Thema Zintuigen

ONZE ZINTUIGEN

Intro

 

Bekijk het filmpje van Freek Vonk over superzintuigen.                

                                                                                                              Image result for zintuigen van de mens         

https://dewerelddraaitdoor.vara.nl/media/187550

Bespreek met je klasgenoten of jij ook van deze superzintuigen zou willen hebben.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Wat ga je doen

 

In deze lessen cyclus ga je ontdekken hoe onze zintuigen werken.

Bij elk zintuig zijn er een aantal practica die je gaat uitvoeren                                                   .

Per zintuig maak je een eindtoets , als deze toets voldoende is gemaakt ga je verder met een ander zintuig.

Image result for zintuigen                Je sluit dit thema af met het maken van een kwartetspel

 

 

 

DE OGEN

Leerdoelen


Na deze opdracht:

  • Kun je de volgende onderdelen van het oog aanwijzen en weet je waarvoor deze onderdelen dienen: iris, pupil, lens, oogwit (harde oogvlies), hoornvlies, netvlies, vaatvlies, gele vlek, blinde vlek, oogzenuw en glasachtig lichaam.
  • Kun je uitleggen dat je ogen worden beschermd door wenkbrauwen, oogleden en wimpers.
  • Kun je beschrijven dat traanvocht wordt gemaakt in de traanklier en dat het traanvocht over het oog wordt verspreid door de oogleden.

 

Werkwijze

Groepsgrootte
De meeste oefeningen in deze opdracht doe je alleen. Soms heb je hulp van een klasgenoot nodig.

Benodigdheden
- Boekje met de practicumopdrachten
- Papier en (kleur)potloden.
- Liniaal.
- Practicum kar
.


Tijd
Voor de oefeningen en het maken van de eindtoets heb je ongeveer 2 lesuren nodig.

Voor het practicum heb je ongeveer 30 minuten nodig

Extra
Overleg met je docent of je de extra opdracht over kleurenblindheid ook maakt

Eindproduct-Beoordeling

Je rondt deze opdracht af met de toets 'Ogen bekeken'.
De toets bestaat uit een aantal meerkeuzevragen.


Je hebt een voldoende voor de toets als 80% van de vragen goed hebt beantwoord.
Als bewijs kun je dan het certificaat 'Ogen bekeken' printen.

Na het voldoende maken van de toets kun je aan het practicum beginnen. Als het practicum is gedaan en je hebt alle opdrachten ingevuld dan laat je het boekje aftekenen bij de docent.

 

                                                          Afbeeldingsresultaat voor oog  

Stap 1

Kijk elkaar in de ogen
Je begint deze opdracht met het kijken en tekenen van een oog van een klasgenoot.
Je maakt een zo natuurgetrouwe tekening van de uitwendige bouw van zijn/haar oog.

Houd je bij het tekenen aan de tekenregels.                                                            

Gereedschapskist: Tekenregels                                                                                           
Afbeeldingsresultaat voor oog                    

Je benoemt alle onderdelen die je kent . Gebruik zoveel mogelijk van deze onderdelen: wenkbrauw,ooglid,wimpers, pupil,iris , harde oogvlies en hoornvlies

Ben je klaar? Laat de tekening dan zien aan je klasgenoot.
Bekijk ook zijn/haar tekening. Wie wist de meeste onderdelen te benoemen?
Zijn er verder nog opvallende verschillen? Bespreek die verschillen.

Bekijk de tekeningen aan het eind van dit thema onderdeel nog eens en kijk of je dan alle onderdelen kunt benoemen.

 

Stap 2

Rondom het oog

Bestudeer als dat nodig is pagina 2 van het onderdeel het oog nog eens.

Probeer ook op het oogmodel de onderdelen aan te wijzen                              

KB: Het oog  rondom het oog  pagina 2               Image result for oog         

 

Maak nu de onderstaande oefening af door de ontbrekende woorden in te vullen.


Oefening: rondom het oog

Start

Stap 3

Bouw van het oog
Bestudeer uit de Kennisbank Biologie het volgende onderdeel:

KB: Het oog de bouw van het oog  pagina 1

Weet je na het bestuderen van het Kennisbankitem hoe het oog in elkaar zit?
Maak de toepassing onderaan deze pagina.

