Inleiding
We zijn ons er als mensen steeds meer van bewust dat we de aarde om ons heen op een minder belastende manier moeten gebruiken, zodat er ook nog grondstoffen over zijn voor de generatie na ons. De groeiende wereldbevolking is hierbij een belangrijke factor maar ook ons consumptiegedrag. Dat duurzaamheid leeft zie je overal om je heen;energie neutrale woningen, klimaat neutrale fabrieken, biologische groenten en alternatieven voor belastende producten zoals chemicaliën in schoonmaakmiddelen, verf of vlees.
Ja, vlees. Vlees is nogal belastend voor het milieu. Niet het stukje vlees zelf maar wel de productie van dat lapje vlees.
Doel: In deze opdracht ga je drie onderwerpen onderzoeken:
- wat kost de productie van vlees aan grondstoffen
- wat de functie van eiwitten in onze voeding is
- welke alternatieven er zijn voor vlees
Stappenplan:
- Je begint met opdrachten over eiwitten
- Daarna ga je je verdiepen in de productie van vlees
- Je werkt samen in een groepje en onderzoekt de alternatieven voor vlees
- Je gaat verschillende vleesvervangers testen en beoordelen
- Jullie kijken naar verschillende groepen in de samenleving die verschillend bezig zijn met voeding zoals Foodies, Vegetariërs, Veganisten en Flexitariërs
- Als groepje interviewen jullie mensen met een verschillende overtuiging wat voedsel betreft
- Jullie verwerken de informatie in een document, filmpje of presentatie
- Jullie presenteren als groep de resultaten van dit project aan medestudenten en belangstellenden
Plan van Aanpak
In dit project ga je bepaalde onderdelen alleen doen maar je gaat ook samenwerken. Lees de opdracht goed door en maak een plan van aanpak.
Daarvoor geef je antwoord op de volgende vragen:
- Wanneer ga je wat doen?
- Met wie ga je wat doen?
- Wat heb je hierbij nodig?
- Wat moet je vooraf regelen?
Daarnaast hou je de uren bij dat je bezig bent met dit project. Gebruik hiervoor het onderstaande format.
Je vindt een kopie hiervan in het bijgevoegde document.
Vooronderzoek
Het is nodig om je verder te verdiepen in de opdracht, om te begrijpen wat er van je verwacht wordt voer je een vooronderzoek uit.
In de opdrachten activeer je de kennis welke je al over het onderwerp hebt en dit breid je uit met een aantal opdrachten en dit vormt de kapstok waaraan je nieuwe informatie ophangt.
In dit vooronderzoek ga je bekijken waar wij mensen Eiwitten in ons voedsel voor nodig hebben. Waarom is het belangrijk dat je gezond eet en hoe kijk je er zelf tegen vleesproducten aan.
Opdracht 1
Geef antwoord op de volgende vragen:
- Waarom denk je dat je lichaam eiwitten nodig heeft?
a. Als bouwstenen om te groeien
b. Als brandstof om te verbranden
c. Voor je afweersysteem
d. Voor de aanmaak van eicellen
- Om welke producten gaat het dan volgens jou?
a. Groenten
b. Fruit
c. Vlees
d. Brood
- Weet je wat een vegetariër is? Zo ja, leg uit. Zo nee, zoek het op en leg het uit in je eigen woorden.
- Ken je iemand die vegetarier is?
- Wat vindt jij van het idee om geen vlees meer te eten?
- Heb jij wel eens een vleesvervangend product gegeten?
- Welke eiwitrijke producten ken je nog meer?
- Zoek op internet minimaal 5 eiwitrijke producten op die geen vlees bevatten en geef van deze producten aan:
- Wat het is
- Waar je het kunt krijgen
- Hoe je het kunt gebruiken
- Afbeelding
- Zou je deze producten zelf willen proberen?
- Waarom wel/ niet?
Opdracht 2
Lees onderstaande tekst en maak de vragen:
|
Wat wordt er bedoeld met de eiwittransitie?
De productie van dierlijke eiwitten (vlees en zuivel) behoren tot de meest milieubelastende onderdelen van het voedselpakket. Deskundigen voorzien dramatische gevolgen voor milieu, natuur, landschap en voedselzekerheid, wanneer we er niet in slagen ons verbruik van dierlijke eiwitten om te buigen naar een meer duurzaam, plantaardig dieet. In dit kader wordt ook wel gesproken over de eiwittransitie: de overgang naar een eiwitconsumptie die minder op dieren en sterker op planten steunt.
