In 1858 had Jacob van Niftrik (over hem lees je meer in Stap 1) bijna anderhalve dag nodig om een afstand van iets meer dan 150 kilometer hemelsbreed af te leggen. Nu kun je diezelfde afstand in iets meer dan 2 uur afleggen.
In deze les onderzoek je hoe het kan dat we steeds minder tijd nodig hebben voor het afleggen van dezelfde afstand en welke technologische ontwikkelingen daarbij van invloed zijn geweest. Kortom, het is een les over ‘tijd-ruimtecompressie’.
Tijd-ruimtecompressie en technologische ontwikkelingen staan in verband met de globalisering. Door technische ontwikkelingen (denk aan bijvoorbeeld de containerrevolutie) en vrijhandel is transport van goederen, kapitaal, informatie en mensen sneller en goedkoper geworden. Daardoor zijn de stromen van goederen, kapitaal en mensen over de hele wereld toegenomen. Dat levert globalisering op.
Samenvattend zou je kunnen zeggen dat technologische innovatie en vrijhandel de motoren zijn van het globaliseringsproces.
Wat ga je leren?
Hoofdvraag
De centrale vraag in deze opdracht is: welke factoren zijn (onder meer) van invloed geweest op het globaliseringsproces en hoe heeft dat proces het dagelijkse leven beïnvloed?
We kijken wat in anderhalve eeuw de invloed van de tijd-ruimtecompressie in Nederland is geweest aan de hand van het verhaal van de reis van Jacob van Niftrik in 1858. Welke vervoersmiddelen had Van Niftrik tot zijn beschikking en hoe reizen we tegenwoordig?
We kijken naar de standaardisatie van het containervervoer en de vlucht die de wereldhandel dankzij het containervervoer heeft genomen.
En we kijken naar de vele nieuwe technieken die ons leven wereldwijd ingrijpend veranderd hebben. Daarbij zetten we de voordelen van de vele ICT-toepassingen, die ons leven makkelijker, handiger en prettiger hebben gemaakt, naast de nadelen zoals nepberichten, identiteitsfraude of cybercriminaliteit.
Begrippen
Globalisering
Tijd-ruimtecompressie
Informatietechnologie (IT)
Absolute en relatieve afstand
Informatie- en communicatietechnologie (ICT)
Transporttechnologie
Wat ga je doen?
Activiteiten
Vooraf
Aan de slag
Stap 1
Lees over de reisafstand die Jacob Niftrik in 1858 in Nederland aflegde. Bereken de absolute en relatieve reisafstand tussen twee plaatsen.
Stap 2
Lees de uitleg over wat tijd-ruimtecompressie inhoudt. Zoek de vliegafstand tussen Schiphol en Havana. Vergelijk met de absolute afstand.
Stap 3
Door de uitvinding van de container groeide de wereldhandel in snel tempo. Lees alles over belading, afmetingen en vervoer van containers en bekijk een video. Beantwoord daarna de vragen.
Stap 4
Je krijgt uitleg over de groei van de vrijhandel dankzij de containerrevolutie en de verlaging van de transportkosten door specifieke informatie- en transporttechnologieën.
Stap 5
Lees over ontwikkeling van nieuwe technieken, met name op gebied van communicatienetwerken en de beschikbaarheid van 5G. Bekijk video's en beantwoord vragen.
Stap 6
Lees over de wereldwijde uitwisseling van informatie die kan worden gecensureerd of geblokkeerd en over het risico van ransomware en identiteitsfraude. Bedenk voor jezelf hoe je nepnieuws kunt herkennen.
Afronding
Samenvattend
Maak een begrippenlijst. Vergelijk deze met je klasgenoot.
Eindopdracht A
Maak de eindtoets.
Eindopdracht B
Bedenk in groepen oplossingen voor vraagstukken die te maken hebben met globalisering.
Examenvragen
Oefen met de bijbehorende eindexamenvragen.