Werkt de toepassing niet?
Download dan het werkblad Bouw inwendig oog.

 

Toepassing:Bouw van het oog

Stap 4

De oogonderdelen en de functies

Bestudeer de volgende informatie nog een keer:  

KB: Het oog de bouw van het oog  pagina 1  

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                Image result for bouw van het oog                                     

EXTRA

De wand van het oog bestaat uit 3 lagen:

Buitenste laag : Harde oogvlies; wit van kleur en gaat aan de voorkant  van het oog over in het                                hoornvlies.

                            Het hoornvlies is doorzichtig en daarom kan er licht doorheen vallen.

Middelste laag:  Vaatvlies; deze laag bevat veel bloedvaten en zorgt voor de voeding van het                                  oog.

                            Aan de voorkant gaat het vaatvlies over in de iris (regenboogvlies).

                            De iris bepaalt de kleur van je ogen In de iris zit een opening die we de pupil                                    noemen.

                            Door de pupil dringt het licht verder het oog in.

Binnenste laag: Netvlies; Hier liggen de zintuigcellen die de lichtprikkels omzetten in impulsen.

                            De oogzenuw stuurt deze impulsen door naar de hersenen.

 

netvlies:              Hierin liggen 2 vlekken;

                            Gele vlek;  Met de zintuigen die hierin liggen kun je het scherpste zien

                            Blinde vlek; Dit is de plaats in het netvlies waar de oogzenuw het oog verlaat.

 

 

 

 

Oefening: onderdelen en functies

Start

Stap 5

Pupil

Je gaat nog eens in de ogen van een klasgenoot kijken.
Je klasgenoot kijkt naar het licht, bijvoorbeeld het raam.                                          

 

                                                       Image result for pupil werking     
  

Hij of zij dekt met een hand één oog af, maar doet het oog niet dicht!
Na enige tijd haalt hij of zij de hand weer weg.
Kijk nu goed naar de pupil. Wat valt je op?

Maak de tekst in de oefening compleet door de zes woorden naar de juiste zin te slepen
.

Oefening: Pupilwerking

Start

Stap 6

Blinde en gele vlek
Bekijk het volgende filmpje op schooltv.

Video: Waarom zien we niet alles op zijn kop?

De blinde vlek is dus een plek op het netvlies waar geen zintuigcellen aanwezig zijn. Met behulp van een experimentje kan je zelf je blinde vlek bepalen.

  • Sluit je rechteroog en ga met je gezicht op ongeveer 50 cm van het beeldscherm af zitten.
  • Kijk nu recht met je linkeroog naar de ogen van het meisje.
  • Kom nu langzaam dichterbij, blijf recht naar de ogen kijken.
  • Op een gegeven moment zul je de bloem niet meer kunnen zien. Deze valt dan precies op je blinde vlek.

Stap 7

De ooglens
Bestudeer pagina 3 t/m 6 van het onderdeel het oog .

KB: Het oog

Maak nu ook de oefening Vul de volgende woorden in:
hersenen - netvlies - bijziend - verziend - holle - bolle - brandpunt


Toets: ooglens

Start

stap 8

                                                                                                                                                 

                                                                                                                                                                                                                                    

Eindtoets

 

Je sluit deze opdracht af met het maken van een toetsje.
De toets bestaat uit een gesloten vragen.

Na afloop van de toets zie je welke vragen je goed had.                            Afbeeldingsresultaat voor oog
En je ziet van de vragen die je fout had het goede antwoord.

Klik op de knop om de toets te starten.

Succes!

 

Toets:Ogen bekeken

Extra

Kleurenblind
Bekijk het volgende filmpje van GezondheidspleinTV.

 

Zoals in het filmpje te zien en te horen is, weten veel mensen die kleurenblind zijn niet dat ze de kleuren anders waarnemen dan andere mensen. Ze komen hier pas achter na het doen van een test.

Doe zelf het testte op www.tveen.nl.

Welke getallen zie je in de rondjes?
De test is zo gemaakt dat als de getallen in de rondjes ziet, je niet kleurenblind bent.
Zie je geen getal of ze je een heel ander getal, dan is er een kans dat je kleurenblind bent.