Zoek de betekenis van de volgende woorden op en vul hiervan het schema in zoals hieronder is afgebeeld. Gebruik hiervoor het woordenschrift in het bijgevoegde document:
- Belastend - Voedselpakket - Voedselzekerheid
- Dierlijke eiwitten - Plantaardig dieet - Eiwittransitie
- Omschrijf in je eigen woorden wat er met deze tekst bedoeld wordt.
- Denk je dat het belangrijk is dat wij mensen hier bewust mee bezig zijn? Waarom wel/ niet?
|
| |
Opdracht 3
Een van de bekendste bedrijven die zich bezig houd met het produceren van producten met plantaardig eiwit is het Nederlandse bedrijf Alpro. Je kent ze vast wel van de kartonnen pakken Soya drink uit de supermarkt
en misschien van de toetjes.
- Bekijk de website van Alpro (onderstaande link)
- Wat vind je van de website?
- Alpro heeft een duurzaam product en een duurzame manier van produceren
- Omschrijf waarom hun producten duurzaam zijn
- Omschrijf waarom hun bedrijf duurzaam produceert
Link naar website: Alpro
Website van Alpro Soya
- Op de homepage vind je de banner van “Plantaardig is goed voor jou en de planeet”
Klik op de link voor meer informatie. Scrol de pagina door.
- Op de pagina hebben ze het over "verzadigd vet"
- Wat is verzadigd vet?
- Waarom is dit slecht voor je?
- Welk alternatief biedt Alpro voor deze vetten?
- Ga naar het kopje: 100% plantaardig
- Scrol iets omlaag en klik aan: Goed voor de planeet --> Dit is waarom
Leg in je eigen woorden uit wat Alpro bedoelt met het figuur waarin je kunt zien dat we 1.5 aardbollen nodig hebben.
Opdracht 4
Voor de productie van vlees moet je dieren fokken. Die dieren eten en drinken zelf ook weer om te groeien tot ze geslacht kunnen worden. Kijk naar het schema hiernaast en geef antwoord op de volgende vragen
- In 1 badkuip zit ruim 100 liter water.
- Waarom is het belangrijk dat we zuining met drinkwater omgaan?
- Kun je de uitspraak van Alpro dat plantaardige producten beter zijn voor de planeet uitleggen aan de hand van de vergelijking met de badkuipen?
- Had je verwacht dat de verhoudingen zo zouden zijn als ze hier weergegeven zijn?
- Als iedereen vegetarisch zou gaan eten zou in 1x het wereld voedselprobleem opgelost zijn. Wat vind je daar van? Motiveer je antwoord.
Verdieping
In de vorige opdracht kon je al zien dat we nu bezig zijn de aarde uit te putten. Alpro laat zien dat we met alle bewoners op de wereld leven alsof we niet 1 maar 1,5 aardbollen ter beschikking hebben. Hier in het westen is het nog veel erger dan bijvoorbeeld in Afrika. Om een goed beeld te krijgen hoe belastend we eigenlijk bezig zijn heeft het Wereld Natuur Fonds een test ontwikkeld waarmee je in beeld kunt brengen hoeveel aardbollen je nodig zou hebben als iedereen zou leven zoals jij. Natuurlijk gaan wij deze test ook doen! Hieronder meer informatie hier over:
Opdracht 5
Geef antwoord op de volgende vragen:
- Ga naar onderstaande link van het Wereld Natuur Fonds
- Doe de voetafdruktest
- Maak een screenafdruk van jouw voetafdruk.
- Hoeveel aardes hebben we nodig als iedereen zou
leven zoals jij?
- Welke tips kreeg je om jouw voetafdruk te verkleinen?
- Welke tip was het meest nuttig?
Link naar: Voetafdruk test
Opdracht 6
Ook bedrijven laten hun voetafdruk na op deze aarde. Duurzame bedrijven streven er naar om die afdruk zo klein mogelijk te maken. Jouw school probeert dit ook, Nordwin College heeft duurzaamheid hoog in het vaandel staan! Kijk maar in de hal naar onze missie statement:
“Wij inspireren en leren mensen om met passie en vakmanschap te werken aan een duurzame, mooie wereld.”
