Als student, maar ook in de rest van je leven, zul je veel lezen om nieuwe kennis en vaardigheden op te doen, om goede oplossingen te kunnen ontwikkelen en up-to-date te blijven met recente ontwikkelingen. ICT is een erg snel veranderend vakgebied!. Je zult nog heel veel e-mails, forums, blogs, vakliteratuur, boeken en wetenschappelijke artikelen lezen in je leven, zowel professioneel als daar buiten. De hoeveelheid beschikbare informatie groeit met de dag!
Je weet pas of de tekst die je gevonden hebt inhoudelijk voor jou van belang is nadat je het hebt bekeken. Maar bekijken is nog iets anders dan lezen. Als je alles gaat lezen wat je vindt, zul je veel tijd besteden aan teksten die je helemaal niet gaat gebruiken. Een goede leesstrategie kan dit proces een stuk efficiënter maken.
In deze HBO-ICT bouwsteen voor Onderzoek in Onderwijs leer je een geschikte leesstrategie bestaande uit vijf stappen: predict (voorspellen), skim (afromen), scan (zoeken), understand (begrijpen) en review. Hiermee heb je de vaardigheden om niet meer tijd aan een stuk tekst te besteden dan absoluut noodzakelijk en haal je eruit wat je nodig hebt.
Bij opmerkingen of vragen over deze bouwsteen, kun je contact opnemen met Danny Plass (Saxion).
Leerdoelen
Na deze bouwsteen:
Kun je met voorspellend lezen (predict) snel inzicht krijgen in de inhoud van een stuk tekst om te bepalen of je het wilt lezen, en zo ja: welke onderdelen
Kun je met skimming de belangrijkste, algemene ideeën uit een tekst halen
Kun je met scanning zoeken naar specifieke informatie in je tekst
Kun je met technieken voor begrijpend lezen de informatie beter begrijpen
Kun je met review technieken de informatie beter onthouden.
Het DOT-framework categoriseert onderzoek in drie kennisdomeinen en vijf onderzoeksstrategieen (of: onderzoeksruimtes). De meeste tekstuele informatie komt ons tegemoet vanuit het kennisdomein Beschikbaar werk (rechterkant van het DOT framework), om zo te zorgen dat we gebruik maken van de expertise die er al is over de onderwerpen waar we mee bezig zijn. In de Biebstrategie wordt deze kennis ingezet om overzicht te krijgen en in Showroom om onze oplossing aan te evalueren.
Stap 0. Purpose (je leesdoel)
Wat wil je weten?
Als je wilt weten hoe een zeker apparaat werkt zoek je er andere informatie over dan als je wilt bepalen of je het apparaat wil aanschaffen. Voor de leesstrategieën die volgen moet je eerst je doel helder hebben.
Formuleer je leesdoel:
Als vraag om te beantwoorden - zo weet je wanneer je je doel hebt behaald
In een paar steekwoorden - om in gedachten te houden tijdens Predict & Scan
Stap 1. Predict (voorspellen)
Bevat de tekst de informatie die je zoekt?
Het doel van deze eerste leesfase is te bepalen of je meer tijd aan dit document gaat besteden of niet. Dit doe je door naar specifieke kenmerken van de tekst te kijken en zo te voorspellen waar de tekst over gaat zonder deze echt te lezen. Je probeert een beeld te vormen van de inhoud van de tekst en checkt of deze matcht met jouw leesdoel.Wat is globaal de inhoud van tekst en bevat het mogelijk informatie die aansluit bij jouw doel? Dit kun je meestal al aardig bepalen aan de hand van de kenmerken en structuur van een tekst, zonder de inhoud te lezen!
Kijk naar:
Titel en eventuele subtitel
De auteur en het bedrijf waar deze voor werkt -- weet deze persoon iets over dit onderwerp? (CRAAP: authority)
Publicatiedatum -- is deze informatie wel up-to-date (genoeg)? (CRAAP: currency)
Het blad of de website waar deze tekst beschikbaar op is (CRAAP: authority)
De inhoudsopgave, hoofdstuktitels en -subtitels -- wat voor informatie staat er in de tekst en hoe is het gestructureerd?
Plaatjes, tabellen, en grafieken met hun titels -- geven vaak een idee van de informatie in de tekst
Gebruik de vind-opdracht (ctrl-f) of bij boeken de index achterin -- worden de termen die je zoekt gebruikt in de tekst?
Nog niet zeker? Duik dan dieper de tekst in met skimming (afromen) om een indruk te krijgen van de belangrijkste ideeën in de tekst.
Stap 2. Skim (afromen)
Wat zijn de belangrijkste ideeën in de tekst?
