Dat er verschillen in rijkdom en ontwikkeling bestaan tussen landen, dat is bekend. Maar binnen landen zijn er ook grote verschillen in welvaart, welzijn en rijkdom.
Landen worden vaak met elkaar vergeleken door middel van indicatoren die het landelijke gemiddelde aangeven. Ze verhullen ruimtelijke en sociale verschillen op een lagere ruimtelijke schaal – bijvoorbeeld de regio - binnen het land.
In deze opdracht gaan we aan de slag met manieren om deze verschillen toch te kunnen meten en bekijken we de betrouwbaarheid en geschiktheid van die metingen.
Wat ga je leren?
Hoofdvraag
Hoe meet je sociale en regionale verschillen en wat zijn de valkuilen bij het gebruik van de meetinstrumenten?
Deelvragen
Hoe meten we sociale ongelijkheid?
Hoe meten we regionale ongelijkheid?
Welke factoren beïnvloeden deze ongelijkheid en wat zegt dat over de betrouwbaarheid van de gemeten waarden?
Begrippen
Regionale ongelijkheid
Sociale ongelijkheid
Lorenzcurve
GINI-index
Bruto Binnenlands Product
Wat ga je doen?
Activiteiten
Vooraf
Wat kun je al?
Maak de instaptoets.
Aan de slag
Stap 1
Je krijgt uitleg over de Lorenzcurve en gaat er zelf een maken.
Stap 2
Je krijgt uitleg over de GINI-coëfficiënt, bekijkt een video, vergelijk de cijfers van diverse landen en beantwoordt vragen.
Stap 3
Je bekijkt video's met uitleg over Regionale verschillen en GDP/BBP. Je beantwoordt vragen over betrouwbaarheid van gegevens.
Afronding
Samenvattend
Omschrijf de begrippen. Vergelijk ze met een klasgenoot.
Eindopdracht A
Maak de eindtoets.
Eindopdracht B
Je zoekt informatie en beantwoordt vragen over BBP/GDP van Kenya naar aanleiding van de aanleg van een nieuwe snelweg. Bespreek de antwoorden klassikaal.
Examenvragen
Oefen de eindexamenvragen.
Terugkijken
Kijk terug op de opdracht.
Tijd
Voor deze opdracht is de studiebelasting ongeveer 3 SLU.
Niet iedereen binnen een land verdient evenveel. Landen met eenzelfde BBP (Bruto Binnenlands Product) kunnen een heel verschillende verdeling van de rijkdom over de bevolking hebben. Dit noemen we sociale ongelijkheid.
Om sociale ongelijkheid binnen een land te bekijken gebruiken we twee statistische meetinstrumenten. De ene is de Lorenzcurve en de andere de GINI-coëfficiënt. De tweede is van de eerste afgeleid.
De Lorenzcurve is een grafiek waarin je de inkomensverdeling binnen een bepaald gebied kunt laten zien. De bevolking wordt in procenten afgezet op de x-as van laag naar hoog inkomen tegen het percentage van het BBP (Bruto Binnenlands Product) dat ze verdienen op de y-as. De inkomens worden zo cumulatief afgezet tegen de bevolking. Bestaat de grafiek uit een rechte lijn dan verdient iedereen evenveel. In de praktijk bestaat de Lorenzcurve uit een gebogen lijn. Hoe dieper deze doorbuigt, hoe ongelijker de inkomstenverdeling.
Oefening 1: Lorenzencurve
Stap 2: De GINI-coëfficiënt
De GINI-coëfficiënt
De GINI-coëfficiënt is afgeleid van de Lorenzcurve en levert een getal op tussen 0 en 1. Dit wordt vaak vermenigvuldigd met 100. Dat levert dus een getal op tussen 0 en 100.
Om het te berekenen deel je de oppervlakte van gebied A (zie onderstaande grafiek) door het totale oppervlak van A en B samen. Dus A/(A+B). Hoe lager de uitkomst, hoe meer gelijkheid er heerst.
Bekijk hier meer informatie over de GINI-coëfficient.
Ook de volgende video legt het allemaal nog eens duidelijk uit.