- Op welke manier kun jij zien dat school werkt aan duurzaamheid?
- Kun je op school ook vegetarische producten kopen?
Je kunt natuurlijk stoppen met vlees eten en dan als vegetarier gaan leven. Maar je kunt er natuur
- Kijk naar het filmpje van Klokhuis over vegavlees.
- Wat vindt jij van vegavlees?
- Heb je het wel eens geprobeerd?
- Omschrijf het productieproces van een vegaburger.
(welke grondstoffen gebruikens ze, hoe worden deze bewerkt, welke fases zijn er en hoe maken ze er een "hamburger" van?)
Filmpje: Vegavlees
Opdracht 7
Jullie gaan nu een marktonderzoek doen om te kijken hoe je medestudenten en docenten aankijken tegen alternatieven qua eiwit bij de maaltijd. Dit gaan jullie doen door interviews af te nemen.
- Je kunt een interview op papier uitwerken maar je kunt het ook in een filmpje verwerken zoals je vaak ziet in net nieuws op tv. Zoek op internet een voorbeeld van een interview waarvan jij vindt dat deze goed is afgenomen. Denk hierbij aan de bovengenoemde punten (doorvragen, type vragen, beeld van de geïnterviewde).
- Geef aan wat je hier goed aan vindt.
- Jullie gaan 10 studenten en 4 docenten interviewen
- Maak met je groepje een vragenlijst om er achter te komen hoe mensen tegen dit onderwerp aan kijken.
- De volgende onderdelen komen aan bod:|
- Eet je wel eens vegetarisch?
- Doe je dit bewust?
- Eet je wel eens vleesvervangende producten?
- Zou je in de kantine vegetarische soep kopen?
- Zou je in de kantine de mogelijkheid willen hebben om voor een vegetarisch product te kunnen kiezen?
- enz.
- Je vragenlijst heeft minimaal 10 vragen
- Interviewen is niet alleen een lijst met vragen aflopen maar ook doorvragen op de antwoorden van de geïnterviewde. Oefen het interviewen met elkaar.
Alternatieven
Eiwittransitie gaat er om dat we alternatieven voor dierlijke producten vinden. Zoals je al hebt onderzocht kan dit door vegetarische vleesvervangers te gaan gebruiken, maar er zijn meer opties. Met vegavlees heb je een alternatief voor je lapje vlees maar je kunt ook in een andere richting zoeken naar alternatieven.
Noten
Wat dacht je van noten? Heerlijk in veel gerechten en vol goede eiwitten. In de Aziatische keuken vindt je heel veel voorbeelden van heerlijke groenteschotels met noten als eiwitbron. Ook in de Nederlandse keuken vinden we steeds meer noten in gerechten. Kijk maar eens op de website van de Lidl waar je stampot variaties hebt met noten i.p.v. vlees of een combinatie van beiden. Ook in de Afrikaanse keuken komt het veel voor, het meest bekende is wel de Falafel. Gefrituurde balletjes van kikkererwten en kruiden in een pita broodje met sla en knoflooksaus.
Paddestoelen
Een ander alternatief is paddestoelen, bekend uit de Italiaanse keuken. Een broodje Portabella, deze grote paddestoel kun je bakken als een hamburger, heerlijk met knoflook en kruiden! Of een pasta Con Fungi met verschillende champignons, zwammen, kruiden en roomsaus. Maar hier kennen we natuurlijk ook de champignonsoep of bospaddestoelensoep. Een paddestoel groeit op mest maar ook op bijvoorbeeld koffieprut. Door op dit soort afvalproducten te kweken recycel je dus ook weer.
Soja
Je kunt ook gebruik maken van Sojaproducten zoals Tofu of Tahoe. Deze worden gemaakt van soja, dit is een boon waarvan ze het sap winnen, soyamelk. Dit kun je net als gewone melk stremmen zoals je doet om kaas te maken en dan krijg je Tofu of Tahoe. Het is wit en smaakt vrij neutraal. Je kun het makkelijk marineren en dan bakken in kleine blokjes. Het is rijk aan eiwit en laag in calorieen. Ideaal als vervanger voor bijvoorbeeld kip.