Wie na het voorspellen besluit dat deze tekst nuttig is voor het leesdoel, kan overstappen naar de volgende stap: skimming. Deze term betekent "afromen". Net als een boer de rijke room van de melk afschept, probeer je hier de belangrijkste ideeën uit de tekst te halen zonder de tekst van begin tot eind (lineair) te lezen. Je gaat nu iets meer de diepte in dan tijdens het voorspellen.
Je kunt skimming gebruiken als je weinig tijd hebt, wanneer je alleen maar het algemene idee hoeft te begrijpen en niet de details, of om na het voorspellen een iets dieper begrip van de globale tekst te krijgen waardoor je de details van de tekst later beter begrijpt.
Hou terwijl je skimt de 2-3 termen in gedachten die je hebt bedacht bij je leesdoel.
Lees:
De abstract of samenvatting van een artikel, of de achterkant van een boek.
De introductie -- een goede introductie legt uit wat er in de tekst staat.
De conclusie -- hierin worden meestal de belangrijkste punten nog eens samengevat.
De laatste alinea van elk hoofdstuk.
De eerste en laatste zin van elke alinea.
Teksten die opvallen door hun vormgeving zoals lijstjes, dikgedrukte of schuingedrukte teksten en teksten in aparte kaders (tenzij het slechts voorbeelden zijn).
Markeren
Als je stukken tegenkomt met waardevol materiaal kun je deze markeren om het later "echt" te gaan lezen. Blijf er in de skimming fase niet te lang in hangen. Een aantal markeerideeën die je kunt toepassen op papier of bijv. in een pdf (leer dan de sneltoetsen!):
zet een stip in de kantlijn naast het interessante stuk tekst
markeer de interessante tekst met een markeerstift
onderlijn of zet een cirkel om belangrijke woorden, die bijv. vaak herhaald worden, in de titel staan of schuingedrukt zijn.
markeer ook woorden die je nog niet kent om straks de betekenis van op te zoeken
Stap 3. Scan (zoeken)
Waar staat het antwoord?
Op basis van voorspellen heb je een globaal inzicht in de tekst en heb je bepaald dat hier mogelijk de informatie instaat die je zoekt. Misschien heb je de tekst ook al geskimt en heb je al goed zicht op de globale ideeën in de tekst.
Met behulp van scannen kun je nu op zoek gaan naar informatie rond een specifiek onderwerp. Je bent nu niet meer geïnteresseerd in het bredere plaatje, maar zoekt een concreet antwoord. Je weet wat je zoekt.
Zoek:
Begin vanuit je steekwoorden over de informatie die je zoekt en houd deze woorden in gedachten terwijl je scant. Na het skimmen weet je mogelijk al welke termen de tekst hiervoor gebruikt.
Gebruik de vind-opdracht om de termen te zoeken op websites, in e-books of in pdfs. Druk op ctrl-f of cmd-f, typ de term in en druk op enter. Bij een boek: gebruik de index achterin.
Begin bij de stukken waar je de informatie verwacht op basis van de predict- en skim-stappen. Bekijk de eerste en laatste alinea van dat deel ter bevestiging.
Als je de informatie hebt gevonden is het tijd om het echt te gaan lezen.
Stap 4. Understand (begrijpen)
Wat is het antwoord?
Met het scannen heb je bepaald welke delen van de tekst voor jou van belang zijn en ga je die delen lineair lezen, van begin tot eind.
Markeer interessante stukken, onderstreep definities, zet een uitroepteken bij belangrijke tekst, een vraagteken bij wat je nog wilt uitzoeken.
Zoek de betekenis op van onbekende woorden. Zo begrijp je de tekst beter. Bovendien: hoe meer woorden je kent, hoe sneller je ook weer nieuwe teksten kunt doorwerken.
Beantwoord kort je oorspronkelijke vraag. Hoe zou je het aan iemand anders vertellen?
Maak een mindmap als samenvatting om de aspecten, eigenschappen en relaties te vangen.
Stap 5. Review (herlezen)
Soms wil je niet alleen de belangrijkste informatie uit documenten gehaald hebben, maar wil je de informatie ook onthouden. Daarvoor zijn deze review strategieën:
Bedenk 5 vragen over de tekst en beantwoord ze.
Plan reviewmomenten in om nog een keer naar je samenvatting / mindmap / markeringen te kijken, een dag later, een week later en een maand later.
De strategieën van samenvatten en mindmappen van begrijpend lezen (vorige stap) zijn hier ook weer nuttig.
Praktijktips
Zorg voor een rustige omgeving waarin je je goed kunt concentreren.