Terugkijken
Kijk terug op de opdracht.
Tijd
Voor deze opdracht staat een belasting van 3 à 4 SLU.
Aan de slag
Stap 1: De afstand wordt kleiner
Het is januari 1858. Jacob van Niftrik uit Ellewoutsdijk in Zeeland krijgt een bericht dat zijn moeder in Beek bij Nijmegen op sterven ligt. Wil hij haar nog levend zien, dan moet hij direct op pad. Van Ellewoutsdijk naar Beek, hemelsbreed een afstand van 154 kilometer.
Zijn tocht heeft Jacob in een dagboek beschreven. Jacob is de betovergrootvader van Jan Jaap Harts. Zijn nazaat Jan Jaap volgt 158 jaar later dezelfde route nog een keer.
Bekijk onderstaande video.
De rode lijn is de route die Van Niftrik in 1858 aflegde.
De blauwe lijn is de route van het telegram, dat binnen drie uur Van Niftrik bereikte. (Het telegram is een communicatiemiddel dat in 1852 in Nederland geïntroduceerd werd (via een telegraaf, later via een telex)
Om de afstand van 154 km hemelsbreed te overbruggen, moest Van Niftrik een reis van 330 km maken. Het verschil tussen de reisafstand of relatieve afstand en de hemelsbrede of absolute afstand tussen Ellewoutsdijk en Beek bij Nijmegen was in 1858 nog erg groot: (330-154 =) 176 km.
De reisafstand is tegenwoordig nog maar 196 km per auto of 201 km per trein (en per bus naar station Goes en per bus van station Nijmegen naar de plek van bestemming). Het verschil tussen de reisafstand en de hemelsbrede afstand tussen Ellewoutsdijk en Beek bij Nijmegen is nu nog maar (196-154 =) 44 km.
De reisafstand of rijroute wordt ook de relatieve afstand genoemd. De rechte lijn tussen twee plaatsen, de hemelsbrede afstand of vogelvlucht, is de absolute afstand.
Stap 2: Tijd-ruimtecompressie
Je hebt in de video van Stap 1 gezien dat Jacob van Niftrik bij zijn reis in 1858 van zeven verschillende vervoersmogelijkheden gebruikmaakte: (post)veerboot, (post)diligence, open (boeren)kar, smalspoortrein, trein, roeiboot en te voet.
De fiets bestond al, maar werd nog maar weinig gebruikt en de snelheid lag nog laag. Er waren ook nog geen geschikte wegen voor fietsers. De stoomauto bestond ook al, maar werd amper gebruikt en vrijwel uitsluitend (in het Verenigd Koninkrijk) door het leger. De eerste benzineauto moest nog worden uitgevonden (in 1885).
Het snelste vervoersmiddel van die tijd was de trein. Treinen reden in die tijd maximaal 30 tot 40 km p/u.
Nu ligt die snelheid op maximaal 140 km/u voor een intercity en tussen de 200 en 500 km/u voor een hogesnelheidstrein.
Het snelste vervoersmiddel is nu het vliegtuig dat snelheden van 800-1000 km/u bereikt. Binnen een etmaal elke plek op aarde bereikbaar.
De (reis)afstand is niet alleen ‘kleiner’ geworden door de snelheid van de beschikbare vervoermiddelen. Van Niftrik had bij zijn reis met allerlei natuurlijke barrières te maken. Binnen Nederland moet je daarbij vooral denken aan de rivieren. Zijn eerste barrière was de Westerschelde. Het kostte hem een uur om met een veerpont de Westerschelde over te steken. Nu kost je dat met de auto twee minuten, dankzij een tunnel onder de Westerschelde.
Een andere enorme barrière voor Van Niftrik was het Hollands Diep bij Rotterdam. De eerste spoorbrug van Nederland werd in 1856 geopend en pas 15 jaar later was er een spoorbrug over het Hollands Diep.
