De 17e eeuw wordt wel de Gouden Eeuw genoemd. De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden maakte een bloeiperiode door op het gebied van handel, wetenschap en kunsten. Ook wat betreft haar politieke en militaire (zee)macht nam de Republiek een vooraanstaande positie in.
De Gouden Eeuw heeft dan ook veel bekende Nederlanders voortgebracht. Denk maar aan Willem van Oranje, Rembrandt, Michiel de Ruyter en Antoni van Leeuwenhoek. Deze Nederlanders waren actief als politicus, schilder, zeeman of wetenschapper en schrijver.
In verschillende steden vind je deze bekende Nederlanders terug in de namen van straten of pleinen. Zo heb je in Amsterdam de Admiraal De Ruijterweg en het Rembrandtsplein. In onder andere Haarlem heb je een Van Leeuwenhoekstraat. En meerdere steden hebben een Willem van Oranjeplein.
Naast dat er steden en pleinen naar deze bekende Nederlanders zijn vernoemd, vind je van veel van deze bekende Nederlanders ook standbeelden. Het standbeeld van Michiel de Ruyter staat op de Boulevard de Ruyter in zijn geboorteplaats Vlissingen. Van Rembrandt vind je onder andere een standbeeld in Leiden. In Delft staat een standbeeld van Van Leeuwenhoek. En in Den Haag vind je zelfs meerdere standbeelden van Willem van Oranje.
Natuurlijk heel leuk al die straatnamen en standbeelden, maar wat als de 'Hollandse held' achteraf niet zo'n held blijkt te zijn? Als hij zich schuldig heeft gemaakt aan bedrog of aan diefstal of aan slavernij of aan .....
In deze opdracht maak je portret van een bekende Nederlander uit de Gouden Eeuw die 'onder vuur' ligt.
Je vormt jezelf een mening: verdient deze bekende Nederlander wel of geen standbeeld?
En je doet mee aan de discussie met als vraag wie verdient er wel/geen standbeeld.
Wat kan ik straks?
Aan het eind van de opdracht kun je:
uitleggen waarom de Goude Eeuw veel bekende Nederlanders heeft voortgebracht.
minimaal twee voorbeelden noemen van standbeelden van bekende Nederlanders die ter discussie staan en uitleggen waarom die bekende Nederlanders ter discussie staan.
uitleggen wat wordt bedoeld met de ‘beeldenstorm’ van 2020.
zelf een standpunt innemen over wie wel en wie niet een standbeeld verdienen.
meedoen aan een discussie over wie wel en wie niet een standbeeld verdienen.
Wat ga ik doen?
Activiteiten
Aan de slag
Stap
Activiteit
Stap 1
Je bestudeert een portret van Jan Pieterszoon Coen en vraagt je af hoe je hem het beste kunt omschrijven.
Stap 2
Je zoekt informatie over vier bekende personen uit de 17e eeuw.
Je probeert te bedenken of deze mensen wel of geen held zijn (geweest)?
Stap 3
Je leest een krantenartikel over de 'Nieuwe beeldenstorm'.
Je vormt jezelf een mening over deze beeldenstorm.
Afronding
Onderdeel
Activiteit
Eindopdracht
Je doet mee aan de discussie over de stelling 'Standbeelden van 'foute' Nederlanders moeten van straat worden gehaald'.
Terugkijken
Terugkijken op de opdracht.
Benodigdheden
Geen bijzonderheden.
Tijd
Voor deze opdracht inclusief debat heb je ongeveer 3 uur nodig.
Aan de slag
Stap 1: Pieterszoon Coen
Lees het portret van Jan Pieterszoon Coen
JP Pieterszoon Coen (1587 - 1629)
Jan Pieterszoon Coen wordt geboren in 1587, in een dorpje vlakbij Hoorn. Hij blijkt zeer intelligent te zijn; op zijn twaalfde heeft hij al de Latijnse School doorlopen. Zijn dertiende tot zijn twintigste levensjaar brengt hij door in Rome. Hij leert daar Italiaans boekhouden en een aantal vreemde talen.
In 1607, hij is dan net 20, treedt Coen in dienst bij de vijf jaar eerder opgerichte Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC). Dit is het begin van een bliksemcarrière. Op zijn 25ste wordt hij benoemd tot commandeur over twee schepen. Op zijn 27ste wordt hij bevorderd tot directeur-generaal, in hiërarchie de tweede man van de VOC in Indië. De hoogste positie, die van gouverneur-generaal, bereikt hij in 1617; hij is dan dertig. Coen wordt verantwoordelijk voor al het handelen van de VOC in de Oost.