Sla alleen stappen over als je het antwoord op die stap al weet. Het voorspellen bereidt je door priming voor op skimming, wat je door meer begrip weer voorbereidt op scanning.
Ken jezelf. Haal je meer informatie uit plaatjes of ben je meer talig? LEes je liever 's ochtends of 's avonds? Hoe lang kun je je concentreren? Pas je strategie op je eigen voorkeur aan.
Bonustips:
Lees dagelijks. Hoe meer je leest, hoe meer woorden je kent en hoe meer geoefend je raakt in het gebruiken van de verschillende strategieën.
Gebruik de leesstrategieën ook voor toetsen. Ga eerst vluchtig over de toets als geheel om te bepalen waar je de meeste punten voor krijgt en welke vragen je het makkelijkst lijken. Bij vragen met stukken tekst: lees eerst de vraag, zodat je doelgericht de tekst kunt lezen.
Opdrachten
Zelfassessment
Met onderstaande oefening kun je eenvoudig testen of de theoretische inhoud van deze bouwsteen hebt begrepen.
1.1 Curiosity workshop
Tijdens de workshop ga je oefenen met de verschillende technieken en zul je d.m.v. een voor- en nameting zien hoeveel sneller je door teksten heen kunt nu je meer doelgericht te werk gaat.
Tijdens het project als geheel zul je de technieken gebruiken om de documenten die je hebt gevonden die mogelijk relevante informatie bevatten effectief door te werken.
Bronnen
Ceriez, M. (2008). Snellezen. Uitgeverij Thema.
Hageraats, E. (2017). Leesstrategie. HBO-ICT, Saxion.
James, R. (2019) Speed reading - How to Read a Book a Day - Simple Tricks to Explode Your Reading Speed and Comprehension. Publish Drive.
Sutz, R. (2009). Speed reading for dummies. John Wiley & Sons.
Voor de docent
In deze sectie kun je zowel een moduleverantwoordelijke als uitvoerend docent extra informatie en tips geven, zodat zij snel kunnen inschatten of en hoe zij deze bouwsteen in hun module of les in zouden kunnen passen.
Het doel van deze bouwsteen
context en doel van deze bouwsteen, ook vanuit het curriculum gezien.
Plaats in het curriculum en module
Wat is het gewenste studentniveau (bijv. leerjaar)? Wat is vereiste danwel gewenste voorkennis? Wat zouden nuttige vervolgtopics zijn?
Idealiter is het materiaal flexibel, zodat het in verschillende contexten goed ingepast kan worden.
Voorbeeld lesplan
Geef (minimaal) een voorbeeld lesplan van een mogelijke uitvoering inclusief tijdsindicatie per lesonderdeel, zodat een docent snel kan inschatten of en hoe het is in te passen in de beschikbare tijd. Het advies is het passend te houden binnen 1 of 2 lesuren.
Denk bijvoorbeeld aan een lesplan dat uitgaat van zoveel mogelijk individuele voorbereiding door de student vooraf of juist een lesplan dat uitgaat van geen voorbereiding door de student.
Tips bij de opdrachten
Bij elke gedefinieerde opdracht kun je kort docenttips geven voor bijvoorbeeld de voorbereiding, uitvoering en begeleiding.
Tips voor projectbegeleiding
Deze tips zijn algemener van aard om studenten te begeleiden op deze leerdoelen in een project. Wat voor vragen kan de docent bijvoorbeeld stellen om de studenten te stimuleren over deze aspecten na te denken?
Beoordelen
Hoe kunnen de opdrachten beoordeeld worden? Dit kan heel specifiek zijn of algemener in de vorm van rubrics. Een beoordeling moet snel kunnen worden uitgevoerd.
Het arrangement 1.1.4 Doelgericht lezen is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Als student, maar ook in de rest van je leven, zul je veel lezen om nieuwe kennis en vaardigheden op te doen, zodat je de nodige informatie kunt opdoen om goede oplossingen te ontwikkelen en up-to-date blijft met recente ontwikkelingen. ICT is een erg snelveranderend vakgebied. In deze HBO-ICT bouwsteen voor Onderzoek in Onderwijs leer je de basisleesstrategieen voor doelgericht lezen (scannend en begrijpend lezen).
Als student, maar ook in de rest van je leven, zul je veel lezen om nieuwe kennis en vaardigheden op te doen, zodat je de nodige informatie kunt opdoen om goede oplossingen te ontwikkelen en up-to-date blijft met recente ontwikkelingen. ICT is een erg snelveranderend vakgebied. In deze HBO-ICT bouwsteen voor Onderzoek in Onderwijs leer je de basisleesstrategieen voor doelgericht lezen (scannend en begrijpend lezen).