Hier vind je een lijst van landen gesorteerd naar de verschillen inkomen tussen de rijksten en armsten van ieder land. Om de ongelijkheid te meten is gebruikgemaakt van de GINI-index, waarbij een index van 0 gelijkstaat aan volkomen gelijkheid en 100 aan volkomen ongelijkheid.
In theorie kunnen de getallen tussen 0 en 100 liggen waarbij ook hier de lagere getallen de grootste gelijkheid weergeven. In de praktijk liggen de getallen grofweg tussen 25 en 60.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Vraag 1
Hieronder zie je negen landen. Bekijk daarvan de GINI-indexen met nieuwere volgens de Indexmundi.com Vul deze in onderstaande tabel.
Land
GINI-coëfficiënt
recentste GINI-coëfficiënt
Stijging/daling + /-
Bolivia
jaar: index:
jaar: index:
Canada
jaar: index:
jaar: index:
Jordanië
jaar: index:
jaar: index:
Kameroen
jaar: index:
jaar: index:
Hongarije
jaar: index:
jaar: index:
Marokko
jaar: index:
jaar: index:
Mongolië
jaar: index:
jaar: index:
Oostenrijk
jaar: index:
jaar: index:
IJsland
jaar: index:
jaar: index:
Juist antwoord / Uitleg
Eigen antwoord. De percentages verschillen per jaar. Vul in deze tabel de meest actuele cijfers in.
Gegeven antwoord
0% (0)
Vraag 2
Gezien de ingevulde cijfers in de vorige vraag, gaat de theorie niet op voor alle landen.
Bolivia is bijvoorbeeld een land waarvoor de theorie niet op gaat. Kun je een reden vinden waarom er in dit land sprake is van gegroeide gelijkheid? Wat is die reden?
Bolivia is het land waar grotere gelijkheid is ontstaan tussen de peildata van 1999 en 2017. Meer inkomsten uit gas gaan naar de staat en er zijn landhervormingen ingevoerd waarbij landloze boeren land toegewezen kregen dat door de grootgrondbezitters niet gebruikt werd.
We hebben gekeken naar verschillen tussen landen en de sociale verschillen binnen een land. We kijken nu naar de verdeling van de welvaart over een land en de verschillen tussen regio’s.
GDP/ BBP
In de video's volgt uitleg over GDP (Gross Domestic Product) of het BBP (= Bruto Binnenlands Product). Het gaat om cijfers per land maar soms zijn ze ook voor regio’s te vinden.
Deze cijfers geven - steeds over de periode van een jaar - de toegevoegde waarde van alles wat geproduceerd is aan goederen en diensten in een bepaald gebied. Bekijk de uitleg in de (engelstalige) video's.
Video 1: Wat is Gross Domestic Product (GDP)?
Video 2: Nominal vs. real GDP: over GDP per hoofd bevolking gecorrigeerd voor koopkracht.
Video 3: over BBP.
Aangezien deze toegevoegde waarde uitbetaald wordt in loon, winst, huur of pacht, wordt het GDP vaak gelijkgesteld met het nationaal/regionaal inkomen.
Opdracht 3: Betrouwbaarheid gegevens
Onderstaande gegevens zijn voor een belangrijk deel gebaseerd op het CIA World Factbook.
Je ziet een overzicht van EU-lidstaten (op alfabetische volgorde) met daarbij het aantal inwoners, de oppervlakte van elk land en het BNP per land.
Europese regionale verschillen
Niet alle landen verzamelen gegevens per regio. Over Europa kun je gegevens hier vinden.
Omdat het in dit geval regio’s betreft zou je kunnen spreken van een Bruto Regionaal Product.
Europa kent drie niveaus van indeling. NUTS-1 is nationaal, NUTS-2 is in Nederland provinciaal en NUTS-3 regionaal.
(NUTS: Nomenclature d’Unités Territoriales Statistiques. In goed Nederlands ‘Nomenclatuur – of gecodeerde lijst - van territoriale eenheden voor de statistiek’.)
Afronding
Samenvattend
Bij 'Wat ga je leren?' worden de volgende begrippen genoemd.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Vraag 1
Het Bruto Binnenlands Product, de Lorenzcurve en de GINI-coëfficiënt geven verschillende economische gegevens over een land of regio weer.
