Tijdens zijn presidentschap (1956-1961) liet Juscelino
Kubitschek (1902-1976) Brasília bouwen, de nieuwe
hoofdstad en de regeringszetel van Brazilië. Tot dan toe
was Rio de Janeiro de hoofdstad en de regeringszetel.
Brasília ligt in centraal Brazilië.
Brazilië heeft na de dekolonisatie in 1822 afwisselend een min of meer democratisch en een min of meer autoritair landsbestuur gehad. Sinds 1988 is er algemeen kiesrecht en is het land een democratie met een parlement en een gekozen president. Ook de deelstaten van het land hebben een democratisch bestuur en hetzelfde geldt voor gemeenten en andere kleinere eenheden.
Maar hoe democratisch en solide is het bestuur eigenlijk? Voldoet het bestuur aan alle eisen die je aan het bestuur mag stellen? Zo niet, wat schort eraan en wat valt eraan te doen?
Deze vragen krijg je voorgelegd, nadat je in deze opdracht hebt gezien hoe het bestuur in Brazilië vanaf 1822 heeft gewerkt.
Wat ga je leren?
Hoofdvraag
Is vanaf 1988 het bestuur in Brazilië stabiel en democratisch?
Deelvragen
Wat is good governance?
Waarom heeft Brazilië vanaf 1822 afwisselend een autoritair en een democratisch bestuur gehad?
In hoeverre is er in Brazilië tegenwoordig sprake van good governance?
Voor zover dat nog niet het geval is, wat schort eraan en wat kunnen burgers en politici in Brazilië eraan doen?
Hoe raken burgers meer actief betrokken bij het bestuur van hun gemeente, hun deelstaat en het hele land?
Begrippen
Bevolkingsparticipatie
Democratisering
Good governance
Corruptie
Cliëntelisme
Importsubstitutie
Protectionisme
Dictatuur
Populisme
Wat ga je doen?
Activiteiten
Aan de slag
Stap 1
Je leest over Brazilië als wingewest onder het regime van het eerste staatshoofd van Brazilië en hoe er in 1822 een einde kwam aan het koloniale bestuur en het land tot een republiek werd uitgeroepen. Je gaat met onderzoeksvragen uitzoeken welke belangengroepen hier mee te maken hadden.
Stap 2
Je leert wat het verschil is tussen cliëntelisme en corruptie, beide kwamen in Brazilië voor. Je leest ook over de democratisering van Brazilië en de volksparticpatie. Je maakt onderzoeksvragen.
Stap 3
Voldoet Brazilië aan het beeld van good governance of is de overheid corrupt? Je bekijkt video's en doet onderzoek aan de hand van Bosatlaskaarten.
Afronding
Samenvattend
Maak een begrippenlijst. Vergelijk deze met een klasgenoot.
Eindopdracht A
Maak de eindtoets.
Eindopdracht B
In hoeverre voldoet het Braziliaanse bestuur aan good governance? Jullie onderzoeken dat in de klas en maken er een verslag van.
Examenvragen
Oefenen met oude examenvragen.
Terugkijken
Kijk terug op de opdracht.
Tijd
Voor deze opdracht staat een belasting van ongeveer 2 SLU.
Aan de slag
Stap 1 - Wingewest tot autoritair
Van wingewest tot autoritair bewind
Pedro I (1798-1834).
Pedro I (1798-1834) werd toen Brazilië onafhankelijk werd, het eerste staatshoofd en tevens keizer van Brazilië.
Kijk naar de video: van begin tot 2.59 min. ‘United States of Brazil’.
Vanaf 1530 maakte de Portugese koning van Brazilië een wingewest waarbij Portugese edellieden stukken land in bruikleen kregen, in ruil voor trouw aan de koning. De gebieden worden dan gebruikt om winst te behalen door ze economisch te exploiteren ten behoeve van de overheid.
Lees op de site Landenweb Brazilië het hoofdstuk ‘Geschiedenis'.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Van autoritair bewind naar democratie met volksparticipatie
Getúlio Vargas
Al voordat in 1930 de economische malaise begon, waren er drie groepen mensen die ontevreden waren over het beleid van de regering. Dat waren arbeiders, middenstanders en kleine boeren of landlozen die onvoldoende profijt ondervonden van het regeringsbeleid.
Van deze ontevredenheid probeerde de politicus Getúlio Vargas te profiteren toen hij in 1930 meedeed aan de presidentsverkiezingen. Hij werd echter niet tot president verkozen. In oktober van dat jaar brak er in Rio de Janeiro een opstand tegen de regering uit. Naar aanleiding hiervan grepen militairen de macht en benoemden Vargas tot president. Dat bleef hij vervolgens tot 1945.
Tijdens het bewind van Vargas maakte het cliëntelisme een periode van grote bloei door in het politieke bestel van Brazilië en het speelt daarin tot op de dag van vandaag een rol. Cliëntelisme is de sociaal ongelijke betrekking tussen een hoger en een lager geplaatste persoon, waarbij de hogergeplaatste gunsten verleent aan de lagergeplaatste in ruil voor eerbetoon, trouw en andere diensten.
