De uitvinding van de eeuw - v456

De uitvinding van de eeuw - v456

De uitvinding van de eeuw

Introductie

Het NRC Handelsblad en de Koninklijke Hollandse Maatschappij der Wetenschappen hielden in 2014 een essaywedstrijd over de vraag: “Wat is de beste uitvinding van de laatste honderd jaar en waarom?”

De winnaar was Bart Kuiper, econoom aan de Erasmus Universiteit en verbonden aan het Havenkenniscentrum Smart Port, met het essay “Ja, de container is de uitvinding van de eeuw.”
Waarom won hij deze wedstrijd?
Dat gaan jullie ontdekken in deze opdracht ‘De uitvinding van de eeuw’.

Wat ga je leren?

Hoofdvraag

  • Waarom is de container de uitvinding van de eeuw?

Om daar een antwoord op te kunnen geven, kijken jullie naar de internationale handel van vóór de uitvinding van de container, het moeizame proces van standaardisatie, de containerrevolutie en de hoge vlucht die de globalisering sindsdien heeft genomen.
We zetten daarbij de voordelen én de nadelen van de globalisering dankzij de container op een rij.

Begrippen

  • globalisering
  • informatietechnologie
  • transporttechnologie
  • transportnetwerk
  • mondialisering

 

Wat ga je doen?

Activiteiten

Aan de slag

Stap 1

Je leest over de internationale handel in de 19e en 20e eeuw en hoe het vervoer per schip langzaam toenam. Vanaf zestiger jaren kwam daar verandering in. Je beantwoordt een vraag hierover.

Stap 2

Je krijgt uitleg over de groeiende containerdienst naar o.a. Noord-Amerika, alsook over de maten van containers. Je bekijkt een video en krijgt voorbeelden over standaardisering van containervervoer. Je beantwoordt een vraag erover.

Stap 3

Je leest over de containerrevolutie en hoe door de globalisering het vervoer per container sterk toenam. Het leidde echter wel tot een sterkere internationale arbeidsverdeling. Je maakt een oefening.

Stap 4

Je leest over de transportkosten in % van de verkoopprijs. Ook werden manieren bedacht om containers zo efficiënt mogelijk te laden.

Stap 5

Je leest over de voordelen van de globalisering door gebruik van containers. Je bekijkt een video en zoekt informatie om de vragen te beantwoorden.

Stap 6

Je leest over de nadelen van de dominante rol van het containertransport met name over werkgelegenheid in de haven en de roep om meer (biologische) producten uit eigen land.

Afronding

Samenvattend

Omschrijf de begrippen. Vergelijk ze met een klasgenoot.

Eindopdracht A

Maak de eindtoets.

Eindopdracht B

Jullie bedenken een creatieve oplossing om de extra transportkosten en de schade aan het milieu te beperken. Jullie doen dat als onderdeel en naar de ideeën van De Denktank.

Examenvragen

Oefen de eindexamenvragen.

Terugkijken

Kijk terug op de opdracht.


Tijd
Voor deze opdracht is de studiebelasting ongeveer 3 SLU.

Aan de slag

Stap 1: Internationale handel

Internationale handel in de 19e en 20e eeuw

De haven van Rotterdam
in de 20e eeuw
Lossen van stukgoederen in de
haven van Rotterdam

Internationale handel is van alle tijden. Nederland dankt zijn welvaart tijdens de Gouden Eeuw onder andere aan de handel die de VOC bedreef. De industriële revolutie bracht een meer grootschalige internationale handel op gang, maar die was voor de Tweede Wereldoorlog nog altijd beperkt en het vervoer van goederen bleef peperduur. Ga maar na: het grootste deel van de te vervoeren goederen werd nog met de hand geladen en gelost en het meeste vervoer ervan ging nog over land.