Begrippenlijst

Het oog
Een zintuig; orgaan met zintuigcellen die licht registreren/waarnemen, waardoor je kunt zien.
Pupil
Opening in het midden van de iris, waardoor licht het oog binnenkomt.
Hoornvlies
Voorste deel van het harde oogvlies. Het is stevig en doorzichtig.
Lens
Deel van het oog (achter de pupil) dat ervoor zorgt dat lichtstralen naar elkaar toe gebogen worden en op het netvlies terecht komen.S
Iris
Het gekleurde deel van het oog
Straalvormig lichaam
Kringspier en lensbandjes die ervoor zorgen dat het oog kan commoderen.
Oogspier
Draait oog in de gewenste kijkrichting.
Harde oogvlies
Heeft een vormgevende en beschermende functie en is wit van kleur. Het harde oogvlies zit om de hele oogbol heen.

Vaatvlies
Vlies dat veel bloedvaten bevat.

 

Netvlies
De binnenste laag van het oog dat bestaat uit zintuigcellen (staafjes en kegeltjes), die beelden omzetten in elektrische signalen. Deze signalen gaan via de oogzenuw naar de hersenen.
Glasachtig lichaam
Heldere, geleiachtige substantie in het midden van het oog.
Gele vlek
Deel van het netvlies waar het scherpste beeld gevormd wordt (veel kegeltjes).
Blinde vlek
Plaats van het netvlies waar de oogzenuw het oog verlaat en waar geen kegeltjes of staafjes voorkomen.
Oogzenuw
Zenuw die impulsen van de hersenen naar het oog doorgeeft.
Accomoderen
Het boller of holler maken van de ooglens met kleine spiertjes.
Bijziend
Bij een bijziend oog ligt het brandpunt voor het netvlies.
Verziend
Bij een verziend ook ligt het brandpunt achter het netvlies.

 
Reflex
Een zeer snelle reactie van het zenuwstelsel, waarbij het signaal in eerste instantie niet via de hersenen verloopt, maar alleen via het ruggenmerg.
Staafjes
Zintuigcellen op het netvlies (vooral rondom de gele vlek), die zwart-grijs-wit en contrasten kunnen waarnemen; ze worden vooral gebruikt in schemer en donker en nemen geen kleuren en details waar.
Kegeltjes
Zintuigcellen op het netvlies die kleuren, licht en details kunnen waarnemen; ze liggen vooral in, maar ook rondom de gele vlek.
Brandpunt
Het punt waarop de lichtstralen gebundeld door de lens gaan.
Zien
Het waarnemen van licht (kleuren, diepte, licht/donker) met de ogen (gezichtszintuig).

PRACTICUM OOG

De materialen en de opdrachten vind je in de practicum kar.

Als je de opdrachten hebt uitgevoerd en gemaakt dan laat je het door je docent controleren

                                                                 Image result for practicum

OREN

Leerdoelen

Na deze opdracht:

  • Je kunt de namen van de onderdelen van het oor en de volgorde waarin ze informatie over geluid doorgeven.
  • Je kunt uitleggen hoe het oor de trillingen van geluid omzet tot impulsen en hoe die bij de hersenen komen.
  • Je kunt het begrip decibel beschrijven.
  • Je kunt beschrijven hoe onze gehoorgrenzen worden bepaald.

Werkwijze

Groepsgrootte
De meeste oefeningen in deze opdracht doe je alleen. Soms heb je hulp van een klasgenoot nodig.

Benodigdheden
- Boekje met de practicumopdrachten
- Papier en (kleur)potloden.
- Liniaal.
- Practicum kar.


Tijd
Voor de oefeningen en het maken van de eindtoets heb je ongeveer 2 lesuren nodig.

Voor het practicum heb je ongeveer 30 minuten nodig

Extra
Overleg met je docent of je de extra opdracht over gehoorbeschadiging ook maakt

Eindproduct-Beoordeling

Je rondt deze opdracht af met de toets 'Ogen bekeken'.
De toets bestaat uit een aantal meerkeuzevragen.


