Gemaakt door Gerardo Brinkman
student aan de Hoge school Rotterdam
arrangeren digitaal lesmateriaal schooljaar 2017-2018
spoor voor station Auschwitz
introductie
Inleiding
Mijn naam is Gerardo Brinkman. Ik ben 23 jaar en ben woonachtig in Rotterdam waar ik lerarenopleiding geschiedenis studeer aan de Hoge school Rotterdam. Ik heb deze website gemaakt als onderdeel voor het vak arrangeren digitaal lesmateriaal, en deze website zal zich focussen op concentratiekampen ( voornamelijk WOII ).
Het is mij opgevallen dat dit een onderwerp is dat vaak wordt doodgezwegen door geschiedenisdocenten. Dit is waarschijnlijk omdat het een onderwerp is dat vrij heftig is om te bespreken en veel docenten weten daar dan ook geen raad mee. Het feit is echter wel dat er in deze kampen de meest vreselijke dingen hebben plaatsgevonden, en ik vind dat het tijd wordt dat dit taboe gebroken wordt. Ik hoop dat lezers deze pagina leerzaam vinden en er hun voordeel mee kunnen halen in lessen.
*Wanneer je door deze pagina gaat scrollen zul je misschien schokkende teksten of beelden tegenkomen het is dan ook aangeraden om je leerlingen hiervoor te waarschuwen voor je deze pagina in de les toont.
toegangspoort auschwitz
leerdoel
leerdoel 1: De leerlingen kunnen de verschillende soorten kampen benoemen en de functies die zij hadden.
leerdoel 2: De leerlingen weten wat voor mensen over het algemeen werden opgesloten in de concentratiekampen.
leerdoel 3: De leerlingen kunnen tenminste 3 verschillende concentratiekampen opnoemen bij naam.
wat is een concentratiekamp en hoe is het ontstaan?
allereerst de vraag wat is een concentratiekamp eigenlijk?
een concentratiekamp is een kamp waar mensen onder dwang bijeengebracht worden ( meestal onder millitaire dwang ) vanwege politieke,ethnische of religieuze redenen. De bedoeling van het kamp is om mensen fysiek en/of psychisch te breken, en in extreme gevallen.. om hen te vermoorden. Het opsluiten in een concentratiekamp gebeurt meestal voor onbepaalde tijd, zonder enig vorm van proces, en zonder steun van een rechtbank of enige andere rechtshulp. Het begrip concentratiekamp is eigenlijk pas in opspraak gekomen sinds het gebruik van de kampen tijdens de Tweede wereldoorlog, door zowel Nazi-Duitsland als Japan. Maar ook in de Zuid-Afrikaanse boerenoorlogen in de jaren '20 van de vorige eeuw werden er concentratiekampen ingezet.
Het begrip concentratiekamp wordt in de volksmond gebruikt als aanduiding voor verschillende soorten kampen: vernietigingskampen.werkkampen,inteneringskampen,reserveringskampen, en doorstuur en verzamelkampen. Elk van deze kampen heeft een ander doel en een andere functie en soms liepen deze in elkaar over. Verder op deze website zal ik verder ingaan op de verschillende soorten kampen en de functie die zij hadden.
hoe zijn concentratiekampen ontstaan?
de allereerste concentratiekampen bestonden al ver voor de tweede wereldoorlog. Het Assyrische rijk gebruikten al gedwongen oplsuitingen om verdreven volken onder te brengen, maar het betrof toen nog veelal strijders en soldaten van andere stammen. Pas in de 19e en 20e eeuw werden er voor het eerst mensen opgesloten in de kampen die niks met de oorlogen te maken hadden, namelijk de burgerlijke bevolking.
