Mijn naam is Robert Jacob Gordon. Ik ben geboren op 29 september 1743 in Nederland, vlakbij Arnhem. Ik ben een ontdekkingsreiziger. Samen met Johannes Schoemaker leg ik vast hoe Zuid-Afrika eruit ziet. Wij willen graag weten welke mensen er daar wonen en hoe ze leven. Maar ook willen we weten welke dieren daar zijn en welke planten daar groeien. Ik denk dat we heel andere dieren gaan zien dan de koeien en herten vlak bij mijn huis.
Ik ben al wel eens eerder in Zuid-Afrika geweest, maar toen heb ik nog lang niet alles gezien. Nu hoop ik nog meer van het landschap te zien. Dit wil ik graag met andere mensen delen, dus gaan Johannes en ik alles tekenen en opschrijven wat wij tegenkomen, misschien lezen en bekijken mensen over 250 jaar onze dagboeken nog steeds wel!
In het filmpje hieronder kom je erachter hoe het is om in Zuid-Afrika te zijn in de 18e eeuw. Welke dieren ken jij, die ik nog niet ken?
Opdracht
Goed, je weet nu een beetje hoe het leven in Zuid-Afrika er uit gaat zien en wat we gaan ontdekken. Ik kreeg net toen je het filmpje aan het bekijken was te horen dat Johannes Schoemaker niet mee kan op ontdekkingsreis. Hij is opeens ziek geworden. Ik wil daarom dat jij meegaat om met mij aantekeningen en tekeningen te maken. Wat fijn dat jij dat wel wilt! Samen zullen we ontdekken welke vreemde dieren en planten er zijn in Zuid-Afrika. Ik heb er nu al zin in. Jij ook?
Jullie helpen Robert Gordon door de route die jullie gaan reizen uit te stippelen en minimaal één dag te beschrijven in het dagboek over de ontdekkingsreis. Hierin wordt beschreven wat jullie allemaal gedaan hebben, het weer, waar jullie op dat moment zijn en een beschrijving van een ontdekt dier.
Ik kan me goed voorstellen dat je misschien nog geen idee hebt hoe je dat moet doen. Daarom zie je onder het kopje Wat denk jij? een 'vertaling' en de originele bladzijde van mijn dagboek van 15 oktober 1779. Op die dag heb ik voor het eerst dit dier gezien en ik heb hem zo goed mogelijk geprobeerd te beschrijven. Weet jij om welk dier het gaat?
Bedenk samen wat je allemaal op zou kunnen of willen schrijven op ontdekkingsreis in Zuid-Afrika in de 18e eeuw.
Heb je dat gedaan, dan kan je het eerste deel van 15 oktober 1779 lezen dat uit het dagboek van Robert Gordon komt. Wat valt je op aan de onderwerpen waar hij over schrijft?
Ik heb hieronder speciaal voor jullie een stukje uit mijn dagboek in redelijk leesbaar Nederlands neergezet. Het kan zijn dat je het toch lastig vindt om te lezen. Probeer er eerst samen uit te komen voor je de leerkracht om hulp vraagt.
[15 oktober 1779]
15 vrijdag
thermometer 60-80-
Er waait een zachte zuidwestelijke wind, het is mooi weer
We vertrokken even na zonsopgang. Vandaag wilden we graag een beter berijdbare weg volgen dan gisteren. Hierdoor kwamen we verder van de rivier af, we gingen namelijk richting het zuidoosten. Na een paar uur gingen we noordoost, naar de waterval. We arriveerden na vijf uren rijden bij het graafwatertje, genaamd: koekabassi quamen. Dit lag een half uur van de waterval af. Van deze waterval hebben we al zo lang gehoord, dat het wel iets moois moet zijn. Bij het graafwatertje spanden we de paarden uit. Hier was het terrein hetzelfde als gisteren.
Vandaag zagen we een paar gemsbokken, koedoes, en een struisvogel. Ook zagen we veel olifanten- en neushoorn sporen. De Hottentot Iteki verwondde een neushoorn, maar kon hem niet vangen. Het zit hier vol met die dieren. We zagen ook weer voor 't eerst gaten van aardvarken. Ik heb in lange tijd geen schildpadden meer gezien.
Ik zag eindelijk waar ik zo lang naar verlangd had, zes cameeleopardalis van dichtbij. Hierdoor konden we hen goed bekijken. Een van hen was, vermoed ik, een halve voet hoger dan de anderen en had zwartere vlekken. Ik denk dat dit een mannetje was. Deze dieren haalden op zijn hoogst zestien voet in lengte.
Zij stonden en vraten van de lagere bomen, en zij stapten langzaam achter elkaar voort. Net als flamingos. Omdat zij ons nu zagen, zag ik nu dat zij staand hun nek soms helemaal recht boven de voorpoten hielden. Tijdens het lopen hielden ze hun nek in een hoek van 30 graden van de loodlijn. Dit betekent dat de nek, schouder en achterkant van het lijf een schuine en bochtige lijn lijkt te maken.
Tijdens het stappen beweegt hun hals met iedere stap naar voren. Men zei dat ze dit niet in draf kunnen, maar ik heb het zelf niet gezien. Zij galoppeerden namelijk weg toen mijn honden begonnen te blaffen. Iedere keer dat het voorlijf neer kwam, kwam de hals ook naar voor en dan ging die weer naar achter. Dit was zeer raar om te zien. Dit dier loopt zo snel als een eland, maar deze beide dieren kunnen door een middelmatig snel paard ingehaald worden. Men zegt dat dit dier verschrikkelijk schoppen kan, en dat ze ook op die manier samen vechten. Het dier dat wij later geschoten hebben, heeft er littekens van. Een hond houdt ze niet tegen, omdat hij niet zo dicht bij zijn poten durft, en niet aan zijn lijf kan komen.
We wilden er graag een van schieten, maar de honden lieten ze schrikken. Ik had mijn paard bij de boot achtergelaten, dus ik kon niet achter hen aan gaan. Het dier heeft benen die goed in verhouding staan met de rest van het lijf. Ook kan hij van de grond eten zonder zijn knieën te buigen. Meestal eet hij echter takken en bladeren van bomen, hier spelen zijn hoorns een rol bij.
In het klaslokaal ligt een landkaart van Zuid-Afrika uit de 18e eeuw. Pak een kaart en schrijf jullie namen erop. Kijk goed waar de ontdekkingstocht begint (Kaapstad). Bij de informatiebronnen (hiernaast) staat ook een link naar een hedendaagse kaart en de 18e eeuwse kaart van Zuid-Afrika. Deze kan je gebruiken als hulpbron. Ook mag je Google Maps gebruiken. Let wel goed op dat Zuid-Afrika vele malen groter is dan de kaart van Robert Gordon.
Zet op deze kaart de route uit die je gaat bereizen. Probeer rekening te houden met rivieren en bergen, is het handig om elke keer de rivier over te steken?
Je gaat een bladzijde in het dagboek van Robert Gordon schrijven. Je mag zelf weten welke reisdag je beschrijft. Op die dag zie je een dier die je uitvoerig gaat beschrijven. Bij Wat denk jij? heb je al gezien hoe Robert Gordon een reisdag beschreef.
Vaak schrijft Robert Gordon over het volgende:
- het weer van de dag, inclusief de wind*
- hoe het terrein/omgeving eruit ziet*
- waar ze nu zijn en welke kant ze vandaag op gaan*
- wat ze die dag gegeten hebben en hoe ze aan het eten kwamen
- iets over de mensen in zijn reisgezelschap
- de dieren en de sporen van dieren die hij heeft gezien*
Dit zijn dingen die jij dus ook moet noteren als jij over jouw reisdag schrijft. De punten met * zijn verplicht om te beschrijven.
Houd tijdens het schrijven ook rekening met de tijd (18e eeuw) waarin Robert Gordon leefde.
Het was bijvoorbeeld heel gewoon om (de nu zeldzame) dieren te schieten en hen op te eten of om struisvogeleieren te eten.
Denk dus goed over de volgende vragen na voordat je begint met schrijven.
- Hoe reisden ze?
- Waar sliepen ze?
- Welke spullen hadden ze mee op reis?
- Wat moesten/konden ze rechtstreeks uit de natuur halen?
Bedenk ook welk dier je gaat beschrijven. Het is niet de bedoeling dat je de naam van het dier, zoals wij het kennen, opschrijft. Vandaag zie je het dier voor het eerst en je hebt geen idee hoe het heet. Je moet kiezen uit de dieren die bij de bronnen staan onder tekeningen. Dit zijn namelijk de dieren die Robert Gordon heeft gezien en getekend tijdens zijn reizen in Zuid-Afrika.
Dit bovenstaande type je allemaal in Word (let op hoofdletters, interpunctie en spelling) en print je uit met jullie namen erop!
Als laatste geef je ook op jouw landkaart aan welk deel van de route je tot nu toe hebt afgelegd.
Denk je dat je helemaal klaar bent met jouw dagboek? Kijk dan nog snel even bij de beoordeling of je overal op hebt gelet en of alles in jouw dagboek staat.
Dan zoek je een ander groepje op en wisselen jullie de bladzijden uit de dagboeken uit. Kunnen jullie raden welk dier het andere groepje heeft beschreven?
Misschien hebben jullie nog tips voor hen of halen jullie nog spellingsfouten uit hun dagboek.
Geef minimaal 1 top en 1 tip mee aan het andere groepje.
Daarna leveren jullie de kaart en het dagboek in bij jullie leerkracht.
Beoordeling
Onvoldoende
Voldoende
Goed
Samenwerking
De samenwerking verliep moeizaam. De leerkracht moest regelmatig ingrijpen
De samenwerking verliep redelijk soepel. Soms had iemand niet iets te doen.
De samenwerking verliep soepel. De taakverdeling was duidelijk. Eenieder had op elk moment iets te doen.
Inhoud geschreven tekst
In de tekst worden geen omstandigheden van de reis besproken (bv het weer/slaapplek)
In de tekst worden omstandigheden van de reis besproken (bv het weer/slaapplek)
In de tekst staat de route die je af wilt leggen en waar je nu bent. Je beschrijft de omstandigheden van de reis (bv het weer/slaapplek)
Beschrijving dier
Uit de beschrijving wordt het niet duidelijk om welk dier het gaat.
Uit de beschrijving is direct duidelijk welk dier omschreven wordt.
Uit de beschrijving is direct duidelijk welk dier omschreven wordt. Er worden zowel uiterlijke kenmerken beschreven als gedragskenmerken.
Spelling
Geen of foutief gebruik van hoofdletters en/of interpunctie.
Veel spelfouten.
Wisselend gebruik van hoofdletters en interpunctie.
Matige hoeveelheid spelfouten.
Goed gebruik van hoofdletters en interpunctie.
Weinig tot geen spelfouten.
Afsluiting
Ik wil je hartelijk bedanken voor jouw toewijding en inzet tijdens deze reis. Ik weet dat het niet makkelijk geweest kan zijn. Toch hoop ik dat je genoten hebt van het landschap en alle planten en dieren die we gezien hebben. Ik ben ontzettend blij dat jij zo goed een route uit kon stippelen op grotendeels onbekend terrein. Ook ben ik heel tevreden met jouw geschreven deel van het dagboek. Als ik over deze dag lees, weet ik precies waar ik ben geweest, wat ik heb gezien en gedaan, hoe het rook en hoe het weer was. Heel erg fijn dat jij voor Johannes Schoemaker wilde invallen!
Ik hoop je op mijn volgende ontdekkingsreis weer te zien. Nogmaals heel erg bedankt!
Onderwerp : Op ontdekkingsreis door Zuid-Afrika in de 18e eeuw met Robert Gordon
Groep : 7/8
Vakgebied(en) : Natuur, aardrijkskunde en geschiedenis
Uitvoering : Per twee of drietal 1 computer
Duur : minimaal 60 minuten
Doel : Na deze webquest weten leerlingen wie Robert Jacob Gordon was, zij weten wat hij heeft gedaan, waar hij is geweest en hoe hij verslaglegde van zijn reizen. De informatie die opgedaan is wordt aan de hand van een door de leerlingen geschreven pagina uit het dagboek getoetst, waarin hun taalvaardigheid ook naar voren komt.
Voorkennis : De leerlingen moeten voorkennis hebben over de VOC, aangezien dit er een onderdeel van is. Ook moeten ze weten waar Zuid-Afrika/Kaap de Goede Hoop ligt en een aantal dieren kennen die specifiek voorkomen in Afrika.
Kerndoelen die aansluiten bij deze webquest:
- Kerndoel 40: De leerlingen leren (in de eigen omgeving) veel voorkomende
planten en dieren onderscheiden en benoemen en leren hoe ze functioneren in hun leefomgeving. (Natuur)
- Kerndoel 41: De leerlingen leren over de bouw van planten, dieren en mensen en over de vorm en functie van hun onderdelen. (Natuur)
- Kerndoel 50: De leerlingen leren omgaan met kaart en atlas, beheersen de basistopografie van Nederland, Europa en de rest van de wereld en ontwikkelen een eigentijds geografisch wereldbeeld. (Aardrijkskunde)
- Kerndoel 51: De leerlingen leren gebruik te maken van eenvoudige historische bronnen en ze leren aanduidingen van tijd en tijdsindeling te hanteren. (Geschiedenis)
- Kerndoel 53: De leerlingen leren over de belangrijke historische personen en gebeurtenissen uit de Nederlandse geschiedenis en kunnen die voorbeeldmatig verbinden met de wereldgeschiedenis. (Geschiedenis)
- Kerndoel 4: De leerlingen leren informatie te achterhalen in informatieve en instructieve teksten, waaronder schema's, tabellen en digitale bronnen. (Nederlands)
- Kerndoel 8: De leerlingen leren informatie en meningen te ordenen bij het schrijven van een brief, een verslag, een formulier of een werkstuk. Zij besteden daarbij aandacht aan zinsbouw, correcte spelling, een leesbaar handschrift, bladspiegel, eventueel beeldende elementen en kleur.
Benodigde materialen:
- Computer of laptop met koptelefoon (geluid bij filmpjes is noodzakelijk)
- Printer
- Eventueel extra papier en kleurpotloden als de kinderen ook een tekening bij hun beschrijving willen maken.
Het arrangement Op ontdekkingsreis met Robert Jacob Gordon is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
Maaike van Norel
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2018-06-01 09:20:17
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Groep 7/8, geschiedenis, aardrijkskunde en natuur.
Leerlingen ontdekken met Robert Jacob Gorden de natuur van Zuid-Afrika in de 18e eeuw. Hierbij vergelijken ze kaarten van Google Maps in het heden met de kaart uit de 18e eeuw en beschrijven ze een landschap en dier dat Gordon heeft ontdekt.
Eindgebruiker
leerling/student
Moeilijkheidsgraad
gemiddeld
Op ontdekkingsreis met Robert Jacob Gordon
nl
Maaike van Norel
2018-06-01 09:20:17
Groep 7/8, geschiedenis, aardrijkskunde en natuur.
Leerlingen ontdekken met Robert Jacob Gorden de natuur van Zuid-Afrika in de 18e eeuw. Hierbij vergelijken ze kaarten van Google Maps in het heden met de kaart uit de 18e eeuw en beschrijven ze een landschap en dier dat Gordon heeft ontdekt.