Je hebt een voldoende voor de toets als 80% van de vragen goed hebt beantwoord.
Als bewijs kun je dan het certificaat 'Ogen bekeken' printen.

Na het voldoende maken van de toets kun je aan het practicum beginnen. Als het practicum is gedaan en je hebt alle opdrachten ingevuld dan laat je het boekje aftekenen bij de docent.

Stap 1

Horen
Ga naar de kennisbank en bestudeer het item.

KB: Horen

Weet je na het bestuderen van het Kennisbankitem hoe het oor in elkaar zit?
Doe de toepassing "Bouw van het oor".

Werkt de toepassing niet?
Download dan het werkblad Bouw oor.

 

 

Toepassing:Bouw van het oor

Stap 2

De weg van het geluid
Dankzij je oren kun je van alles horen.
Voordat je ook daadwerkelijk het geluid hoort, is er veel gebeurd met de geluidsgolf die het oor binnenkomt.

In het filmpje in het Kennisbankitem heb je gezien welke weg het geluid aflegt.
Doe nu de toepassing "Weg van het geluid".

Werkt de toepassing niet?
Download dan het werkblad Weg van het geluid.

 

 

 

 

 

Toepassing:Weg van geluid

Stap 3

Oorsmeer
In de oorschelp zit een opening met de gehoorgang. Door de gehoorgang gaat het geluid het oor in. Achterin de gehoorgang zit het trommelvlies en aan de zijkant zitten de oorsmeerkliertjes.

De oorsmeerkliertjes maken oorsmeer. Oorsmeer dient om het trommelvlies soepel te houden.
Zo kan het trommelvlies snel meebewegen met de geluidstrillingen. Geluidstrillingen laten het trommelvlies afhankelijk van de sterkte van het geluid tussen tussen de 20 en 20.000 keer per seconde trillen.


Soms droogt oorsmeer te veel in en wordt het een hard klontje.
Daardoor kan het trommelvlies minder goed bewegen en hoor je minder goed.
Door de oren uit te spuiten krijgt een dokter de gehoorgang weer schoon.

Waar of niet waar?

 

  1. Dankzij oorsmeer blijft het trommelvlies soepel.
  2. Ingedroogd oorsmeer kan er voor zorgen, dat je minder goed hoort, omdat het trommelvlies niet goed kan bewegen.

Een ander probleem is middenoorontsteking.
Bekijk dit filmpje:

Video: Buisjes in je oren

Het middenoor is het deel van het oor achter het trommelvlies, waar de gehoorbeentjes zitten.
De buis van Eustachius verbindt dit deel van het oor met de keelholte. Gewoonlijk is de buis van Eustachius dicht. Maar...hij gaat bij slikken of je neus snuiten open. Als je zwaar verkouden bent kan vanuit de keelholte gemakkelijk slijm met daarin ziektekiemen via deze buis in het middenoor komen en daar voor een ontsteking zorgen.
Bij jonge kinderen plaatst men bij middenoorontsteking soms buisjes door het trommelvlies heen. Zo kunnen vocht en pus doorgegeven worden aan de gehoorgang, waardoor het middenoor sneller geneest.

Waar of niet waar?

  1. Ziektekiemen vanuit de keelholte kunnen in het middenoor voor een ontsteking zorgen.
  2. Door buisjes in het trommelvlies te plaatsen, neemt kunnen pus en vocht niet meer in het middenoor tercht komen.

Stap 4

Druk
Het trommelvlies grenst dus aan de buitenlucht via de gehoorgang.
Ook aan de binnenkant in het middenoor hoort lucht te zitten.
Als de luchtdruk aan beide kanten niet gelijk is, staat het trommelvlies hol of bol.
Kijk eens naar een situatie in het filmpje waarin dit gebeurt:

Video: Het trommelvlies tijdens het duiken

Ook bij het op- en afrijden van bergen of bij het vliegen met een vliegtuig zijn er drukverschillen tussen het middenoor en de buitenlucht.
Door te slikken of te gapen kan via de buis van Eustachius lucht van het middenoor naar de keelholte of omgekeerd. Daardoor wordt de luchtdruk aan beide kanten gelijk.
Dan beweegt het trommelvlies weer gemakkelijker en worden ook de gehoorbeentjes niet in een verkeerde stand geduwd.