Landen hanteerden allemaal eigen bepalingen over afmetingen en gewicht (asdruk) van de vrachtwagens en treinen hadden te maken met verschillende spoorbreedten (van 600-1945 mm breed).
Transport over het water was ook een heel gedoe. Eerst laadde je de goederen in een vrachtwagen of op een trein. Vervolgens loste je de goederen op een kade en laadde je die weer in het ruim van het schip. Eenmaal aangekomen in de haven moest alles weer uit het ruim van het schip worden gelost en opnieuw geladen worden in een vrachtwagen, binnenvaartschip of trein. Zo vonden meer dan tienduizend havenarbeiders werk in de haven van Rotterdam. Goederen verwerken was zeer arbeidsintensief!

In 1928 werd tijdens een conferentie in Rome voorgesteld om containers te gebruiken voor deur-tot-deur-transport via het Europese spoor. Hiermee hoopte men het omladen van een vrachtwagen op een trein en van een trein op een vrachtwagen te vergemakkelijken. Laadkisten werden al eeuwen gebruikt, meestal waren die van hout en later van aluminium of een ander metaal.  

Vanaf het midden van de jaren zestig van de vorige eeuw vinden er grote veranderingen plaats in het zeevervoer.

De Amerikaan Malcolm McLean was de baas van het grootste wegtransportbedrijf van de Verenigde Staten. Hij kwam in 1955 op het lumineuze idee om zijn opleggers boven op een omgebouwde olietanker te zetten en het meeste vervoer over water te laten verlopen. Eerst zette hij zijn containers met chassis en al in het scheepsruim, later haalde hij de onderkant ervan af zodat ze gestapeld konden worden. Het eerste containerschip, de 'Ideal-X', vervoerde 58 containers van 35 voet (= zo’n 10,66 meter) lang.


De Ideal-X tijdens zijn eerste reis als containerschip


De Vietnamoorlog (1955-1975) zorgde met zijn behoefte aan munitie en wapens voor een enorme toename van het maritieme containervervoer, maar iedereen gebruikte nog zijn eigen maten.

Stap 2: Op weg naar standaardisatie

De eerste trans-Atlantische containerdienst (die alleen containers vervoerde; geen personen of andere vracht) vertrok op 23 april 1966 vanuit Noord-Amerika naar Rotterdam en kwam daar in de nacht van 3 op 4 mei aan. De ‘Fairland’ van Sea-Land vervoerde 226 containers van 35 voet. Het schip had twee eigen brugkranen aan boord.

In de VS, in het Verre Oosten en in Europa gebruikten de vervoerders allemaal hun eigen maten. Tijdens tumultueuze internationale bijeenkomsten werd men het uiteindelijk eens over een standaardmaat van 20x8x8,6 voet = 1 Twenty Foot Equivalent Unit (TEU).

De eerste containers van 1 TEU werden al snel opgevolgd door de huidige standaardcontainer van 2 TEU.

De Rotterdamse havenbaronnen zagen al snel de voordelen van het containervervoer in en in korte tijd werd het Eemshavengebied ontwikkeld tot de eerste gespecialiseerde containerhaven ter wereld, de Europe Container Terminus (ECT).
Op 31 augustus 1967 ontving ECT het eerste schip voor 40-voet-containers en binnen dat jaar liep het aantal binnengekomen containers op tot 6000. Zo’n 50 jaar later komen er in de haven van Rotterdam in één jaar meer dan 127 miljoen containers binnen.

Bekijk de video.

Containervervoer loopt via:

Goederentransport

TEU

Containers

Bijzonderheid

Truckoplegger

2

1

---

Goederentrein

70-90

35-45

---

Binnenvaartschip

394-824

197-412

---

Containerschip

20.586

10.293

De ‘Madrid Maersk’ heeft een lengte van 399 meter en kan 20.568 TEU vervoeren. Er is een ware race naar steeds grotere container­schepen. Aan het eerste schip van meer dan 21.000 TEU wordt al gebouwd.

  23.964 11.982 De 'Algeciras' heeft een lengte van 400 meter en is 61 meter breed. Het kan 23.964 TEU vervoeren. Er is een ware race naar steeds grotere containerschepen gaande.


Stap 3: Containers en globalisering

In 2014 werd de container uitgeroepen tot de uitvinding van de eeuw. Het is niet overdreven om te stellen dat zonder het gebruik van containers de wereldhandel nooit zo’n enorme vlucht had kunnen nemen. En zou er veel minder sprake zijn van globalisering*.

