De Verlichting is de periode van ongeveer 1650 tot 1800.
In deze periode werd er veel nagedacht over de maatschappij.
Wetenschappers probeerden antwoord te geven op vragen als:
'Wat moet de rol van de kerk zijn?'
'Wie moet het land besturen?'
In deze opdracht bestudeer je de ideeën van een aantal van deze wetenschappers.
In de video hieronder maak je kennis met de verschillende onderdelen van de Verlichting.
Bespreek na het kijken met een klasgenoot welke vier stromingen binnen de Verlichting in de video worden besproken.
Wat kan ik straks?
Aan het eind van de opdracht kun je:
enkele onderwerpen beschrijven waarover in de Verlichting werd nagedacht.
uitleggen wat wordt bedoeld met verlicht absolutisme.
Wat ga ik doen?
Activiteiten
Aan de slag
Stap
Activiteit
Stap 1
Je kunt na het lezen van de Kennisbanken 'Verlichting' en 'Uitgangspunten van de Verlichting' vragen beantwoorden over de ideeën van de verlichters.
Stap 2
Je kunt na het bestuderen van de Kennisbank 'Verlichte denkers' informatie over de verschillende verlichters koppelen aan hun ideeën.
Stap 3
Je kunt na het bestuderen van de Kennisbank 'Verlicht Absolutisme' een stelling beoordelen op juistheid.
Afronding
Onderdeel
Activiteit
Begrippenlijst
Hier vind je de kennisbank en de begrippen die horen bij deze opdracht.
Eindopdracht A
Als je kiest voor eindopdracht A maak je een toets.
Eindopdracht B
Als je kiest voor eindopdracht B maak je portretten van verlichte denkers en presenteert deze.
Terugkijken
Terugkijken op de opdracht.
Benodigdheden
Eindopdracht B: materiaal voor het maken van het portret.
Tijd
Voor deze opdracht heb je 2 uur nodig.
Daarnaast is er tijd nodig voor het aan elkaar presenteren van de portretten.
Aan de slag
Stap 1: Verlichting
Adam Smith
Na de middeleeuwen waren de mensen ontevreden over drie dingen:
de grote macht van de koning, de strenge kerk en de standenmaatschappij.
Hoe zou het anders kunnen? Belangrijke filosofen (denkers) dachten daarover na.
Franse filosofen als Diderot en Montesquieu bedachten dat er meer vrijheid moest komen.
Er ontstonden hele nieuwe ideeën over de mens, godsdienst en de maatschappij.
Door alle nieuwe ideeën ging bij veel mensen 'het licht aan'.
Ze keken anders tegen dingen aan. Daarom heet deze periode 'de Verlichting'.
Bestudeer de pagina's van de volgende twee onderdelen uit de Kennisbank:
Trias politica
'Trias Politica' is de driemachtenleer (trias = groep van drie). Het is bedacht door de filosoof Montesquieu.
Hij deelde de macht in een staat in drie delen: de wetgevende macht, de uitvoerende macht en de rechterlijke macht.
Het idee daarachter was dat de machten gelijk zouden zijn. Eén macht kon niet de baas over de andere twee worden.
Verlicht despoot
Een vorst die ideeën over vrijheid van het volk uit de Verlichting zo uitlegt dat hij er zelf voordeel van heeft. Hij zegt: "Mijn onderdanen geven mij de macht om te regeren". In werkelijkheid is hij een despoot. Dat is iemand die in zijn eentje alle macht heeft.
Catharina de Grote
Catharina de Grote (1729 - 1796). Tsarina van Rusland.
Thomas Hobbes
Thomas Hobbes (1588 - 1679) was een Engelse filosoof.
Voltaire
Voltaire (1694 - 1778) was een filosoof uit de Verlichting.
Spinoza
Spinoza (1632 - 1677) was een Nederlandse filosoof uit de Verlichting.
Montesquieu
Montesquieu (1689 - 1755) was een filosoof uit de Verlichting. Hij bedacht de Trias Politica, de scheiding der drie machten: uitvoerende macht, wetgevende macht, rechterlijke macht.
Rousseau
Jean-Jacques Rousseau (1712 - 1778) was een filosoof uit de Verlichting.
Diderot
Diderot (1713 - 1784) was een filosoof uit de Verlichting.
Descartes
Descartes (1596 - 1650) was een filosoof uit de Verlichting. Hij sprak de beroemde woorden:
"Ik denk, dus ik besta".
