“Alles heeft een natuurlijke verklaring. De maan is geen God, maar een grote steen, en de zon is een hete rots.” - Anaxagoras
Ik ben Anaxagoras. Ik woon in Griekenland, zo’n 450 jaar voor Christus. Wij Grieken aanbidden vele goden. Heel normaal in mijn tijd, de Babyloniërs en Egyptenaren doen dat ook. Goden zorgen voor regen, voor de gewassen, voor kalme zeeën voor de handel en helpen bij het overwinnen van onze vijanden. Goden zijn het antwoord op alle vragen.
Bijzonder aan de tijd waarin ik leef is dat we voor het eerst verklaringen zoeken voor wat we om ons heen zien zónder deze aan Goden toe te kennen.
’s Nachts genieten wij van een fenomenale sterrenhemel. De zon en de maan, de sterren en planeten helpen ons navigeren en zijn de basis van onze kalender.
De maan fascineert mij. Ze ziet er steeds anders uit. Soms is ze in volle glorie te bewonderen. Op andere momenten zie je maar een klein sliertje van haar. Weer op andere momenten is ze helemaal verdwenen. Maar deze cyclus is voorspelbaar, de fasen van de maan herhalen zich elke maand.
Ik denk dat de maan geen God is, die ons ’s nachts verlicht, zoals velen anderen denken. Ik denk dat de maan gewoon een rots is, die ’s nachts het licht van de zon weerkaatst. En ik denk zelfs dat we, door goed naar de maan te kijken, kunnen bepalen hoe ze beweegt.
Kijk je mee?
Wat ga je leren?
Leerdoelen
Aan het eind van deze opdracht kun je:
de fasen van de maan verklaren aan de hand van de beweging van de maan om de aarde.
Wat ga je doen?
Activiteiten
Aan de slag
Activiteit
Waarnemen
Je kijkt naar de verschillende 'gezichten' van de maan.
Verklaren
Je verklaart waarom de maan er niet steeds hetzelfde uitziet.
Theorie
Je bestudeert de theorie over schijngestalten.
Verwerken
Je beantwoordt de verwerkingsvragen.
Terugkijken
Je kijkt terug op de opdracht.
Tijd
Voor deze opdracht staat ongeveer 2 uur.
Aan de slag
Stap 1: Waarnemen
Bekijk de video en maak de vragen
Bekijk het filmpje en maak vervolgens deze opdracht.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Je gaat verklaren waarom de maan er niet altijd hetzelfde uitziet.
Je gaat als volgt te werk:
Fase 1:
In tweetallen verklaar je de maanfasen m.b.v. attributen zoals een pingpongbal, een tennisbal en een waxinelichtje. Mocht je er niet uitkomen, kun je een hulplijn bekijken.
Fase 2:
Je tweetal wordt gesplitst, er worden nieuwe tweetallen gevormd.
Fase 3:
In het nieuwe tweetal vertel je aan je teamlid hoe je de maanfasen verklaart. Je krijgt feedback van je teamlid. Gebruik daarbij deze feedbackkaart.
Fase 4:
Afsluitend vertelt je teamlid hoe hij/zij de maanfasen verklaard. Je geeft feedback met de feedbackkaart.
Je docent geeft aan in welke fase je zit en hoeveel tijd je nog hebt.
Feedbackkaart
Lever de kaart die jouw teamlid voor je heeft ingevuld in bij de docent.
Hulplijn: Verklaren
Hulplijnen bij de opdracht de maan: verklaren
Je gaat verklaren waarom de maan er niet altijd hetzelfde uitziet.
Ga in je uitleg in op:
Hoe verklaar je dat de maan ’s nachts licht lijkt te geven?
Hoe verklaar je dat je de maan soms niet kunt zien?
Hoe verklaar je dat je de maan soms half kunt zien?
Hoe verklaar je dat je de maan soms helemaal kunt zien?
Je gaat als volgt te werk:
Fase 1:
In tweetallen verklaar je de maanfasen m.b.v. attributen zoals een pingpongbal, een tennisbal en een waxinelichtje.
Kom je er echt niet uit? Gebruik dan de onderstaande tip.
Soms zie je de maan half verlicht. Soms zie je de maan helemaal verlicht.
En soms zie je slechts een klein streepje van de maan.
Deze verschillende gedaanten van de maan worden de verschillende fasen van de maan genoemd, of ook wel de schijngestalten.
Enkele schijngestalten van de maan hebben een naam.
Op het Noordelijk Halfrond zijn dit bijvoorbeeld:
Nieuwe maan
Eerste kwartier
Volle maan
Laatste kwartier
Dat de maan er niet altijd hetzelfde uitziet, is als volgt te verklaren:
De maan geeft zelf geen licht. De maan weerkaatst het licht van de zon.
De maan draait in ongeveer een maand om de aarde.
De zon verlicht alleen het deel van de maan dat naar de zon gekeerd is.
De andere helft is donker.
Als de aarde vrijwel tussen de zon en de maan staat, zie je de maan helemaal verlicht.
Het is dan volle maan.
Staat de maan, gezien vanaf de zon, naast de aarde, dan zie je een halve maan.
Dan staat de maan bijvoorbeeld in het eerste of het laatste kwartier.
Staat de maan tussen de aarde en de zon dan is alleen de achterkant van de maan verlicht.
Die zijde kun je vanaf de aarde niet zien. Het is dan nieuwe maan.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Kun je wat je moet kunnen?
Hoe ging het?
Tijd
Voor de opdracht staat ongeveer 2 uur.
Ben je ongeveer 2 uur met de opdracht bezig geweest?
Waarnemen
Heb je bij 'Waarnemen' de video bekeken?
Kon je de vragen in de oefening maken na het kijken van de video?
Verklaren
Lukte het om de waarneming te verklaren?
Heb je de hulplijn gebruikt?
Verwerken
Wat was je score bij het beantwoorden van de verwerkingsvragen?
Ben je tevreden over die score? Zo nee, wat heb je gedaan om de score te verbeteren?
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollectie voor NaSk voor vmbo leerjaar2/ 3/4. Dit is thema ’Ruimte'. Het onderwerp van deze les is: maan.
Je leert de fasen van de maan verklaren aan de hand van de beweging van de maan om de aarde.
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollectie voor NaSk voor vmbo leerjaar2/ 3/4. Dit is thema ’Ruimte'. Het onderwerp van deze les is: maan.
Je leert de fasen van de maan verklaren aan de hand van de beweging van de maan om de aarde.
“Alles heeft een natuurlijke verklaring. De maan is geen God, maar een grote steen, en de zon is een hete rots.” 
Bekijk de video en maak de vragen
Je gaat verklaren waarom de maan er niet altijd hetzelfde uitziet.
Hulplijnen bij de opdracht de maan: verklaren
Soms zie je de maan half verlicht. Soms zie je de maan helemaal verlicht.