Cliëntelisme en corruptie zijn niet hetzelfde, want van corruptie is alleen sprake als de verleende gunst bestaat uit een geldbedrag (steekpenningen) dat aan de begunstigde wordt uitbetaald.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Vargas en zijn opvolgers probeerden met een nieuw beleid de economie van Brazilië sterker en minder kwetsbaar te maken. Daar moesten ze wel veel overheidsgeld voor uitgeven. Vanaf rond 1980 liepen deze uitgaven zo hoog op dat de regering steeds meer geld moest lenen van andere landen en van banken. Die leningen konden op den duur niet meer worden afbetaald en dat leidde in Brazilië zelf tot een hollende inflatie. Ook moest de regering flink snijden in de overheidsuitgaven om hiermee iets aan de opgebouwde schuldenberg te kunnen doen.
Democratisering en volkspopulatie
In 1979 begon in Brazilië de democratisering van het landsbestuur onder leiding van toenmalig president João Baptista de Oliveira Figueiredo. Burgers kregen meer rechten en inspraak in het landsbestuur. Er waren bijvoorbeeld aanvankelijk twee politieke partijen toegestaan, tot Figueiredo bepaalde dat er nieuwe partijen mochten worden opgericht. Figueiredo begon met de hervormingen, vanwege het groeiende verzet tegen de militaire dictatuur. José Sarney, die hem in 1985 opvolgde, ging ermee door en liet een nieuwe grondwet schrijven die in 1988 in werking trad. In die grondwet staat onder meer dat een president voortaan bij algemeen kiesrecht wordt gekozen.
Toch kwam de democratisering niet uitsluitend van bovenaf. Nog voor het einde van de dictatuur zetten burgers zich in voor meer vrijheid, respect voor mensenrechten en een eerlijker verdeling van inkomens en welvaart. Ze deden dat vooral via het bestuur van hun stad en hun deelstaat. Deze deelname aan bestuurszaken heet volksparticipatie. Ook na de invoering van de democratie bleven burgers daaraan deelnemen, bijvoorbeeld in Porto Alegre.
Stap 3 - Hoe corrupt is Brazillië?
Hoe corrupt is de Braziliaanse overheid eigenlijk?
Good governance is goed bestuur waar het gaat om het functioneren van overheidsinstellingen en het beheer van publieke middelen. Het woord ‘governance’ in de uitdrukking ‘good governance’ betekent: het proces van het nemen van besluiten en het proces van het wel of niet uitvoeren van deze besluiten. Is er vanaf de herinvoering van de democratie in Brazilië ook sprake van good governance?
Kijk naar onderstaande video's. Bedenk wel dat een en ander inmiddels achterhaald is. Lula is geen president geworden maar na beschuldigingen van corruptie in de cel beland. Zijn vervanger, Fernando Haddad, heeft het in de verkiezingen moeten afleggen tegen Jair Bolsonaro.
In november 2019 kwam Lula da Silva vervroegd vrij, maar is inmiddels weer aangeklaagd wegens een groot corruptieschandaal.
Toch is Lula ondanks zijn veroordeling nog steeds erg populair bij een groot deel van de bevolking, omdat onder zijn leiding de sociale ongelijkheid verminderde en de economie sterk groeide.
De video's zijn dan ook bedoeld om een indruk te geven van hoe populair Lula da Silva nog steeds is onder de Braziliaanse bevolking.
Klopt dit beeld wel, of zou je dat moeten bijstellen als je je verdiept in hoe de overheid in Brazilië werkt?
Dat gaan jullie doen aan de hand van landkaarten in je Bosatlas.
Afronding
Samenvattend
Bij 'Wat ga je leren?' worden de volgende begrippen genoemd.
Geef zelf een omschrijving van deze begrippen.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Jullie hebben gezien dat Brazilië afwisselend op meer of minder democratische manier en door autoritaire leiders is bestuurd vanaf de kolonisatie door Portugal. Jullie hebben ook gezien waarom gekozen en niet-gekozen leiders elkaar afwisselden. Nu heeft Brazilië net als Nederland een constitutionele en parlementaire democratie.
Maar hoe is de kwaliteit van het bestuur eigenlijk? Of anders gezegd: in hoeverre voldoet het Braziliaanse bestuur aan de definitie van good governance die in deze les is gebruikt? De opdracht met de Bosatlaskaarten geeft weliswaar een indruk van dat moment, maar alle gegevens die in de landkaarten zijn verwerkt, zijn inmiddels enkele jaren oud. Wat is er sindsdien terechtgekomen van good governance?
Dat zoeken jullie klassikaal uit, aan de hand van gegevens en nieuwsverhalen uit bronnen die dateren van na2016.