De term concentratiekamp zelf werd voor het eerst gebruikt om de kampen aan te duiden die door de spanjaarden waren opgericht tijdens de Cubaanse opstand van 1868. Ook werden er kampen ingezet tijdens de Zuid-Afrikaanse boerenoorlogen. In beide gevallen dienden de kampen om de guerillatactieken van de Cubanen en de boeren te breken. In de kampen in Zuid-Afrika waren de omstandigheden vreselijk. er was geen of weinig hygiëne en de gevangenen werden zwaar verwaarloosd en soms zelfs mishandeld. Tienduizenden vrouwen en kinderen vonden de dood in deze kampen, en toen maakte de geschiedenis voor het eerst kennis met de verschrikkelijke uitwerkingen van de concentratiekampen. Hierna raakten de kampen even uit de gratie, tot het moment dat Nazi-Duitsland opkwam en het begrip concentratiekamp een nieuwe dimenise van wreedheid gaf.
wat voor mensen kwamen in de kampen?
wat voor soort mensen kwamen in de kampen terecht?
de populatie gevangenen verschilde sterk in aantal/soort mensen per concentratiekamp. Sommige kampen waren gebouwd om een bepaalde doelgroep te huizen, terwijl andere kampen echt een mengelmoes waren van nationaliteiten en soort mensen. hieronder een overzicht van de meest vertegenwoordigde groepen binnen de kampen:
joden: De joden werden in de kampen opgesloten omdat zij volgens de Duitsers untermenschen waren. Dit houdt in dat zij in de ogen van de Duiters minderwaardig zijn aan de arische super mens. De joden werden gehaat in WOII en meer dan 6 miljoen joden stierven dan ook een vreselijke dood in de kampen. Joden droegen een gele ster/driehoek ter herkenning op hun uniform.
roma/sinti/asocialen: Onder deze groep vallen alle zigeuners en slavische volkeren ( oost europa ). De Duiters vonden hen net als de joden untermenschen en zij moesten dan ook uit de weg geruimd worden om lebensraum te creeëren voor de Duitse expansie. Deze groep droeg een zwarte ster als herkenning op hun uniform.
homoseksuelen: homoseksuelen werden in de kampen opgesloten omdat de Duiters een hekel hadden aan alles wat men kan beschouwen als niet natuurlijk. Bovendien konden homo koppels geen kinderen krijgen wat betekende dat zij het arische ras niet konden uitbreiden. Homoseksuelen droegen een roze driehoek.
politieke tegenstanders: onder deze groep vallen ondermeer Communisten en sociaal-democraten, alle mensen die er politiek gezien een andere ideologie op nahielden dan de Duiters. Politieke tegenstanders werden gezien als een gevaar voor de samenleving omdat hun verderfelijke ideeën tweedracht konden zaaien binnen het 3e rijk. Zij droegen een rode driehoek.
beroepscriminelen: De zwaarste Duitse criminelen werden ook opgesloten in de kampen. Denk aan moordenaars of leden van de georganiseerde misdaad. Deze gevangenen werden doorgaans beter behandeld dan de rest omdat de Duiters niet zo zeer een afkeer van hen hadden. Zij kregen vaker de hogere functies zoals Kapo ( een bewaker die tevens gevangenen is ). Deze groep droeg een groene driehoek.
andere groepen die ook veel in de kampen voorkwamen zijn krijgsgevangenen en verzetstrijders. Maar deze speciale gevangenen zaten vaak op een aparte afdeling of in een subkamp. Vooral veel Russische soldaten werden opgesloten in de kampen om na zware dwangarbeid een vreselijke dood te sterven.
wat voor soort kampen had je?
wat voor soort kampen had je?
veel mensen noemen alle soorten concentratiekampen gewoon bij de algemene verzamelnaam "concentratiekamp ". Dit is echter niet helemaal correct want er zaten wel degelijk verschillen in de soorten kampen. Deze verschillen zitten in de functie van het kamp, de populatie en de "zwaarte "van het kamp. Met zwaarte bedoel ik dat niet elk kamp een even zwaar regime had. Het is namelijk zo dat de kampen gerangschikt waren in categorie 1 t/m 3, in categorie 1 vond je relatief lichte kampen zoals Dachau, Buchenwald en Ravensbrück. In categorie 2 zaden de gemiddelde kampen zoals Bergen-Belsen, Theresienstadt en Breendonck. En in categorie 3 zaten de zwaarste kampen zoals Mauthausen, Auschwitz-Birkenau en Gross-rosen. Naar verluid was Gross-rosen met afstand het wreedste kamp van de hoofdkampen, 50% van de gevangenen stierf binnen 2 maanden na aankomst binnen het kamp vanwege de extreem zware arbeid en stelselmatige mishandeling door de SS bewakers.