Vóór deze containerrevolutie maakte de handel via zeeroutes 1% van de wereldhandel uit. De containerrevolutie viel samen met het langzaam opheffen van handelsbarrières en nu verloopt 90% van alle wereldhandel via containerschepen.
Wereldwijd is er een transportnetwerk** van containerterminals ontstaan. 90% van alle landen in de wereld heeft een containerhaven. Rotterdam was jarenlang de grootste (container)haven van de wereld. Nu zijn verschillende havens in Aziatische steden Rotterdam voorbijgestreefd, maar de haven is nog wel de grootste containerhaven van Europa. Bekijk hier de ranglijst.
Nederland hoort nog steeds tot de grotere exporteurs in de wereld, gemeten naar de handel in stukgoederen.

Er zijn ook verliezers. Havens werden groter, maar daalden in aantal. Londen en New York hadden ooit een grote haven, maar zij hebben zich onvoldoende aangepast aan het containervervoer. En er zijn landen die simpelweg geen geld hebben om een containerterminal te ontwikkelen en te bouwen. De foto rechts spreekt boekdelen.

De containerrevolutie heeft ook gezorgd voor een veel sterkere internationale arbeidsverdeling. Kleding uit Bangladesh, elektronica uit China, wijn uit Nieuw-Zeeland, al deze producten liggen in onze winkels. Of het nu gaat om China, Polen of Nederland, de schakels tussen fabrikant en consument zien er overal hetzelfde eruit.

* Globalisering is een voortdurend proces van wereldwijde economische, politieke en culturele integratie, met als centraal kenmerk een wereldwijde arbeidsdeling, waarbij productielijnen over de wereld worden gespreid die gedreven worden door de informatie- en communicatietechnologie en door internationale handel.

** Het geheel van transportlijnen of verbindingen met knooppunten waarlangs stromen zich verplaatsen.

Stap 4: Transportkosten

Goederenvervoer over land

Naast de standaardisatie hebben ook de lagere transportkosten van containers enorm bijgedragen aan de vlucht van de wereldhandel.

Vóór de containerrevolutie kon een gemiddelde haven in 1965 1,7 ton stukgoederen per uur lossen. In 1970 kon de gemiddelde haven dankzij het massale gebruik van containers al 30 ton per uur verwerken. Dankzij de steeds grotere schepen met steeds meer containers werden de transportkosten per container steeds lager.

Als transportkosten voor een container van 2 TEU rekenen we met een prijs van 2880 euro. In één container passen:

Product

Aantal

Waarvandaan

Transportkosten per stuk (afgerond)

Personenauto’s

6

Groot-Brittannië

€ 480,00

Koelkasten

54

Verenigde Staten

€ 52,00

Wasmachines

100

Italië

€ 28,80

Televisies

320

Zuid-Korea

€ 9,00

Fietsen

350

Thailand

€ 8,20

Stofzuigers

640

Maleisië

€ 4,50

Dozen wijn

1.176

Nieuw-Zeeland

€ 2,45 (doos) / € 0,41 (fles)

Videorecorders

1.390

Zuid-Korea

€ 2,07

Spijkerbroeken

5.000

Hongkong

€ 0,57

Paar gymschoenen

9.000

Pakistan

€ 0,32

Cd’s

100.000

China

€ 0,03


Vóór de containerrevolutie lagen de transportkosten op 10-20% van de verkoopprijs. Nu ligt dat gemiddeld op zo’n 2-3%, maar bij een spijkerbroek van 100 euro zijn de transportkosten nog lager, zo’n 0,5%.
De CD ‘25’ van Adèle bijvoorbeeld kun je al voor € 11,49 kopen, waarbij de transportkosten minder dan 3 cent (0,25%) bedroegen.

Stap 5: Voordelen globalisering

Voordelen van de globalisering met dank aan de container

Enkele voordelen van de containerrevolutie zijn al in eerdere stappen besproken. We zetten deze en andere voordelen nog even kort op een rijtje.

Door de standaardisering van de containers kunnen goederen makkelijk van het ene naar het andere land worden vervoerd en verwerkt.

