogelijk aan bij de opdracht die je net hebt afgerond.
Maak bij het beantwoorden ook gebruik van wat je al eerder geleerd hebt.
Als je de vraag niet kunt beantwoorden, probeer het dan later opnieuw.
Nadat je de vragen beantwoord hebt, kun je de vraag zelf nakijken en je score aangeven.
Lees de probleemstelling van deze opdracht nog eens door.
Heb je de oorzaken van de beëindiging van de kolonisatie kunnen benoemen?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Zorg dat je de kenmerkende aspecten kunt noemen.
Heb je de kernbegrippen kunnen omschrijven?
Hoe ging het?
Tijd
Bij de activiteiten stond een studiebelasting van ongeveer 5 SLU. Had je voldoende tijd voor de opdracht?
Inhoud
Was de inhoud van de opdracht nieuw voor je of wist je al veel over dekolonisatie?
Schrijf op wat nieuw voor je was.
Dekolonisatie gaat voor een groot gedeelte om ethiek. Kun je dit na het maken van deze opdracht uitleggen?
Eindopdracht
Ben je tevreden over het schema dat jullie hebben gemaakt? Schrijf op wat je goed vindt aan het schema.
Schrijf ook een ding op dat je minder goed vindt.
Afsluiting
Heb je de examenvragen gemaakt? Pasten deze goed bij de opdracht?
Het arrangement 10.1 Einde koloniale overheersing v456 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
De opdracht 'Einde koloniale overheersing' is ontwikkeld door auteurs en medewerkers van StudioVO in opdracht van Stichting VO-content.
Fair Use
In de Stercollecties van VO-content wordt gebruik gemaakt van beeld- en filmmateriaal dat beschikbaar is op internet. Bij het gebruik zijn we uitgegaan van fair use.
Meer informatie: Fair use
Vragen
Mocht u vragen/opmerkingen hebben, neem dan contact op via de helpdesk van VO-content.
Aanvullende informatie over dit lesmateriaal
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor vwo, leerjaar 4, 5 en 6. Dit is tijdvak 10 met het onderwerp: Einde koloniale overheersing. Na de Eerste Wereldoorlog ontstonden nationalistische groeperingen door veteranen uit de WOI die moesten vechten in een oorlog waar zij zelf geen belang bij hadden en er braken rellen uit. Daarbij waren de moederlanden verzwakt door de eerste oorlog. Het idee van zelfbeschikkingsrecht, gestimuleerd door de veertien punten van president Woodrow Wilson, speelde een grote rol bij het stimuleren van het nationale bewustzijn.
De Volkenbond, opgericht in 1919, probeerde een einde te maken aan oorlogen, maar bleek uiteindelijk machteloos. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd Japan gezien als een bevrijder door inwoners van Aziatische koloniën en toonde het de onmacht van het Westen. Na de tweede oorlog begon het proces van dekolonisatie, gestimuleerd door de afwijzende houding van de VS en de Sovjet-Unie ten aanzien van koloniaal bezit. De dekolonisatie ging vaak gepaard met geweld.
Suriname werd onafhankelijk in 1975, nadat het in 1954 een semi-autonome status had gekregen binnen Koninkrijksverband. India kreeg de leiding van Ghandi bij het dekolonisatieproces, waarbij geweldloosheid werd gepropageerd. Ghandi eiste onafhankelijkheid voor India na de Tweede Wereldoorlog en schreef de 'Quit India'-resolutie waarin de Britse regering werd verzocht India te verlaten. Dit leidde tot massa-arrestaties en geweld.
Onder andere door de VS, ontstond de behoefte om de koloniale politiek te rechtvaardigen en dat uitte zich in Nederlands-Indië in de zogenoemde etische politek. Dit werd gezien als een beschavingsmissie om de kolonie voorbereid op zelfstandigheid. Door WOI en beter onderwijs, ontstonden er verschillende groepen van verzet, zoals de nationalistische bewegingen en de nieuwe elite. Na de capitulatie van Japan in 1945 riep Soekarno de onafhankelijkheid van Indonesië uit, wat leidde tot gewelddadige gebeurtenissen. Nederland voerde politionele acties uit, maar onder internationale druk werd de soevereiniteit in 1949 overgedragen aan Indonesië. Het conflict tussen Palestijnen en Israël heeft ook zijn wortels in dekolonisatie, waarbij het VN-delingsplan in 1947 Palestina verdeelde in een Joodse en Arabische staat, maar tot op heden blijven geweldsuitbarstingen voortduren. In 1960 vond er in Afrika veel dekolonisatie plaats, ook wel 'Het jaar van Afrika' genoemd.