Insekten
Volgens sommigen is dit het eten van de toekomst: insecten. Rijk aan eiwitten en veel minder belastend voor de aarde. In sommige culturen is het de gewoonste zaak van de wereld om insecten te eten. In Nederland kun je consumptie insecten ook in steeds meer winkels terug vinden.
Bonen
Met bonen kun je ook een deel van de rol van eiwitten in ons voedsel overnemen. Een deel van de eiwitten gebruiken we om te groeien en een deel om te verbranden. Door in je gerecht meer bonen, mais of erwten e.d. toe te voegen, kun je met minder of geen vlees toch een voedzame en complete maaltijd neerzetten. Denk maar aan de reclame van Hak waarbij Herman den Blijker roept: "Lekker met de bonen er bij van Hak!" Je kunt bonen in bijna al je gerechten verwerken.
Opdracht 8
Herman den Blijker maakt reclame voor bonen van Hak maar de boodschap is "heel Holland aan de bonen". Hij doet dit omdat hij gelooft dat we gevarieerder en gezonder kunnen eten als we de bonen weer vaker gebruiken in gerechten. In Mexico zit in bijna ieder gerecht bonen of mais en vroeger aten we in Nederland ook vaak bonen omdat je er veel energie van krijgt.
We hebben nu al een aantal voorbeelden gegeven van merken die alternatieven voor vlees promoten (Alpro en Hak)
- Kijk naar de aflevering van Herman den Blijker "Herrie met bonen"
- Zoek minimaal 3 voorbeelden van merken die een alternatief voor vlees promoten
- Welk merk spreekt je het meest aan?
- Leg uit wat je hier in aanspreekt
- Wat kun je zeggen over de doelgroep?
- Welk beeld wil het bedrijf van zichzelf geven?
Uitvoering
Jullie gaan smaakproeven doen en een aantal bedrijven bezoeken. Je docent zorgt dat jullie weten wanneer je waar moet zijn. Voor je de bedrijven bezoekt ga je een vergelijkend waren onderzoek doen. Je gaat producten met elkaar vergelijken en beoordelen.
In iedere situatie ben je het visitekaartje van school en zorg je dat je je netjes en professioneel gedraagt.
- De groepjes worden ingedeeld
- Je krijgt te horen naar welk bedrijf jouw groepje gaat
- Kijk op de kaart waar dit bedrijf zich bevindt
- Bekijk de website van deze bedrijven
- Schrijf voor jezelf steekwoorden op, denk aan:
- Waar verdient het bedrijf geld mee?
- Op welke manier is het bezig met eiwittransitie?
- Wat valt je op?
- Waarin onderscheidt dit bedrijf zichzelf qua duurzaamheid?
Theorie
Als je het over eten hebt dan heb je hierin verschillende stromingen van mensen die bewust keuzes maken wat ze eten. Hieronder staat een lijst met een aantal verschillende termen en uitleg wat het inhoud.
Vegetariër
Iemand die geen vlees eet. Vegetariers eten wel dierlijke producten zoals kaas, eieren en melkproducten. Ze eten geen vlees en sommige ook geen vis.
Veganist
Iemand die geen dierlijke producten eet. Geen vlees, vis, kaas, eieren, melk, Rivella, enz. Omdat veganisten helemaal geen dierlijke eiwitten binnenkrijgen moeten ze goed om hun vitamine B12 denken. Vaak zie je dat ze deze bij de dokter krijgen via een injectie. Vitamine B12 zit vooral in vlees en is essentieel voor je gezondheid.
Flexitariër
Iemand die bewust eet en zijn voedselpatroon afwisselt met bewuste keuzes zoals alternatieven voor vlees, biologische producten en vegetarische gerechten. Flexitariers eten wel vlees, vis en dierlijke producten maar gaan hier bewust mee om.
Raw Food
Deze mensen eten alle producten rauw. Ze eten geen vlees of dierlijke producten zoals kaas en eieren. Ze eten groente en fruit zonder deze te verwarmen. Dit is een bijzondere manier van eten en is niet geschikt voor kleine kinderen. Die kunnen rauwe groente nog niet goed verteren. Er is veel discussie of deze manier van eten wel gezond is voor de mens.