Coen schuwt extreem geweld niet bij het bestrijden van Europese rivalen. Ook de inlandse bevolking krijgt te maken met geweld als straf voor een niet-meewerkende houding. Berucht is de bijna volledige uitroeiing van de bevolking van de Banda-eilanden in 1621. Het overgrote deel van de bevolking wordt doodgeslagen, onthoofd, verbrand of gespietst. Door deze actie verwerft Coen de bijnaam ‘De Slachter van Banda’.
Het VOC-bestuur is vol lof over Coen, die daar in de Oost zoveel bereikt. Zijn ondergeschikten zijn minder lovend. Zij beschrijven Coen als humorloos, zonder enige menselijke warmte, driftig, meedogenloos en wraakzuchtig.
Coen overlijdt in 1629, waarschijnlijk aan een acute buikgriep. Hij wordt slechts 42 jaar.
Berwerking van artikel van Martin Deinum
Eindoordeel - een onmens?
Hoe kun je Coen het beste omschrijven?
Uit de bronnen komt een mens naar voren die nu goed zou functioneren als directeur van een grote bank. Een intelligente, ambitieuze, keiharde baas. Een baas die concurrenten het liefst uit de weg ruimt en die meedogenloos is bij het vergroten van macht en rijkdom.
Maar vergeet niet dat de samenleving in de 17e eeuw heel wat harder was dan vandaag de dag. Lijf- en doodstraffen kwamen in alle landen voor.
Bekijk nu de volgende video en maak de opdracht.
Stap 2: Helden?
In de inleiding van deze opdracht worden de volgende bekende Nederlanders uit de Gouden Eeuw genoemd.
Willem van Oranje
Rembrandt
Michiel de Ruyter
Antoni van Leeuwenhoek
Zoek informatie op over deze vier personen. Schrijf van ieder van deze personen in vier zinnen op wie ze waren en waarom ze zo beroemd zijn geworden.
Aan het eind van stap 1 is de vraag aan de orde geweest: 'Wat te doen met Jan Pieterszoon Coen?'
In de video werd Jan Pieterszoon door verschillende mensen onder vuur genomen.
Stel nu dezelfde vraag over Willem van Oranje, Rembrandt, Michiel de Ruyter en Antoni van Leeuwenhoek?
Probeer te bedenken waarom deze mensen wel of niet 'onder vuur' liggen.
Maak de opdracht.
Stap 3: Beeldenstorm
Lees het volgende bewerkte krantenartikel van Raymond Boere van 11 juni 2020.
Nieuwe beeldenstorm: ‘Foute helden’ moeten het ontgelden
Plons. Daar lag Edward Colston in de haven van het Engelse Bristol. Edward Colston rijk geworden met het vervoer van slavan van West-Afrika naar West-Indië. Honderder betogers rekenden onder luid gejoel af met de verheerlijking van deze omstreden inwoner.
En zo ging het op veel meer plekken. In Amerika richtte de woede zich afgelopen dagen vooral op de honderden standbeelden van figuren uit de Amerikaanse Burgeroorlog, maar inmiddels moet ook de ontdekker van het land het ontgelden. In Boston werd het beeld van Columbus onthoofd, in Richmond gooiden activisten hem in het water.
Ook in Nederland laait het debat over ‘foute’ historische standbeelden op. Een handtekeningenactie tegen het metershoge beeld van Jan Pieterszoon Coen in het hart van Hoorn is inmiddels bijna zevenhonderd keer ondertekend.
De beelden die nu onder vuur liggen, zijn vooral aan eind 19e eeuw neergezet. Veel landen waren trots op wat ze met hun kolonisatie hadden bereikt en wilden hun ‘helden’ eren. In Nederland zijn daar voorbeelden van. In Engeland nog veel meer. Maar ook in de Verenigde Staten staan standbeelden van mensen die belangrijk waren voor het land, maar tegelijkertijd vaak slavenhouder waren.
De standbeelden roepen weerstand op, omdat veel mensen vanuit het nu naar het verleden kijken. Als iets nu niet goed is, was het vroeger ook niet goed. Klopt dat beeld wel. Kolonialisme was vroeger iets om trots op te zijn. Daar denken we nu alleen anders over.
Is het weghalen van omstreden beelden de oplossing, zoals nu op tal van plekken gebeurd? Niet iedereen is het daarmee eens. Sommigen vinden dat je het verleden niet moet uitwissen, maar moet verklaren. Het beeld van Coen moet je niet weghalen, maar je moet bij het beeld uitleggen wie hij was. Als je het weghaalt, weet je ook niet meer wat er is gebeurd.
Maak de opdacht.
Afronding
Eindopdracht: Discussie
Je gaat je nu voorbereiden op een debat.
Het debat gaat over de volgende stelling.
Stelling: Standbeelden van 'foute' Nederlanders moeten van straat worden gehaald.
Bedenk nu zoveel mogelijk argumenten vóór en tegen de stelling.