Van Niftrik had uren nodig om met een roeiboot de overkant te bereiken. Nu steek je het Hollands Diep dankzij drie spoorbruggen in enkele minuten over.
Naast betere vervoermiddelen (auto, vliegtuig) en het wegnemen van natuurlijke barrières (bruggen, tunnels) heeft een betere infrastructuur (snelwegen) bijgedragen aan het relatief verkleinen van afstanden. In het begin van de 20e eeuw werden de eerste wegen van asfalt (en later asfaltbeton) ontwikkeld en kunnen we ons verplaatsen over snelwegen.
Over naar het begrip tijd-ruimtecompressie. Compressie betekent het samendrukken of kleiner maken.
Met ruimtecompressie verkleinen (comprimeren) we de reisafstand tussen twee punten: in 1858 was 330 km nodig om de afstand tussen Ellewoutsdijk en Beek te overbruggen, nu is deze reisafstand nog maar 196 km.
Met tijdcompressie comprimeren we de tijd die het kost om je te verplaatsen tussen twee punten: Van Niftrik had in 1858 32 uur nodig om van Ellewoutsdijk naar Beek te komen; nu heb je iets meer dan 2 uur nodig voor dezelfde afstand.
Uit ‘Nederland van boven’, aflevering 1 (VPRO)
Reistijd vanuit Amsterdam met de trein: Hoe hoger het gebied, hoe langer de reistijd
In de tweede afbeelding zit een verlicht gebied: dat is het gebied dat in 1932 dankzij de trein vanuit Amsterdam binnen anderhalf uur is te bereizen.
Met tijd-ruimtecompressie bedoelen we het proces waarbij de af te leggen weg tussen twee plaatsen steeds korter wordt en de tijd die het kost om die afstand te overbruggen door de moderne transport- en informatietechnologie steeds minder wordt.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Internationale handel is van alle tijden. Nederland dankt zijn rijkdom tijdens de Gouden Eeuw onder meer aan de VOC-handel. De Industriële Revolutie bracht onder meer een grootschalige internationale handel op gang, maar die had voor de Tweede Wereldoorlog nog altijd beperkingen en was peperduur. Ga maar na, veel goederen werden nog met de hand geladen en gelost.
De Vietnamoorlog (1955-1975) zorgde door de Amerikaanse behoefte aan steeds meer munitie en wapens voor een enorme toename van het maritieme containervervoer, maar iedereen gebruikte nog zijn eigen maten. Dat veranderde met de uitvinding van de standaardcontainer. Tijdens tumultueuze internationale bijeenkomsten werd men het uiteindelijk eens over een standaardmaat van 20x8x8,6 voet = 1 Twenty Foot Equivalent Unit (TEU).
De eerste containers van 1 TEU (20 voet) werden al snel opgevolgd door de huidige standaardcontainer van 2 TEU (40 voet). Dit zijn gemiddelden, want de exacte afmetingen kunnen per container verschillen.
Bekijk de video.
Containervervoer loopt via:
Goederentransport
TEU
Containers
Bijzonderheid
Truckoplegger
2
1
In Australië rijden er (buiten de steden) ook truckopleggers met twee containers (4 TEU).
Goederentrein
70-90
35-45
Goederentreinen in Nederland hebben een maximale lengte van 600-650 meter. Bij proeven in VS kwam men tot een trein van 5 km lengte met 580 containers (1160 TEU), getrokken door negen locomotieven.
Binnenvaartschip
394-824
197-412
Het grootste ‘gewone’ binnenvaartschip kan 197 containers (394 TEU) vervoeren.
De 'Ursa Montana' is een nieuw type binnenvaartschip in de vorm van een zogenaamd koppelverband. Dat betreft twee aan elkaar gekoppelde schepen met een totale lengte van 192 meter. Hiermee kunnen bij volledige benutting 412 containers (824 TEU) worden vervoerd.