Leerniveau
VWO 6;
VWO 4;
VWO 5;
Leerinhoud en doelen
De tijd van televisie en computer (vanaf 1950);
Geschiedenis;
Eindgebruiker
leerling/student
Moeilijkheidsgraad
gemiddeld
Studiebelasting
5 uur en 0 minuten
Trefwoorden
(modern) emperialisme, arrangeerbaar, dekolonisatie, einde koloniale overheersing, geschiedenis, hegemonie, het jaar van afrika, nationalisme, stercollectie, v456
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor vwo, leerjaar 4, 5 en 6. Dit is tijdvak 10 met het onderwerp: Einde koloniale overheersing. Na de Eerste Wereldoorlog ontstonden nationalistische groeperingen door veteranen uit de WOI die moesten vechten in een oorlog waar zij zelf geen belang bij hadden en er braken rellen uit. Daarbij waren de moederlanden verzwakt door de eerste oorlog. Het idee van zelfbeschikkingsrecht, gestimuleerd door de veertien punten van president Woodrow Wilson, speelde een grote rol bij het stimuleren van het nationale bewustzijn.
De Volkenbond, opgericht in 1919, probeerde een einde te maken aan oorlogen, maar bleek uiteindelijk machteloos. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd Japan gezien als een bevrijder door inwoners van Aziatische koloniën en toonde het de onmacht van het Westen. Na de tweede oorlog begon het proces van dekolonisatie, gestimuleerd door de afwijzende houding van de VS en de Sovjet-Unie ten aanzien van koloniaal bezit. De dekolonisatie ging vaak gepaard met geweld.
Suriname werd onafhankelijk in 1975, nadat het in 1954 een semi-autonome status had gekregen binnen Koninkrijksverband. India kreeg de leiding van Ghandi bij het dekolonisatieproces, waarbij geweldloosheid werd gepropageerd. Ghandi eiste onafhankelijkheid voor India na de Tweede Wereldoorlog en schreef de 'Quit India'-resolutie waarin de Britse regering werd verzocht India te verlaten. Dit leidde tot massa-arrestaties en geweld.
Onder andere door de VS, ontstond de behoefte om de koloniale politiek te rechtvaardigen en dat uitte zich in Nederlands-Indië in de zogenoemde etische politek. Dit werd gezien als een beschavingsmissie om de kolonie voorbereid op zelfstandigheid. Door WOI en beter onderwijs, ontstonden er verschillende groepen van verzet, zoals de nationalistische bewegingen en de nieuwe elite. Na de capitulatie van Japan in 1945 riep Soekarno de onafhankelijkheid van Indonesië uit, wat leidde tot gewelddadige gebeurtenissen. Nederland voerde politionele acties uit, maar onder internationale druk werd de soevereiniteit in 1949 overgedragen aan Indonesië. Het conflict tussen Palestijnen en Israël heeft ook zijn wortels in dekolonisatie, waarbij het VN-delingsplan in 1947 Palestina verdeelde in een Joodse en Arabische staat, maar tot op heden blijven geweldsuitbarstingen voortduren. In 1960 vond er in Afrika veel dekolonisatie plaats, ook wel 'Het jaar van Afrika' genoemd.
(modern) emperialisme, arrangeerbaar, dekolonisatie, einde koloniale overheersing, geschiedenis, hegemonie, het jaar van afrika, nationalisme, stercollectie, v456
Hoe dachten de Nederlanders over de relatie met Indonesië direct na de Tweede Wereldoorlog? Bespreek het na het kijken van de volgende video met een klasgenoot.
Tijd
Wat weet je nog over het einde van de koloniale overheersing?
Bestudeer de twee onderwerpen uit de Kennisbank geschiedenis.
Op de afbeelding rechts zie je de koloniale situatie van Afrika in 1955.
Op internet zijn er veel geschiedenisvideo's te vinden.
Intro + probleemstelling
