Via dit netwerk van kunstmanen kun je op
elke plek op het aardoppervlak mensen bellen
elders op de wereld
Ooit woonde een groot deel van de mensen in dorpen. Het dorp was een plek waar men elkaar min of meer kende, waar de bewoners elkaar op vaste plekken ontmoetten, in een gebedshuis, op de markt of in een winkel. Op de markt en in de winkels waren producten te koop die meestal in het dorp zelf of net buiten het dorp waren gemaakt.
Het was een overzichtelijke gemeenschap. Gesloten ook, er werd immers niet zo veel gereisd. Men kwam nauwelijks het dorp uit en er kwamen weinig bezoekers het dorp in. Men was aan taal en kleding te herkennen.
Sinds een aantal jaren leeft meer dan de helft van de wereldbevolking in steden. Zowel de mobiliteit als de mogelijkheden tot communicatie over grote afstanden zijn enorm toegenomen. Net als de handel. Immens grote hoeveelheden goederen en kapitaal worden wereldwijd getransporteerd, als het moet in razend tempo.
Is de wereld een dorp geworden, één gemeenschap, zoals dat dorp van vroeger? Die vraag krijg je in deze opdracht voorgelegd en het is de bedoeling dat je probeert er een beargumenteerd antwoord op te geven.
Wat ga je leren?
Hoofdvraag
Is de wereld te beschouwen als een 'Global Village' of dekt die term niet de lading?
Deelvragen
Waar komt de term ‘Global Village’ vandaan?
Wat betekende deze term oorspronkelijk?
Is de betekenis ervan later veranderd? Zo ja, hoe?
In welke opzichten kun je nu spreken over de wereld als een ‘Global Village’?
In welke opzichten kun je nu niet meer spreken over de wereld als een ‘Global Village’?
Begrippen
Globalisering
Anti-globalisme
Anders-globalisme
Global Village
Multinationale ondernemingen (multinationals of mno’s)
Wat ga je doen?
Activiteiten
Aan de slag
Stap 1
Je leert wat de term 'Global Village' inhoudt en maakt een oefening.
Stap 2
Je bekijkt de redenen waarom bedrijven steeds meer en vaker internationale handel kunnen bedrijven. Je bekijkt video's en maakt oefeningen.
Stap 3
Globalisering wordt afgeremd door een aantal factoren. Je leest over vier factoren en gaat zelf op zoek naar de vijfde factor. Bespreek deze in een kort klassengesprek.
Afronding
Samenvattend
Omschrijf de begrippen uit deze opdracht en vergelijk ze met een klasgenoot.
Eindopdracht A
Maak de eindtoets.
Eindopdracht B
Doe mee aan de paneldiscussie.
Examenvragen
Oefen de eindexamenvragen.
Terugkijken
Kijk terug op de opdracht.
Tijd
Voor deze opdracht is de studiebelasting ongeveer 3 SLU.
Aan de slag
Stap 1: De hele wereld een dorp
Dit is het eerste gedrukte boek uit 1454. Sindsdien heeft de wereld er een
nieuw communicatiemiddel bij.
Geografen en mensen die veel van internationale betrekkingen af weten, nemen soms de term ‘Global Village’ in de mond. In het Nederlands betekent dit begrip ‘de wereld als dorp’.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Deze kunstmaan, de Telstar 1, werd in 1962 gelanceerd en was de eerste operationele kunstmaan waarmee tv-programma’s en telefoongesprekken via de ruimte konden worden doorgezonden over intercontinentale afstanden. Daarvoor gebeurde dat via steunzenders en kabelnetwerken op het aardoppervlak. Je hebt een schotelantenne nodig voor het ontvangen van programma’s die via een kunstmaan worden uitgezonden.
Lang voordat, maar vooral nadat het begrip ‘Global Village’ was bedacht, raken samenlevingen en landen steeds meer met elkaar verweven op economisch, politiek en cultureel gebied, of anders gezegd: de wereld maakt een proces van globalisering door.
Dit proces voltrekt zich vooral vanaf 1980 in een steeds hoger tempo. Het wordt gestimuleerd door multinationale ondernemingen, bedrijven die vanuit hun hoofdkwartier in meer landen of zelfs wereldwijd opereren. Dat doen ze onder meer om nieuwe afzetmarkten voor hun producten aan te boren. Ze krijgen daarbij een flinke steun in de rug door de uitvinding van nieuwe en snelle communicatiemiddelen.