Containerschip
20.586
10.293
De ‘Madrid Maersk’ heeft een lengte van 399 meter en kan 20.568 TEU vervoeren. Er is een ware race naar steeds grotere containerschepen. Aan het eerste schip van meer dan 21.000 TEU wordt al gebouwd.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Containerterminal op de
Tweede Maasvlakte in Rotterdam.
In 2014 werd de container uitgeroepen tot de uitvinding van de eeuw. Zonder overdrijving kunnen we stellen dat zonder het gebruik van containers de wereldhandel en de globalisering* nooit zo’n enorme vlucht hadden kunnen nemen.
* Globalisering is een voortdurend proces van wereldwijde economische, politieke en culturele integratie, met als centraal kenmerk een wereldwijde arbeidsdeling, waarbij productielijnen over de wereld worden gespreid die gedreven worden door de informatie- en communicatietechnologie en door internationale handel.
Vóór de containerrevolutie maakte de handel via zeeroutes maar een klein deel van de wereldhandel uit. En nu verloopt 90% van alle wereldhandel via zware zeeschepen, deels containerschepen. De containerrevolutie viel samen met een proces van steeds meer vrijhandel en het opheffen van handelsbarrières.
Door de standaardisatie en schaalvergroting zijn de transportkosten verlaagd en dat heeft enorm bijgedragen aan de vlucht van de wereldhandel.
Vóór de containerrevolutie kon een gemiddelde haven in 1965 1,7 ton stukgoederen per uur lossen. In 1970 kon de gemiddelde haven dankzij het massale gebruik van containers al 30 ton per uur verwerken. Dankzij de steeds grotere schepen met steeds meer containers werden de transportkosten per container steeds lager.
De transportkosten voor een container van 2 TEU variëren nogal en zijn ook vaak afhankelijk van de koers van de dollar.
We rekenen hieronder met een prijs van € 2880 voor één 40 ft of twee 20 ftTEU containers. Er zijn ook transporteurs die met een veel lagere prijs rekenen.
In één container passen:
Product
Aantal
Waarvandaan
Transportkosten per stuk (afgerond)
Personenauto’s
6
Groot-Brittannië
€ 480,00
Koelkasten
54
Verenigde Staten
€ 52,00
Wasmachines
100
Italië
€ 28,80
Televisies
320
Zuid-Korea
€ 9,00
Fietsen
350
Thailand
€ 8,20
Stofzuigers
640
Maleisië
€ 4,50
Dozen wijn
1.176
Nieuw-Zeeland
€ 2,45 (doos) / € 0,41 (fles)
Dvd-recorders
1.390
Zuid-Korea
€ 2,07
Spijkerbroeken
5.000
Hongkong
€ 0,57
Paar gymschoenen
9.000
Pakistan
€ 0,32
Cd’s
100.000
China
€ 0,03
Vóór de containerrevolutie lagen de transportkosten op 10 tot 20% van de verkoopprijs. Nu ligt dat gemiddeld op zo’n 2-3%, maar bij een spijkerbroek van 100 euro zijn de transportkosten nog lager, zo’n 0,5%. De cd ‘25’ van Adèle bijvoorbeeld kun je al voor € 11,49 kopen, waarbij het aandeel van de transportkosten in de prijs minder dan 3 cent bedroeg (0,25%).
Het gebruik van containers heeft ook voor veel hoogwaardige informatietechnologie* en dienstverlening gezorgd. Het softwarebedrijf TBA was verantwoordelijk voor het ontwerpen en de robotisering van de nieuwe containerterminal in Rotterdam en dat trok overal in de wereld de aandacht. Deze specifieke transporttechnologie** verkoopt TBA nu aan containerterminals over de hele wereld.
* Het vakgebied dat zich bezighoudt met informatiesystemen, telecommunicatie en computers. Hieronder valt het ontwikkelen en beheren van systemen, netwerken, databases en websites.
** Tak van de weg- en waterbouwkunde die zich bezighoudt met het plannen, ontwerpen en uitvoeren van faciliteiten en systemen die worden gebruikt voor het vervoer van mensen en goederen.
Stap 5: Nieuwe technieken
Door nieuwe kennis en technieken is het leven van mensen veranderd. Aanvankelijk ging dat langzaam, tegenwoordig gaat het razendsnel.
Vanaf 12.000 jaar tot 5.000 jaar geleden ontwikkelde zich de landbouw, op verschillende plekken en onafhankelijk van elkaar. Het was een maatschappelijke doorbraak die het leven ingrijpend veranderde. Vroeger zwierven de jagers/verzamelaars van plek naar plek, op zoek naar wild, vruchten, noten en knollen. Dankzij de landbouw konden de mensen zich op een vaste plek vestigen.
Zo’n 6.000 tot 5.000 jaar geleden werd op verschillende plaatsen het wiel uitgevonden. Het maakte het vervoer van alles en nog wat een stuk makkelijker.
De industriële revolutie begon in Engeland, vanaf ca. 1750. Het begon met o.a. de uitvinding van de stoommachine, het machinaal aangedreven spinnewiel en het volautomatische weefgetouw. Daarna ging het snel; elektriciteit, telegraaf, radio, auto, lopende band, televisie en computer hebben allemaal een steeds grotere invloed gehad op ons dagelijks leven.
Vanaf 1975 ontwikkelde zich de ‘hightech’, de hoogwaardige technologie met transistoren en processoren en software om computers te laten werken. In de jaren 90 neemt het World Wide Web een enorme vlucht.
Een recente stap is de ontwikkeling van telecommunicatieapparatuur met zijn mobiele telefonie en de integratie van mobiele telefonie, computer en camera tot de smartphone.
Mobiele telefonie ontstond met het eerste communicatienetwerk voor de autotelefoon, waarbij gebruik werd gemaakt van 24 bestaande televisie-zendmasten (het 1G-netwerk) Als je niet binnen het bereik van een van die masten was, deed je autotelefoon het niet meer. Inmiddels werkt iedereen met 4G en is 5G al voor veel mensen beschikbaar.
Met 5G kun je vanaf één zendmast letterlijk de hele wereld bellen. En iedereen kan met iedereen verbonden zijn.
Kijk nu de volgende twee video's en beantwoord daarna de vragen.
Kijk het videofragment: van begin tot 35:05 min. "Alle contact virtueel".
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
De huidige samenleving is een technologisch hoogontwikkelde samenleving die voor haar goed functioneren volstrekt afhankelijk is geworden van moderne informatie- en communicatietechnologie (ICT). Vóór de high-tech werden auto’s bijvoorbeeld ontwikkeld op de tekentafel. Sindsdien hebben automerken een aanzienlijk deel van de traditionele technici vervangen door programmeurs. Nu ontwikkelen de ICT-specialisten auto’s met behulp van speciale 3D-software.
Veel van de ICT-toepassingen zijn afkomstig uit Silicon Valley in Californië. Wereldspelers als Microsoft, Apple, Facebook en Google beïnvloeden ons leven in hoge mate. Heel veel informatie wordt gevonden met behulp van de zoekmachine Google. We hebben er het werkwoord googelen (=informatie zoeken op internet) aan te danken.
Niet iedereen is even blij met die wereldwijde uitwisseling van informatie. De Chinese regering vroeg in 2010 Google om bepaalde trefwoorden (zoals ‘mensenrechten’ en ‘Amnesty International’) te censureren, zodat Chinese burgers geen ‘ongewenste informatie’ zouden kunnen zoeken.
Google weigerde mee te werken en werd prompt door de Chinese regering in de ban gedaan. China ontwierp een eigen zoekmachine, Baidu.
De Turkse regering was zo ontevreden met de berichtgeving over de mislukte staatsgreep van 2016 in dat land, dat het niet alleen Facebook en Twitter blokkeerde, maar ook YouTube, WhatsApp, Skype, Wikipedia en nog zo’n tien andere diensten.
Daarnaast verschijnen er op internet steeds meer valse berichten. Aanvankelijk hadden makers van nepnieuws de bedoeling om bezoekers naar een website te lokken en daarmee dankzij advertenties winst te maken. Later werden er ook valse berichten verstuurd met als doel om de publieke opinie te beïnvloeden of om politieke tegenstanders te belasteren.
Moeten we ons om nepnieuws druk maken? Manipulatie, propaganda en desinformatie is van alle tijden dus je zou denken van niet. De snelheid waarmee nieuws via bijvoorbeeld sociale media enorme massa’s mensen bereikt, is wel nieuw en veel mensen zijn voor hun informatie afhankelijk van die media. Dat maakt nepnieuws wel tot een eigentijds probleem.
Een andere uitwas van internet is identiteitsdiefstal. Deze video is geënsceneerd en komt uit een Belgische reclame van 2013, maar identiteitsfraude is een reëel probleem.
Het overkwam ook journalist Kevin Goes. Zijn naam, geboortedatum en burgerservicenummer werden door iemand gebruikt om een huis te huren op 200 kilometer van zijn eigen huis. In het huurhuis werd een wietplantage aangetroffen en Goes kreeg een vordering van bijna 13.000 euro. Hoe toon je aan dat iemand anders je identiteitsgegevens misbruikt heeft?
De rechter geloofde aanvankelijk niet dat hij het niet was die een huis had gehuurd om daar een wietplantage op te zetten, maar hij had geluk. De nep-Goes liep tegen de lamp toen hij weer een huis op naam van de echte Goes probeerde te huren.
Identiteitsfraude staat nooit op zichzelf. Gestolen identiteiten worden gebruikt om iets te verbergen: een wietplantage, dure producten bij webshops, afpersing of een gezochte crimineel. Vaak zitten er (buitenlandse) criminele bendes achter.
Een soortgelijke uitwas van ICT is ransomware(in het Nederlands: gijzelsoftware). De computergebruiker krijgt te lezen dat zijn of haar computer geblokkeerd werd en pas na betaling weer wordt vrijgegeven.
Gijzelsoftware kan iedereen treffen, ook gerenommeerde bedrijven als APM, dat actief is in de Rotterdamse haven. Het bedrijf laadt en lost er containers. Normaal worden er dagelijks duizenden containers in een geautomatiseerd proces geladen en gelost. In 2017 lagen de werkzaamheden vier dagen lang stil. De computers waren gehackt en werkten niet meer en er konden geen containers de terminals in of uit. Dat kostte APM elke dag vele miljoenen euro’s.
We leven in een informatiemaatschappij, maar hoe houden we de informatie betrouwbaar?
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Elk jaar komt De Nationale DenkTank met oplossingen die de Nederlandse samenleving vooruithelpen. Jullie komen het team van De Nationale DenkTank versterken.
Jullie opdracht heeft alles te maken met globalisering.
Jullie kunnen kiezen uit drie verschillende opties:
Hoe kunnen we de tijd-ruimtecompressie tussen de werelddelen (van eigen keuze) nog groter maken?
Hoe kunnen we de transportkosten van het containervervoer nog verder omlaag brengen?
Hoe kunnen we nepnieuws over globalisering het beste tegengaan?
Het is jullie opdracht om met onorthodoxe, eigenzinnige, dwarse en misschien wel geniale oplossingen te komen en dat probleem op te lossen.
Jullie kunnen deze opdracht in groepen doen. Hoe je de uitwerking van de gekozen optie vorm wil geven, mag je zelf bedenken. Zolang maar duidelijk is dat je achter de gekozen optie staat en deze met argumenten kunt onderbouwen.
Kijk ook eens in de Gereedschapskist voor ideeën!
Beoordeling
In overleg met jullie docent zal elke optie beoordeeld worden.
Daarbij zal worden gelet op creatieve denkwijze, oplossingsgerichtheid en samenwerking binnen de groep.
Welkom bij de gereedschapskist. Hier vind je uitleg over alle werkvormen waarmee je je eindproducten maakt. Bij iedere werkvorm staat beschreven hoe je deze uitvoert, kun je inspiratiefilmpjes bekijken en vind je de beoordelingscriteria waaraan jouw product moet voldoen. Ook zie je welke digitale middelen je kunt gebruiken en aan welke vaardigheden je werkt tijdens het maken van je eindproduct. Veel succes!
Examenvragen
Op deze pagina vind je examenvragen van ExamenKracht van vorige jaren.
De vragen sluiten zo goed mogelijk aan bij de opdracht die je net hebt afgerond.
Maak bij het beantwoorden ook gebruik van dat wat je al eerder geleerd hebt. Als je de vraag niet kunt beantwoorden, probeer het dan later opnieuw. Nadat je een vraag beantwoord hebt, kun je deze zelf nakijken en je score aangeven.
Meer oefenen?
Ga naar ExamenKracht en oefen ook met de nieuwste examens.
Terugkijken
Intro
Lees de Introductie van de opdracht nog eens door.
Kun je uitleggen wat wordt bedoeld met 'het globaliseringsproces'?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de hoofdvraag en begrippen nog eens door.
Kun je enkele voorbeelden noemen van technologische ontwikkelingen, die ons leven steeds handiger, sneller en prettiger maken?
Hoe ging het?
Tijd
Voor deze opdracht staat 3 à 4 SLU.
Heb je de opdracht binnen dit aantal uren kunnen doen?
Samenvattend
Was het eenvoudig om een goede omschrijving van de genoemde begrippen te geven?
Had je klasgenoot vergelijkbare omschrijvingen?
Eindopdrachten
Heb je de toets gemaakt en had je een goede score?
Of heb je de eindopdracht gemaakt met je klasgenoten en oplossingen bedacht in het kader van de Nationale DenkTank?
Was dat leuk om te doen?
Examenvragen
Heb je de examenvragen gemaakt? Ging het goed?
Het arrangement De motor van globalisering - h45 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Dit thema valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor Aardrijkskunde voor HAVO leerjaar 4 & 5. In het domein "Wereld'' wordt het thema ''De motor van globalisering'' besproken. Globalisering heeft geleid tot een afname van de relatieve afstand tussen plaatsen, waardoor ze sneller bereikbaar zijn en contact met verre bestemmingen veel gemakkelijker is geworden. Desalniettemin blijft de absolute afstand, gemeten in meters, onveranderd. Dit concept staat bekend als tijd-ruimtecompressie. De uitvinding van de container heeft bijgedragen aan het vergemakkelijken en versnellen van globalisering. Voor de containerrevolutie was maritieme handel slechts een klein deel van de wereldhandel. Nu verloopt maar liefst 90% van alle wereldhandel via zware zeeschepen, waarvan een groot deel containerschepen zijn. Bovendien hebben de ontwikkeling van geavanceerde technologieën, zoals het internet en smartphones, ook bijgedragen aan het verkleinen van de relatieve afstand. De hedendaagse samenleving is sterk afhankelijk geworden van moderne informatie- en communicatietechnologie (ICT) voor haar goede functioneren. De voortdurende vooruitgang in ICT heeft geleid tot een steeds meer technologisch geavanceerde samenleving. Het heeft de manier waarop we communiceren, informatie delen en zaken doen ingrijpend veranderd. Het internet heeft wereldwijde connectiviteit mogelijk gemaakt en heeft een enorm potentieel voor kennisuitwisseling en culturele interactie. Smartphones hebben ons constant toegang gegeven tot een wereld van informatie en hebben communicatie en interactie draagbaar gemaakt. De afhankelijkheid van moderne ICT brengt echter ook uitdagingen met zich mee, zoals digitale ongelijkheid en privacykwesties. Niet iedereen heeft dezelfde toegang tot technologie en het vermogen om er optimaal gebruik van te maken. Bovendien roept het gebruik van ICT ook vragen op over gegevensbescherming en privacy.
Dit thema valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor Aardrijkskunde voor HAVO leerjaar 4 & 5. In het domein "Wereld'' wordt het thema ''De motor van globalisering'' besproken. Globalisering heeft geleid tot een afname van de relatieve afstand tussen plaatsen, waardoor ze sneller bereikbaar zijn en contact met verre bestemmingen veel gemakkelijker is geworden. Desalniettemin blijft de absolute afstand, gemeten in meters, onveranderd. Dit concept staat bekend als tijd-ruimtecompressie. De uitvinding van de container heeft bijgedragen aan het vergemakkelijken en versnellen van globalisering. Voor de containerrevolutie was maritieme handel slechts een klein deel van de wereldhandel. Nu verloopt maar liefst 90% van alle wereldhandel via zware zeeschepen, waarvan een groot deel containerschepen zijn. Bovendien hebben de ontwikkeling van geavanceerde technologieën, zoals het internet en smartphones, ook bijgedragen aan het verkleinen van de relatieve afstand. De hedendaagse samenleving is sterk afhankelijk geworden van moderne informatie- en communicatietechnologie (ICT) voor haar goede functioneren. De voortdurende vooruitgang in ICT heeft geleid tot een steeds meer technologisch geavanceerde samenleving. Het heeft de manier waarop we communiceren, informatie delen en zaken doen ingrijpend veranderd. Het internet heeft wereldwijde connectiviteit mogelijk gemaakt en heeft een enorm potentieel voor kennisuitwisseling en culturele interactie. Smartphones hebben ons constant toegang gegeven tot een wereld van informatie en hebben communicatie en interactie draagbaar gemaakt. De afhankelijkheid van moderne ICT brengt echter ook uitdagingen met zich mee, zoals digitale ongelijkheid en privacykwesties. Niet iedereen heeft dezelfde toegang tot technologie en het vermogen om er optimaal gebruik van te maken. Bovendien roept het gebruik van ICT ook vragen op over gegevensbescherming en privacy.
In 1858 had Jacob van Niftrik (over hem lees je meer in Stap 1) bijna anderhalve dag nodig om een afstand van iets meer dan 150 kilometer hemelsbreed af te leggen. Nu kun je diezelfde afstand in iets meer dan 2 uur afleggen.
Activiteiten
Het is januari 1858. Jacob van Niftrik uit Ellewoutsdijk in Zeeland krijgt een bericht dat zijn moeder in Beek bij Nijmegen op sterven ligt. Wil hij haar nog levend zien, dan moet hij direct op pad. Van Ellewoutsdijk naar Beek, hemelsbreed een afstand van 154 kilometer.
Internationale handel is van alle tijden. Nederland dankt zijn rijkdom tijdens de Gouden Eeuw onder meer aan de VOC-handel. De Industriële Revolutie bracht onder meer een grootschalige internationale handel op gang, maar die had voor de Tweede Wereldoorlog nog altijd beperkingen en was peperduur. Ga maar na, veel goederen werden nog met de hand geladen en gelost.
Door nieuwe kennis en technieken is het leven van mensen veranderd. Aanvankelijk ging dat langzaam, tegenwoordig gaat het razendsnel.
De huidige samenleving is een technologisch hoogontwikkelde samenleving die voor haar goed functioneren volstrekt afhankelijk is geworden van moderne informatie- en communicatietechnologie (ICT). Vóór de high-tech werden auto’s bijvoorbeeld ontwikkeld op de tekentafel. Sindsdien hebben automerken een aanzienlijk deel van de traditionele technici vervangen door programmeurs. Nu ontwikkelen de ICT-specialisten auto’s met behulp van speciale 3D-software.
Elk jaar komt 
Op deze pagina vind je examenvragen van ExamenKracht van vorige jaren.
Intro
