Wil je meer invloed op je eigen onderwijsprogramma? Wil je vaker aandacht kunnen besteden aan onderwerpen die jij en je leerlingen belangrijk vinden? Wil je de lessen beter laten aansluiten op de behoeftes van je leerlingen? Leerdoeldenken maakt dat mogelijk.
Onderstaande whitepaper is geschreven voor docenten die:
meer willen dan enkel de methode volgen.
bewustere keuzes in het onderwijsprogramma willen maken.
Docenten op het Liemers College zetten ieder op hun eigen wijze stappen in leerdoeldenken. Door het denken in leerdoelen weten leerlingen wat ze leren en wat ze ermee kunnen doen. Bekijk hoe docenten en leerlingen het werken in leerdoelen ervaren.
Bekijk hier de video
Van leerdoel naar les
In deze opdracht doorloop je in vogelvlucht alle stappen die je kunt zetten om van leerdoelen te komen tot een goede les voor de leerlingen.
Het betreft de volgende stappen:
1. formuleren van concrete leerdoelen voor de leerlingen
2. kiezen van een didactische aanpak
3. vinden van geschikte leermaterialen
4. vormgeven van de les
Doe je deze stappen liever op papier, download en print dan dit bestand:
Doel en voorbereiding
Doel
Inzicht verwerven in het proces van het zelf formuleren van leerdoelen tot en met het vormgeven van een les.
Benodigdheden
Device.
Eventueel materialen van de methode die je gebruikt.
Voorkennis
Er is geen voorkennis vereist.
Stappenplan
1. Kies een klein stukje leerstof dat je zelf wilt vormgeven (bijv. een paragraaf uit je methode).
2. Formuleer voor dit stukje leerstof concrete leerdoelen voor de leerling (maak hierbij gebruik van bijlage 1).
3. Maak een keuze voor een didactische aanpak voor dit stuk leerstof (maak hierbij gebruik van bijlage 2).
4. Selecteer materialen die aansluiten bij de leerdoelen en de didactische aanpak (maak hierbij gebruik van bijlage 3).
5. Maak een lesplan voor je les (maak hierbij gebruik van bijlage 4).
Dit is slechts een eerste vingeroefening in het werken met leerdoelen. Inzicht verwerven in het proces is het belangrijkste. Blijf dus niet te lang hangen in een bepaalde stap!
Stap 1 - Wat wil ik dat de leerlingen leren?
Voorbeeld
Een docent aardrijkskunde in klas 3 heeft besloten om de paragraaf over vulkanen in de methode te gaan vervangen door zelf gearrangeerd leermateriaal op basis van leerdoelen. De docent start het arrangeerproces met het beschrijven wat de leerling na het doorwerken van de stof moet beheersen en op welk niveau.
Einddoel: De leerling moet een vulkaan kunnen herkennen, beschrijven en verklaren.
Leerdoelen voor de leerling:
Ik kan een vulkaan op afbeeldingen aanwijzen.
Ik kan een vulkaan beschrijven in tekst (met gebruikmaking van de bijbehorende begrippen) en een doorsnede van een vulkaan tekenen.
Ik kan het ontstaan van een vulkaan beschrijven.
Begrippen: - vulkaan - lava - magma - kraterpijp - vulkaanuitbarsting - tektoniek
Tip: gebruik altijd actiewerkwoorden bij het omschrijven van leerdoelen. In dit bestand vind je de actiewerkwoorden die bij de verschillende OBIT-fases/piramide van Bloom horen:
Stap 2 - Hoe wil ik dat de leerlingen leren?
Tijd
Hoeveel tijd is er beschikbaar voor het leren van deze stof door de leerling?
Tijd in de les : ………. minuten
Tijd buiten de les : ………. minuten
Leeromgeving
Wat zijn de kenmerken van de leeromgeving: wil je dat de leerlingen een computer gebruiken? Is er een toepasselijk museum in de buurt dat je wilt bezoeken? Enzovoort.
Visie van de school
Welke afspraken zijn er over structuur en inhoud van de lessen gemaakt op school- en sectieniveau?
Groeperingsvorm
Wil je de leerlingen individueel aan het werk zetten of in groepjes?
Toetsing
Op welke wijze moeten de leerlingen aantonen dat zij de leerstof in voldoende mate beheersen?