Voorbeelden van dergelijke multinationals (mno’s) zijn winkelketens als Ikea en C&A, restaurantketens als McDonald's (restaurants van deze onderneming vind je in bijna alle landen van de wereld), bedrijven als Coca Cola, Pepsi, Nike en multinationale olie- en gasproducenten.
Zie ook de Grote Bosatlaskaart De Wereld - Globalisering:
GB54 Kaart 247 C/D / GB55 Kaart 269 C/D
Waarom kunnen deze netwerken steeds makkelijker over grenzen heen hun activiteiten ontplooien? Daar zijn nog twee andere redenen voor te geven.
1. Beleid van landsregeringen vaak vriendelijk voor bedrijven
Kijk voor een voorbeeld hiervan naar de video van Schooltv:
Oefening 1: Beleid van landsregeringen vaak vriendelijk voor bedrijven
0%
Algemene Informatie
Titel
Beleid van landsregeringen vaak vriendelijk voor bedrijven
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
2. Vervoer wordt sneller, grootschaliger en goedkoper
Reizen wordt voor steeds meer mensen betaalbaar, ook over grotere afstanden vooral omdat vervoer sneller, grootschaliger en goedkoper is geworden. Maar ook dankzij stijgende welvaart in onder meer Europa, Japan en de VS.
Bekijk de video over de optimale vulgraad van vliegtuigbagage.
Door de globalisering gaat handel steeds meer over landsgrenzen heen. Je merkt het alleen al als je een winkel, en zeker als je een supermarkt binnengaat. Je vindt er niet alleen producten die in Nederland en misschien in je woonplaats zijn gemaakt, maar ook, en vooral producten uit het buitenland.
Oefening 3: Vervoer wordt sneller, grootschaliger en goedkoper
0%
Algemene Informatie
Titel
Vervoer wordt sneller, grootschaliger en goedkoper
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Globalisering wordt afgeremd door de volgende factoren:
1. Verzet tegen de globalisering
Globalisering, de toenemende verwevenheid op economisch en cultureel gebied, kent niet alleen maar voorstanders. Het wordt door veel mensen ook gezien als vooral een westerse aanslag op lokale cultuur en economie. Ze zitten niet te wachten op de heerschappij van Pepsi, McDonalds en Hollywood. Ze vinden de vrije markt helemaal niet vrij omdat de spelers op die markt niet gelijkwaardig zijn.
Rijke landen zijn in staat om lokale markten compleet weg te concurreren. Ook in rijke landen is er meer en meer verzet. Uit veel landen is een aanzienlijk deel van de maak-industrie verplaatst naar lage-lonen-landen en daarmee is veel werkgelegenheid verdwenen. Dat heeft ook in rijke landen tot een grotere tweedeling geleid, zij die van de globalisering profiteren en zij die zich als verliezers beschouwen.
De opkomst van populistische en anti-democratische bewegingen in deze landen heeft, zo lijkt het, met die tweedeling te maken.
2. Inkomensverschillen
Zoek op in de Grote Bosatlas de kaart Wereld - Ontwikkelingskenmerken:
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Door de globalisering en de daarmee toenemende internationale handel raken mensen en landen op economisch gebied steeds meer met elkaar verbonden. Dat heeft nadelige gevolgen, zoals de volgende video laat zien.
De video dateert van 2016 en in 2021 zijn veranderingen aangekondigd.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Marshall McLuhan, de grondlegger van het concept 'Global Village' (begin jaren 60), zag al vroeg dat het medium een belangrijke stempel drukt op de boodschap en dat media zowel het individu als de samenleving sterk beïnvloeden. Dat is ook de reden dat media lang niet overal vrij zijn om hun boodschappen te verspreiden. Elk jaar sneuvelen journalisten, ook in landen met een democratisch regime zoals Malta, Slowakije of Bulgarije. In Hongarije en Turkije worden kranten opgeheven en journalisten opgepakt.
