Welkom
Welkom op deze pagina over teamteachen!
In het schooljaar 2017-2018 is een groep docenten van het Herbert Vissers College actief aan de slag gegaan met teamteachen: met twee docenten lesgeven aan twee groepen tegelijkertijd. Door middel van een subsidie van het Leraren Ontwikkel Fonds hebben we een projectgroep kunnen starten. De projectgroep bestond uit docenten die lesgeven aan vmbo-basis tot vwo klassen. Zij geven de vakken godsdienst, geschiedenis, wiskunde, Nederlands en Engels en hebben in deze vakken ervaring opgedaan met teamteachen.
Op deze pagina delen we graag onze bevindingen.
1+1=3
Teamteachen is niet veel meer dan samen lesgeven aan meerdere klassen tegelijkertijd. Wanneer je samen gaat lesgeven, kun je meer dan alleen. Er is meer ruimte om te differentiëren, omdat je de groepen flexibel over twee docenten kunt verdelen.
Door leerlingen grote opdrachten te laten doen, ontstaat er ruimte om leerlingen persoonlijk te begeleiden en om hun zelfsturend vermogen te bevorderen.
Invloed van de ruimte
Veel klaslokalen staan in een busopstelling. Tafels in rijtjes en voorin de chauffeur. Er is maar één persoon die stuurt en die dus actief oplet of alles in goede orde verloopt. Door in een grote zaal te werken, kun je als docent niet steeds het overzicht houden. Leerlingen zullen dus ‘hun eigen autootje moeten besturen’. Zelf opletten of ze wel de goede kant opgaan en niet ergens tegenaan botsen. Onder begeleiding leren ze meer zelfgestuurd te werken.
Teamteachen op het Herbert Vissers College
In 2016 is de oude collegezaal op het Herbert Vissers College omgetoverd in een werkzaal. De ruim 200 stoelen hebben plaatsgemaakt voor tafels van verschillende hoogtes en vormen, krukken, bankjes en een flinke tribune.
Het onderstaande filmpje laat zien hoe teamteaching bij ons op school is begonnen en op welke manier we naar deze ontwikkeling kijken.
Onze werkzaal
In de herfst van 2016 is de collegezaal in één van de gebouwen van het Herbert Vissers College verbouwd tot een werkzaal. De bedoeling was om een plek te creëeren waar twee klassen tegelijkertijd les kunnen krijgen van twee docenten. In het ontwerp van de werkzaal, hebben we bewust voor een opstelling gekozen die de normale dynamiek van een les doorbreekt. Deze ruimte leent zich niet goed voor het geven van een lange klassikale instructie en juist wel voor een opdracht waarbij leerlingen vooral zelf aan de slag moeten gaan. De zaal beschikt over een keukenblokje, tekenmateriaal, opslagruimte, een 3D-printer en een groot scherm bij de tribune.
De onderstaande foto geeft een plattegrond van de werkzaal weer:
In deze werkzaal worden onder andere de vakken Nederlands, Engels, geschiedenis, wiskunde, informatica, nieuwe media en wetenschapsoriëntatie gegeven.
Niet alle lessen van deze vakken vinden overigens plaats in de werkzaal. Veel collega's uit de projectgroep hebben ervoor gekozen één lesuur of een blokuur per week in de werkzaal les te geven. De overige lessen geven deze docenten in een regulier lokaal.
Ik wil beginnen!
Wanneer je graag op een andere manier wilt werken, je eigen lespraktijk verbeteren en meer aandacht besteden aan meta-cognitieve vaardigheden van leerlingen, is teamteachen een goede optie. Wat ons betreft biedt het de volgende voordelen:
- Je werkt écht samen met een collega. Je staat samen voor de klas en hebt een gedeelde verantwoordelijkheid voor de dynamiek en werksfeer in de groep. Je ziet van dichtbij hoe een collega lesgeeft en leert daarom meer dan van een lesbezoek.
- Jullie leerlingen kunnen zien hoe samenwerking eruit kan zien: ze zien jullie overleggen, taken verdelen en die vervolgens zelfstandig uitvoeren. Op deze manier kun je samenwerking dus goed 'modellen'.
- Het geeft de mogelijkheid om de groep op verschillende manieren in te delen. Normaal gesproken worden leerlingen evenredig over docenten verdeeld. Door samen les te geven kun je gericht differentiëren, doordat jullie de groep naar niveau of interesse indelen.
- Je hoeft niet te wachten met teamteachen tot jouw school daarvoor een geschikte ruimte heeft. Je kunt in aaneengeschakelde lokalen werken en de groep leerlingen daar al anders over verdelen. De volgende ingrediënten heb je wel nodig: een collega met wie je kan of wil samenwerken, twee (parallel)klassen en een goedgezinde roostermaker die jullie uren parallel roostert in naburige lokalen.
Tips
In het schooljaar 2017-2018 hebben tien docenten van het Herbert Vissers College de ontwikkeling van teamteaching voor hun vak ingezet. Vanuit onze ervaringen kunnen we je de volgende tips meegeven, zodat je niet helemaal blanco hoeft te beginnen.
- Investeer in de samenwerking met je collega. Het helpt als jullie elkaar kennen en het ook tegen elkaar zeggen als je iets tegen staat. Niet alleen een goede lesinhoud maakt teamteachen succesvol ;-).
- Begin het liefste aan het begin van het schooljaar met teamteachen. Je vraagt om ander gedrag van de leerlingen: minder afwachtend en meer zelfredzaam. Het is makkelijker om dit nieuwe gedrag aan het begin van een jaar aan te leren. Een ander goed moment zou bijvoorbeeld na de kerstvakantie kunnen zijn.
- Weet waarvoor je teamteaching inzet. Is jouw groep gebaat bij sturing van een docent en veel instructie? Blijf dan vooral in een regulier lokaal lesgeven. Denk je dat jouw groep meer verantwoordelijkheid aan kan en zou je hen graag meer ruimte bieden om zelf aan de slag te gaan? Blijf dan vooral verder lezen.
- Neem de tijd en geef die ook aan een groep leerlingen om de voordelen van teamteaching te ervaren. Net als bij iedere andere verandering, geeft ook teamteaching niet vanaf het eerste moment betere of gelijke resultaten. Onze ervaring is dat de leerlingen de vrijheid in de werkzaal eerst misbruiken, om vervolgens vanuit motivatie op een goede manier met hun tijd om te gaan.
- Gebruik grote en zelfstandig te doorwerken opdrachten in een teamteachingles: zo kunnen jij en je collega aandacht besteden aan leerlingen die vastlopen of juist meer uitdaging aankunnen. Als veel leerlingen zelfstandig kunnen doorwerken, heb jij tijd vrij om leerlingen op niveau te helpen.
- Besteed nadrukkelijk aandacht aan het 'hoe' van het leren naast het 'wat'. Misschien ben je dat van nature al gewend, maar de context van een teamteaching les maakt het geven van aandacht voor het leerproces nog urgenter. Hoe ga je om met afleiding? Op welke manier kun je goed samenwerken? Wat doe je als je er even niet uitkomt? Hoe maak je een goede planning? Het helpt om antwoorden op deze vragen vast in de opdracht te verwerken die je aan de leerlingen meegeeft. Daarnaast kun je tijdens een teamteaching les goed aan individuele leerlingen laten zien hoe je goed kunt leren. Als een leerling een vraag stelt, kun je bijvoorbeeld helpen zoeken naar een antwoord, in plaats van het antwoord te geven. Het voordeel van een teamteaching les is dat je in samenspraak met je collega meer tijd kan besteden aan het ontwikkelen van deze vaardigheden.
Onze ervaringen
Ons materiaal
Bronnen
Onderzoek in samenwerking met het Kohnstamm Instituut
In de schooljaren 2015-2018 heeft het Herbert Vissers College deelgenomen aan het onderzoek 'Toekomstgericht Onderwijs' van het Kohnstamm Instituut. Een docent-onderzoeker heeft in samenwerking met een onderzoeker van het Kohnstamm Instituut onderzoek gedaan naar de manier waarop teamteaching het zelfsturend vermogen van leerlingen kan bevorderen. De volgende presentatie geeft een samenvatting van dit onderzoek en biedt de mogelijkheid om het gehele onderzoeksrapport te lezen.