Stel dat je van een land zowel de Lorenz-curve als de GINI-coëfficiënt hebt. Aan welk van de twee kun je het beste opmeten hoe de inkomstenverdeling liggen in dat land? Verklaar je antwoord.
Juist antwoord / Uitleg
De Lorenzcurve; Je kunt de precieze verdeling over de bevolking zien, of er een grote middenklasse is of juist veel armen.
Gegeven antwoord
0% (0)
Vraag 2
Welk van de bij vraag 1 genoemde gegevens zou je gebruiken als je een land wil vergelijken met andere landen? Verklaar je antwoord.
Juist antwoord / Uitleg
De GINI-coëfficiënt geeft één getal en dat is handig in de vergelijking met andere landen.
Gegeven antwoord
0% (0)
Vraag 3
De Landen Alleman en Zoverre vertonen de volgende inkomensverdeling:
Alleman
Zoverre
Armste 20 %
1% BBP
2% BBP
2e 20%
5% BBP
8% BBP
3e 20%
10% BBP
15% BBP
4e 20 %
20% BBP
24% BBP
Rijkste 20%
64% BBP
51% BBP
Teken in één grafiek beide Lorenzcurves.
In welk land is er een gelijkere inkomensverdeling? Waaruit leid je dat af?
Van welk land is de GINI-coëfficiënt hoger, van Alleman of van Zoverre? Verklaar je antwoord.
Juist antwoord / Uitleg
In Zoverre is de inkomensverdeling gelijker. De lijn van de grafiek benadert meer een rechte lijn.
De hoogste GINI-coëfficiënt vind je in het land met de grootste ongelijkheid. In dit geval dus in Alleman.
In Kenia zijn er grote verschillen tussen de regio’s. In 2017 is er een nieuwe geasfalteerde snelweg geopend tussen Nairobi en Moyale aan de Ethiopische grens. Deze snelweg maakt deel uit van de Trans-Afrikaanse snelweg nr. 4 die moet gaan lopen van Kaapstad naar Cairo.
Bekijk de volgende video over de Isiolo -Moyale Road. Probeer daarna de vragen te beantwoorden.
Nu er een snelweg naar het noorden is aangelegd, heeft dat invloed op de lokale economie. Hoe zal dit de GINI-coëfficiënt van de regio beïnvloeden? Verklaar je antwoord.
Ga naar Google Earth (of Maps) en zoek daar Moyale op. Volg de nieuwe snelweg de grens over. Wat valt je daar op? Wat voor een invloed zal dit hebben op de GINI-index aan de Ethiopische kant van de grens in vergelijking met de Keniaanse kant?
Wat zou er gebeuren wanneer de gehele Trans-Afrikaanse snelweg nr. 4 af is met de GINI-coëfficiënten van de grensstreek tussen Ethiopië en Kenia? En met de Lorenzcurve? Beargumenteer je antwoord.
Wat gebeurt er in dezelfde omstandigheden met het BRP van de grensstreek? Verklaar je antwoord.
Welke omstandigheden zie je als een valkuil/hindernissen bij de verdere economische ontwikkeling van de streek (uitgaande van de informatie die je in de documentaire hebt gehoord) zowel op de korte als lange termijn. Verzin daar oplossingen voor.
Beoordeling
In overleg met jullie docent bespreken jullie de antwoorden in de klas.
Examenvragen
Op deze pagina vind je examenvragen van ExamenKracht van vorige jaren. De vragen sluiten zo goed mogelijk aan bij de opdracht die je net hebt afgerond.
Maak bij het beantwoorden ook gebruik van dat wat je al eerder geleerd hebt. Als je de vraag niet kunt beantwoorden, probeer het dan later opnieuw. Nadat je een vraag beantwoord hebt, kun je deze zelf nakijken en je score aangeven.
Meer oefenen?
Wil je met nog meer examenvragen oefenen?
Als je school deelneemt aan VO-content kun je verder oefenen door in te loggen op ExamenKracht (www.examenkracht.nl).
Terugkijken
Intro
Lees de Introductie van de opdracht nog eens door.
Welke verschillende manieren van meten worden hier bedoeld?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de hoofdvraag en deelvragen nog eens door.
Kun je uitleggen wat wordt bedoeld met sociale en regionale ongelijkheid?
Hoe ging het?
