Kerk en staat - vmbo12

Kerk en staat - vmbo12

Kerk en staat

Intro

In de tweede helft van de middeleeuwen ontstonden er grote landen met één sterke leider aan de top.

De kerk was in deze tijd nog steeds heel belangrijk. De paus, het hoofd van de kerk, had veel macht.
Soms kreeg hij ruzie met koningen of keizers. Dat noemen we een conflict – een ruzie of strijd.

In deze opdracht ga je kijken naar zo’n conflict tussen de paus en een vorst (een koning of keizer).

Ook leer je iets over de kruistochten: dat waren oorlogen tussen christenen en moslims om belangrijke gebieden, zoals Jeruzalem.

Bekijk het filmpje hieronder.
In het filmpje hoor je meer over de strijd tussen de paus en de vorsten.
Waarom kregen zij eigenlijk ruzie?

Wat kan ik straks?

Aan het eind van deze opdracht kan ik:

  • beschrijven wat de investituurstrijd inhield.
  • uitleggen wanneer de investituurstrijd plaatsvond.
  • uitleggen waarom er kruistochten waren.
  • uitleggen waarom de paus opriep om op kruistocht te gaan.
  • beschrijven wanneer de kruistochten plaatsvonden.

 

Wat ga ik doen?

Activiteiten

Aan de slag

Stap

Activiteit

Stap 1

Na het lezen van de Kennisbank: Investituurstrijd beantwoord je vragen, over de strijd tussen de vorsten en de kerk.

Stap 2

Lees de Kennisbank: Kruistochten. Beantwoord hier vragen over.

Stap 3

Bespreek een woordenwolk over de investituurstrijd met een klasgenoot.

Afronding

Onderdeel

Activiteit

Begrippen

Hier vind je de kennisbank en de begrippenlijst die horen bij deze opdracht.

Eindopdracht A

Als je kiest voor eindopdracht A maak je de toets.

Eindopdracht B

Als je kiest voor eindopdracht B maak je een mindmap over kruistochten.

Terugkijken

Terugkijken op de opdracht.


Tijd
Voor deze opdracht heb je ongeveer 2 lesuren nodig.

 

 

Aan de slag

Stap 1: Investituurstrijd

In Europa was tijdens de middeleeuwen het christendom het belangrijkste geloof.

De paus is de baas van de christelijke kerk. Daar onder had je bisschoppen. Dat waren belangrijke kerkelijke leiders. Zij waren de baas over een groot gebied en gaven leiding aan priesters.

Het geloof speelde een belangrijke rol in het dagelijks leven. De paus had veel macht.
Maar ook koningen hadden veel macht. Koningen en de paus kregen vaak conflicten (ruzie) met elkaar.

De investituurstrijd was een ruzie tussen de Duitse koning Hendrik IV en paus Gregorius VII.

Die ruzie gebeurde tussen 1075 en 1077 en ging over één belangrijk onderwerp: wie mocht de bisschoppen kiezen.

De koning wilde zelf bisschoppen kiezen. Dat deed hij omdat bisschoppen niet mochten trouwen en geen kinderen kregen. Als een bisschop doodging, kreeg de koning zijn stuk land weer terug. Zo bleef de koning de baas over zijn gebieden.

Maar de paus vond dat niet goed. Hij zei dat alleen de paus, als hoofd van de kerk, bisschoppen mocht kiezen.

De koning werd boos en kwam in opstand, maar de paus was sterker.
In 1077 werd besloten dat alleen de paus nog bisschoppen mocht benoemen.


Lees in de Kennisbank meer over de investituurstrijd :

Stap 2: Kruistochten

In de late Middeleeuwen gingen christelijke ridders en vorsten op kruistocht. Dat waren oorlogen tegen de islam, vooral om heilige plekken zoals Jeruzalem te veroveren. Geloof was een belangrijke reden, maar ook eer, avontuur en geld speelden mee. Voor veel ridders werd het een manier om te laten zien dat je een echte man was.

Na de ruzie tussen paus Gregorius VII en koning Hendrik IV bleef de strijd doorgaan. Hendrik IV koos zelf een nieuwe paus, een zogenaamde tegenpaus. Deze tegenpaus mocht in het rijk van Hendrik zelf bisschoppen kiezen. Er waren nu dus twee pausen tegelijk. Daardoor gingen mensen twijfelen aan de paus, en verloor hij een deel van zijn macht en respect.

 

Lees in de Kennisbank meer over kruistochten.

Kruistochten

Ga in de Kennisbank op zoek naar antwoord op de volgende vragen:

Stap 3: Woordenwolk

Afronding

Begrippen

Paus Gregorius VII

Een belangrijke kerkleider die wilde dat het geloof het allerbelangrijkste was in de samenleving.