Donald Trump, ex-president van de VS, noemde kritische journalisten ‘the Enemy of the People’. De vrijheid van meningsuiting staat voortdurend onder druk. Ook op internet.
Dat blijkt uit een onderzoek van de Amerikaanse niet-gouvernementele organisatie Freedom House. Elk jaar onderzoekt Freedom House de internetvrijheid in 65 landen. Internet wordt het sterkst gecensureerd in China, gevolgd door Syrië en Iran. Maar ook elders is er sprake van toenemende censuur door regeringen. Ook in westerse landen.
In 26 van de 65 landen (in 2020) werden er mensen gevangen genomen voor het delen van politieke, sociale of religieuze content. Van de drie miljard mensen die toegang hebben tot internet leeft 47 procent in landen waar individuen zijn aangevallen of vermoord om hun digitale activiteiten. De internetvrijheid in Nederland is niet onderzocht door Freedom House.
Je kunt op de site van Freedom House terecht voor actuele cijfers en percentages.
5. Er is nog een vijfde belemmering voor globalisering.
Die ga je in kaart brengen in de volgende onderzoeksopdracht.
Columnisten als Bas Heijne, politici en informatiedeskundigen beschrijven sociale media (zoals Facebook en Twitter) als echokamers waarin alleen mensen met dezelfde overtuigingen, meningen, politieke voorkeuren en interesses met elkaar communiceren. In hedendaags taalgebruik omschreven als ‘in je eigen bubbel zitten’.
Daardoor zouden gebruikers van deze media alleen maar meningen en opvattingen horen die overeenstemmen met de hunne. Hierdoor krijgen die gebruikers de indruk dat ze altijd gelijk hebben, wat ze ook beweren en ongeacht de mate waarin hun beweringen kunnen worden ondersteund met feiten.
Is dit beeld van gebruikers van sociale media ook op jou van toepassing? Zijn de mensen met wie jij via de sociale media contact hebt alleen maar mensen die hetzelfde denken en voelen als jij en dezelfde interesses hebben als jij? Of zijn er ook mensen bij die een mening die je uitspreekt, proberen te weerleggen of mensen die een andere kijk op de dingen hebben dan jij en die jou dat ook laten merken?
Ga dat na in de kennissenkring die je hebt opgebouwd via de sociale media, en noteer je bevindingen.
Deel deze bevindingen met je klasgenoten in een kort klassengesprek.
Afronding
Samenvattend
Bij 'Wat ga je leren?' worden de volgende begrippen genoemd.
Geef zelf een omschrijving van deze begrippen.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Leven we nu inderdaad in een wereldwijd dorp, een 'Global Village', of is dat niet het geval?
Daar gaan jullie een paneldiscussie over voeren.
Hierbij zal één deelnemer de volgende stelling verdedigen: ‘De wereld is nu één groot dorp geworden’.
De andere deelnemer probeert juist aan te tonen dat de stelling onjuist is.
Een moderator leidt de discussie en vraagt aan het einde ervan aan de overige leerlingen wie van het panel zijn of haar standpunt het best heeft verdedigd en onderbouwd.
De klas gaat in twee groepen aan het werk. De ene groep zoekt argumenten om de stelling te onderbouwen, de andere groep zoekt argumenten om de stelling te weerleggen.
Vervolgens kiezen beide groepen een vertegenwoordiger om aan de paneldiscussie mee te doen.
Je docent vraagt of een leerling bij de discussie als moderator wil optreden. Die moderator en je docent letten erop dat:
de argumenten die beide deelnemers aanvoeren waarmee ze hun mening over de stelling verdedigen en onderbouwen correct zijn en op feiten gebaseerd;
beide deelnemers elkaar de kans geven om hun mening uiteen te zetten en te onderbouwen;
beide deelnemers respect tonen voor de mening van de ander.
Beoordeling
Na afloop van de discussie bespreken jullie samen met de docent hoe de paneldiscussie is verlopen en geven jullie elkaar feedback.
Bij een debat hebben twee of meer mensen een verschillende mening over een onderwerp. Deze standpunten worden helder in beeld gebracht door argumenten voor het eigen standpunt te geven, of door de argumenten van de ander met tegenargumenten te bestrijden.
Examenvragen
Op deze pagina vind je examenvragen van ExamenKracht van vorige jaren.