Er bestaat een verhaal dat gaat over gevangenen van Gross-rosen die tegen het einde van de oorlog overgeplaatst werden van Gross-rosen naar Dachau. Toen de extreem uitgemergelde gevangenen aankwamen in Dachau oogsten zij verbazing en afschuw bij zowel de mede gevangenen als bij de aanwezige SS bewaking. Voor hen die Gross-rosen hadden mee gemaakt voelde Dachau als een leuk weekendje weg. Ik denk dat dit genoeg zegt over de wreedheden in de zwaarste kampen.
Naast bovengenoemde categorieén werden de kampen ingedeeld op fucntie:
doorstuur/verzamelkampen: verzamel of doorstuurkampen waren de vaak wat kleinere kampen die werden gebouwd om mensen te isoleren voor ze per trein werden gedeporteerd naar werk of vernietigingskampen. Deze treinen vertrokken meestal wekelijks terwijl er dagelijks mensen opgepakt werden. Deze kampen waren niet persé wreed omdat hun doel niet was om de mensen te breken maar om hen bij elkaar te krijgen voor transport. Voorbeelden zijn Westerbork, Kamp Amersfoort en kamp vucht.
Reserveringskampen: Deze kampen hadden niet als doel te vernietigen of te interneren, maar om mensen als het ware te reserveren of bewaren. in deze kampen werden mensen geplaatst die volgens de Duitsers nog een doel konden hebben in hun rijk zoals joodse kunstenaars of ex militairen. Ook deze kampen waren niet bijzonder wreed omdat de gevangenen moesten blijven leven.
Interneringskampen: in deze kampen zaten poltieke gevangenen of andere mensen die de Duitsers beschouwden als mogelijk gevaar voor hun samenleving. Kampen waarin krijgsgevangenen zaten worden eveneens gezien als interneringskampen. Er bestaan internationele wetten over de behandeling van krijgsgevangenen tijdens oorlogstijd, maar de Duitsers gingen bijzonder soepel met die regels om
werkkampen: deze kampen hadden als doel om de gevangenen dwangarbeid te laten verrichten.Deze arbeid vond plaats binnen de muren van het kamp of bij een bedrijf dat tegen het kamp aangebouwd zat. De omstandigheden in deze kampen waren verschrikkelijk, los van de zware arbeid en de slechte hygiëne hadden de gevangenen ook te maken met mishandeling van de SS bewaking en ziektes. Sommige werkkampen waren zo hard dat ze niet veel verschilden van de vernietigingskampen zelf. Jonge sterke gevangenen werden hier opgesloten zonder enig perspectief op vrijheid. Menig gevangene pleegde zelfmoord door tegen het onder stroom staande hek aan te rennen. Voorbeelden van deze kampen zijn Mauthausen, Gross-rosen en sachsenhausen.
vernietigingskampen: deze kampen hadden slechts 1 doel.. de vernietiging van de mensen die er in opgesloten zaten. In deze kampen bevonden zich de beruchte gaskamers die miljoenen mensen het leven hebben gekost. Slechts enkele werden voor een tijdje in leven gehouden ( het sonderkommando ) om werkzaamheden te verrichten zoals de bediening van de ovens en het sorteren van de kleding. Maar ook zij waren uiteindelijk ten dode opgeschreven. Voorbeelden zijn Auschwitz-Birkenau, sobibor,treblinka.
het leven in een kamp
het leven in een kamp.
het leven in de kampen verschilde sterk per kamp zoals je heb kunnen lezen in voorgaande paragraaf. Toch is er wel een soort rode lijn die door zo goed als alle werkkampen heen loopt en sommige vernietigingskampen. Om een beeld te schetsen van het leven van een gevangene volgt hier onder een beschrijving van de dagelijkse bezigheden in het kamp.
de zon was net op als je wakker gemaakt werd in en barak waar soms honderden mensen op elkaar gepropt zaten als vee in een schuur. Men sliep doorgaans in stapelbedden met soms wel 3 volwassen personen per bed. De stank in de barakken was afschuwelijk want de gevangenen hadden geen tot weinig persoonlijke hygiéne, en door de hele barak stonk het naar urine en stront. Als je vervolgens bruut uit bed geslagen werd moest je eerst op de binnenplaats in lange rijen opgestelt gaan staan voor het dagelijkse apèl. Hierbij werden de gevangenen geteld en als er iemand miste kon die gene slaag verwachten en als je pech had namen ze jou er ook bij, gewoon omdat het ze zo uitkwam.
Hierna werd je aan het werk gezet in het kamp of vlak daar buiten. De werkzaamheden konden variëren van kleren sorteren tot zware dwangarbeid in een steengroeve. Vaak was het zo dat hoe gezonder de gevangene was hoe zwaarder zijn werk was. Dit werk ging uren en uren achter elkaar door en als je tussendoor van vermoeidheid of dorst neerviel kon je rekenen op stok of zweepslagen van de SS bewaking. Kamp Mauthausen had een beruchte steengroeve met een trap van 100 treden. De verzwakte gevangenen moesten deze trap tientallen keren per dag belopen met zware steenzakken terwijl zij geslagen en geschopt werden door de SS. Als luncgh kregen de gevangenen verdunde bietensoep met soms een halve knolraap.
Terwijl je in het kamp aan het werk was kon je de kreten horen van gevangenen die in een gesloten afdeling gemarteld werden door de SS. Dit bedroeg straf of een verhoring van een verzetslid. Naast zweepslagen en stok slagen was het een favoriete van de methode van de Duitsers om je handen op je rug vast te binden met een stuk touw om vervolgens een vleeshaak aan het touw te bevestigen om je zo omhoog te trekken aan je armen. Dit zorgde ervoor dat je pezen afscheurden en dat je schouders uit de kom raakten. Als je van pijn bewusteloos raakte lieten ze je vallen op een houten wig met scherpe punten waar je vol met je ribbenkast op viel.
Verder had je nog de medische experimenten die door sadistische artsen verricht werden zoals de gestoorde Joseph Mengele. Mengele experimenteerde vooral met tweeling kinderen terwijl andere artsen zich richten op het drinkbaar maken van zeewater, hoe je het beste een onderkoeld lichaam kan verwarmen, en hoeveel volt er nodig was om een mens te vermoorden.
Na het einde van een lange en zware werkdag kreeg je als avondeten weer verdunde bietensoep met een paar stukjes brood, Groenten of vlees kon je vergeten. Je had nu een paar uur vrije tijd als je geluk had waarbij je kon bijkomen van het uitputtende werk of toestemming kon vragen aan de SS om de ziekenboeg te bezoeken waar ze je wonden konden verzorgen. Hierna was het tijd om te slapen en nog geen 5 uur later begon alle ellende weer van voor af aan.
oefening
hierboven staat de flipquiz. Klik simpelweg op een kaartje en er verschijnd een stelling. Beantwoord deze stellng in overleg met je buurman en schrijf je antwoord op in je schrift. Aan het einde van de les bespreken we de antwoorden klassikaal.
ps. Het aantal punten geeft de moeilijkheid van de stelling/vraag aan! 100 zijn makkelijker dan 200 etc
Het arrangement Concentratiekampen is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
gerardo brinkman
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2018-01-28 22:15:45
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
deze website is gemaakt voor leerlingen die informatie willen over de verschillende concentratiekampen en hun verschrikkelijke geschiedenis. Je vindt hier veel weetjes, feiten en afbeeldingen die een duidelijker beeld scheppen van de concentratiekampen
Leerniveau
VMBO theoretische leerweg, 4;
HAVO 3;
VMBO theoretische leerweg, 3;
Leerinhoud en doelen
Jodenvervolging;
Duitse bezetting en de Jodenvervolging;
De tijd van de wereldoorlogen (1900 - 1950);
Geschiedenis;
Eindgebruiker
leerling/student
Moeilijkheidsgraad
gemiddeld
Concentratiekampen
nl
gerardo brinkman
2018-01-28 22:15:45
deze website is gemaakt voor leerlingen die informatie willen over de verschillende concentratiekampen en hun verschrikkelijke geschiedenis. Je vindt hier veel weetjes, feiten en afbeeldingen die een duidelijker beeld scheppen van de concentratiekampen
Kennisclip concentratiekampen
