Inleiding
https://www.nvwa.nl/onderwerpen/pluimvee/welzijnseisen-meer-dan-350-legkippen#:~:text=Houders%20van%20meer%20dan%20350,drinkvoorzieningen%2C%20zitstokken%20en%20het%20nest.
Les 1
Huisvesting hoenders
Huisvesting Een goed kippenverblijf is droog, tochtvrij, en heeft voldoende ventilatie en licht. Een uitloop naar buiten met de mogelijkheid tot scharrelen is gewenst. De openingen moeten op het zuidoosten gericht zijn. Hoe groot het hok moet zijn, hangt af van het aantal kippen, maar ook van de grootte van het ras. Grote hoenders hebben één vierkante meter nodig voor drie tot vier dieren. Iedere kip moet ’s avonds op stok kunnen gaan. Zorg dus voor voldoende zitstoklengte. Een zitstok is een lat waarvan de randen wat rond gemaakt zijn. Een goede zitstok is ongeveer vier centimeter hoog en breed. Ook dit is weer afhankelijk van de grootte van de kip. Onder de zitstok moet een plank zitten om de mest op te vangen: de mestplank. In ieder kippenverblijf moeten legnesten aanwezig zijn. Ongeveer één legnest voor iedere vier hennen. Grote kippen hebben legnesten nodig van veertig centimeter hoog, breed en lang. Krielen hebben voldoende aan vijfentwintig centimeter. Zorg ervoor dat ongedierte geen kans krijgt. Vooral in de kieren en naden kan er zich ongedierte schuilhouden. Dit kun je voorkomen door kieren en naden met een olieachtige vloeistof (gasolie of petroleum) in te spuiten. Het ongedierte kan er dan niet meer in leven. Zodra je ziet dat er weer kieren en naden ontstaan moet je de behandeling herhalen. Je kunt de kippen het beste uit het hok halen voordat je gaat spuiten. Dan kunnen ze er niet ziek van worden. Kippen kunnen goed tegen de kou, zelfs tegen vorst. Maar kippen met grote kammen lopen het gevaar dat hun kam bevriest. Dit komt doordat er in de kam veel bloedvaten lopen en er geen bescherming is van veren. eenmaal per jaar uitloop op stok zitstok mestplank legnesten. Kippen kunnen niet goed tegen de warmte. Boven de 27,5˚C wordt het al kritiek voor kippen. Hun lichaamstemperatuur is 40-41˚C. Zweten kunnen ze niet. Ze kunnen alleen hijgen en warmte afvoeren door hun kam. Aangezien dit weinig effect heeft, bestaat er een kans op oververhitting. Om dit te voorkomen moet je zorgen dat kippen altijd schaduw tot hun beschikking hebben. Denk eraan dat een hok in de zon snel een ‘broeikas’ wordt. Een afdakje geeft ook schaduw en wordt minder snel een ‘broeikas’. Nog beter is het als ze een boom of struik kunnen gebruiken voor de schaduw. Kippen moeten altijd water tot hun beschikking hebben. Als het warm is, dan hebben ze altijd fris water nodig. Door het drinken van koel water kunnen ze namelijk ook afkoelen. Zet de voer- en waterbak zo neer dat ze niet bevuild kunnen worden. Zet ze dus niet onder de zitstokken, want dan worden ze ondergepoept.
Opdracht
- De vleeskuikenhouderij
Bij de vleeskuikenhouder worden de kuikentjes opgevangen in een warme stal met stro of houtvezels (strooisel) op de bodem. De vleeeskuikenhouder zorgt ervoor dat de kuikens goed te eten en te drinken krijgen en dat de kuikens gezond zijn. Hierdoor groeien ze goed en als ze oud genoeg zijn gaan ze naar de slachterij. De stal waaruit de kippen kwamen wordt dan heel erg goed schoongemaakt en opnieuw bedekt met strooisel zodat er weer een nieuwe groep kuikens kan komen.
Verschillende soorten vleeskuikenhouderijen
Er zijn verschillende soorten vleeskuikenhouderijen. De belangrijkste vleeskuikenhouderij is de gangbare vleeskuikenhouderij. Meer dan 95% van alle vleeskuikens leeft hier.
Gangbare vleeskuikens leven in grote groepen in grote stallen. Hun menu bestaat uit plantaardig voedsel, zoals granen, soja en zaden. Na ongeveer 6 weken zijn ze groot genoeg voor de slachterij.
Sommige vleeskuikehouderijen hebben een ander systeem dan de gangbare houderijen. Kippen hebben dier bijvoorbeeld een mogelijkheid om naar buiten te kunnen (vrije uitloop naar buiten) of krijgen ander voedsel.
Hieronder zie je wat de kenmerken zijn van het leven van de verschillende vleeskuikens.
|
|
Gangbare kip
|
Scharrelkip
|
Biologische kip
|
|
Leeftijd
|
42 dagen
|
Tussen 56 en 63 dagen
|
70 to 81 dagen
|
|
Ruimte
|
Loopt vrij rond in de stal.
|
Heeft meer ruimte dan een gangbare kip.
|
Heeft meer ruimte dan een scharrelkip
|
|
Bijzonderheden
|
|
Kan naar buiten.
|
Heeft binnen en buiten meer ruimte om te scharrelen.
|
|
Voeding
|
Granen, soja, zaden en melkbestanddelen.
|
Alleen plantaardig voedsel, vooral granen.
|
Alleen plantaardig voedsel dat ook nog eens biologisch is.
|
► Welke van deze kippen is, denk je, het duurst in de winkel? Hoe zou dat komen?
……………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………
Bekijk de tabel en beantwoordt de volgende vragen:
- Welke kip heeft de meeste ruimte?
……………………………………………………………………………………………………………….
- Welke kip eet: granen, soja, zaden, vismeel en melkbestanddelen
……………………………………………………………………………………………………………….
- Welke kip heeft de minste ruimte?
……………………………………………………………………………………………………………….
- Welke kip leeft het langst?
……………………………………………………………………………………………………………….
Hoe gaat dat bij leghennen?
De verschillende bedrijven, zoals fok- en vermeerderingsbedrijf en broederij, kennen we ook bij de leghennen. Met dit verschil dat na de broederij, de vrouwtjes-kuikens naar het opfokbedrijf gaan en als ze 17 weken oud zijn gaan ze naar een legkippenbedrijf. Hier blijven ze ongeveer 13 a 14 maanden om eieren te leggen.
In die tijd leggen ze ongeveer 310 eieren. Dat zijn er een stuk of vijf per week. Daarna leggen de kippen minder. Dan verkoopt de boer ze aan de slachterij en komen ze in de winkel, meestal als soepkip.
|
|
Ruimte
|
Bijzonderheden
|
Soort ei
|
|
Kooi
|
Binnen een grote stalruimte leven 3 tot 5 legkippen per kooi. Ieder dier heeft minimaal 550 cm2 vloeroppervlak voor zichzelf
|
Vanaf 2012 mogen de huidige kooien niet meer gebruikt worden en zijn ruimere, aangepaste kooien verplicht.
|
Kooiei
|
|
Scharrel
|
In een scharrelstal mogen maximaal 9 legkippen per m2 worden gehouden. De legkippen kunne zich vrij bewegen in de scharrelstal.
|
Er ligt strooisel op de grond. Ook zij er legnesten en zitstokken aanwezig, waar de kip haar ei kan leggen.
|
Scharrelei
|
|
Vrije- uitloop
|
De stallen zijn gelijk aan de scharrelstal. Buiten heeft iedere kip minimaal 4 m2 ruimte voor zichzelf.
|
De kippen met vrij-uitloop hebben de hele dag toegang tot een buitenverblijf dat grotendeels begroeid moet zijn.
|
Vrije-uitloopei
|
|
Biologisch
|
Biologische eieren komen van kippen die in stallen gehouden worden met max. 6 dieren per m2. De buitenruimte moet minstens 4 m2 per legkip zijn.
|
De kippen moeten voornamelijk biologisch voer krijgen. Ook is het niet toegestaan om de snavels van de dieren te behandelen.
|
Biologisch ei
|
Beantwoord de volgende vragen:
► Wat is het verschil tussen een scharrelbedrijf en een vrije-uitloopbedrijf?
…………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………..
► Welke van de vier verschillende eieren is het duurst in de supermarkt? Hoe zou dat komen?
…………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………..
- Welke kippen hebben een uitloop die grotendeels begroeid moet zijn?
……………………………………………………………………………………………………………….
- Welke huisvestingsvorm wordt verboden?
……………………………………………………………………………………………………………….
- Welke huisvestingsvorm biedt max. 6 kippen 1 m2 ruimte?
……………………………………………………………………………………………………………….
- Welke huisvestingsvorm(en) heeft geen mogelijkheid om naar buiten te gaan?
……………………………………………………………………………………………………………….
Huisvesting en Hygiëne
Opdracht huisvesting:
Ontwerp een kippenren voor een kinderboerderij.
Zoek uit wat de ideale huisvesting is voor kippen. Je mag zelf kiezen of je dit voor een krielras doet of voor grote hoenders, omdat het voor een kinderboerderij is, moet het een van nature vriendelijke kip zijn. Bedenk daarnaast wat het ideale aantal kippen is (zie wikiwijs hierover) en houdt rekening met hun gedrag. Ontwerp je kippenren zo dat je voldoet aan hun natuurlijke behoefte en de minimale eisen voor een kippenhok.
Teken je kippenren op schaal uit op papier + een uitleg van je genomen keuzes.
In stappen:
- Denk na over het kippenras voor een kinderboerderij.
- Hoeveel kippen wil je gaan huisvesten?
- Wat is het natuurlijk gedrag van een kip?
- Welke behoefte heeft een kip (verzorging/gedrag)
- Teken een hok die aan deze eisen voldoet
- Zorg dat je maten kloppen en op schaal zijn.
Reinigen en ontsmetten
Reinigen en Ontsmetten
Reinigen en ontsmetten van kippenhok
Permanente beschikbaarheid van voer en schoon water vormen de basis van een goede verzorging van kippen. Ook hygiëne speelt een grote rol. Hoe meer kippen in een kleine ruimte, hoe vaker er moet worden schoongemaakt. Het reinigen en ontsmetten van het kippenhok kan het beste gebeuren met water, zeep en halamid. Dit laatste is een chloorverbinding (niet vernevelen; naspoelen met water). Er zijn speciale waterkokers die stoom produceren. Daarmee kunnen op milieuvriendelijke wijze kieren en naden worden verhit.
Verder moeten kippen geregeld worden geïnspecteerd op de aanwezigheid van parasieten.
Hoe meer dieren men houdt, hoe groter de infectiedruk en hoe belangrijker het is te reinigen en te ontsmetten om overdracht van ziektekiemen te voorkomen. Als algemeen advies geldt minstens twee maal per jaar de stallen en hokken grondig aan te pakken.
Een goede ontsmetting begint bij een goede reiniging: al het organische materiaal (mest, urine, strooisel, bloed, voedselresten, aarde) wordt verwijderd. Draag daarbij een mondkap. Zelfs het schoonste stro bevat veel stof, endotoxinen en schimmelsporen.
Water en zeep
Na de verwijdering van het materiaal kan de stal worden schoongemaakt met water, waaraan een inweekmiddel (4% soda, een neutrale of alkalische zeep of een commerciële stalreiniger) is toegevoegd. Om alle vuil los te weken moet het inweekmiddel minimaal drie uur inwerken. Spoel het vuil én het inweekmiddel af met leidingwater, voordat de bodem is opgedroogd. Achterblijvende zeepresten zouden het hierna te gebruiken ontsmettingsmiddel kunnen neutraliseren. Trek vervolgens de bodem droog. Ook plasjes water kunnen de werking van een ontsmettingsmiddel verminderen.
Ontsmetten
Door een grondige reiniging wordt zo’n driekwart van de aanwezige ziektekiemen uit de stal verwijderd. Na het reinigen volgt het ontsmetten. Dat moet zo snel mogelijk gebeuren. Hierbij komt het vooral aan op de keuze van een goed middel. Maak, om alle risico’s te vermijden, uitsluitend gebruik van wettelijk toegelaten desinfectiemiddelen, te herkennen aan N-nrs. Niet alle middelen zijn even geschikt voor de minder ervaren gebruiker. Natriumhypochloriet, bleekwater of javel zijn zeer goede ontsmettingsmiddelen, maar ze worden volledig geïnactiveerd door de geringste aanwezigheid van organisch materiaal. Formalineproducten zijn bij onoordeelkundig gebruik schadelijk voor de volksgezondheid en daarom minder aan te raden.
Halamid en halacid
Veelgebruikt middel is Halamid, hoewel ook daar voorzichtig mee moet worden omgesprongen: voorkom inademing, bescherm huid en ogen. Producent Veip heeft op zijn website een uitgebreid veiligheidsinformatieblad staan, dat tevens de stoffen vermeldt die erin zitten. Halamid (Natrium p-tolueensulfonchlooramide trihydraat) is effectief tegen bacteriën, virussen, en gisten. Het is bij lage concentraties makkelijk biologisch afbreekbaar.
Het gebruik van Halacid (Didecyldimethylammoniumchoride, Glutaaraldehyde, Formaldehyde) vergt eveneens de nodige voorzorgsmaatregelen. Het middel is zeker niet milieuvriendelijk, maar wel weer effectief tegen schimmels.
Chloortabletten
Ook geschikt zijn de zogeheten chloortabletten (middelen op basis van Natriumdichloorisocyanuraatdihydraat), hoewel ook deze bij overdosering schadelijk zijn voor het milieu. Gebruik niet meer dan 1 tablet per 5 liter handwarm water. Dit type chloor is agressiever dan Halamid en daarom effectief tegen zowel bacteriën en virussen als schimmels. Groot voordeel van chloorproducten: door het aangaan van een chemische reactie met de micro-organismen is resistentie niet mogelijk.
Kalk
Oocysten zijn resistent tegen de meeste ontsmettingsmiddelen. Dat is erg jammer, want is er eenmaal sprake van coccidiose dan raak je de ziekte moeilijk kwijt. Je zou zowel het binnenverblijf als de ren kunnen behandelen met ongebluste kalk (CaO). Door deze kalk nat te maken - is niet zonder gevaar, lees goed de gebruiksaanwijzing en breng de kippen tijdelijk elders onder - wordt het hok ontsmet. Hou er rekening mee dat ongebluste kalk erg agressief is en dat het niet in contact mag komen met de dieren. Gebluste kalk Ca(OH)2 is minder schadelijk, maar dat mag ook niet in contact komen met de dieren. CaCO3 landbouwkalk is de minst schadelijke variant. Gebruik van ammoniak is ook effectief, maar net als bij ongebuste kalk zijn er risico's aan verbonden. Hoge concentraties zijn giftig.
Maak het hok na reinigen en ontsmetten geregeld goed schoon en gebruik een stoomreiniger. Ook kan men de bovenlaag van de grond verwijderen en vervangen door een nieuwe laag.
Hanteren en transport
Hanteren en verplaatsen van een kip
Van kip tot kuiken
Video kuiken tot kip
We gaan de tekst van kip tot kuiken klassikaal doornemen, hierbij vul je in wat belangrijk is voor de toets. Daarna gaan we de tekst verdelen en van elk deel wordt een quiz vraag gemaakt--> zie uitleg bord
Herhaling
Kippen aanschaf en huisvesting