De vragen sluiten zo goed mogelijk aan bij de opdracht die je net hebt afgerond.
Maak bij het beantwoorden ook gebruik van dat wat je al eerder geleerd hebt. Als je de vraag niet kunt beantwoorden, probeer het dan later opnieuw. Nadat je een vraag beantwoord hebt, kun je deze zelf nakijken en je score aangeven.
Meer oefenen?
Ga naar ExamenKracht en oefen ook met de nieuwste examens.
Terugkijken
Intro
Lees de Introductie van de opdracht nog eens door.
Kreeg je een goede indruk over de kenmerken van een dorp?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de hoofdvraag en deelvragen nog eens door.
Wat is een 'global village' en lijkt de hedendaagse wereld op één dorp?
Hoe ging het?
Tijd
Voor deze opdracht staat ongeveer 3 SLU.
Heb je de opdracht binnen de geschatte tijd kunnen doen?
Samenvattend
Was het eenvoudig om de genoemde begrippen te omschrijven?
Vond je het ook zinvol om de begrippen met een klasgenoot te bespreken?
Eindopdrachten
Welke eindopdracht heb je gedaan, de toetsvragen of de paneldiscussie?
Vond je het een leuke opdracht en heb je je mening goed onderbouwd met argumenten?
Examenvragen
Heb je de examenvragen gemaakt? Was het nuttig om wat extra te oefenen?
Het arrangement De wereld is (g)een dorp (meer) - v456 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Dit thema valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor Aardrijkskunde voor VWO leerjaar 4, 5 & 6. In het domein "Wereld" wordt het thema ''De wereld is (g)een dorp (meer)" besproken. Door globalisering komt de wereld steeds meer met elkaar in verbinding te staan; er wordt ook wel gesproken over een global village. Dit proces van globalisering voltrekt zich vooral vanaf 1980 in een steeds hoger tempo. Het wordt gestimuleerd door multinationale ondernemingen, bedrijven die vanuit hun hoofdkwartier in meer landen of zelfs wereldwijd opereren. Globalisering wordt belemmerd door weerstand tegen culturele en economische verwevenheid, met zorgen over het verlies van lokale identiteit en economische ongelijkheid. Maar ook wordt censuur en beperking van vrijheid van meningsuiting zichtbaar, met toenemende beperkingen op media en internet in verschillende landen, wat kan leiden tot ongelijke toegang tot informatie en zelfs gevangenschap voor digitale activiteiten.
Leerniveau
VWO 6;
VWO 4;
VWO 5;
Leerinhoud en doelen
Globalisering;
Aardrijkskunde;
Eindgebruiker
leerling/student
Moeilijkheidsgraad
gemiddeld
Studiebelasting
6 uur en 0 minuten
Trefwoorden
aardijkskunde, arrangeerbaar, censuur, de uitvinding van de eeuw, global village, globalisering, stercollectie, vwo456
Dit thema valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor Aardrijkskunde voor VWO leerjaar 4, 5 & 6. In het domein "Wereld" wordt het thema ''De wereld is (g)een dorp (meer)" besproken. Door globalisering komt de wereld steeds meer met elkaar in verbinding te staan; er wordt ook wel gesproken over een global village. Dit proces van globalisering voltrekt zich vooral vanaf 1980 in een steeds hoger tempo. Het wordt gestimuleerd door multinationale ondernemingen, bedrijven die vanuit hun hoofdkwartier in meer landen of zelfs wereldwijd opereren. Globalisering wordt belemmerd door weerstand tegen culturele en economische verwevenheid, met zorgen over het verlies van lokale identiteit en economische ongelijkheid. Maar ook wordt censuur en beperking van vrijheid van meningsuiting zichtbaar, met toenemende beperkingen op media en internet in verschillende landen, wat kan leiden tot ongelijke toegang tot informatie en zelfs gevangenschap voor digitale activiteiten.
Is de wereld te beschouwen als een 'Global Village' of dekt die term niet de lading?
Activiteiten
Globalisering wordt afgeremd door de volgende factoren:
Leven we nu inderdaad in een wereldwijd dorp, een 'Global Village', of is dat niet het geval?
Intro
Teksten:
