Gevolgen van het versterkte broeikaseffect voor de VS
Inleiding
Deze opdracht gaat over de invloed van het broeikaseffect op het dagelijks leven in de Verenigde Staten. Veel Amerikanen willen er niet aan, maar de toename van extreem weer, die de opwarming van de aarde met zich meebrengt, is niet meer te negeren. We laten dat zien met een aantal concrete voorbeelden. Ook ga je ontdekken hoe moeizaam maatregelen tegen klimaatverandering in de Verenigde Staten tot stand komen. Geen enkele president lijkt het aan te durven om maatregelen te nemen die de economie mogelijk schaden. Men pakt niet de oorzaken aan, maar alleen de symptomen.
Extreem weer
Volgens meteoroloog Robert Henson hebben de Verenigde Staten van Amerika het meest extreme weer van de wereld. Orkanen, tornado's, droogte, overstromingen, bosbranden, stormen, hittegolven en koudefronten: Amerika heeft het allemaal.
Elk jaar heeft Amerika te kampen met meer dan tienduizend hevige onweersbuien en meer dan duizend tornado’s. Vergelijk dat eens met China dat ongeveer even groot is (Amerika: 9.629.091 km²; China: 9.596.961 km²) met minder dan tien tornado’s per jaar. Amerika wordt elk jaar door 80 tot 90% van alle tornado’s in de wereld getroffen.
Bekijk deze video.
Ook orkanen komen regelmatig voor in de VS.
Wat maakt het weer in Amerika zo bijzonder? Voor een deel is dat te wijten aan de geografische omstandigheden. Amerika ligt halverwege de evenaar en de Noordpool. De ene keer waaien de winden vanuit het ijzige Canada en Siberië naar Amerika, de andere keer komen de winden met tropische hitte uit Zuid-Amerika.
Amerika ligt ook tussen twee oceanen en in het oosten van het land worden de winden vanuit zee niet getemperd door hoge bergen (zoals in het westen van het land wel het geval is). Rond de Golf van Mexico en de zuidoostkust (zoals Florida) komen veel orkanen aan land. Misschien kun je je de orkaan Katrina nog herinneren, die in 2005 bij New Orleans een ramp veroorzaakte. Daarbij kwamen 1.836 mensen om en de schade was 80 tot 90 miljard dollar groot.
Extreem weer en natuurrampen horen kennelijk bij het leven in Amerika. Ze zijn te verklaren vanuit de klimatologische omstandigheden van het continent. Maar het aantal natuurrampen neemt jaar na jaar toe en dat vraagt om nieuwe verklaringen.
Stap 1: Het versterkte broeikaseffect in de VS
2 graden Fahrenheit meer
Sinds 1895 wordt de temperatuur in Amerika gemeten. De Amerikanen doen dat niet in Celsius maar in Fahrenheit. Sinds die tijd is de gemiddelde temperatuur in Amerika met zo’n 2 graden Fahrenheit (2 ºF) gestegen. 1 graad Fahrenheit is 5/9 van een graad Celsius. 2 oF komt dus overeen met 1,11 oC. Zo’n 80% van die stijging heeft sinds 1980 plaatsgevonden.
Volgens de Amerikaanse wetenschappers is die opwarming van de aarde het gevolg van menselijke activiteiten. Vooral het aantal broeikasgassen is gestegen door de verbranding van fossiele brandstoffen, ontbossing en overconsumptie.
Een of twee graden meer, wat maakt het uit? De wetenschappers geven echter aan dat die temperatuurstijging leidt tot meer extremen: hittegolven, droogte, overstromingen en extreme regenbuien. Zo maakt de gemiddelde temperatuur van 2012 dit tot het warmste jaar ooit in Amerika gemeten.
De wetenschappers stellen dat zonder menselijke activiteiten de gemiddelde temperatuur in de afgelopen 50 jaar zou zijn gedaald in plaats van gestegen. Als er niets wordt gedaan tegen de opwarming stijgt de temperatuur aan het einde van de eeuw met naar schatting meer dan 10 ºF.
Kaart NASA:
Een vreemde winter
In Europa en in Amerika, aan beide kanten van de oceaan, sprak men in januari 2014 over een ‘vreemde winter’. In Nederland schommelde in die eerste weken de temperatuur tussen de 7 en 15 graden (Celsius) boven nul, ongewoon warm voor de tijd van het jaar. Tegelijkertijd schommelde in de oostkust van Amerika de temperatuur tussen -15 en -35°C. De koudegolf hield maanden aan en duurde tot in maart. Het ene na het andere kouderecord werd gebroken.
Twee samengevoegde kaarten van de NASA:
Blauw laat de kou zien, rood de warmte.
In Europa zagen veel mensen in deze warme winter het bewijs dat de klimaatverandering definitief was begonnen. In Amerika zagen veel mensen in deze koude winter juist het bewijs dat de klimaatverandering een mythe is. Wie heeft er gelijk?
Paul Newman, werkzaam aan de NASA Goddard Space Flight Center, geeft aan dat beide gebeurtenissen te linken zijn aan de klimaatverandering. Volgens hem laten de beide kaartjes wel zien dat de temperaturen die winter afwijken ten opzichte van het gemiddelde. En afwijkingen van het gemiddelde passen weer wel bij ‘extreem’ weer, een van de aanwijzingen dat het klimaat aan het veranderen is…
Oefening: Het versterkte broeikaseffect
Start
Stap 2: Gevolgen van het versterkte broeikaseffect
Gevolgen van het versterkt broeikaseffect
“Klimaatverandering, ooit beschouwd als een probleem voor de verre toekomst, heeft zich stevig vastgezet in het heden. Zomers worden langer en warmer, met periodes van ongewone hitte die langer duren dan eender welke Amerikaan ooit heeft meegemaakt. Winters worden korter en warmer. Regen valt in hevigere stortbuien uit de lucht. Mensen zullen langer en meer last hebben van seizoensgebonden allergieën, en ze zullen andere plantensoorten in hun tuinen zien en andere vogelsoorten in hun buurt.”
Bron: Het klimaatrapport van mei 2014
Aan het woord is niet een of andere obscure doemdenker. Nee, bovenstaande tekst komt uit de samenvatting (het hele rapport is 840 pagina’s!) van het rapport ‘Gevolgen van de klimaatverandering in de Verenigde Staten’ dat door meer dan 300 wetenschappers én vertegenwoordigers van de oliemaatschappijen is uitgebracht in opdracht van de regering van Obama.
“De golf aan natuurrampen in de VS is het gevolg van de opwarming van de aarde.” Dat staat voor het eerst ‘keihard’ (zoals de Amerikaanse media in koor roepen) in het overheidsrapport. “De gevolgen van de opwarming van de aarde zullen zich niet pas morgen of overmorgen voordoen. Ze zijn vandaag al voelbaar.”
Verder schrijven de wetenschappers in het rapport: “We willen het publiek duidelijk maken dat dit geen probleem van de verre toekomst is. Dit is een probleem dat Amerikanen nu al aangaat. Of het nu gaat om overstromingen, gevoeligheid voor droogte, heftigere bosbranden - al deze dingen hebben op dit moment gevolgen voor Amerikanen."
En dat blijkt ook wel. De VS heeft al jaren te kampen met flinke overstromingen, bosbranden, tornado's en orkanen. Enkele voorbeelden: In 2011 werd een deel van New York en omliggende steden geteisterd door overstromingen. Mensen in het gebied werden geevacueerd en de noodtoestand werd uitgeroepen. In 2013 werd de staat Colorado getroffen door overstromingen. En in 2017 werd een deel van de VS getroffen door meerdere orkanen, terwijl het westen werd getroffen door bosbranden. En begin 2018 werd het in delen van de VS erg koud en dit ook nog eens gepaard met overstromingen. Dat leverde wel hele bijzondere taferelen op.
Hoewel de natuurrampen relatief weinig dodelijke slachtoffers maakten, lopen de financiele gevolgen steeds hoger op. De schade na natuurrampen wordt steeds hoger. Dit komt omdat de steden nog alsmaar groeien. Wanneer zo'n miljoenenstad wordt getroffen is de ramp vaak niet te overzien.
Dennenkever
Er is één diertje dat heel blij is met de opwarming van de aarde: de dennenkever, ook wel schorskever genoemd. De laatste jaren zijn in het westen van Amerika (en Canada) honderdduizenden hectaren bos verwoest door dit beestje dat niet groter is dan een halve centimeter.
Het beestje overleeft gemakkelijker door de warmere winters en langere zomers, waardoor het meer kans krijgt om in de naaldbomen waar het huist een schimmel achter te laten. Amper een paar weken na de infectie sterft de boom volledig af. Door de massale bossterfte is de temperatuur in de aangetaste gebieden de afgelopen jaren met ongeveer 1 graad Celsius gestegen. Als er meer dode bomen zijn, neemt de verdamping af. Verdampingsprocessen hebben een koelend effect op lucht- en oppervlaktetemperatuur. Minder koeling, hogere temperatuur, en die warmte heeft de dennenkever weer nodig om zich gemakkelijker voort te planten. Op die manier is het kleine beestje verantwoordelijk voor een ingrijpende verandering van het hele klimaatsysteem in Amerika en Canada. De gevolgen voor de commerciële houtwinning in deze landen is desastreus.
Vraag
De gevolgen van de vraatzucht van de dennenkever werken als een vicieuze cirkel. Leg uit hoe die vicieuze cirkel werkt.
Inuit
De inheemse volken van Alaska (Amerika), het uiterste oosten van Siberië (Rusland), Groenland en Canada noemen zichzelf Inuit of (zoals in Alaska:) Yupik. De Amerikanen spreken meestal over 'native Alaskans' ('oorspronkelijke Alaskanen').
De Inuit en Yupik zijn al 5.000 jaar gewend aan een leven in de kou. In Barrow, een van 
de meest noordelijke plaatsen van de wereld en de noordelijkste plaats van de Verenigde Staten, kan de temperatuur zakken tot meer dan 30 graden onder nul (Celsius). Het ijs is voor deze Noordpoolbewoners snelweg, bouwgrond en jachtveld tegelijk.
Het is de oorspronkelijke bewoners opgevallen dat het de laatste jaren warmer is geworden in het poolgebied. Ze merken al jarenlang dat het ijs in de lente vroeger en sneller smelt en in de winter onbetrouwbaar dun is. Smeltend ijs betekent dat reizen gevaarlijker is geworden en dat hun huizen verzakken. Verschillende Yupik zijn al door het ijs gezakt en verdronken. “Mijn mensen jagen al 5.000 jaar op het ijs, maar nu ligt de dood overal op de loer”, zegt Nicodemus Illauq. Bovendien bemoeilijkt het smeltend ijs de jacht, waardoor ze minder te eten en te verkopen hebben.
"Klimaatverandering wordt versterkt in het noordpoolgebied", aldus Sheila Watt-Cloutier, voorzitter van de Inuit Circumpolar Conference, een organisatie van bevolkingsgroepen in Alaska, Canada, Groenland en een deel van het oosten van Siberië. "Het is niet alleen een milieukwestie, maar ook een culturele zaak. Het is een bedreiging voor onze manier van leven en onze culturele overleving als inheems volk."
"Als je voor je levensonderhoud afhankelijk bent van het ijs, is dat een onvoorstelbare verandering die grote aanpassing vereist", zegt Robert Corell van de American Metereological Society, hoofd van een grote wetenschappelijke studie naar de gevolgen van het broeikaseffect op het Noordpoolgebied, getiteld Arctic Climate Impact Assessment (ACIA).
Oefening: Gevolgen van het versterkte broeikaseffect
Start
Stap 3: Maatregelen voor het voorkomen van rampen
Klimaatverdrag
In 1992 sloten de lidstaten van de Verenigde Naties het Klimaatverdrag. Doel was dat de uitstoot van broeikasgassen gemiddeld met 5,2% zou worden verlaagd. De VN spraken af dat de ontwikkelingslanden wat minder dan die 5% hoefden te beperken, de ontwikkelde landen wat meer.
De Verenigde Staten zouden 7% van de uitstoot van de broeikasgassen beperken, de Europese Unie 8%. De regering van de VS heeft het Klimaatverdrag ondertekend, maar het Amerikaanse parlement heeft het nooit uitgevoerd. Het verdrag werd nooit omgezet in een wetgeving.
Amerika, Australië, China, India en Zuid-Korea vormen de top vijf van de meest vervuilende landen van de wereld. Deze vijf landen zijn verantwoordelijk voor 40% van alle uitstoot van het belangrijkste broeikasgas CO2 (koolstofdioxide).
Het beleid wat in Amerika wordt gevoerd omtrent het klimaat is erg afhankelijk van de president.
Ongeloof, twijfel en afkeer
Dat de Amerikaanse regering moeite heeft met de beperking van de uitstoot van broeikasgassen 
in welk klimaatverdrag dan ook heeft twee belangrijke oorzaken.
Een groot deel van de Amerikanen wantrouwt de berichten over het versterkt broeikaseffect en de klimaatverandering. Er is een aanzienlijke groep die gewoon niet gelooft in de opwarming van de aarde. Ze baseren zich op wetenschappers die zeggen niet te kunnen bewijzen dat klimaatverandering door mensen wordt veroorzaakt. Zo heeft in 2012 een groep van 49 voormalige NASA-wetenschappers in een brief gezegd dat er geen bewijs is voor de stelling dat onze CO2-uitstoot het broeikaseffect versterkt. Een andere groep is van mening dat we nog te weinig weten om van opwarming te kunnen spreken. In de woorden van voormalig president Bush: “Ik denk niet dat we nu al de oplossing kennen voor de opwarming van de aarde. Voor we actie ondernemen moeten we precies weten wat er nu eigenlijk aan de hand is.” De derde groep vindt dat er wel tot actie moet worden overgegaan, maar dat is een minderheid.
Naast ongeloof en twijfel speelt ook de afkeer van overheidsbemoeienis een grote rol. Veel Amerikanen zijn van mening dat de overheid zich niet moet bemoeien met hun manier van leven.
De wetgeving in de VS is in handen van het Congres, bestaande uit de Senaat (te vergelijken met de Eerste Kamer in Nederland) en het Huis van Afgevaardigden (te vergelijken met onze Tweede Kamer). Het Huis van Afgevaardigden heeft een Republikeinse meerderheid. Het Huis blokkeert tot nu toe de meeste wetten die te maken hebben met de beperking van de uitstoot van broeikasgassen.
President Obama
In 2009 werd Obama, de leider van de Democraten, president. De strijd tegen de klimaatverandering is
een belangrijk thema in Obama's tweede ambtstermijn (2013-2017) . “De wereld heeft minder atoombommen en meer bescherming van het klimaat nodig”, aldus Obama. Tijdens een speech gaf hij aan: “Als het Congres niet optreedt, doe ik het zelf wel.” In Nederland kan de regering met een Algemene Maatregel van Bestuur een wet uitwerken zonder bemoeienis van het parlement. De Amerikaanse president heeft ook een mogelijkheid om zijn zin door te drukken. Dat kan met zoals dat heet in de VS: een ‘executive order’, een presidentieel bevel.
Zo gaf Obama met een presidentieel bevel aan dat er geen nieuwe kolengestookte elektriciteitscentrales gebouwd mogen worden. Hij gaf ook aan dat er nieuwe duurzame energieprojecten moesten worden opgezet -bijvoorbeeld wind- en zonne-energie- waarmee in 2020 meer dan zes miljoen huizen van energie kunnen worden voorzien.
Andere punten uit zijn klimaatplannen waren:
- Huishoudelijke apparaten, zoals koelkasten en wasmachines, moeten zuiniger worden.
- Er komt wereldwijd meer vrije handel in milieugoederen waarmee duurzame energie kan worden opgewekt (zoals zonnepanelen of windturbines).
- Er komt onderzoek naar manieren om gebieden te beschermen; elk jaar worden door langdurige droogte bos- en weidegronden geteisterd door brand.
- Er komt ook onderzoek naar wat er gedaan kan worden tegen orkanen.
Amerikaanse milieuorganisaties zijn blij met Obama’s plannen, maar tegelijk hebben ze veel kritiek. Obama is volgens hen alleen bezig met de symptomen van de klimaatverandering. Er wordt niet gepleit voor een aanpak van de oorzaken, zoals de verbranding van fossiele brandstoffen, ontbossing en overconsumptie.
President Trump
In juni 2017 meldt de huidige president van Amerika, Donals Trump, dat Amerika zich terugtrekt uit het klimaatakkoord van Parijs. Amerika is één van de grootste vervuilers en door zich terug te trekken uit het kimaatakoord gaan meerdere doelen uit het klimaatakkoord waarschijnlijk niet gehaald worden. Toch straalt er nog een klein zonnetje aan de donkere hemel. Veel Amerikaanse staten hebben al lang een eigen klimaatbeleid opgesteld en deze worden al veelvuldig nageleefd.
Vrije markt
Geen enkele president maakt zich populair met maatregelen die de Amerikaanse economie mogelijk schade toebrengen. Dat geldt ook voor klimaatafspraken. Toch doet de regering van de VS wel het een en ander. Zo is de belasting op steenkool flink omhoog gegaan (waardoor het gebruik van kolen sterk afneemt) en de productie van schaliegas flink opgevoerd. Gasgestookte centrales stoten veel minder CO2 uit. Verder worden allerlei technologische ontwikkelingen die te maken hebben met schone energie (financieel) ondersteund. Je kunt denken aan de ontwikkeling van elektrische auto’s, de bouw van biomassacentrales en betere windturbines. Dat beleid heeft ook nadelen: Het winnen van schaliegas, is niet erg milieuvriendelijk en de kolen worden nu tegen lage prijzen gedumpt in het buitenland.
Maar inmiddels worden de gevolgen van de klimaatverandering steeds zichtbaarder voor de Amerikaanse burgers en gaan ook uit eindelijk de Amerikanen actie ondernemen om hun land te beschermen. Daar waar in 2009 New York al een plan kreeg om de stad te beschermen tegen de stijgende zeespiegel. Werd dit plan pas in 2014 goedgekeurd en werd toegegeven dat New York beschermd moet gaan worden.
Oefening: Maatregelen voor het voorkomen van rampen
Start