Maak de volgende oefening.

Oefening:Druk

Stap 5

Eindtoets
Je sluit deze opdracht af met het maken van een toets.
De toets bestaat uit een gesloten vragen.
Na afloop van de toets zie je welke vragen je goed had en zie je van de vragen die je fout had het goede antwoord.

Klik op de knop om de toets te starten.

Succes!

 

Toets:Horen

Extra

Gehoorbeschadiging
Bekijk het volgende filmpje

Video: Gehoorbeschadiging

Doe nu de volgende twee testjes op www.oorcheck.nl:

Bespreek de resultaten van de testjes met je klasgenoten.
Heb je iets van de testjes geleerd?

Begrippenlijst

Geluid
Geluid is een trilling van de lucht.
Trommelvlies
Deel van het oor; het vlies gaat trillen door geluidstrillingen en geeft deze trillingen door aan de gehoorbeentjes.
Gehoorbeentjes
Drie kleine botjes in het middenoor, die geluidstrillingen doorgeven aan het slakkenhuis.
Hamer
Gehoorbeentje dat de trilling doorgeeft van trommelvlies naar aambeeld.
Aambeeld
Gehoorbeentje dat de trilling doorgeeft van hamer naar stijgbeugel.
Stijgbeugel
Gehoorbeentje dat de trilling doorgeeft van aambeeld naar vlies/venster.
Vlies
Grens tussen middenoor en inwendigoor.

 
Slakkenhuis
Deel van het binnenoor, gevuld met vloeistof. Het ontvangt geluidstrillingen van de gehoorbeentjes en zet deze om in elektrische signalen. Zintuigcellen in het slakkenhuis geven de signaaltjes door aan de gehoorzenuw.
Impulsen
Elektrische stroompjes die door zintuigcellen worden doorgegeven aan zenuwcellen.
Gehoorzenuw
Geeft impulsen door aan de grote hersenen.
Gehoorcentrum
Deel van de hersenen dat impulsen van de gehoorzenuw verwerkt.
Hersenen
Een buitengewoon ontwikkeld orgaan, dat alle gevoelenns, het bewustzijn en alle mogelijkheden om iets te doen bevat.
Decibel
De eenheid waarin geluidssterkte wordt uitgedrukt.

 
Buis van Eustachius
Buis die het binnenoor verbindt met de keelholte. Door slikken of geeuwen kun je je oren 'klaren': lucht wordt dan aan- of afgevoerd en daarbij wordt de luchtdruk aan beide kanten van het trommelvlies gelijk.
Evenwichtszintuig
Met vloeistof gevulde kanalen vlakbij het slakkenhuis; het verzamelt informatie over bewegingen van het lichaam en houdt het lichaam in evenwicht.
Trilharen
'Haartjes' op slijmvliescellen, o.a. neusslijmvlies, die ervoor zorgen dat vuil, slijm en ziekteverwekkers naar buiten worden gewerkt. Bijvoorbeeld in de luchtpijp: ziekteverwekkers komen via de trilharen in de mondholte, waar je ze inslikt. In de maag worden de ziekteverwekkers onschadelijk gemaakt.
Horen
Het waarnemen van geluid (hoog/laag, hard/zacht) met de oren (gehoorzintuig).

PRACTICUM OOR

NEUS en TONG

Intro

Lekker eten, dat doen we allemaal graag.
Bekijk de vier kommen soep. Welke zou jij kiezen?


Heb je gekozen voor kom 1 of kom 4, dan heb je de soep gekozen die de meeste mensen kiezen.
Blauwe of paarse soep lusten we niet, want dat zijn we niet gewend en krijgen we niet door de keel.

Leerdoelen

Na deze opdracht:

  • Kun je onderdelen van de neus en tong beschrijven.
  • Kun je beschrijven welke smaken je proeft en welke je ruikt.
  • Kun je benoemen dat je al je zintuigen gebruikt bij het herkennen van voedsel.
  • Kun je de werking van reukzintuig en smaakzintuig beschrijven.

Werkwijze

Groepsgrootte
Je werkt de meeste stappen alleen door.
Bij het practicum (stap 6)werk je samen met een klasgenoot.