Tijd
Voor deze opdracht staat ongeveer 3 SLU.
Heb je de opdracht binnen dit aantal uren kunnen doen?
Inhoud
In de opdracht heb je gewerkt met de Lorenzcurve en de GINI-coëfficient.
Vond je het moeilijk om zelf een curve te maken en het coëfficient te berekenen?
Eindopdrachten
Welke eindopdracht heb je gedaan?
Had je een goede score voor de toetsvragen?
Heb je alle gegevens over de nieuwe snelweg in Kenia kunnen vinden en heb je de vragen daarover kunnen beantwoorden?
Examenvragen
Heb je de examenvragen gemaakt? Vond je het nuttig om extra te oefenen?
Het arrangement Verschillen tussen regio's - v456 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0
Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of
bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Dit thema valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor Aardrijkskunde voor VWO leerjaar 4, 5 & 6. In het domein "Wereld" wordt het thema ''Verschil tussen regio's" besproken. Niet iedereen binnen een land verdient evenveel. Landen met eenzelfde BBP (Bruto Binnenlands Product) kunnen een heel verschillende verdeling van de rijkdom over de bevolking hebben. Dit noemen we sociale ongelijkheid. De Lorenzcurve is een grafiek waarin je de inkomensverdeling binnen een bepaald gebied kunt laten zien. De GINI-coëfficiënt is afgeleid van de Lorenzcurve en levert een getal op tussen 0 en 1, hoe hoger de GINI-coëfficiënt hoe ongelijker het inkomen binnen een land is verdeeld. Het Bruto Regionaal Product (BRP) is een maatstaf voor de totale economische productie binnen een specifieke regio gedurende een jaar, inclusief de toegevoegde waarde van goederen en diensten. Europese regionale verschillen worden geanalyseerd aan de hand van deze BRP-cijfers om inzicht te krijgen in de economische welvaart en ongelijkheid tussen verschillende gebieden binnen Europa.
Dit thema valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor Aardrijkskunde voor VWO leerjaar 4, 5 & 6. In het domein "Wereld" wordt het thema ''Verschil tussen regio's" besproken. Niet iedereen binnen een land verdient evenveel. Landen met eenzelfde BBP (Bruto Binnenlands Product) kunnen een heel verschillende verdeling van de rijkdom over de bevolking hebben. Dit noemen we sociale ongelijkheid. De Lorenzcurve is een grafiek waarin je de inkomensverdeling binnen een bepaald gebied kunt laten zien. De GINI-coëfficiënt is afgeleid van de Lorenzcurve en levert een getal op tussen 0 en 1, hoe hoger de GINI-coëfficiënt hoe ongelijker het inkomen binnen een land is verdeeld. Het Bruto Regionaal Product (BRP) is een maatstaf voor de totale economische productie binnen een specifieke regio gedurende een jaar, inclusief de toegevoegde waarde van goederen en diensten. Europese regionale verschillen worden geanalyseerd aan de hand van deze BRP-cijfers om inzicht te krijgen in de economische welvaart en ongelijkheid tussen verschillende gebieden binnen Europa.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
Oefeningen en toetsen
Verschillen tussen regio's
GINI-coëfficiënt
Verschillen tussen regio's
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat
alle informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen
punten, etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
Dat er verschillen in rijkdom en ontwikkeling bestaan tussen landen, dat is bekend. Maar binnen landen zijn er ook grote verschillen in welvaart, welzijn en rijkdom.
Hoe meet je sociale en regionale verschillen en wat zijn de valkuilen bij het gebruik van de meetinstrumenten?
Activiteiten
Niet iedereen binnen een land verdient evenveel. Landen met eenzelfde BBP (Bruto Binnenlands Product) kunnen een heel verschillende verdeling van de rijkdom over de bevolking hebben. Dit noemen we sociale ongelijkheid.
De GINI-coëfficiënt is afgeleid van de Lorenzcurve en levert een getal op tussen 0 en 1. Dit wordt vaak vermenigvuldigd met 100. Dat levert dus een getal op tussen 0 en 100.
We hebben gekeken naar verschillen tussen landen en de sociale verschillen binnen een land. We kijken nu naar de verdeling van de welvaart over een land en de verschillen tussen regio’s.
Intro
Websites:
