Deze wikiwijs is gemaakt voor v5 koolstofchemie als onderdeel van de blended leerlijn. Je kunt deze wikiwijs zelf doorwerken door de filmpjes te kijken en de opdrachten te maken, of je kan in de les mee doen met de instructie en daarna de opdrachten maken en de filmpjes terug kijken indien je dat fijn vindt op de wikiwijs.
In de les worden extra verdiepende opdrachten aangeboden, deze staan ook op de wikiwijs onder het kopje verdiepende opdrachten. Deze hoef je zelf nog niet te maken.
Basis naamgeving
Voor de naamgeving van koolwaterstoffen kijken we naar 4 onderdelen:
- De lengte van de koolstofketen
- Of er dubbele bindingen in de koolstofketen zitten
- Of de koolstofketen lineair is of in een cirkel
- Welke karakteristieke groepen eraan zitten
Deze stappen zullen we hieronder één voor één doorlopen.
Pak je BINAS erbij, tabel 66D.
De langste koolstofketen bepaalt de naam van de stam. 1 C noemen we meth-, 2 C's eth-, 3 C's Prop-. In Binas 66D zie je dit rechts bovenaan.
De bindingen tussen de koolstofatomen bepalen de uitgang:
Wanneer de langste koolstofketen in een cirkel loopt, zetten we cyclo- voor de koolstofstamnaam (propaan, butaat etc).
Er is hierop 1 uitzondering; benzeen. De systematische naam voor benzeen is cyclohex-1,3,5-trieen.
Benzeen
Karakeristieke groepen:
We onderscheiden twee type groepen die aan een koolstofstam kunnen zitten; vertakte koolstof zijketens en karakteristieke groepen.
De vertakte koolstofketens kunnen bijvoorbeeld methyl, ethyl en propyl zijn. Nadat je de hoofdketen (de langst mogelijke keten!) hebt gevonden, kunnen er koolstofatomen over zijn. Deze geef je een naam door te kijken hoeveel koolstoffen het zijn en in plaats van het achtervoegsel -aan zoals in de hoofdteken, gebruik je het achtervoegsel - yl.
Karakteristieke groepen zijn alle zijgroepen zonder koolstofatomen, zoals een OH (alcohol), NH2 (amine) of COOH (zuur). Er kunnen meerdere groepen in 1 molecuul zitten. Identificeer ze eerst allemaal, voordat we de naam gaan samenstellen. In binas 66D staat een tabel (linksonder) en zie ook het plaatje hieronder.
De groep met de hoogste prioriteit (bovenaan in de lijst) is het achtervoegsel van de naam (dus vaak zuur of amide). De andere karakteristieke groepen krijgen een voorvoegsel.
Twee voorbeelden van moleculen met zijgroepen
Om aan te geven waar een groep zich bevind in het molecuul, gebruiken we cijfers voor de specifieke groep. Een 1 mag je altijd weglaten.
In het voorbeeld hierboven zie je 2 pentanen met dezelfde zijgroepen maar op andere plekken. Voor de bovenste gaan we het stappenplan hieronder volgen. Onder het stappenplan zie je dezelfde structuur nog eens, maar dan met kleurtjes de stappen aangegeven.
1. Langste zijketen in groen--> Hept-
2. Zonder dubbele bindingen (groen)---> -aan
3. Geen cyclische verbinding --> /
4. Geen vertakte koolstofketen (Dus onvertakt), karakteristieke groepen zijn: COOH (zuur, paars), (Cl) Chloor (rose), (NH2) Amine (licht paars) en 2OH (alcohol)(blauw). De zuurgroep heeft de hoogste prioriteit dus dat is het achtervoegsel --> Heptaanzuur. Dit koolstof is C1 maar de 1 mogen we weg laten. De andere groepen zitten op plek 2-chloor (Cl), 4,5-dihydroxy (voorvoegsel van OH, deze hebben we 2x dus extra voorvoegsel di-), 6-amino (NH2).
De complete naam is (meerdere voorvoegsels zet je op alfabetische volgorde):
6-amino-2-chloor-4,5-dihydroxy-heptaanzuur.
In onderstaande filmpjes wordt de naamgeving van verschillende klasses koolstof-verbindingen besproken.
alkanen, alkenen, cycloalkanen en alkanolen
naamgeving alkanen, alkenen, cycloalkanen en alkanolen
Colofon
Het arrangement Koolstof chemie V5 DNS is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
Sanne Daniëls
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2020-01-28 12:45:46
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Online leidraad voor V5 over het onderwerp koolstofchemie. In deze module worden de volgende onderwerpen besproken: Naamgeving, Reacties, Reactie mechanismes, Ruimtelijke bouw, Lewis structuren, Polariteit en Isomerie (Nova H2, H7, H8 en H10).
De stof wordt via filmpjes en applets aangeboden met opdrachten die diep leren en onderzoekend leren bevorderen en waarbij leerlingen kunnen oefenen in verschillende contexten.
Online leidraad voor V5 over het onderwerp koolstofchemie. In deze module worden de volgende onderwerpen besproken: Naamgeving, Reacties, Reactie mechanismes, Ruimtelijke bouw, Lewis structuren, Polariteit en Isomerie (Nova H2, H7, H8 en H10).
De stof wordt via filmpjes en applets aangeboden met opdrachten die diep leren en onderzoekend leren bevorderen en waarbij leerlingen kunnen oefenen in verschillende contexten.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
Oefeningen en toetsen
Naamgeving stap 1
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat
alle
informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen
punten,
etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