Ratio, Rede
Ratio of Rede betekent: Verstand. In de Verlichting bedacht men dat kennis alleen verzameld kon worden door na te denken met het verstand. Er ontstaat dan een 'rationeel wereldbeeld'. Daarin is geen plaats voor wonderen. Dat was voor de Verlichting wel zo.
Vrije marktprincipe
De vraag naar producten bepaalt hoeveel er geproduceerd wordt.
Adam Smith
Adam Smith (1723 - 1790) was een Schotse geleerde.
Liberalisme
Volgens de stroming 'het liberalisme' is iedereen vrij om te doen wat hij of zij wil. Iedereen moet voor zijn eigen bestaan zorgen. De filosoof John Locke bedacht het.
John Locke
John Locke (1632 - 1704) was een gelovig man en tegelijkertijd Verlichtingsdenker. Belangrijk uitgangspunt voor zijn ideeën over de staat was het zogenaamde 'natuurrecht'. Locke wordt gezien als een belangrijke grondlegger van het liberalisme.
Frederik II van Pruisen
Frederik II was vanaf 1772 koning van Pruisen.
Hij begreep dat de Verlichtingsideeën gevaarlijk waren voor zijn macht. Hij paste de ideeën een beetje in zijn voordeel aan. Hij zei: "Mijn onderdanen geven mij de macht om te regeren". Hij was een Verlichte absolute vorst. Een Verlichte despoot. Hij regeerde in zijn eentje.
Democratie
Een democratie is een staat/land waar alle burgers kunnen meebeslissen over de manier waarop hun land geregeerd wordt. Vanaf ongeveer 1800 ontstonden in Europa democratieën.
De Verlichting
De Verlichting was de periode tussen ongeveer 1650 en 1800. Er ontstond een nieuwe manier van denken over de samenleving. Men had kritiek op de Kerk en de koning. Men dacht na over gelijke rechten voor iedereen. En de wetenschap ontwikkelde zich snel door nieuwe kennis.
Natuurrecht
Filosofen bedachten dat de menselijke samenleving ooit helemaal perfect was, zonder fouten. Toen gold het natuurrecht. In het natuurrecht waren alle mensen gelijk aan elkaar. Ze hadden ook dezelfde rechten. Bijvoorbeeld het recht op leven, vrijheid en eigendom.
Maatschappij vóór de Verlichting (rond 1650)
De belangrijkste kenmerken van de maatschappij vóór de Verlichting waren:
de indeling van de maatschappij is Gods wil
de koning heeft absolute macht
de kerk bepaalt hoe de mensen over de wereld denken
derde stand heeft niets te vertellen
de nadruk ligt op geloof, traditie en gezag.
Eindopdracht A: Toets
Als je kiest voor eindopdracht A maak je de toets 'Verlichting'.
Als je alle vragen beantwoord hebt, zie je je score.
Je krijgt van de vragen die je fout hebt, het goede antwoord te zien.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Als je kiest voor eindopdracht B maken jullie met de hele klas een aantal portretten van verlichte denkers.
In deze opdracht zijn verschillende verlichte denkers besproken. Verdeel de klas in groepjes van twee. Ieder groepje kiest één verlichte denker uit en maakt een portret van deze denker.
Als iedereen klaar is met een portret presenteren jullie de portretten aan elkaar. Overleg met je docent hoe jullie dit gaan doen.
Werkwijze:
Kies de persoon uit waar jullie een portret van willen maken.
Bepaal over welke dingen je iets in het portret wilt opnemen. Denk aan zijn geboorte- en sterftejaar en zijn beroep. Heeft deze persoon ook boeken of teksten geschreven? Noem een of twee titels daarvan. Hoe dacht deze persoon over de inrichting van de maatschappij?
Bepaal hoe je de informatie in beeld wilt brengen. Maak ook gebruik van afbeeldingen.
Beoordeling:
Jullie docent let bij de beoordeling op het volgende:
door het portret is duidelijk zichtbaar wat de ideeën van deze persoon waren.
naast zijn ideeën over de Verlichting zijn ook andere persoonsgegevens van deze persoon in het portret verwerkt.
er is een koppeling gemaakt tussen de ideeën van deze Verlichter en de huidige tijd.
het geheel is netjes vormgegeven.
het portret bevat geen spelfouten.
Klaar?