Benodigdheden
- Practicum Smaakgebieden + practicumbenodigdheden
of
- Practicum Smakeloos + practicumbenodigdheden

Tijd
Voor het doorwerken van de oefeningen, het doen van het practicum en het schrijven van het verslag heb je in het totaal ongeveer 2 lesuren nodig.

Extra
Overleg met je docent of jullie de extra oefeningen over speurhonden en geurstoffen doen.

Eindproduct-Beoordeling

Eindproduct

Je sluit deze opdracht af met een practicum. Je kunt kiezen uit twee practica: het practicum 'Smaakgebieden' of het practicum 'Smakeloos'. Van het practicum dat je kiest maak je een onderzoeksverslag.

Beoordeling
Je verslag beoordelen jullie eerst zelf. Daarna laten jullie het verslag beoordelen door jullie docent.
De docent beoordeelt de correctheid van het verslag en kijkt naar de verzorging/netheid.

Stap1

Ruiken en proeven
Ga naar de kennisbank en bestudeer het item.

KBProeven en ruiken

Kijk of je na het bestuderen van het item, samen met een klasgenoot, deze vijf vragen kunt beantwoorden.

  1. Waar of niet waar?
    Proeven doe je alleen met je tong.
    1. Waar
    2. Niet waar
  2. Hoe heet het vlies van slijm dat de neusholten bedekt en waarin de geurstoffen oplossen die via het neusgat de neusholten binnenkomen?
    1. reukslijmvlies
    2. neusslijmvlies
    3. holteslijmvlies
  3. Hoeveel verschillende smaakstoffen kun je met je tong waarnemen?
    1. 2
    2. 5
    3. 12
  4. Als je eet en drinkt lossen de smaakstoffen op in het speeksel.
    Waarom is dat belangrijk?
    1. Doordat ze zijn opgelost kunnen de smaakstoffen in contact komen met de smaakknopjes.
    2. Doordat ze zijn opgelost kunnen de smaakstoffen makkelijker doorgeslikt worden.
    3. Doordat ze zijn opgelost kunnen ze via de buis van Eustachius in de neusholte komen.
  5. Welke zintuigen gebruik je allemaal bij het herkennen van verschillende smaken?
    1. Je gehoor-, reuk- en smaakzintuigen.
    2. Je gehoor-, gevoels-, smaak- en gezichtszintuigen.
    3. Je gevoels-, reuk-, smaak-, gehoor- en gezichtszintuigen.

Stap2

Watertanden
Heb jij dat nou ook? Zie je of ruik je iets lekkers.. en je gaat watertanden.
En bij iets wat je niet lekker vindt? Loop je er ook voor weg?

Op grote stations maakt men gebruik van dit watertanden om de eetlust bij hongerige reizigers op te wekken: geurende croissants, reclameborden met grote aantrekkelijke broodjes hamburger en ga zo maar door.

Test jezelf
Test eens of je er ook gevoelig voor bent:

Bekijk het filmpje watertanden. Elke afbeelding blijft 10 seconden lang in beeld.
Onthoud tijdens het kijken bij welke afbeeldingen je een hongergevoel krijgt of bij welke afbeeldingen er speeksel door je mond begint te lopen.

Stap3

Reuk
De volgende tekst gaat over je reukorgaan.
Je herhaalt meteen ook even hoe het zenuwstelsel werkt.
Maak de tekst compleet door de woorden in de tekst te slepen.

 

Oefening:Reuk

Stap4

Gevaarlijke stoffen
In het keukenkastje staan flessen met allerlei stoffen om schoon te maken.
Wat er in zit kun je herkennen aan de geur? Doe dit nooit met je neus vlak boven de fles!
Sommige stoffen zoals ammoniak kunnen iemand een soort astmatische aanval bezorgen.
De concentratie van die stof vlak boven de fles is veel te hoog om in te ademen.
Lees dus liever even wat er op het etiket staat.

Beantwoord de volgende vraag:

Stel het etiket is onleesbaar geworden en je wilt toch weten wat er in de fles zit.
Welke manier is veilig om dit te weten te komen?