Schrijf de argumenten op een kladblaadje.
Bij een debat hebben twee of meer mensen een verschillende mening over een onderwerp. Deze standpunten worden helder in beeld gebracht door argumenten voor het eigen standpunt te geven, of door de argumenten van de ander met tegenargumenten te bestrijden.
Ga met drie andere leerlingen in debat.
Twee spelen 'voorstander' en twee spelen 'tegenstander'.
Geef elkaar commentaar op de inhoud. Let ook op elkaars houding.
Zorg dat één iemand de voorzitter is.
Evalueer samen het debat. Maak hierbij gebruik van het Juryformulier.
Tijdens het debat kijkt en luister je docent mee.
Bij de beoordeling van het debat let hij/zij op het volgende:
De standpunten werden duidelijk overgebracht.
De argumenten werden goed onderbouwd.
Bij de argumenten werden voorbeelden gegeven.
Er werd duidelijk gesproken.
De lichaamstaal paste bij de toon van het debat.
Succes!
Terugkijken
Intro
Lees de intro van deze opdracht nog eens door.
Wist je na het lezen van de intro wat je ongeveer te wachten stond?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Probeer bij ieder leerdoel een vraag te stellen en die vraag te beantwoorden.
Hoe ging het?
Tijd
Bij de activiteiten stond dat je ongeveer 3 uur met de opdracht bezig zou zijn.
Klopt dat?
Inhoud
Was de inhoud van de opdracht nieuw voor je of wist je het meeste al?
Schrijf op wat nieuw voor je was.
Eindopdracht
Hoe verliep de discussie? Hoe kijk je terug op je eigen rol in de discussie?
Wat zou je een volgende keer graag anders doen?
Het arrangement Standbeelden - vmbo12 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor VMBO leerjaar 1 en 2. Dit is tijdvak 6 met het onderwerp Standbeelden. De Gouden Eeuw heeft veel bekende Nederlanders voortgebracht. Denk maar aan Willem van Oranje, Rembrandt, Michiel de Ruyter en Antoni van Leeuwenhoek. Deze Nederlanders waren actief als politicus, schilder, zeeman of wetenschapper en schrijver. In verschillende steden vind je deze bekende Nederlanders terug in de namen van straten of pleinen. Naast dat er steden en pleinen naar deze bekende Nederlanders zijn vernoemd, vind je van veel van deze bekende Nederlanders ook standbeelden. Natuurlijk heel leuk al die straatnamen en standbeelden, maar wat als de 'Hollandse held' achteraf niet zo'n held blijkt te zijn? Als hij zich schuldig heeft gemaakt aan bedrog of aan diefstal of aan slavernij of aan ..... Het materiaal bespreekt standbeelden van bekende Nederlanders die ter discussie staan. Daarnaast wordt besproken wat er wordt bedoeld met de 'beeldenstorm' van 2020. Als laatst is er ruimte voor discussie over wie wel en wie niet een standbeeld verdienen. Voorbeelden van personen die worden genoemd zijn Wilem van Oranje, Rembrandt, Michiel de Ruyter en Antoni van Leeuwenhoek.
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor VMBO leerjaar 1 en 2. Dit is tijdvak 6 met het onderwerp Standbeelden. De Gouden Eeuw heeft veel bekende Nederlanders voortgebracht. Denk maar aan Willem van Oranje, Rembrandt, Michiel de Ruyter en Antoni van Leeuwenhoek. Deze Nederlanders waren actief als politicus, schilder, zeeman of wetenschapper en schrijver. In verschillende steden vind je deze bekende Nederlanders terug in de namen van straten of pleinen. Naast dat er steden en pleinen naar deze bekende Nederlanders zijn vernoemd, vind je van veel van deze bekende Nederlanders ook standbeelden. Natuurlijk heel leuk al die straatnamen en standbeelden, maar wat als de 'Hollandse held' achteraf niet zo'n held blijkt te zijn? Als hij zich schuldig heeft gemaakt aan bedrog of aan diefstal of aan slavernij of aan ..... Het materiaal bespreekt standbeelden van bekende Nederlanders die ter discussie staan. Daarnaast wordt besproken wat er wordt bedoeld met de 'beeldenstorm' van 2020. Als laatst is er ruimte voor discussie over wie wel en wie niet een standbeeld verdienen. Voorbeelden van personen die worden genoemd zijn Wilem van Oranje, Rembrandt, Michiel de Ruyter en Antoni van Leeuwenhoek.
De 17e eeuw wordt wel de Gouden Eeuw genoemd. De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden maakte een bloeiperiode door op het gebied van handel, wetenschap en kunsten. Ook wat betreft haar politieke en militaire (zee)macht nam de Republiek een vooraanstaande positie in. 
Aan het eind van de opdracht kun je:
Benodigdheden
Intro
