Comorbiditeit
In dit thema behandelen we het begrip comorbiditeit. Wat betekent het en wat moet je er als hulpverlener mee.
Comorbiditeit is het naast elkaar voorkomen van verschillende stoornissen tegelijkertijd. Hulpverleners zien het naast elkaar voorkomen van psychische stoornissen vaak als een teken dat sprake is van ernstige problematiek. Ook somatische aandoeningen kunnen naast elkaar voorkomen en een teken zijn van meer problemen.
Comorbiditeit komt vaker voor bij sociaaleconomisch zwakke groepen en bij oudere migranten. De laagdrempelige toegang tot de eerste lijn zou deze ongelijkheid moeten verminderen en mogelijkheden moeten bieden ook psychosociale problemen te bespreken. Toch kunnen taalproblemen, culturele verschillen en het taboe op psychische hulpverlening een barrière vormen voor het vragen én bieden van zorg op maat. De zorgverlener dient bij patiënten met een sociaaleconomisch zwakke achtergrond en migranten, extra bedacht te zijn op mogelijke bijkomende psychosociale problematiek.
In dit thema komt aan bod:
- Wat is comorbiditeit / multimorbiditeit
- Welke groepen lopen risico.
- Wat zijn signalen / verschijnselen
- Wat betekent comorbiditeit voor behandeling / begeleiding
- Welke knelpunten zijn er voor zorgverleners en cliënten m.b.t. comorbiditeit
- Verschil comorbiditeit en dubbele diagnose
1. Introductie / oriëntatie
In deze oriëntatie gaat het om het verhelderen van begrippen dia samenhangen met comorbiditeit.
De docent geeft hier een college over en er is ruimte om te discussieren, vragen te stellen of ervaringen uit te wisselen. Het college wordt verzorgd met behulp van onderstaande PowerPoint.
2. Begeleiding / behandeling
De begeleiding van cliënten met comorbiditeit is een complexe aangelegenheid en vraagt veel van de begeleider / behandelaar en van de cliënt zelf.
Eerst een aantal zinnen uit de informatie die jullie hebben opgezocht:
- Comorbiditeit is dus op zichzelf geen aandoening. We focussen de behandeling dus op de aandoeningen die je hebt.
- Bij het combineren van medicatie bij mensen met comorbiditeit is extra aandacht nodig voor de interacties, (lange termijn-) bijwerkingen en risico op schadelijke effecten van medicatie.
- De begeleider/behandelaar moet rekening houden met verminderd inzicht in zelfmanagement bij de cliënt met comorbiditeit. Bij deze cliënten is er een groter risico dat er inadequaat wordt omgegaan met de behandeling.
-
Het is van belang dat de zorgverlener expertise heeft en voldoende tijd neemt om met de patiënt niet alleen de aandoeningen te bespreken maar ook alle relevante problemen die daarbij een rol spelen.
Zorgverlener dient alert te zijn op problemen die samenhangen met medicatie gebruik.
-
De taken en verantwoordelijkheden van de betrokken zorgverleners dienen helder te zijn.
Het verdient aanbeveling deze verantwoordelijkheden bij één persoon te beleggen, maar juist bij patiënten met co-/multimorbiditeit is dit in de praktijk vaak moeilijk te realiseren.
-
Het internet is verwarrend, de termen comorbiditeit en dubbele diagnose worden vaak door elkaar gebruikt.
UIt jullie bevindingen blijkt al dat er veel aandachtspunten zijn in de behandeling van cliënten met comorbiditeit. En dat het stellen van een jiste diagnose, die richtinggevend is voor de behandeling, essentieel is.
Om een voorbeeld te geven hoe complex en belangrijk een goed diagnose (of diagnoses) is wordt duidelijk uit dit tv programma:
https://www.npostart.nl/VPWON_1308522 (6.14-7.50)
Dat clienten soms in de war raken van alle verschillende adviezen en voorschriften wanneer er meerdere behandelaars betrokken zijn wordt duidelijk uit onderstaande video.
Het fenomeen comorbiditeit
Comorbiditeit is de algemene term voor het tijdens een bepaalde periode optreden van meer dan één ziekte, hetzij in een individu, hetzij in een populatie. Er bestaat echter weinig eenduidigheid wat betreft de precieze definiëring en terminologie van het verschijnsel. In het algemeen worden twee typen comorbiditeit onderscheiden.
Bij het eerste type comorbiditeit ligt de nadruk op een specifieke ziekte - de indexziekte. Het gaat daarbij om comorbiditeit naast de indexziekte, of, volgens de originele definitie van Feinstein ‘een aparte, bijkomende entiteit die bestaat of optreedt bij een patiënt tijdens het klinisch beloop van de bestudeerde indexziekte’.
Bij het tweede type comorbiditeit ligt de nadruk niet op een specifieke ziekte maar op het gelijktijdig voorkomen van twee of meer aandoeningen bij één persoon. In dit geval wordt ook wel gesproken van multimorbiditeit.
Door sommige deskundigen wordt de term comorbiditeit gebruikt met als betekenis 'verwevenheid'. Daarmee doelend op de samenhang tussen de indexziekte en de bijkomende aandoening. Bij een dubbele diagnose, een psychische stoornis in combinatie met verslavingsproblematiek, wordt dit begrip dan soms ook gebruikt, dit kan tot verwarring leiden.
Onthoud: Een psychische stoornis gaat vaak gepaard met een verslaving. Uit onderzoek blijkt dat 19 procent van de mensen zonder een psychische stoornis te maken heeft gehad met een verslaving in zijn of haar leven. Kijken we naar mensen met een psychische stoornis, dan ligt dit percentage met 41 procent vele malen hoger. Bij mensen die zowel een psychische stoornis hebben als verslaafd zijn spreken we van een dubbele diagnose.
3. Dubbele diagnose
Een psychische stoornis gaat vaak gepaard met een verslaving. Uit onderzoek blijkt dat 19 procent van de mensen zonder een psychische stoornis te maken heeft gehad met een verslaving in zijn of haar leven. Kijken we naar mensen met een psychische stoornis, dan ligt dit percentage met 41 procent vele malen hoger. Bij mensen die zowel een psychische stoornis hebben als verslaafd zijn spreken we van een dubbele diagnose.
comorbiditeit.pptx