 

  1. De fles open schroeven en een klein druppeltje op je vinger doen en dan ruiken.
  2. De fles open schroeven en de lucht uit de fles naar je toewuiven.
  3. De fles open schroeven en een klein druppeltje op je vinger doen en dan proeven.

Stap5

Functies van proeven en ruiken
Bij proeven en ruiken gaat het om het kunnen waarnemen van stoffen.
Dit dient verschillende functies.
Bijvoorbeeld:

  • Waarschuwing bij gevaar.
  • Vinden van een partner.
  • Vinden van voedsel.
  • Herkennen van familieleden en/of soortgenoten.
  • Herkennen van vijanden.
  • Communiceren met soortgenoten.

Ook bij de mens spelen deze functies een rol, soms onder de oppervlakte.

Functies van proeven en ruiken
Combineer nu de volgende zes situaties met de juiste functie.

Situatie functie
1 Jonge katjes snuffelen in de eerste weken van hun leven heel veel aan hun broertjes en zusjes en moeder. a Vinden van een partner.
 
2 Bij het ruiken van rook worden veel mensen wakker. b Herkennen van soortgenoten.
3 Naar een feest gaan, gebruiken veel mensen parfum. c Vinden van voedsel.
4 Bij naderend gevaar scheiden bijen een alarmgeur uit.
Alle bijen die ten strijde trekken verzamelen zich.
d Waarschuwing tegen gevaar.
5 Hazen hebben een klein kuiltje als nest.
Gewoonlijk liggen ze met hun neus tegen de windrichting in.
e Communiceren met soortgenoten.
6 Haaien ruiken bloed. f Waarschuwing bij gevaar.


1 = .....   2 = .....   3 = .....   4 = .....   5 = .....   en   6 = .....

PRACTICUM NEUS en TONG

Stap6 Keuzeopdracht A

Kies voor het practicum Smaakgebieden (stap 6A) of voor het practicum Smakeloos (stap 6B).

Practicum Smaakgebieden
Op de tong zijn er verschillende plaatsen waar je het beste een bepaalde smaak proeft.
Die plekken zijn niet bij iedereen op precies dezelfde plek. Hoe zit het bij jou? En bij je klasgenoot? Jullie gaan dat samen onderzoeken.

  • Download het practicum Smaakgebieden.
  • Lees het practicum een keer helemaal door.
  • Zoek de benodigheden bij elkaar.
  • Voer het practicum uit zoals beschreven onder de werkwijze.
  • Maak het ondezoeksverslag. (Kijk in de onderstaande gereedschapskist voor hulp)
    GereedschapskistHoe schrijf ik een onderzoeksverslag?
  • Beoordeel eerst samen het onderzoeksverslag.
  • Laat het verslag vervolgens beoordelen door jullie docent.

Succes.

Stap6 Keuzeopdracht B

Extra

Speurhonden
Bij honden is de reuk het meest ontwikkelde zintuig.
Honden gebruiken de neus bij het volgen van een spoor of het opsporen van bepaalde voorwerpen.
Dit filmpje gaat over het werk van speurhonden van de politie.
Bekijk het filmpje en beantwoord de vragen in de toepassing:

Geurstoffen
Dieren gebruiken vaak geurstoffen om met elkaar te communiceren.
Maak de sleepoefening in de volgende toepassing:

Toepassing:Speurhonden

Toepassing:Geurstoffen

Begrippenlijst

Reukzintuig
Een zintuig; orgaan met reukzintuigcellen die geuren kunnen waarnemen, waardoor je kunt ruiken
Neusholte
Onderdeel van het ademhalingsstelsel.
 
Neusslijmvlies
Laagje slijm dat de neusholte bedekt en waarin de geurstoffen oplossen die via het neusgat de holte binnenkomen.
Smaakzintuig
Een zintuig; orgaan met smaakzintuigcellen die smaken kunnen waarnemen, waardoor je kunt proeven.
Proeven
Het waarnemen van smaken met een tong (smaakzintuig)
Smaakstoffen
Er zijn vijf soorten smaakstoffen; zoet, zuur, zout, bitter en umami.
Speeksel
Verteringssap, aangemaakt in speekselklieren; bestaat uit water, slijm en enzymen voor de vertering.
Ruiken
Het waarnemen van geur met een neus (reukzintuig).
 