Algemene en 21e eeuwse vaardigheden
Zijn er algemene vaardigheden die de leerling moet opdoen en waaraan je in deze les aandacht wilt gaan besteden, bijv. samenwerken, presenteren, kritisch denken of reflecteren. Gebruik van een bepaald computerprogramma of andere vaardigheid?
Docentrol
Hoe zie je tenslotte jouw eigen rol: kennisoverdrager, procesbegeleider, beschouwer op afstand?
Stap 3 - Waarmee wil ik dat de leerlingen leren?
Materialen voor klassikale instructie
Denk aan een Powerpoint-presentatie of filmmateriaal van Youtube.
Materialen op papier voor leerlingen
Bijvoorbeeld verwijzing naar materiaal in een methode of andere papieren bronnen met uitleg en/of opdrachten.
Digitale materialen voor leerlingen
Denk aan Wikiwijs-lessen, Digischool, online vakmethodes, Engelsgemist.nl enz.
Overige materialen
Bijvoorbeeld een museumbezoek, excursie of een gastles.
Stap 4 - Ontwerp van de les
Start van de les
Begin de les met een introductie op het onderwerp, bijv. een filmpje dat de interesse voor het onderwerp bij de leerlingen oproept.
Activeren van voorkennis
Ga met de leerlingen na wat zij al weten over het onderwerp van deze les, bijvoorbeeld via het maken van een klassikale of individuele mindmap, een onderwijsleergesprek of een Kahoot.
Doel van de les uitleggen aan leerlingen
Neem hier met de leerlingen expliciet alle leerdoelen van deze les door.
Aan de slag
Beschrijf hier de activiteiten die in de les plaatsvinden om de leerlingen zich de leerdoelen eigen te laten maken, bijvoorbeeld uitleg door de docent, opdrachten maken, onderzoek doen, etc.
Afsluiting
Ga met de leerlingen na of zij allemaal de leerdoelen hebben behaald, bijv. via een Kahoot, een schriftelijke toets of een klassengesprek.
Van leerdoel naar lessenserie
Wil je een serie lessen maken rondom een bepaald leerdoel of -doelen? Gebruik dan onderstaand format.
Backward design: van idee naar lessenserie
Stel: je wilt een vakoverstijgend project of een nieuw vak ontwerpen. Het globale onderwerp is duidelijk maar hoe ga je dit inrichten? De basis is een duidelijk omschreven leerdoel. In deze opdracht ga je stap voor stap aan de slag met het bepalen van deze leerdoelen en bedenk je passende leeractiviteiten waarmee leerlingen kunnen laten zien dat ze de leerdoelen hebben behaald.
Hieronder de handleiding voor deze opdracht.
Hoe maak ik een leerlijn voor de onderbouw?
Het formele deel van het curriculum is vastgelegd in kerndoelen en eindtermen. Op welke manier kun je
hiermee een doorlopende ‘eigen’ leerlijn ontwikkelen? In deze opdracht krijg je inzicht in de opbouw van een
leerlijn en kun je dit direct toepassen bij de ontwikkeling van een stukje van een lessenserie.
Hoe maak ik een leerlijn voor de bovenbouw?
Het formele deel van het curriculum is vastgelegd in kerndoelen en eindtermen. Op welke manier kun je hiermee een doorlopende ‘eigen’ leerlijn ontwikkelen? In deze opdracht krijg je inzicht in de opbouw van een leerlijn en kun je dit direct toepassen bij de ontwikkeling van een stukje van een lessenserie.
En dan de klas in
Je hebt je leerlijn in kaart gebracht, leerdoelen geformuleerd voor lessen en leermaterialen eraan gekoppeld.
En dan? Hoe zorg je ervoor dat leerlingen zich bewust worden van de leerdoelen? En hoe geef je ze verantwoordelijkheid voor hun eigen leerproces?
Gebruik hiervoor onderstaand stappenplan.
Ruimte in de methode
Wil je wel aan de slag met leerdoelen, maar weet je niet hoe dit in je methode past?
Gebruik onderstaande handleiding om de ruimte in jouw methode te vinden.
Het arrangement Leerdoeldenken - kopie 1 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
John van Dongen
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
Ruimte in de methode