Foodies
Mensen die van eten maken hun passie hebben gemaakt en zo veel mogelijk zuivere producten gebruiken noem je foodies. Met zuivere producten bedoelen we producten die niet eerst in een fabriek bewerkt zijn. Verse groente, fruit, brood, vlees, zuivel, alles in zijn meest ruwe vorm. Zonder E-nummers, conserveermiddelen, toegevoegde suikers en zouten.
Opdracht 9
Jullie gaan nu een vergelijkend waren onderzoek doen.
Onderzoek 1.
- Maak verschillende groepjes
- Ieder groepje gaat naar een andere supermarkt
- Kijk in de supermarkt waar de vleesvervangende producten staan
- Maak een foto van het schap
- Maak een lijstje van de verschillende producten
- Vergelijk de verschillende supermarkten met elkaar
- Waar heb je de meeste keuze?
Onderzoek 2.
- Kies 1 product uit die ze bij alle supermarkten verkopen (bijv. vegetarische gehaktballetjes)
- Maak een foto van de verpakking, voor en achterkant
- Wat kost dit product in iedere winkel?
- Hoeveel gram zit er in iedere verpakking?
- Wat kost dit product per kilo?
- Welke winkel is het goedkoopst?
Onderzoek 3.
- Koop van 3 verschillende winkels de vegetarische hamburger
- Bak de hamburgers volgens de instructies
- Snijd ze instukjes
- Proef de verschillende hamburgers
- Beoordeel de hamburgers met het beoordelingsformulier uit de link hieronder
- Welke hamburger vond jij het lekkerst en waarom?
- Vergelijk de resultaten van de groep
- Welke hamburger vond de groep het lekkerst en waarom?
Opdracht 10
Nu je meer weet over dit onderwerp en het belang voor de aarde om bewuster te gaan eten, ga je een kijkje nemen bij een bedrijf wat zich al op een duurzame manier bezighoud met voeding. Deze informatie verwerk je in je einverslag. In bijlage I vindt je van deze interessante websites van deze bedrijven en anderen.
- Welk bedrijf ga je bezoeken?
- Bekijk de website van dit bedrijf
- Waar zit dit bedrijf?
- Welke producten worden hier gemaakt?
- Welke indruk heb je van het bedrijf op basis van de website?
- Bedenk 3 vragen waar je tijdens het bezoek antwoord op wilt hebben
- Welke nieuwe inzichten heeft het bezoek je opgeleverd?
- Verwerk je bezoek aan dit bedrijf in je presentatie
Verwerking
Opdracht 11
Geef antwoord op de volgende vragen:
- Als je kijkt naar de verschillende type eters, hoe zou je jezelf dan omdschrijven?
- Ken je mensen die vegetarisch zijn?
- Ken je ook veganisten, foodies of iemand uit de andere catagorie?
- Zou je zelf bewuster willen omgaan met je eetgedrag? Waarom wel/niet?
- Waar valt er voor jou de makkelijkste aanpassing te doen?
- Zoek op internet een recept wat je zelf wel een keer zou willen proberen wat gebruik maakt van een ander eiwit dan vlees.
- Waarom zou je dit gerecht willen proberen?
- Geef nu 2 suggesties voor vegetarische producten die in de kantine verkocht kunnen worden (denk aan soep, broodjes, snacks e.d.)
Opdracht 12
- Jullie gaan je project presenteren aan een groepje mensen waaronder de directie van school, leden van het Eco team, docenten, de andere projectleden en mogelijke belangstellenden van de bedrijven.
- Bereid je presentatie voor. Een presentatie is meer dan alleen PowerPoint van 4 minuten. Het gaat om de presentatie van het hele project en wat je geleerd hebt de afgelopen periode.
- Oefen je presentatie en vraag om feedback
- School zorgt na afloop dat een stukje op i-Nordwin en/ of op de website komt
Opdracht 13 Evaluatie
Om te leren van de opdracht, is het goed om te weten of je ‘Plan van Aanpak’ volgens verwachting is verlopen. Ieder van het groepje maakt een individuele evaluatie. Geef hiervoor antwoord op de volgende vragen:
- Wie heeft wat gedaan?
- Heeft iedereen zich gehouden aan de afspraken?
- Was de samenwerking in evenwicht?
- Was de begeleiding vanuit school goed geregeld?
- Zijn jullie zelf tevreden over het resultaat?
- Wat ga je bij een volgende opdracht anders of beter doen?