Het Worldwatch Institute onderzocht enkele jaren geleden de herkomst van de ingrediënten van een gemiddelde Europese maaltijd. Daaruit bleek dat de herkomstafstand van deze ingrediënten enorm was toegenomen. We eten tegenwoordig rundvlees uit Argentinië, bonen uit Vietnam en erwtjes uit Ethiopië. En het hele jaar door kunnen we nu verse aardbeien eten.  

Door lagere transportkosten profiteert de westerse consument flink van het grote aantal goedkope producten dat uit de hele wereld op hem of haar afkomt: overhemden van 10 euro en grootbeeldtelevisies van nog geen 400 euro zijn zonder de container niet mogelijk.

Door de containerrevolutie is er in Azië een uitgebreide maakindustrie ontstaan. De Aziatische economieën worden door de meeste economen, ondanks de grote inkomensverschillen in deze lagelonenlanden, gezien als de sterkste motor achter de armoedebestrijding in de wereld.

Ook de Nederlandse economie profiteert van de container, mede dankzij de geografische ligging van ons land en de nieuwe generatie containerterminals op de Tweede Maasvlakte.

Impressie containerterminal op de Tweede Maasvlakte in Rotterdam


Niet alleen Rotterdam, maar ook de binnenvaart profiteert van het containervervoer. Vrijwel elke auto uit Zuid-Korea (Kia, Hyundai) die in Duitsland en Oostenrijk wordt verkocht, is eerst verscheept naar Rotterdam en daar op een trein of binnenvaartschip gezet naar de dealers in deze landen.
Bart Kuiper, haveneconoom verbonden aan de Erasmus Universiteit, zei daarover: “Het is kommer en kwel in de transportsector, maar de toekomst van de binnenvaartsector ziet er wel rooskleurig uit. Dankzij de containers!”

In een artikel schreef hij verder: “De container heeft onze export structureel veranderd door het fenomeen ‘wederuitvoer’, goed voor de helft van de Nederlandse uitvoer. Nederland is distributieland geworden.”
“De container heeft ook voor veel hoogwaardige informatietechnologie* en dienstverlening gezorgd”, aldus Kuiper.

Het Nederlandse softwarebedrijf TBA was verantwoordelijk voor het ontwerpen en de robotisering van de nieuwe containerterminal in Rotterdam en dat trok overal in de wereld de aandacht. Deze specifieke transporttechnologie** verkoopt TBA nu aan containerterminals over de hele wereld.

Bekijk de video.

* Het vakgebied dat zich bezighoudt met informatiesystemen, telecommunicatie en computers. Hieronder vallen het ontwikkelen en beheren van systemen, netwerken, databases en websites.

** Tak van de weg- en waterbouwkunde die zich bezighoudt met het plannen, ontwerpen en uitvoeren van faciliteiten en systemen die worden gebruikt voor het vervoer van mensen en goederen.

Stap 6: Nadelen globalisering

“Onze passie voor groente en fruit
kent geen grenzen!” met “producten
(…) ingekocht op de versmarkten van
Parijs, Brussel en Barcelona”

Nadelen van de globalisering mede door de container

De dominante rol van de container heeft ook nadelen. Een belangrijk nadeel zijn de emissies van CO2 en andere broeikasgassen die samenhangen met het vervoer van al die containers over de wereld met gigantische containerschepen.

Een belangrijk nadeel is de slechte benutting van de vervoerscapaciteit van containers over de wereld. De belangrijkste ladingcategorie die wereldwijd wordt versleept, is … lucht. Een derde van alle containers gaat leeg terug vanuit Europa en de VS naar Azië. Een lege standaardcontainer weegt tussen de 2000 en 3000 kilo en dat zorgt voor extra transport- en milieukosten.

Daarnaast is het vervoer met containers traag. Containertransport is een onderdeel van een keten van een kledingatelier in China tot een winkel op grote afstand ergens anders op de wereld, die soms wel een doorlooptijd van twee maanden heeft. Als de mode te snel verandert en te laat in de winkel aankomt, loopt de verkoop gevaar.