 

 

 

 

 

Afsluiting

Eindproduct

Eindproduct

 

Je sluit dit thema af door samen met een klasgenoot een kwartetspel over de verschillende zintuigen en de werking van hormonen te maken.

Beoordeling
Jullie laten het kwartetspel beoordelen door de docent.
Bij de beoordeling van het kwartetspel gebruikt de docent de volgende vragen:
- Bestaat het spel uit minimaal 16 kaarten:
  4 over het oor,
  4 over het oog,
  4 over de huid en
  4 over smaak en geur.
- Is het spel origineel?
- Ziet het spel er verzorgd uit?
- Komt de informatie overeen met de werkelijkheid?
- Is het duidelijk hoe het spel gespeeld moet worden?

 

Werkwijze

Groepsgrootte

 

Deze opdracht doe je samen met een klasgenoot.

Benodigdheden

 

  • Een computer met internet
  • Papier en (kleur)potloden, stiften, schaar, lijm, karton, plakband, ... voor het maken van het kwartet.

Tijd
Voor deze opdracht hebben jullie twee uur de tijd.

Stap1

Kwartet maken
Kies vier onderdelen van het oor uit en maak met die vier onderdelen het eerste kwartet (= 4 kaarten) van het kwartetspel.

Maak een tweede kwartet over onderdelen van het oog.
Het derde kwartet gaat over de smaak- en geurzintuigen.
Maak een vierde kwartet over de huid.

Heb je nog tijd over?
Maak dan een vijfde kwartet over bijvoorbeeld het zenuwstelsel en een zesde kwartet over ...........

 

Stap2

Het kwartet spelen en inleveren

 

Speel het spel samen met een aantal klasgenoten.
Vraag om feedback op het spel.
Jullie spelen natuurlijk ook het spel dat door jullie klasgenoten is gemaakt. Geef goed commentaar.

Verwerk het commentaar dat jullie op het spel hebben gekregen.
Kijk ook nog even naar de vragen onder het kopje 'Beoordeling'.

Tevreden?
Laat het verslag beoordelen door jullie docent.

 

Terugkijken

Hoe is het gegaan?

 

Schrijf samen op wat jullie hebben geleerd van het maken van het kwartet over zintuigen.

Gebruik daarbij de volgende vragen:

 

  • Ging het zoeken van informatie goed?
  • Ging het selecteren van de informatie makkelijk?
  • Hoe ging het maken van de kaartjes?
  • Wat heb je er van geleerd?
  • Het arrangement Thema Zintuigen is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    Annemiek van Horssen-Verschoor Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
    Laatst gewijzigd
    2017-11-01 13:03:20
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    brugklas/tweedejaar mavo/havo/vwo
    Leerniveau
    VMBO gemengde leerweg, 2; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 1; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 2; VMBO theoretische leerweg, 1; VMBO gemengde leerweg, 1; VMBO theoretische leerweg, 2;
    Leerinhoud en doelen
    Biologie;
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Studiebelasting
    13 uur en 0 minuten
    Trefwoorden
    leerlijn, rearrangeerbare

    Gebruikte Wikiwijs Arrangementen

    van Horssen-Verschoor, Annemiek. (z.d.).

    Kijken vmbo-b12

    https://maken.wikiwijs.nl/97016/Kijken__vmbo_b12

    van Horssen-Verschoor, Annemiek. (z.d.).

    oren nieuw

    https://maken.wikiwijs.nl/101002/oren_nieuw

    VO-content Biologie. (2019).

    Thema Zintuigen vmbo-kgt12

    https://maken.wikiwijs.nl/62429/Thema_Zintuigen__vmbo_kgt12

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    Oefeningen en toetsen

    rondom het oog

    Bouw van het oog

    onderdelen en functies

    Pupilwerking

    ooglens

    Ogen bekeken

    Bouw van het oor

    Weg van geluid

    Druk

    Horen

    Reuk

    Speurhonden

    Geurstoffen

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    QTI

    Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat alle informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen punten, etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.

    Meer informatie voor ontwikkelaars

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.