Inleiding

In het jaar 1895 is Wilhelm Röntgen (1845-1923) aan het experimenteren met een kathodestraalbuis. Dit is een buis waarin aan de ene kant (de kathode) een gloeidraad zit en aan de andere kant (de anode) een metalen plaat. Als de gloeidraad wordt verhit dan komen daar elektronen vanaf. Die elektronen kunnen met behulp van een hoge spanning naar de anode 'geschoten' worden. Als Röntgen bezig is ziet hij een lichtflits in de buis. Daarna verlaagt hij de druk in de kathodestraalbuis en de lichtflits wordt dan blauw. Bij verdere verlaging van de druk naar bijna vacuüm verdwijnt de zichtbare lichtflits. Röntgen denkt wel dat er nog energie wordt overgedragen van de kathode naar de anode, maar kan niet precies zijn vinger op leggen hoe het gebeurd. Wel valt het hem op dat een plaat ingesmeerd met een bariumplatinacyaanzuur verbinding 'oplicht' Het lijkt of er licht afkomt telkens als hij de kathodestraal buis aanzet. Dit vraagt om nader onderzoek. Röntgen plakt de buis af met zwart karton om zeker te zijn dat er geen licht meer op de plaat kan komen en toch blijft plaat 'oplichten'. Hiervoor moet een nieuw soort straling verantwoordelijk zijn. Deze straling is niet zichtbaar, maar ligt wel aan de kant van violet in het zichtbare spectrum. Röntgen noemt deze straling X-stralen. Dit naar analogie met wiskunde, waar de onbekende ook altijd x genoemd wordt.

Röntgen experimenteert verder met zijn X-stralen en het blijkt dat de straling door heel veel materialen gaat. Zelfs door de huid en spieren van het menselijke lichaam als hij zijn hand tussen de kathodestraalbuis en de met bariumplatinacyaanzuur verbinding geprepareerde plaat houdt. Wat opvalt is dat de straling niet door zijn botten heen gaat. Hij krijgt een schaduwafbeelding van zijn skelet op de plaat te zien. Hierna maakt hij een foto van de hand van zijn vrouw, de allereerste Röntgenfoto!

Opdracht 1

Geef de betekenis van de volgende begrippen:

Anode
Kathode
Kathodestraalbuis

Opdracht 2

Maak een tekening van een kathodestraalbuis waarin Röntgenstralen worden gemaakt. Geef de onderdelen aan en leg uit hoe de röntgenstraling kan ontstaan.

Opdracht 3

In 1901 krijgt Röntgen de Nobelprijs voor zijn ontdekking.

Nadat de eerste Röntgenfoto's zijn gepubliceerd neemt de toepassing hiervan een grote vlucht. Niet alleen in medische kringen wordt het nieuwe middel gebruikt, maar al snel worden er allerlei toepassingen van het 'wonderapparaat'. Schoenverkopers schaffen een klein Röntgenapparaat aan om de maat van je schoenen goed te kunnen vaststellen en ga zo maar door.

Nu men voor het eerst in een levend lichaam kan kijken gaat men voor allerlei onderzoek de X-stralen toepassen. Zie het filmpje van het onderzoek van de bewegingen van een schouder van Prof. Dr. R. Janker uit 1930.

Als je een Röntgenfoto bekijkt zijn je botten wit gekleurd. In de film zijn de botten van de man echter zwart. Leg uit hoe dat komt.
De man in beeld wordt eerst gewoon opgenomen, en later zijn de zelfde opnames met Röntgenstraling gemaakt. De hele film duurt ongeveer 9 minuten. Vind je dat verstandig? Leg uit.
Kan een dergelijke film nu nog een keer gemaakt worden?

Colofon

Het arrangement Ziekenhuis-2 Röntgenstraling is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

Auteur: Nathalie van der Weiden Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd: 2017-03-02 14:17:51
Licentie: Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat

het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken

voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

Meer informatie over de CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

Eindgebruiker: leerling/student
Moeilijkheidsgraad: gemiddeld

Downloaden

Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

Metadata

Metadata overzicht (Excel)

LTI

Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

Arrangement

IMSCC package

Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

IMSCC package

Meer informatie voor ontwikkelaars

Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.