Hendrik IV
De koning van Duitsland. Hij had ruzie met paus Gregorius VII, omdat hij zelf bisschoppen wilde kiezen. In 1077 verloor hij die ruzie.

Paus
De hoogste baas van de Rooms-Katholieke Kerk.
Bisschop
De leider van een kerkelijk gebied. Hij mocht niet trouwen en had geen kinderen.
Investituurstrijd
Een ruzie tussen de Duitse vorst en de paus. Deze strijd ging over wie de bisschoppen mocht benoemen.
Kruistochten
Oorlogen waarbij christelijke legers uit Europa naar het Midden-Oosten trokken om heilige plekken terug te veroveren op de moslims.
Tegenpaus
Een tweede paus die werd gekozen omdat mensen het niet eens waren met de echte paus.
Traditie
Een gebruik of gewoonte die van de ene generatie op de andere wordt doorgegeven. 

Iets wat mensen al heel lang doen en doorgeven aan hun kinderen en kleinkinderen.

Eindopdracht A: Toets

Als je kiest voor eindopdracht A maak je de toets: Kerk en staat.

Als je alle vragen beantwoord hebt, zie je je score.
Je krijgt van de vragen die je fout hebt, het goede antwoord te zien.

Eindopdracht B: Mindmap

Maak een mindmap over kruistochten.

Gebruik de volgende woorden:

Paus Urbanus II - kruistocht - avontuur - Heilige Land - bezetting - bevrijden - islam - moslims - "God wil het" - Jeruzalem - handel - Constantinopel - plunderen - christenen - christendom - Byzantijnse Rijk

In welk jaar riep paus Urbanus op tot de eerste kruistocht? Zet dat jaartal in je mindmap.
Gebruik gekleurde pennen of stiften.

Beoordeling
Laat de mindmap beoordelen door je docent.
Je docent beoordeelt de mindmap op inhoud en vormgeving.
De mindmap moet er goed verzorgd uitzien.

Klaar? Lever je mindmap in bij je docent.

Mindmap maken

Woorden bij een onderwerp bedenken en met elkaar verbinden.

 

Terugkijken

Kan ik wat ik moet kunnen?

  • beschrijven wat de investituurstrijd inhield.
  • uitleggen wanneer de investituurstrijd plaatsvond.
  • uitleggen waarom er kruistochten waren.
  • uitleggen waarom de paus opriep om op kruistocht te gaan.
  • beschrijven wanneer de kruistochten plaatsvonden.

Hoe ging het?

  • Tijd
    Had je voldoende tijd om de opdrachten te maken?
  • Inhoud
    Was de inhoud van de opdracht nieuw voor je of wist je het meeste al?
    Schrijf op wat nieuw voor je was.
  • Eindopdracht A
    Hoe ging het maken van de toets? Ben je tevreden over je score?
  • Eindopdracht B
    Wat vond je van de eindopdracht?
    Vond je het fijn om alleen te werken? Ben je tevreden over je mindmap?

  • Het arrangement Kerk en staat - vmbo12 is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    VO-content
    Laatst gewijzigd
    2025-08-17 14:24:06
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor VMBO leerjaar 1 en 2. Dit is tijdvak 4 met het onderwerp Kerk en staat. In de tweede helft van de Middeleeuwen ontstonden enkele grote, centraal geleide rijken. In deze tijd speelde de kerk een belangrijke rol. Daardoor had de paus veel macht. Soms leidde dat tot conflicten. Een conflict is ruzie, onenigheid of strijd. In deze opdracht wordt er gekeken naar één van deze conflicten. Daarnaast gaat deze opdracht over de kruistochten: de strijd tegen de moslims. Het materiaal bespreekt wat de investituurstrijd inhield en wanneer deze plaatsvond. Daarnaast komt het onderwerp kruistochten aanbod waar besproken wordt waarom deze er waren, waarom de paus opriep om op kruistocht te gaan en wanneer de kruistochten plaatsvonden. Begrippen binnen dit element zijn: Paus Gregorius VII, Hendrik IV, paus, bisschop, investituurstrijd, kruistochten, tegenpaus, traditie
    Leerniveau
    VMBO gemengde leerweg, 2; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 1; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 2; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 1; VMBO theoretische leerweg, 1; VMBO gemengde leerweg, 1; VMBO theoretische leerweg, 2; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 2;
    Leerinhoud en doelen
    Geschiedenis; De tijd van steden en staten (1000 - 1500);
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Studiebelasting
    2 uur 0 minuten
    Trefwoorden
    arrangeerbaar, bisschop, geschiedenis, investituurstrijd, kerk en staat, kruistochten, paus, stercollectie, tegenpaus, vmbo12

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    Oefeningen en toetsen

    Investituurstrijd

    Kruistochten

    Kerk en staat

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    QTI

    Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat alle informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen punten, etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.

    Versie 2.1 (NL)

    Versie 3.0 bèta

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van