Een nadeel is ook de race naar de goedkoopste producten. Fabrieken in lagelonenlanden worden regelmatig verplaatst naar een nog goedkoper lagelonenland. En het hele jaar door liggen er dankzij de container groene asperges in de schappen, de ene keer uit Peru, dan uit Italië en vervolgens uit Limburg. Leveranciers kunnen gemakkelijk tegen elkaar worden uitgespeeld.
Als verzet tegen dat gesleep met producten van over de wereld (met alle milieukosten van dien) is er een brede tegenbeweging ontstaan met de roep om verse, biologische producten uit de eigen streek.

Een ander groot nadeel van de globalisering is het verlies aan banen in Nederland, voornamelijk van laagopgeleide werknemers. De duizenden sjouwers en kraandrijvers in de haven zijn vervangen door room operators die de verplaatsing van containers uitvoeren met behulp van een joystick en camera’s.

Bekijk de video: vanaf 04:10 min. “Hier zien we een deel van de toekomst” tot 09:00 min. “maar je werkt wel in de Rotterdamse haven… Ja, ja..”

Afronding

Samenvattend

Bij 'Wat ga je leren?' worden de volgende begrippen genoemd.
Geef zelf een omschrijving van deze begrippen.

​Globalisering  
Informatietechnologie  
Transporttechnologie  
Transportnetwerk  
Mondialisering  
Containerrevolutie  


Bespreek de begrippen met een klasgenoot.

Eindopdracht A: Toets

Eindopdracht B: Creatieve oplossing

Elk jaar komt 'De Nationale Denktank' met oplossingen voor problemen die daarmee de Nederlandse samenleving vooruithelpen. Bekijk de site om een indruk te krijgen van de activiteiten van De Nationale Denktank.

Opdracht

Jullie komen het team van De Nationale Denktank versterken. Jullie opdracht heeft alles te maken met problemen in het containervervoer. Een derde van alle containers gaat leeg terug naar Azië met als gevolg extra transportkosten en een onnodige belasting van het milieu.
Het is jullie opdracht om met onorthodoxe, eigenzinnige en dwarse ideeën te komen om dat probleem op te lossen.

Hoe jullie het uitwerken, mag je zelf bedenken. Voor ideeën kun je terecht in de Gereedschapskist.

Veel succes!

Beoordeling

Jullie docent zal jullie oplossing en uitgewerkte ideeën beoordelen. Daarbij wordt gelet of jullie:

  • een passende en creatieve oplossing hebben bedacht;
  • rekening hebben gehouden met de denk- en handelwijze van Denktank;
  • een oplossing hebben bedacht die in het echt ook uitvoerbaar is;
  • je ideeën of heldere wijze hebben uitgewerkt, zonder taalfouten.

Gereedschapskist

Welkom bij de gereedschapskist. Hier vind je uitleg over alle werkvormen waarmee je je eindproducten maakt. Bij iedere werkvorm staat beschreven hoe je deze uitvoert, kun je inspiratiefilmpjes bekijken en vind je de beoordelingscriteria waaraan jouw product moet voldoen. Ook zie je welke digitale middelen je kunt gebruiken en aan welke vaardigheden je werkt tijdens het maken van je eindproduct. Veel succes!

 

Examenvragen

Op deze pagina vind je examenvragen van ExamenKracht van vorige jaren. De vragen sluiten zo goed mogelijk aan bij de opdracht die je net hebt afgerond.

Maak bij het beantwoorden ook gebruik van dat wat je al eerder geleerd hebt. Als je de vraag niet kunt beantwoorden, probeer het dan later opnieuw. Nadat je een vraag beantwoord hebt, kun je deze zelf nakijken en je score aangeven.

VWO 2016-TV1

VWO 2016-TV1 Vragen 1-4

VWO 2017-TV1

VWO 2017-TV1 Vraag 3

VWO 2018-TV2

VWO 2018-TV2 Vraag 1

VWO 2019-TV2

VWO 2019-TV2 Vraag 30

VWO 2021-TV3

VWO 2021-TV3 Vraag 26
VWO 2021-TV3 Vraag 27

 

Meer oefenen?
Ga naar ExamenKracht en oefen ook met de nieuwste examens.