Raadpleeg ook de website van de krant New Economist, waar je voor Brazilië de democratiseringsindex van de afgelopen jaren kunt opzoeken.
Spits jullie onderzoek toe op de volgende vragen:
In hoeverre is er sprake van good governance?
Zijn er gebreken die afbreuk doen aan good governance, en zo ja, welke?
Wat wordt gedaan om die gebreken weg te werken, zo die er zijn?
Je docent laat een van jullie een verslag maken van dit onderzoek en de resultaten ervan. Kijk in de Gereedschapskist hoe je zo'n verslag kunt maken.
Beoordeling
Je docent let erop dat alle informatie in dat verslag berust op feiten en dat het verslag niet gekleurd is door meningen.
Een verslag is een goede manier om een onderzoek te beschrijven dat je hebt uitgevoerd.
Examenvragen
Op deze pagina vind je examenvragen van ExamenKracht van vorige jaren.
De vragen sluiten zo goed mogelijk aan bij de opdracht die je net hebt afgerond.
Maak bij het beantwoorden ook gebruik van dat wat je al eerder geleerd hebt. Als je de vraag niet kunt beantwoorden, probeer het dan later opnieuw. Nadat je een vraag beantwoord hebt, kun je deze zelf nakijken en je score aangeven.
Het arrangement Goed bestuur in Brazilië? - h45 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Dit thema valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor Aardrijkskunde voor HAVO leerjaar 4 & 5. In het domein "Ontwikkelingsland" wordt het thema ''Goed bestuur in Brazilië?" besproken. In dit onderdeel wordt de geschiedenis van Brazilië en zijn bestuur besproken. Nadat Brazilië onafhankelijk werd van Portugal, kreeg het zijn eerste staatshoofd en tevens keizer. Vóór 1930 waren arbeiders, middenstanders en kleine boeren of landlozen ontevreden over het regeringsbeleid. In 1930 maakte de politicus Getúlio Vargas gebruik van deze ontevredenheid en introduceerde cliëntelisme in de Braziliaanse politiek. Vargas en zijn opvolgers probeerden met nieuw beleid de economie van Brazilië te versterken, maar de hoge uitgaven leidden tot toenemende leningen en schulden, wat uiteindelijk resulteerde in inflatie en bezuinigingen op overheidsuitgaven. In 1979 begon de democratisering in Brazilië onder president Figueiredo, waarbij burgers meer rechten en inspraak kregen in het landsbestuur. Vervolgens wordt de corruptie in Brazilië en de rol van Lula hierin besproken. Ondanks beschuldigingen van corruptie en een veroordeling is Lula da Silva nog steeds populair onder een groot deel van de Braziliaanse bevolking vanwege zijn inzet om sociale ongelijkheid te verminderen en de economie te laten groeien.
Dit thema valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor Aardrijkskunde voor HAVO leerjaar 4 & 5. In het domein "Ontwikkelingsland" wordt het thema ''Goed bestuur in Brazilië?" besproken. In dit onderdeel wordt de geschiedenis van Brazilië en zijn bestuur besproken. Nadat Brazilië onafhankelijk werd van Portugal, kreeg het zijn eerste staatshoofd en tevens keizer. Vóór 1930 waren arbeiders, middenstanders en kleine boeren of landlozen ontevreden over het regeringsbeleid. In 1930 maakte de politicus Getúlio Vargas gebruik van deze ontevredenheid en introduceerde cliëntelisme in de Braziliaanse politiek. Vargas en zijn opvolgers probeerden met nieuw beleid de economie van Brazilië te versterken, maar de hoge uitgaven leidden tot toenemende leningen en schulden, wat uiteindelijk resulteerde in inflatie en bezuinigingen op overheidsuitgaven. In 1979 begon de democratisering in Brazilië onder president Figueiredo, waarbij burgers meer rechten en inspraak kregen in het landsbestuur. Vervolgens wordt de corruptie in Brazilië en de rol van Lula hierin besproken. Ondanks beschuldigingen van corruptie en een veroordeling is Lula da Silva nog steeds populair onder een groot deel van de Braziliaanse bevolking vanwege zijn inzet om sociale ongelijkheid te verminderen en de economie te laten groeien.
Activiteiten
Good governance is goed bestuur waar het gaat om het functioneren van overheidsinstellingen en het beheer van publieke middelen. Het woord ‘governance’ in de uitdrukking ‘good governance’ betekent: het proces van het nemen van besluiten en het proces van het wel of niet uitvoeren van deze besluiten. Is er vanaf de herinvoering van de democratie in Brazilië ook sprake van good governance?
Jullie hebben gezien dat Brazilië afwisselend op meer of minder democratische manier en door autoritaire leiders is bestuurd vanaf de kolonisatie door Portugal. Jullie hebben ook gezien waarom gekozen en niet-gekozen leiders elkaar afwisselden. Nu heeft Brazilië net als Nederland een constitutionele en parlementaire democratie.
Intro