Lever jullie portret in bij jullie docent. Overleg met jullie docent of het portret ook gepresenteerd wordt aan de rest van de klas.
Een portret van een persoon is een goede manier om allerlei informatie over die persoon in beeld te brengen. Dit kan in de vorm van een schilderij, een foto of een beeld van klei of ander materiaal. Portretten zijn vaak simpele afbeeldingen van iemands gezicht, zonder dat daar veel creativiteit aan te pas komt.
Terugkijken
Intro
Lees de intro van deze opdracht nog eens door.
Paste de inhoud van de video bij de rest van de opdracht?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Lukt het je om verschillende filosofen en hun denkbeeld op te noemen?
Hoe ging het?
Tijd
Bij de activiteiten stond dat je ongeveer 2 uur met de opdracht bezig zou zijn.
Klopt dat?
Inhoud
Was de inhoud van de opdracht nieuw voor je of wist je het meeste al?
Schrijf op wat nieuw voor je was.
Eindopdracht
Heb je gekozen voor de toets of voor de eindopdracht?
Heb je gekozen voor eindopdracht A of B?
Eindopdracht A: Wat vond je van de inhoud van de toets? Kon je door het maken van de toets alle leerdoelen oefenen?
Einopdracht B: Hoe verliep de samenwerking bij het maken van het portret? Waren de taken eerlijk verdeeld? Waren jullie het snel eens over wie jullie een portret zouden maken?
Het arrangement Verlichting - vmbo12 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor VMBO leerjaar 1 en 2. Dit is tijdvak 7 met het onderwerp de Verlichting. De Verlichting is de periode van ongeveer 1650 tot 1800. In deze periode werd er veel nagedacht over de maatschappij. Wetenschappers probeerden antwoord te geven op vragen als: 'Wat moet de rol van de kerk zijn?' en 'Wie moet het land besturen?' In deze opdracht bestudeer je de ideeën van een aantal van deze wetenschappers. Daarnaast wordt besproken wat er wordt bedoeld met verlicht absolutisme. Begrippen die bij deze les horen zijn: trias politica, verlicht despoot, Catharina de Grote, Thomas Hobbes, Voltaire, Spinoza, Montesquieu, Rousseau, Diderot, Descartes, ratio en rede, vrije marktprincipe, Adam Smith, liberalisme, John Locke, Frederik II van Pruisen, democratie, de Verlichting, natuurrecht en Maatschappij vóór de Verlichting (rond 1650).
Streven naar grondrechten en naar politieke invloed van de burgerij in de Franse en Bataafse revolutie;
De tijd van pruiken en revoluties (1700 - 1800);
Geschiedenis;
Eindgebruiker
leerling/student
Moeilijkheidsgraad
gemiddeld
Studiebelasting
2 uur en 0 minuten
Trefwoorden
arrangeerbaar, de verlichting, geschiedenis, liberalisme, natuurrecht, ratio en rede, scheiding kerk en staat, stercollectie, vmbo12, vrije marktprincipe
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor VMBO leerjaar 1 en 2. Dit is tijdvak 7 met het onderwerp de Verlichting. De Verlichting is de periode van ongeveer 1650 tot 1800. In deze periode werd er veel nagedacht over de maatschappij. Wetenschappers probeerden antwoord te geven op vragen als: 'Wat moet de rol van de kerk zijn?' en 'Wie moet het land besturen?' In deze opdracht bestudeer je de ideeën van een aantal van deze wetenschappers. Daarnaast wordt besproken wat er wordt bedoeld met verlicht absolutisme. Begrippen die bij deze les horen zijn: trias politica, verlicht despoot, Catharina de Grote, Thomas Hobbes, Voltaire, Spinoza, Montesquieu, Rousseau, Diderot, Descartes, ratio en rede, vrije marktprincipe, Adam Smith, liberalisme, John Locke, Frederik II van Pruisen, democratie, de Verlichting, natuurrecht en Maatschappij vóór de Verlichting (rond 1650).
arrangeerbaar, de verlichting, geschiedenis, liberalisme, natuurrecht, ratio en rede, scheiding kerk en staat, stercollectie, vmbo12, vrije marktprincipe
De Verlichting is de periode van ongeveer 1650 tot 1800.
Aan het eind van de opdracht kun je:
Benodigdheden
Als je kiest voor eindopdracht B maken jullie met de hele klas een aantal portretten van verlichte denkers.
Intro