Bijlage I Websites
Bedrijven die een goed voorbeeld van zijn vindt je hier onder:
- Binnemarkt in Buitenpost
Hier is het een Walhalla voor Foodies. Alle producten vers gemaakt zonder conserveermiddelen, toevoegingen en het liefst met locale producten. Zowel vegetarische producten als niet-vegetarische producten. Deze zaak heeft geen website maar well Facebook.
Frytsjam
- Frytsjam in Twijzel
Biologisch geteeld fruit wat ze zelf verwerken tot sappen, jams, snoepjes, wijn en nog veel meer. Lokaal geproduceerd en verwerkt.
Valess
Producent van vlees vervangende producten die te koop zijn in de supermarkt.
Westerzwam
- Westerzwam in Wapserveen
Champignons kweken op koffiedik, dat is wat ze hier doen. Energieneutraal, biologisch en heel innovatief
Frambozenboerderij
- Frambozenboerderij in Opende
Hier kun je kamperen bij de boer, genieten van een tuin waar je zelf je fruit kunt plukken, en hebben ze een winkeltje met verse lokale producten.
Rice Dream
Producent van alternatieve producten voor koemelk, gemaakt van rijstmelk.
Proefboerderij
- Proefboerderij in Munnikezijl
Om koeien op te fokken voor de vleesindustrie of om ze veel melk te laten geven moet de boer zijn vee bijvoeren met eiwit. Hiervoor gebruik hij vaak soja, wat geïmporteerd moet worden. De productie en het vervoer hiervan zijn belastend voor de aarde. Op de proefboerderij zijn ze aan het experimenteren met Voorjaarsboontjes, een Oudhollands ras met een hoog eiwitgehalte. Ze kijken of vee het ook goed doet op deze lokaal geteelde boontjes zodat de voetafdruk van de boeren naar beneden kan.
Alpro
Delibugs
Producent van producten met of van eetbare insecten en educatief materiaal over dit onderwerp.
NOF Foods
Dit bedrijf gaat voorop in de duurzame productie van duurzame producten. Producent van Tofu, Tahoe, Tempeh, Roti e.d.
Bijlage II: Voor de docent
Beste collega,
Hieronder staat informatie die u kunt gebruiken om dit project vorm en inhoud te geven.
- Waar hoort dit project in het curriculum?
Dit project maakt deel uit van de leerlijn van het Keuzedeel Duurzaamheid in beroep B en C. Daarnaast is het tevens geschikt als losstaand project voor MBO en/ of VMBO GL.
- Wat wilt u bereiken met de leerlijn?
De student kan alternatieven geven voor "traditionale" eiwitbronnen en kan motiveren waarom dit onderwerp in het keuzedeel Duurzaamheid thuis hoort.
- Hoe is de leerlijn opgebouwd?
- Studenten krijgen uitelg op school over het programma van dit project. Belangrijk is dat de planning vooraf gemaakt is waarbinnen het project plaats vindt.
- Studenten activeren voorkennis in het Vooronderzoek. Hierbij hebben ze computers en internet nodig.
- Ze maken een plan van aanpak. Dit is een belangrijk onderdeel en het is sterk aan te raden ieder plan met de studenten door te spreken en van feedback te voorzien voordat ze een : GO krijgen voor de volgende fase.
- Kennis toevoegen kan met colleges op school en groepsgesprekken.
- In het arrangement zitten twee kopjes met theorie welke als basis kunnen dienen van een les of groepsgesprek.
- Studenten gaan een vergelijkend onderzoek doen. Dit kun je uitbreiden door een blinde proef toe te voegen, vergelijking van de reguliere hamburger en de vegetarische vervanger, e.d. Wellicht zijn er ideeën in de projectgroep die leuk zijn om toe te voegen.
- Het bedrijfsbezoek moet van te voren geregeld zijn. Dit vereist voorbereiding van een aantal weken.
- De presentatie van het project zou mogelijk tevens mee kunnen tellen voor het vak Nederlands, afstemmen met de vakcollega kan efficent zijn voor zowel docenten als studenten.
De content kan worden uitgebreidt met een lesbrief van IKCIRCULEER of de powerpoints hieronder. Het staat iedereen vrij deze te gebruiken of aan te passen voor eigen gebruik.
Urenbriefje