Terugkijken

Intro

  • Lees de Introductie van de opdracht nog eens door.
    Wat vind je zelf? Is de container een goede uitvinding?

Kan ik wat ik moet kunnen?

  • Lees de hoofdvraag en deelvragen nog eens door.
    Geef voorbeelden van de voor- en nadelen van de globalisering door het toenemende containervervoer.

Hoe ging het?

  • Tijd
    Voor deze opdracht staat ongeveer 3 SLU.
    Heb je de opdracht binnen dit aantal uren kunnen doen?
  • Inhoud
    In de opdracht bekijk je de standaardisatie en globalisering, die het containervervoer versterkt hebben.
    Waren er feiten of weetjes die je opmerkelijk vond? Geef twee voorbeelden.
  • Eindopdrachten
    Heb je de eindtoets gemaakt? Waren de vragen makkelijk en had je een goede score?
    Vond je de creatieve opdracht leuk om te doen?
    Wat vind je van de ideeën en werkwijze van De Denktank?

Bronnen

Video's:

Websites:

  • Het arrangement De uitvinding van de eeuw - v456 is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    VO-content
    Laatst gewijzigd
    2022-02-16 14:45:56
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    Dit thema valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor Aardrijkskunde voor VWO leerjaar 4, 5 & 6. In het domein "Wereld" wordt het thema ''De uitvinding van de eeuw" besproken. Internationale handel kent een lange geschiedenis en speelde een cruciale rol in de welvaart van Nederland tijdens de Gouden Eeuw. Vóór de industriële revolutie was het transport van goederen arbeidsintensief en complex, met diverse regels voor afmetingen en gewicht van vrachtwagens en treinen. Pas in de jaren zestig van de vorige eeuw werden containers geïntroduceerd als een efficiëntere transportmethode, dankzij het baanbrekende idee van Malcolm McLean om opleggers op schepen te plaatsen voor zeetransport, wat leidde tot de opkomst van het containerschip. De standaardmaat van een containerschip werd vastgesteld op 20x8x8,6 voet, wat één TEU vertegenwoordigt. De Rotterdamse haven ontwikkelde snel de eerste gespecialiseerde containerhaven, de Europe Container Terminus (ECT). De containerrevolutie stimuleerde wereldwijde handelsgroei en bevorderde de globalisering, waarbij nu 90% van de wereldhandel via containerschepen verloopt en een uitgebreid transportnetwerk van containerterminals wereldwijd bestaat. Nederland blijft een belangrijke exporteur van stukgoederen. De containerrevolutie bracht diverse voordelen van globalisering met zich mee, zoals efficiënt internationaal transport en verwerking van goederen, lagere transportkosten en toegankelijkheid van goedkope producten voor westerse consumenten, de opkomst van de Aziatische maakindustrie en economische groei, evenals positieve effecten op de Nederlandse economie, distributie en hoogwaardige technologie en diensten. Echter, de dominante rol van de container in de globalisering heeft ook nadelen, zoals CO2-emissies en broeikasgassen door containervervoer, inefficiënte benutting van vervoerscapaciteit met lege containers, trage doorlooptijden in de logistieke keten, streven naar goedkopere productie met verplaatsing van fabrieken en concurrentie tussen leveranciers. Dit heeft geleid tot de opkomst van een tegenbeweging voor lokale, biologische producten en heeft ook banenverlies veroorzaakt in Nederland, voornamelijk onder laagopgeleide werknemers in de haven.
    Leerniveau
    VWO 6; VWO 4; VWO 5;
    Leerinhoud en doelen
    Transport en vervoer; Globalisering; Aardrijkskunde;
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Studiebelasting
    6 uur en 0 minuten
    Trefwoorden
    aardrijkskunde, arrangeerbaar, de uitvinding van de eeuw, ect, industriële revolutie, stercollectie, teu, transport, vwo456

    Gebruikte Wikiwijs Arrangementen

    VO-content - Gereedschapskist. (2019).

    Gereedschapskist activerende werkvormen

    https://maken.wikiwijs.nl/105906/Gereedschapskist_activerende_werkvormen